corpus/N/RCN_011 (Thư gửi tín hữu Phi-líp-phê)/RCN_011.002.md

# Duy trì sự hợp nhất trong tinh thần khiêm nhường
<sup><b>1</b></sup> Nếu quả thật sự liên kết với Đức Ki-tô[^1-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b] đem lại cho chúng ta một niềm an ủi, nếu tình bác ái khích lệ chúng ta, nếu chúng ta được hiệp thông trong Thần Khí, nếu chúng ta sống thân tình và biết cảm thương nhau[^2-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b], <sup><b>2</b></sup> thì xin anh em hãy làm cho niềm vui của tôi được trọn vẹn, là hãy [^1@-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]có cùng một cảm nghĩ, cùng một lòng mến, cùng một tâm hồn, cùng một ý hướng như nhau. <sup><b>3</b></sup> Đừng làm chi vì [^2@-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]ganh tị hay vì hư danh, nhưng hãy lấy lòng khiêm nhường mà coi người khác hơn mình. <sup><b>4</b></sup> Mỗi người [^3@-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]đừng tìm lợi ích cho riêng mình[^3-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b], nhưng hãy tìm lợi ích cho người khác. <sup><b>5</b></sup> Giữa anh em với nhau, anh em hãy có những tâm tình như chính Đức Ki-tô[^4-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b] Giê-su[^5-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b].

> <sup><b>6</b></sup> Đức Giê-su[^6-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b] Ki-tô[^7-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]
>
> <sup><b>6</b></sup> [^4@-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]vốn dĩ là Thiên Chúa
>
> <sup><b>6</b></sup> mà không nghĩ phải nhất quyết duy trì
>
> <sup><b>6</b></sup> địa vị ngang hàng với Thiên Chúa[^8-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b],
>
> <sup><b>7</b></sup> nhưng đã [^5@-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]hoàn toàn
>
> <sup><b>7</b></sup> trút bỏ vinh quang[^9-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b],
>
> <sup><b>7</b></sup> [^6@-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]mặc lấy thân nô lệ,
>
> <sup><b>7</b></sup> trở nên giống phàm nhân,
>
> <sup><b>7</b></sup> sống như người trần thế.
>
> <sup><b>8</b></sup> Người lại còn hạ mình[^10-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b],
>
> <sup><b>8</b></sup> vâng lời cho đến nỗi
>
> <sup><b>8</b></sup> [^7@-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]bằng lòng chịu chết,
>
> <sup><b>8</b></sup> chết trên cây thập tự.
>
> <sup><b>9</b></sup> Chính vì thế,
>
> <sup><b>9</b></sup> Thiên Chúa đã [^8@-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]siêu tôn Người[^11-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]
>
> <sup><b>9</b></sup> và tặng ban danh hiệu
>
> <sup><b>9</b></sup> trổi vượt trên muôn ngàn danh hiệu[^12-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b].
>
> <sup><b>10</b></sup> Như vậy,
>
> <sup><b>10</b></sup> khi vừa nghe [^9@-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]danh thánh Giê-su[^13-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b],
>
> <sup><b>10</b></sup> cả trên trời dưới đất
>
> <sup><b>10</b></sup> và trong nơi âm phủ,
>
> <sup><b>10</b></sup> muôn vật phải bái quỳ ;
>
> <sup><b>11</b></sup> và để tôn vinh Thiên Chúa Cha[^14-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b],
>
> <sup><b>11</b></sup> mọi loài phải mở miệng
>
> <sup><b>11</b></sup> tuyên xưng rằng :
>
> <sup><b>11</b></sup> “[^10@-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]Đức Giê-su[^15-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b] Ki-tô là Chúa[^16-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b].”
>
>
# Lo sao cho được ơn cứu độ
<sup><b>12</b></sup> Ấy vậy, anh em thân mến, anh em là những người luôn luôn [^11@-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]vâng phục không những khi tôi có mặt, mà nhất là bây giờ, khi tôi vắng mặt, anh em hãy biết run sợ[^17-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b] mà gắng sức lo sao cho mình được cứu độ[^18-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]. <sup><b>13</b></sup> Vì chính [^12@-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]Thiên Chúa tác động đến ý chí cũng như hành động của anh em do lòng yêu thương của Người[^19-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]. <sup><b>14</b></sup> Anh em hãy làm mọi việc mà đừng [^13@-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]kêu ca hay phản kháng[^20-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]. <sup><b>15</b></sup> Như thế, anh em sẽ trở nên trong sạch, không ai [^14@-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]chê trách được điều gì, và *sẽ trở nên những người con vẹn toàn của Thiên Chúa, [^15@-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]giữa một thế hệ gian tà, sa đoạ.* Giữa thế hệ đó, anh em phải [^16@-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]chiếu sáng như những vì sao trên vòm trời, <sup><b>16</b></sup> là làm sáng tỏ[^21-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b] Lời ban sự sống, để tôi được hiên ngang [^17@-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]hãnh diện trong ngày Đức Ki-tô[^22-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b] quang lâm[^23-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b], vì tôi đã không chạy [^18@-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]uổng công và đã không lao nhọc vô ích[^24-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]. <sup><b>17</b></sup> Nhưng nếu tôi phải đổ máu ra hợp làm một với hy lễ mà anh em lấy đức tin dâng lên Chúa[^25-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b], thì tôi vui mừng và cùng chia sẻ niềm vui với tất cả anh em. <sup><b>18</b></sup> Anh em cũng vậy, anh em hãy [^19@-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]vui lên và cùng chia sẻ niềm vui với tôi[^26-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b].

# Sứ mạng của ông Ti-mô-thê[^27-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b] và ông Ê-páp-rô-đi-tô[^28-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b][^29-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]
<sup><b>19</b></sup> Nhờ Chúa Giê-su[^30-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b], tôi hy vọng có thể sớm cử anh [^20@-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]Ti-mô-thê[^31-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b] đến với anh em, để chính tôi cũng được an tâm vì được biết tin tức về anh em. <sup><b>20</b></sup> Chẳng có ai khác cùng chia sẻ một tâm tình với tôi và tận tâm lo lắng cho anh em. <sup><b>21</b></sup> Thật vậy, ai nấy đều [^21@-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]tìm lợi ích cho mình, chứ không tìm lợi ích cho Đức Ki-tô[^32-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b] Giê-su. <sup><b>22</b></sup> Anh em biết : anh Ti-mô-thê[^33-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b] đã chứng tỏ mình là người có giá trị, bởi vì anh ấy đã cùng với tôi phục vụ Tin Mừng, như con với cha. <sup><b>23</b></sup> Vậy, tôi hy vọng sẽ cử anh ấy đi, ngay khi thấy rõ số phận tôi[^34-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b] ra sao. <sup><b>24</b></sup> Vả lại, nhờ ơn Chúa[^35-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b], tôi tin tưởng sắp được đích thân đến thăm anh em[^36-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b].

<sup><b>25</b></sup> Tôi nghĩ cần phải trả anh [^22@-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]Ê-páp-rô-đi-tô[^37-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b] về cho anh em. Anh ấy đã từng là một người anh em, một cộng sự viên, một chiến hữu của tôi, người mà anh em đã gửi đến giúp tôi trong lúc túng cực[^38-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]. <sup><b>26</b></sup> Anh ấy rất mong mỏi gặp lại tất cả anh em, lo âu vì anh em đã biết tin anh lâm bệnh. <sup><b>27</b></sup> Thật vậy, anh ấy ốm nặng gần chết ; nhưng Thiên Chúa đã thương xót anh, không những thương xót anh mà còn thương xót cả tôi nữa, để tôi khỏi buồn phiền vì hết chuyện này đến chuyện khác[^39-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]. <sup><b>28</b></sup> Do đó, tôi vội cho anh ấy trở về, để anh em được vui khi gặp lại anh, và chính tôi cũng bớt buồn phiền. <sup><b>29</b></sup> Vì Chúa[^40-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b], anh em hãy hết sức vui mừng đón tiếp anh. Anh em hãy [^23@-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]quý trọng những người như thế ; <sup><b>30</b></sup> chính vì làm việc cho Đức Ki-tô[^41-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b] mà anh đã suýt chết, đã liều mạng sống để thay thế anh em, khi anh em không đến giúp tôi được[^42-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b].

[^1-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: English: Christ | French: Chist | Latin: Christus | Origin: &#935;&#961;&#953;&#964;&#959;&#962; | Vietnamese: Ki-tô -- Mt 1,18

[^2-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: Có nhiều cách dịch, nhiều cách hiểu Pl 2,1-2. Ở đây có thể hiểu là thánh Phao-lô khuyên các tín hữu sống đoàn kết, hiệp nhất với nhau, bởi vì có lẽ trong cộng đoàn đang có sự chia rẽ (x. 1,17 ; 2,14 ; 4,2) ; người nại đến lý do thiêng liêng nhất, đó là Ba Ngôi Thiên Chúa, Đức Ki-tô, tình thương ám chỉ Chúa Cha (x. 2 Cr 13,13), và Thánh Thần ; đàng khác người cũng nại đến lý do nhân bản : anh em hiệp nhất với nhau tức là làm cho niềm vui của người (đang ở trong tù) được trọn vẹn.

[^3-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: Lợi ích ở đây không hẳn chỉ là những lợi lộc vật chất mà thôi, nhưng còn kể cả những ân huệ, những công việc phục vụ nữa.

[^4-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: English: Christ | French: Chist | Latin: Christus | Origin: &#935;&#961;&#953;&#964;&#959;&#962; | Vietnamese: Ki-tô -- Mt 1,18

[^5-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: HL có thể hiểu hai cách : 1. Giữa anh em với nhau, anh em hãy có những tâm tình như Đức Giê-su Ki-tô đã có ; 2. Anh em hãy có trong anh em những tâm tình mà người ta phải có vì sống trong Đức Giê-su Ki-tô.

[^6-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: English: Jesus | French: Jésus | Latin: Iesu | Origin: &#921;&#951;&#963;&#959;&#965;&#962; | Vietnamese: Giê-su 1 -- con ông Xi-ra, Hc (lt) ; 50,27.51

[^7-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: Pl 2,6-11 là một đoạn văn phong phú về ý nghĩa giáo lý, mục đích ca ngợi Đức Ki-tô và mầu nhiệm Đức Ki-tô : từ một vị Thiên Chúa, Người đã chọn làm một con người ; trong loài người, Người đã chọn làm thân nô lệ ; trong giới nô lệ, Người lại chọn cái chết thập giá hổ nhục. Vì thế Người đã được tôn vinh, được cả vũ trụ tôn thờ và được một danh hiệu ngang hàng với Thiên Chúa. Đây có thể là một bài thánh thi của Hội Thánh sơ khai, được thánh Phao-lô sử dụng lại và sửa đổi đôi chút ; *Đức Giê-su Ki-tô.* ds : *Người*.

[^8-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: Từ đời đời, Đức Giê-su Ki-tô vẫn là Thiên Chúa, Người có mọi quyền, mọi thuộc tính của một vị Thiên Chúa (x. Cl 1,15 ; Hr 1,3 ; G 1,1 tt). Nhưng Người không coi những gì Người có quyền có (địa vị ngang hàng với Thiên Chúa, bản tính được biểu lộ và được nhìn nhận) như là những gì phải duy trì bằng bất cứ giá nào.

[^9-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: Đức Giê-su đã khước từ mọi vinh quang Người có quyền có và làm cho mình hoá ra không khi trở nên một người như muôn vàn người khác, nghĩa là chia sẻ tất cả những yếu đuối của thân phận con người như đói khát, mệt nhọc, đau khổ và cả cái chết (x. Gl 4,4 ; Rm 8,3 ; Hr 2,17), chỉ trừ tội lỗi. Không những chính Người cảm nhận điều đó và cả những người sống chung quanh Người cũng thấy Người không có gì khác thường (x. Mt 14,54-57 và 11 ; Ga 1,46).

[^10-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: Không những Đức Giê-su mặc thân nô lệ, sống vâng phục, điểm đặc biệt của người nô lệ (x. Rm 6,16-18 ; Cl 3,22) ; Người còn đi đến tận cùng của đời sống vâng phục là đón nhận cả cái chết hổ nhục nhất (x. Đnl 21,35 ; Gl 3,13). Từ địa vị Thiên Chúa vinh quang, Đức Giê-su đi xuống tận cùng thân phận của người nô lệ. Nhưng chính thái độ vâng phục của Đức Ki-tô đã chữa lành thái độ bất phục của con người đầu tiên (x. Rm 5,19 ; Hr 5,8) và cũng từ chỗ bị coi như thấp hèn nhất ấy, Thiên Chúa lại tôn vinh Người lên. Kết thúc phần thứ nhất bài thánh thi.

[^11-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: Đức Ki-tô được Thiên Chúa tôn vinh vượt lên trên mọi loài thụ tạo, vượt trên tất cả vũ trụ (x. Ep 1,10) khi Người được Thiên Chúa cho phục sinh và lên ngự bên hữu Thiên Chúa.

[^12-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: Đây là danh hiệu *Chúa*, vẫn được dành cho một mình Thiên Chúa. Nay nhờ được phục sinh, Đức Giê-su cũng được ban tặng danh hiệu đó. Bài thánh thi còn dẫn Is 5,23 : *mọi gối phải quỳ xuống*, *mọi miệng lưỡi phải tuyên xưng* (cc. 10-11) nói về thái độ của muôn loài muôn vật phải có đối với danh Thiên Chúa để áp dụng vào Đức Giê-su. Như vậy khi được ban tặng danh hiệu của Thiên Chúa và cử chỉ thờ lạy tôn vinh vẫn được dành cho một mình Thiên Chúa, Đức Giê-su, Người Tôi Tớ của Đức Chúa, đã được tôn vinh làm Chủ Tể vạn vật, vượt trên hết muôn loài (x. Ep 1,21 ; Hr 1,4 ; 1 Pr 3,22).

[^13-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: English: Jesus | French: Jésus | Latin: Iesu | Origin: &#921;&#951;&#963;&#959;&#965;&#962; | Vietnamese: Giê-su 1 -- con ông Xi-ra, Hc (lt) ; 50,27.51

[^14-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: Trong bản văn, câu này ở cuối bài thánh thi, có lẽ đó là một vinh tụng ca cuối thánh thi, chủ đích ca ngợi Thiên Chúa Cha vì những công việc Đức Giê-su đã làm trên trần gian (x. Ga 17,1-5 ; 1 Cr 15,28).

[^15-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: English: Jesus | French: Jésus | Latin: Iesu | Origin: &#921;&#951;&#963;&#959;&#965;&#962; | Vietnamese: Giê-su 1 -- con ông Xi-ra, Hc (lt) ; 50,27.51

[^16-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: *Đức Giê-su Ki-tô là Chúa*. Đây là lời tuyên xưng đức tin (x. Rm 10,9 ; 1 Cr 12,3 ; Cl 2,6) tuyên xưng tính Thiên Chúa của Đức Giê-su Ki-tô (x. Ga 20,28).

[^17-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: *Run sợ*. Kiểu nói rập khuôn năng gặp trong Kinh Thánh (x. Tv 2,11 ; Is 19,6 ; 1 Cr 2,3 ; 2 Cr 7,15 ; Ep 6,5) có ý nghĩa tuỳ văn mạch. Nghĩa chung là khiêm tốn, trọng kính.

[^18-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: *Lo sao cho mình được ơn cứu độ*. ds : hoạt động, làm, thực hiện ơn cứu độ của mình. Không phải chỉ là lưu tâm đến, mà còn là làm việc tích cực để góp phần của mình cộng tác vào ơn cứu độ Thiên Chúa đã dành cho mình.

[^19-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: ds : *vì chính Thiên Chúa là Đấng tác động nơi anh em cả ý muốn lẫn hành động vì yêu thương anh em* (cc. 12-13), trình bày sự hài hoà giữa ảnh hưởng của ân sủng với tự do của con người trong việc thực hiện ơn cứu độ. Thiên Chúa tác động một cách tích cực (c. 13) còn con người thì phải ra tay hành động (c. 12) mới mong đạt được ơn cứu độ.

[^20-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: Có lẽ thánh Phao-lô muốn ám chỉ thời dân Híp-ri còn đi trong sa mạc (x. Xh 16,7 ; Ds 14,2 tt...) ; dân thường kêu ca, phản kháng Thiên Chúa và ông Mô-sê. Đó là bài học đối với người Ki-tô hữu đang lữ hành : không nên sa vào vết xe cũ đã từng khiến cho nhiều người không được vào nơi an nghỉ (x. Tv 95 ; Hr 3,7-19).

[^21-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: Có thể hiểu là : người Ki-tô hữu chiếu giãi giáo lý Tin Mừng, được thể hiện qua cuộc sống, vào thế giới tối tăm, như văn mạch c. 15 ; hoặc cũng có thể hiểu là họ gắn bó với Lời Chúa, áp dụng Lời Chúa vào trong chính cuộc đời của họ.

[^22-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: English: Christ | French: Chist | Latin: Christus | Origin: &#935;&#961;&#953;&#964;&#959;&#962; | Vietnamese: Ki-tô -- Mt 1,18

[^23-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: Cố gắng sống Tin Mừng của các tín hữu Phi-líp-phê giữa những người ngoại là một phần niềm hãnh diện của thánh Phao-lô ; người có cảm tình đặc biệt với anh em thuộc giáo đoàn này và giáo đoàn Thê-xa-lô-ni-ca (x. Pl 4,1 ; 1 Tx 2,19).

[^24-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: Thánh Phao-lô ví nỗ lực giảng Tin Mừng như thể một cuộc thi đấu trên thao trường, nghĩa là phải hy sinh, kiêng khem, vất vả, phải cố gắng tối đa... ; sau này người còn lấy hình ảnh đó để so sánh với đời sống người Ki-tô hữu (3,12-16 ; x. Gl 2,2 ; 1 Cr 9,24-26 ; 2 Tm 4,7 ; Cv 20,24).

[^25-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: *Đổ máu ra hợp làm một với...* Một nghi thức trong lễ nghi của người Hy-lạp và Do-thái xưa : đổ máu của con vật hiến tế rồi lấy máu đó làm lễ dâng hoặc đổ một chất lỏng như rượu, dầu... kèm với những lễ vật hiến tế. Thánh Phao-lô áp dụng vào việc thờ phượng thiêng liêng : người ví cái chết vì Đức Ki-tô của người, nếu có thể, như là rượu hoặc dầu đổ lên lễ hy sinh là các anh em tín hữu, cha con cùng hợp với nhau thành một hiến lễ dâng lên Thiên Chúa (so với 3,3 ; 4,18 ; Rm 1,9 ; 12,1 ; 15,16 ; 2 Tm 4,6).

[^26-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: Bốn chữ *vui mừng* dồn dập : chuẩn bị những tín hữu thân thiết với người để họ sẵn sàng chấp nhận hy sinh làm chứng tá : nếu tôi còn vui như thế, thì anh em cũng phải vui với tôi.

[^27-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: English: Timotheus | French: Timothée | Latin: Timotheus | Origin: &#932;&#953;&#956;&#959;&#952;&#949;&#959;&#962; | Vietnamese: Ti-mô-thê 1 -- tướng tổng trấn vùng bên kia sông Gio-đan, -- 1 Mcb 5,6.11 ; 2 Mcb 12,2

[^28-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: English: Epaphroditus | French: Epaphrodite | Latin: Epaphroditus | Origin: &#917;&#960;&#945;&#981;&#961;&#959;&#948;&#953;&#964;&#959;&#962; | Vietnamese: Ê-páp-rô-đi-tô -- Pl 2,25-30 ; 4,18

[^29-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: Những cộng sự viên thánh Phao-lô tin tưởng và quý mến. Ông Ti-mô-thê là người cùng đi với thánh Phao-lô khi người giảng Tin Mừng cho thành Phi-líp-phê (x. Cv 16,1-3 và 17,14) ; còn ông Ê-páp-rô-đi-tô là người được các tín hữu ở Phi-líp-phê cử đem quà của anh em và ở lại giúp đỡ thánh Phao-lô (x. 4,18). Không có chỗ nào khác nói đến ông.

[^30-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: English: Jesus | French: Jésus | Latin: Iesu | Origin: &#921;&#951;&#963;&#959;&#965;&#962; | Vietnamese: Giê-su 1 -- con ông Xi-ra, Hc (lt) ; 50,27.51

[^31-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: English: Timotheus | French: Timothée | Latin: Timotheus | Origin: &#932;&#953;&#956;&#959;&#952;&#949;&#959;&#962; | Vietnamese: Ti-mô-thê 1 -- tướng tổng trấn vùng bên kia sông Gio-đan, -- 1 Mcb 5,6.11 ; 2 Mcb 12,2

[^32-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: English: Christ | French: Chist | Latin: Christus | Origin: &#935;&#961;&#953;&#964;&#959;&#962; | Vietnamese: Ki-tô -- Mt 1,18

[^33-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: English: Timotheus | French: Timothée | Latin: Timotheus | Origin: &#932;&#953;&#956;&#959;&#952;&#949;&#959;&#962; | Vietnamese: Ti-mô-thê 1 -- tướng tổng trấn vùng bên kia sông Gio-đan, -- 1 Mcb 5,6.11 ; 2 Mcb 12,2

[^34-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: *Số phận tôi*. ds : *những chuyện liên quan đến tôi*.

[^35-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: *Nhờ ơn Chúa*. ds : *trong Chúa*.

[^36-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: Dù nghĩ rằng có thể mình sắp chịu tử đạo (x. c. 17), thánh Phao-lô vẫn hy vọng là có thể người sẽ được trả tự do (x. 1,25 tt).

[^37-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: English: Epaphroditus | French: Epaphrodite | Latin: Epaphroditus | Origin: &#917;&#960;&#945;&#981;&#961;&#959;&#948;&#953;&#964;&#959;&#962; | Vietnamese: Ê-páp-rô-đi-tô -- Pl 2,25-30 ; 4,18

[^38-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: Vì lý do văn chương nên một số danh từ không thể diễn tả hết ý nghĩa. Đại ý là : về phía thánh Phao-lô thì ông Ê-páp-rô-đi-tô là một người anh em, một cộng sự viên, một chiến hữu ; còn về phía anh em Phi-líp-phê thì ông là sứ giả anh em phái đi, là người phục vụ thánh Phao-lô đang ở trong tù, nhưng phục vụ với tư cách là đại diện, thay cho anh em, căn cứ vào chữ *leiturgos* (x. 2,30).

[^39-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: *... hết chuyện này đến chuyện khác*. ds : *để tôi khỏi buồn phiền chồng chất buồn phiền*. Tức là đã buồn vì đang gặp gian truân tù đày lại phải buồn vì mất người anh em thân yêu.

[^40-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: *Vì Chúa*. ds : *anh em hãy đón tiếp anh trong Chúa với tất cả sự vui mừng*.

[^41-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: English: Christ | French: Chist | Latin: Christus | Origin: &#935;&#961;&#953;&#964;&#959;&#962; | Vietnamese: Ki-tô -- Mt 1,18

[^42-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: *... để thay thế anh em, khi ...* ds : *để chu toàn sự thiếu sót của anh em trong việc phục vụ tôi*.

[^1@-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: Rm 15,5; 1 Cr 1,10

[^2@-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: Rm 12,3-10; Gl 5,26

[^3@-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: 1 Cr 10,24.33; 13,5

[^4@-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: Gl 1,1-2; 17,5; Hr 1,3

[^5@-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: Is 53,3.11; Ga 1,14

[^6@-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: Rm 8,3; 2 Cr 8,9; Gl 4,4; Hr 2,14.17

[^7@-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: Mt 20,28; Ga 10,17; Hr 5,8; 12,2

[^8@-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: Mt 23,12; Cv 2,33; Ep 1,20-21; Hr 1,3-4

[^9@-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: Is 45,23; Ga 5,23; Rm 14,11

[^10@-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: Cv 2,36; Rm 10,9; 1 Cr 12,3

[^11@-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: 2 Cr 7,15

[^12@-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: 1 Cr 12,6; 15,10; 2 Cr 3,5

[^13@-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: 1 Cr 10,10; 1 Pr 4,9

[^14@-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: 1 Tx 3,13

[^15@-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: Đnl 32,5; Cv 2,40

[^16@-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: Đn 12,3; Mt 5,14.16

[^17@-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: 1 Tx 2,19

[^18@-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: Is 49,4; 65,23; Gl 2,2

[^19@-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: Pl 3,1; 4,4

[^20@-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: Cv 16,1-3; 17,14-15; 1 Cr 4,17; 16,10

[^21@-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: 1 Cr 13,5

[^22@-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: Pl 4,10-11.15-16.18

[^23@-d20983b2-f662-4a9d-bfe6-4cc9b0cba93b]: 1 Cr 16,18