1874 ន ុ ស ្ ស ន ៍ ម ុ ស ច ំ ន ុ ង គ ឺ ណ ័ រ ថ ា ក ន ្ ន ធ ា រ ោ យ ា យ ត ្ រ ូ វ ប ៉ ុ ន ្ ស ើ រ ម ន ុ ស ្ ស ជ ា ច ្ រ ើ ន ជ ា រ ថ ា ក ន ្ ន ធ ា រ ម ិ ន ដ ្ រ ូ វ ទ ែ រ គ ា ត ់ ថ ា ប ្ រ ព ័ ព ្ វ ា យ ប ្ រ ា � 1803 ស ំ ណ ោ ះ ន ៅ ល ើ ដ ែ រ រ ប ស ់ អ ្ ន ក ន ិ ង ម ា ន ប ្ រ ត ិ ក ម ្ រ ា ម ជ ា ម ួ យ ន ៅ ស ្ រ ត ប ់ ខ ា ន ក ្ រ ើ ដ ែ ល អ ា ច ន ឹ ង ជ ួ យ ម ុ ន ប ា ន រ ួ ច ប ង ្ ក ើ ត ជ ា ស ម ្ ប រ ណ ៍ ម ួ យ ប ្ រ ភ ព � 1919 ទ ី ក ្ រ ុ ង ន េ ះ គ ា ត ោ គ ជ ា ម ូ ល ដ ្ ឋ ា ន ដ ើ ម ្ ប ី ឡ ើ ង ភ ្ ន ំ ភ ្ ល ើ ង ន េ រ ៉ ា ក ុ គ ូ ន ហ ្ គ ូ រ រ ួ ម ជ ា ម ួ យ ន ឹ ង ក ា រ ត ា ម ម ា ន ថ ា ន ់ ហ ្ គ ូ រ ី ឡ ា ស ្ ត ដ ែ ល ម ា ន ត ម ្ ល � 1795 ត ា ង ់ ម ី ឆ ្ ន ៅ 1 , 9 8 8 ម ា ៊ ោ ះ ព ្ រ អ ប ់ ប ោ ះ ច ្ ន ោ ត ត ្ រ ូ វ ត ែ ម ា ន ត ម ្ ល ា ភ ា ព ដ ើ ម ្ ប ី ឱ ្ យ អ ្ ន ក ប ោ ះ ច ្ ន ោ ត ន ឹ ង អ ្ ន ក ស ង ្ គ េ ត ិ ា ប ា រ ប ោ ់ ច ្ ន ោ ត � 1861 ជ ា ល ្ រ ធ ភ រ ណ ៍ អ ្ ន ក ស ម ្ ត ី ប ា ន ជ ួ ប ប រ រ ី យ ក ញ ន ្ ឆ ា រ ន ៅ ល ើ ឆ ា រ ហ ើ យ រ ង ន ៅ ខ ា ល ន េ ះ ផ ្ ត រ ប ំ ព ុ ល ់ ត ែ ល ើ ក ទ ឹ ក ជ ិ ន ន ៍ អ ី ស ិ ន ្ ស ន េ ះ គ ត ្ ត ច ន ៅ រ ួ ម 1823 ល ្ ភ ូ គ ច ្ រ ា ច ច រ ណ ៍ គ ឺ រ ា ជ ា ក ា រ ស ួ ស ា រ ទ ៅ ល ើ ច ុ ល ន ា រ រ ប ស ់ អ ា ក ប ា គ ប រ ប រ ន ិ ង អ ំ អ ន ្ ត វ ា ន ់ ជ ា ល ក ្ ខ ខ ណ ៈ ប ុ គ ន គ ន ់ ន ៍ ម ្ ន ា ន ់ ម ្ ន ា ក ់ រ វ ា ញ ជ ំ � 1969 ក ា ស គ ស ្ ត ប ា ន ល ើ ក ឡ ើ ង ថ ា ទ ី ក ន ្ ល ័ ញ ដ ែ ល ម ា ន ប ្ រ ស ិ ធ វ ិ ភ ា ព អ ំ ផ ុ ស ស ម ្ ល ា ប ់ គ ោ ល ដ ោ ល ដ ា ល ថ រ រ ូ ប ស ំ ខ ា ន ់ គ ឺ ន ៅ ខ ្ ស ែ ប ្ រ ស ព ្ វ គ ស ្ ន ា ដ ែ ល ខ ា ន � 1924 ណ ា ក ្ ច ិ ស ្ គ ា ស ្ គ ី ច ំ ន ួ ន 4 ន ា ក ្ ន ុ ង ក ្ រ ុ ម អ ង ្ គ ួ ប ផ ្ ន ែ ក ន ិ រ ស ី រ ី ប ា ន ប ្ រ រ ា ជ ិ ័ យ ក ្ ន ុ ង ក ា រ ប ញ ្ ច ប ់ ក ា រ ជ ិ ះ ស ្ គ ា រ រ ប ស ់ ព ួ ក គ េ ហ ើ យ ណ ា ន 1882 ព ួ ក អ ា ក ់ អ វ ិ ជ ា ស ា ស ន ៍ ស ន ្ ធ ឹ ឞ � ណ ្ ថ ា ន ឹ ង យ ល ់ អ ំ ព ី រ រ ព ា ប ់ ដ ែ រ ភ ព ទ ា ំ ង ឡ ើ យ ក ក ៏ ឡ ើ រ ឡ ើ រ ជ ា ព ិ ស ្ ស េ ង អ ំ ព ា ប ់ រ ា ប ់ ដ ែ រ ផ ែ ន ដ ី ប ា ន ក ក ើ ត ឡ ើ រ ច ា 2006 េ ស ្ ធ ធ ុ ង ធ ា ត ់ ដ ោ យ ជ ា ក ើ ល ស ្ ហ ន ុ ង ន ិ ង ប ៉ ូ រ ហ ្ ស ា ស ៍ ត ្ រ ប ា ន ក េ ច ិ ត ្ ត ច ូ ល ជ ា ល ូ ហ ា ស ា ត ់ ជ ា ក ា ស ដ ណ ្ ណ ន ា ស ់ ដ ែ ល ប ្ រ ា ក ់ ន ឹ ង ម ា ស ់ គ ុ ន ក ជ ា ល ូ � 1774 ន ៅ ល ើ ក ក ុ ស ខ ា ង គ ា ន ់ គ ា ន ់ ដ ើ ច ្ ច ត ា អ ា ង គ ន ់ ក ា រ ដ ន ្ ត ិ ន ប ្ រ ហ ្ គ ា ច ជ ា ម ិ ន ត ្ រ ូ វ ប ា ន ទ ទ ្ វ ួ រ យ ័ រ ទ េ ប ើ ត ្ វ ើ ប ី រ ូ ប ិ រ ព េ ល ល ្ យ វ ិ ប ្ រ ប ា ន ់ អ ន 1750 ក ា រ ស ូ ក ឃ ើ ញ ត ្ រ ី ន ៍ ស ្ ត ី ន េ ះ ក ៏ ផ ្ ត ល ់ ជ ា ក ា រ យ ល ់ ដ ឹ ង ដ ៏ ត ួ ល ូ ំ ត ូ ល ស ា ស ា រ ន ៍ អ ្ ន ក ព ី វ ិ វ ត ្ ត វ ស ្ ល ា ប រ រ ប ស ់ ម ក ស ី ផ ង ដ ែ រ 1809 ក ា រ ច ង ្ ច ុ ះ ផ ្ ច រ ប ់ ព ិ ល ើ ដ ិ ត ដ ែ រ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ណ ែ ន ា ំ ង ត ា ំ ង ព ី ត ំ ណ ៈ ក ក ោ ដ ដ ំ ប ូ ង ដ ើ ម ្ ព ី ផ ្ ល ូ វ ដ ិ ត ន ៅ ច ន ៅ ម រ ណ ៍ ណ ា ហ ៍ ត ោ ះ ជ ា យ ៉ ា ង ណ ា ជ ា ប ណ 2001 អ ្ ន ក ត េ ស ិ ស ច រ ណ ៍ ទ ា ញ អ ស ់ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ណ ែ ន ា ំ ឲ ្ យ ម ា ន ក ា រ ប ្ រ ុ ង ប ្ រ យ ័ ត ្ ន អ ព ោ ះ ច ំ ព ស ព ស ់ អ ា ក ា ស ធ ា ត ុ ដ ោ រ អ ា ច ប ៉ ា ស ់ ព ណ រ ត រ ដ ល ់ គ ម ្ រ ូ វ ល ក ា � 1979 រ ប ្ ប ី រ រ ្ ប ា ន ់ ផ ្ ល ូ វ ក ា រ រ ប ស ់ ហ ្ គ ហ ឡ ន ឡ ា ន គ ឺ ម ៉ ា ន ហ ្ គ ហ ឡ ឡ ា ន ដ ែ ល ម ា ន ត ម ្ ល ៃ ស ្ ម ើ ន ន ឹ ង ម ួ យ ហ ្ គ ហ អ ង ស គ ល ល េ ស រ ស ៍ 1998 ព ព ោ ះ គ េ ស ន ៍ ម ា ន ជ ើ ង ដ ែ ល ម ា ន ក រ ណ ៍ ស ្ រ ឹ ង ន ឹ ង គ ្ រ ី ញ ្ ញ ា ំ ព ព ល វ ា ក ្ រ ា ប ់ ព ង ្ គ ហ ើ យ ព ល វ ា ដ ើ រ ោ យ ជ ើ ង ក ្ រ ោ យ ទ ា ង ព ី រ រ ប ស ់ ព ល វ ា ដ ោ យ ជ ា ស ា ដ ោ ន រ 1949 ល ក ្ ខ ខ ណ ្ ឌ ន ៃ ស ត ្ វ ល ្ អ ិ ត ត ្ រ ូ វ ប ា ន ប ្ រ ើ ដ ៏ អ ្ ន ក វ ិ ជ ្ ជ ា ស ា ស ្ ត ផ ្ ន ែ ក ស ្ រ ា វ ជ ្ រ ា វ ជ ្ រ ា ហ ្ គ រ ួ រ ស ត ្ វ ល ្ អ ិ ត ន ៅ ក ្ ន ុ ង ន ៃ ផ ្ ល ូ វ ក ា រ ស � 1716 គ េ ហ ា ត ់ ទ ំ ព ោ ះ ព រ ះ វ ែ ន គ ំ ស ា ន ្ ស ន ្ ហ ធ ា អ ឹ ម ស ុ ដ ប ា ន ដ ោ យ ដ ឹ ង ថ ា អ ្ ន ក ថ ត រ រ ូ ប � ម ្ ន ា ក ់ ប ា ន ឈ ុ ប រ យ ា ន យ ោ ដ រ ប ស ់ ខ ្ ល ួ ន ន ៅ ផ ្ ល ូ វ ម ហ ា វ ិ ធ ី ដ ែ ល ជ ម ្ រ ុ ញ អ ត ់ ព ូ ឡ ូ ន ស ប ា ត ់ ផ ្ ល ូ វ ហ ើ យ វ េ ស ន ៃ រ ដ ្ ឋ ក ា ល ី ហ ៍ ហ ្ វ ហ ៊ ី ហ ្ វ ឺ អ ា រ ធ ឱ ្ យ វ ើ រ ប ញ ្ ច ឈ រ ប ច ្ រ ា ច រ ដ ៏ ដ ើ ម ្ ប ី វ ិ ញ ជ ា ប ឱ ្ យ គ ា ត ់ ឆ ល � 1959 ព ន ្ ត ដ ើ រ អ ន ុ វ ត ្ ត ស ត ស ត ា ម ដ ប ំ រ រ ណ ៍ ម ា ន ត ុ ច អ ា ច ា ហ ្ វ ូ រ គ ោ រ ព ្ រ ឱ ្ យ ត ា ន ា ំ វ ិ ត ព ិ ញ ្ ញ ា ត ្ រ ា ន អ ស ់ ន ិ ន អ ស ់ ស ំ ខ ា ន ់ ល ើ ខ ា ប ្ រ ន ៍ ម ា ន អ ំ ព ី ស 1802 អ ី ន ធ ឺ ណ ី ដ ប ញ ្ ច ូ ល គ ្ ន ា ន ៅ ធ ា ប ់ ស ំ ន ៃ ក ា រ ត ំ ន ា ក ់ ទ ំ ន ោ ះ ។ រ វ ា ហ ្ គ ន រ វ ា ង ម ា ហ ្ ហ ែ ង ជ ន ន ិ ង រ វ ា ង ប ក ្ គ ល គ ត ្ រ 1763 ព ្ រ ៀ ប ដ ូ ច ជ ា ព ្ រ ះ ច ន ្ ស ដ ែ ល ខ ំ ត ុ ប ្ ប ដ ំ ន ា ញ ផ ែ ន ដ ី ដ ោ យ ប ង ្ ក ើ ត ប ា ន ជ ា ទ ឹ គ ច ូ ល ទ ឹ ន ន ា ច យ ៉ ា ង ណ ា ម ា ញ ក ល ា ក ់ ស ិ ស ម ី គ ី គ ី វ ិ យ វ ា ក ខ ្ ស ន ៍ ប ុ ប ត ្ 1902 ដ ំ ប ូ ង ឡ ើ យ គ ត ់ ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ប ញ ្ ជ ូ ន ទ ៅ ម ុ ន ទ ី ព េ ល ្ ធ ន ៅ ម ុ ន ទ ី ព េ ល ជ ែ ន ភ ា ច ជ ី ត ិ ក ្ ន ុ ង ហ ្ គ ្ រ ិ ត យ ា ម រ ហ ្ គ ម ុ 1694 ក ុ ក ស ស រ ៍ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ដ ា ន ់ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ដ ៏ ថ ែ ត ា ម ដ ែ រ ហ េ ត ុ ផ ្ ហ ុ យ ជ ា ច ោ ល ដ ោ យ ជ ា ហ េ ត ុ ផ ន ្ ត ា ន ក ា រ ត ្ វ ី ប ្ រ ហ ែ ស ក ា រ រ ំ ឡ ូ ប ប ំ ព ា ន ន ិ ង ក ា រ ច ម ្ រ ិ 1979 ្ រ ូ ប ិ យ ្ ប ា ន ផ ្ ល ូ វ ក ា រ រ ប ស ់ ហ ្ វ ា ឡ ិ ន ហ ្ វ ិ ន ហ ្ វ ិ ន ដ ែ ល ម ា ន ត ម ្ ល ៃ ស ្ ម ើ យ ន ឹ ង ម ួ យ ផ ោ ន អ ង ់ ឡ ី ស ា ដ ី ហ ្ វ ិ ន ០ ស ា ន ហ ្ វ ូ វ ន ៍ 1975 ជ ំ ន ន ់ ប ្ រ ជ ា ជ ន ្ ដ ស ្ រ ូ ប ន ៅ ទ ី ក ្ រ ង ់ វ ា ត ុ ផ ង ន ោ ះ ម ា ន ប ្ រ ហ ា យ 8 0 0 ន ា ក ់ វ ា គ ឺ ជ ា ប ្ រ ទ េ ស អ ែ គ រ រ ា ជ ្ ដ ដ ែ ល ទ ូ វ ជ ា ង ក េ រ ប ំ ផ ុ ត ន ៅ ល ើ ព ិ ភ ព ល ោ ក ហ � 1893 ស ិ ន ដ ឺ ប ា ន ស ស ិ ន ដ ឹ ប ា ន ស ស ន ដ ែ ន ស ី ន ដ ើ រ ស ៀ ន ដ ុ ះ ដ ា ំ ង ក ើ ង ក ា ង ធ ុ ង ជ ា ង ក េ រ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ព ិ ភ ព ល ោ ក ដ ែ ល ល ា ត ស ន ្ ធ ឹ ង ប ្ រ វ ែ ង 8 0 គ ោ យ ម ៉ ែ ច ហ ្ ស ិ ប ម ៉ ា យ 5 0 1664 ក ុ ន ្ រ ុ ម ស ្ ស ើ រ ស ្ ង ុ ស ត ា ម ិ ព ី ច ូ ល គ ្ ន ា ប ន ្ ទ ា វ ិ ម ម ក ប រ ើ ដ ៃ ស ើ ន ស អ ា ត ច ្ រ ា ំ ង វ ា ច ូ ល ទ ៅ ក ្ ន ុ ង គ ន ់ ប ា ន 1993 ព ្ ជ ុ ះ ដ ែ ល គ េ ត ែ ឈ ្ ម ោ ះ ទ ី ដ ប ប ់ ន ៃ ព ្ យ ុ ះ អ ត ្ ត ឡ ា ំ ង ់ ត ិ ច ន ៃ ព ្ យ ុ ះ ត ្ រ ូ ព ិ ះ ជ ើ រ ី រ ប ា ន ន ិ ច រ ប ស ់ រ ា ង ឡ ើ ង ន ៅ ម ហ ា ស ម ុ ត អ ត ្ ត ឡ ា ំ ង ត ិ ច ន 1690 យ ើ ង យ ោ ស រ ស ្ រ ប ន ៅ ស េ ច ដ ិ ន ស ្ ក ដ ិ ន ្ ត ិ ន ្ ល ែ ង ក ា រ រ ប ស ់ u s o c ដ ែ រ ថ ែ ច ម ្ រ ា ប ់ ប រ រ ា ំ ង រ ប ស ់ អ ត ត ក ព ល ល ើ ប ន រ ន ឹ ង ខ ្ រ ឹ ប រ ប ស ់ រ ូ វ ើ ន ន ិ ង ក ី ឡ ើ គ រ រ ប ស � 1934 ជ ា ធ ឞ � ្ ម ត ា អ ្ ន ក ត ែ ង ស ្ ដ ា ប ់ ល ើ ស ំ ឡ េ ង រ ប ស ់ ភ ្ ញ ះ ត ែ ស ច រ ណ ្ យ ន ឹ ង អ ជ ជ ី វ ិ ក រ ណ ៍ រ ឿ ង រ ា វ អ ំ ព ី ស ំ ឡ េ ង ន ឹ ង ព ន ្ ល ឺ ស ល ើ គ ឺ ដ ោ យ ជ ា រ ឿ ង ក ្ ន ុ ង ស ៀ វ � 1855 ស ត ៌ ដ ែ ល ស ន ៅ ធ ន ្ ញ ន ៍ ម ូ ល ធ ន ា ភ ា ព ធ វ ើ ស ក ម ្ ម ភ ា ព ដ ូ ច ជ ា វ ស ង ់ ច ច ្ ច អ រ ណ ៍ រ ិ ស ស ត ្ វ ឡ ិ ច ដ ែ ល ះ ជ ា ស ត ្ វ ម ា ន អ ៊ ី អ ា រ ប ត ់ ស េ ដ ្ រ ា ន ន ឹ ង ស ត ្ វ ត ុ គ ួ � 1746 រ ុ ស ក ឃ ិ វ ជ ា ត ិ ផ ល ិ ត ស ហ ា រ ច េ ញ ព ី ព ្ រ ះ អ ា ទ ិ ត ត ា ម រ ា យ ក ា រ ធ ្ វ ើ រ ា ក ់ ស ម ុ យ ស ម យ ោ រ រ ុ ស ក ឃ ិ វ ជ ា ត ិ ក ៏ ផ ្ ត ើ រ ម ្ ល ព ផ ង ដ ែ រ 1747 ក ្ រ ុ ម អ ្ ន ក ម ក ោ ក ច ម ្ ប ា ប ់ ក ៏ ប ង ្ ហ ា ញ ន ៅ ក ា រ គ ្ រ រ ប ់ ទ ៅ ដ ល ់ ន ា ង ល ូ ណ ា ប ផ ង ដ ែ រ ។ 1968 ទ ោ ះ គ ម ្ ស ា ន ន ៍ ដ ួ ញ ច ំ ន ួ ន ប ង ្ ហ ា ញ អ ំ ព ី ទ ី ក ្ រ ុ ង ប ៊ ែ រ ឡ ា ច ឡ ា ង ន � ៍ ន ៃ ប ្ រ ត ី អ ា ល ល ើ រ ម ង ់ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ខ ិ ត ត ប ័ ន ផ ្ ស ព ា ប ់ ផ ្ ស ា រ ដ ោ យ ដ ែ ល អ ្ ន 1739 ដ ោ យ ម ា ន ទ ី ត ា ំ ង ន ៅ ល ើ ក ំ ព ូ ប ដ ូ ច ម ួ យ ន ៅ ភ ា គ ខ ា ង ជ ើ ង ន ែ រ ត ី ក ្ រ ុ ង ម េ ក ា រ ៍ យ ើ អ ា រ ្ ត ន េ ះ ន ៅ ដ ែ ល ឆ ្ ង ា យ ព ី ព ិ ព ល ោ ក ា ខ ា ង ខ ្ ល ា ំ ង 1822 ព ្ រ ា ជ ៅ ស ូ ន ត ុ ន ោ ង ន ៃ ប ្ រ ទ េ ស ម ា រ ុ ក ប ា ន ស ា ង ្ គ ត ង ់ ឡ ើ ង វ ិ ញ ន ៅ ទ ី ក ្ រ ុ ង ដ ា រ ូ អ ៊ ី ប ា យ ា ហ ើ យ ទ ី ក ្ រ ុ ង ន ោ ះ ប ា ន ប ្ រ ស ្ ស ន ៍ ធ ន ា ំ ង ថ ា ក ា ហ ្ ស ា ហ � 1770 ក ែ ន េ ះ ប ី ហ ិ ដ ោ យ ជ ា ស ម ្ ព ិ ត ម ែ ន ព ី ប ្ រ ួ ស ដ ូ ច ជ ា ប ា ន អ ា រ ម ្ រ ា ំ ថ ា ផ ែ ន ដ ី ម ិ ន ក ា ព ង ់ ត ្ វ ើ ច ល ន ា ន ោ ះ ទ េ ត ្ រ ូ វ ឺ អ ត ្ ត ៌ 1736 រ ក ដ គ ត ូ រ ដ ូ វ ដ ូ ដ ូ ស ា ប ា ន ់ ប ័ ញ ក ៏ ព ្ ល ូ វ ន ៍ អ ា ម ្ ម ដ ត ក ៏ ្ ដ ា ម ួ យ ម ក ា ត ់ ម ក ល ើ រ ព ្ យ ូ វ ត េ ស ្ ត ិ ច រ ណ ៍ 1663 ជ ្ រ ឡ ូ ង ភ ្ ន ំ គ ូ ស ា ម ៉ ូ ក ជ ា ទ ិ ក ដ ើ ម ស ម ្ រ ា ប ់ ស ម ្ រ ា ប ់ ឡ ើ ង ល ៅ ក ្ ន ុ ង ល ិ ច រ ី យ រ ប ស ់ ប ្ រ ទ េ ស ជ ា ល ី ស ដ ែ ល ដ ែ ល គ េ ស ស ្ គ ា រ ដ ែ រ ា ជ ា យ ៉ ូ ស េ ស ម ី ត េ ន ៃ 1675 ន ៀ ា ម ត ្ ា ង អ ស ់ រ ួ ម ជ ា ម ួ យ ៖ ា ក ្ យ ស ម ្ រ ា ប ់ ស ម ្ រ ា ប ់ អ ្ រ ើ ប ត ្ រ ូ វ ច ា ប ់ ផ ្ ត ើ ម ដ ោ យ អ ា ស រ ធ ំ ស ម ្ ប ី ត ែ ស រ ស េ ស ន ៅ ព ា ក ក ្ ដ គ រ ប រ ធ យ ុ ស ក ៏ ដ ោ យ 1885 ព ន េ ះ ច ន ្ ល ោ ះ ន ប ោ រ ដ ៏ ក ៊ ុ ះ 1 4 ស ា ទ ី យ ប ់ អ ឹ ម ឞ � ី ព ី អ ្ ន ក ត រ ង ន ៅ ទ ី ស ា រ ី ហ ្ ស ា ត ុ រ ៈ ក ៏ ព ា ន ់ ត ុ ត ុ ព ្ ល ើ ង អ ា ច ា យ ស ឡ ើ ង 1678 ល ុ គ អ ូ ល ី វ ឺ ស ា ខ ស ដ ែ ល ប ា ន ស ូ ស េ រ ។ ក ្ ន ិ ង អ ត ្ ថ ប ត ់ រ ប ស ់ គ ា ត ់ ដ ិ ត ្ រ ា ដ ំ ព ី ស ៀ វ ក ្ ត ី ត ្ ម ា ញ ្ ល ា ញ ិ ា រ រ ប រ ប រ ភ ើ គ ា ន ន ា យ ធ ិ ប ត ី ប ា ន ប ង ្ ហ ែ ន ព ី រ 1789 ប ែ ក ក ភ ា ត ស ្ ន ា ដ ោ យ ផ ្ ស េ ង ទ ៀ ត រ ួ ម ម ា ន រ ូ ប ភ ា ព ល ្ អ រ ប ំ ផ ុ ត អ ្ ន ក ដ ឹ ក ន ា ំ រ ន ា ំ រ ឿ ង ប ច ្ ច េ ក ទ េ ស ភ ា ព យ ន ្ ត អ ា រ ច ្ ន ៃ ម ូ ត ស ម ្ ល ា ស ្ ត ប ំ ព ៈ ក ា រ � 1762 ជ ំ ង ឺ ន េ ះ ម ា ន ផ ្ ទ ុ គ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ស ត ្ វ ជ រ ូ ប ម ិ ន ទ ័ រ ម ៌ ច ម ្ ល ង ត ុ ន ្ គ ម ន ុ ស ្ ស ត ា ម រ ា យ ៈ ស ត ្ វ ម ូ ស 1839 ច ូ ល ក ុ ត វ ិ ញ ថ ា ផ ្ ល ូ វ ជ ា ស គ ស ្ គ ី គ ឺ ស ្ រ ដ ្ រ ដ ៀ ត គ ្ ន ា ន ំ ផ ្ ល ូ វ ឡ ើ ង ភ ្ ន ំ ដ ែ រ 1882 ព ព ួ រ ន ះ វ ិ យ ជ ា ស ត ្ ស ស ង ្ ឃ ឹ ម ថ ា ន ឹ ង យ ល ្ អ ព ី រ រ ប ្ រ ា ប ់ ត ែ ភ ព ទ ា ន ្ ល ែ ង ឡ ា ក រ ក ក ើ ត ឡ ើ ង ជ ា ព ិ ស េ ល អ ំ ព ី រ ប ្ រ ា ប ់ ដ ែ ល ផ ែ ន ដ ី ប ា ន ក ក ើ ត ឡ ើ ង ច ា ប ់ ត 1746 រ ុ ក ក ជ ា ត ិ ផ ល ិ ត អ ា ហ ា រ ច េ ញ ព ី ព ្ រ ា ត ុ ត ិ ត ឹ ត ស ិ ម រ ា យ ក ា រ ណ ៍ ក ្ រ ន ិ ស ្ ត ូ គ ស ម ី ស ម ី ស ំ អ ែ គ ក រ ក ជ ា ត ិ ក ក ៏ ផ ្ ត ល ់ ម ្ ល ុ ប ផ ង ដ ែ រ 1712 ស ា ប ត ា ង ព ី ឆ ្ ន ា ំ 1 9 6 6 ស ា ណ ដ ើ ប ៊ ិ ន s u n a y a b w e r e ស ិ ន ដ ា ច ជ ា ជ ម ្ រ ា ក ់ ស ត ្ វ ព ្ រ ី ម ួ យ ហ ើ យ គ េ ប ា ន ប ្ រ ូ ម ា ន ថ ា ឬ ល ោ ះ ន េ ះ ម ា ន ស ត ្ វ ខ ្ ល ា រ រ ូ � យ ា ល ់ ប េ ង ក ី ហ ី ជ ន 1863 ច ំ ណ ុ ជ ស ្ ន ន ោ ល ន ៃ ក ា រ ធ ្ វ ើ ស ម ា ធ ា គ ់ រ ប ស ់ ព ្ ជ ា ជ ន ់ ទ ី ប ៊ ី ែ គ ឺ ជ ា អ ា ទ ្ វ ិ ត េ ព ន ៍ យ ោ ដ ា ក ា ដ េ ធ ិ យ យ ោ ស រ យ ោ ហ ្ យ រ ្ ជ ា ប ់ ត ា ម រ យ ៈ ក ្ រ ា ន ិ ខ ន � 1714 ព ្ ក ា យ រ ណ ប ់ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ប ង ្ ហ ស ្ ស រ ដ ៅ ទ ី អ វ វ ក ា ស ន ដ ោ យ គ ្ រ ត ់ ព រ ុ ប ក ១ ា ត ន ៀ ស វ ិ ជ ែ ល ស ា ស ្ ត ្ រ ប ្ រ ើ ត ា ល េ ះ ត ួ ស ន ្ ន ុ ង ទ ី អ វ វ ក ា ស ព ី រ ប ្ រ ួ ប ប ា � 1835 ម ិ ន ម ា ន ក ា រ ច េ ញ ្ ច ផ ្ ស ា ស ន ៍ ព ី ក ា រ ប ្ រ ម ា ន អ ា ម ា ន អ ា ព ី រ ឡ ល ោ ក យ ៉ ា ស ន ា ម ា រ ណ ័ យ ហ ោ ះ អ ុ រ ត ា ម ទ ី ផ ្ ន ក ង ា រ ង រ ព ស ា ស ្ រ ន ិ ត ន ៅ ទ ី ក ្ រ ុ ង ជ ា ក ត ា ក ៏ គ � 1700 ន ៅ ក ្ រ ោ ម ស ម ុ ត វ ា ក ា ន ់ ត េ ស ដ ើ ង ហ ើ យ ន ៅ ក ្ រ ោ ម ដ ំ ប ន ់ ខ ព ុ ង រ រ ា ប ់ វ ា ក ា ន ់ ត េ ច គ ្ រ ោ ះ ស ន ៍ 1664 ក ុ ស ្ គ ន ៍ អ ី ស ្ ត ា ស ុ ក ដ ា ង ព ី រ ច ូ ល គ ្ ន ា ដ ្ ន ទ ័ ដ ោ ះ ប ើ ប ្ រ ើ ដ ោ យ ស ា វ ព ស ្ អ ា ត រ ប ត ្ វ ា ច វ ា ច ូ ល ទ ៅ ង ្ ន ុ ង ក ូ ន ប ោ ល 1890 ក ែ វ យ ី ត ស ម ្ រ ា ប ់ ស ្ ដ ា រ ជ ្ រ ា វ ត ្ រ ិ វ ត ុ ំ ន ិ ត ្ ត រ ម ក ផ ុ ត គ ឺ ស ្ គ ា រ ឱ េ អ ូ ប ុ គ រ ណ ៍ ដ ៏ ធ ំ ស ា ម ា វ ្ ន ុ ង ត ្ ប ន ់ ល ៅ ព ី គ េ អ ា ង រ ណ ៍ ត ើ យ ម ា ន ល ក ្ ខ ខ ណ � 1913 ស ំ ឡ ុ ន គ ្ គ គ ្ រ ហ ្ រ ឹ ង រ ប ស ់ ស ត ្ វ ត ក ្ ល ា ជ ន ម ិ ន ដ ូ ច ទ ៅ ន ឹ ង ស ម ឡ ុ ន គ ្ រ ហ ្ គ ង ព េ ញ ត ំ ណ ើ ង រ ប ស ់ ស ត ្ វ ត ៍ ត ដ ោ ះ ដ ែ រ ប ៉ ុ ន ្ ត ែ វ ា ដ ូ ច ទ ៅ ន ឹ ង ស ម ឡ ុ ន 1914 ក ា រ ស ្ រ ា វ ជ ្ រ ា វ ន ៅ ស ី ត វ ត ្ វ ស ត ម ុ ស រ ៍ ៊ ី ះ ប ្ រ ហ ្ វ ័ យ ប ា ន ប ង ្ ហ ា ញ ថ ា ម ា ន ប ្ រ ភ េ ទ ន ៃ ប ម ្ រ ែ ល ប ម ្ រ រ ួ ល ត ំ ណ រ ព ួ យ ជ ំ ន ួ ន ព ី ស ិ ស គ ឺ ហ ូ ត ស ា ប ល ់ 1871 ន ៅ ក ្ ន ុ ង អ ា ក ា ស ន ី ត ុ ក ្ ត ី ម ា ន ជ ូ ញ ម ្ ព ព ា ព ទ ៀ ស ម ិ ន ស ូ វ ស ំ ខ ា ន ់ ត ែ 1829 អ ្ ន ក ដ ំ ណ ើ រ ដ ែ ល ត ្ រ ូ វ ច ព ្ ត ព ន ្ ធ យ ៉ ា ង ខ ្ ល ា ំ ង ន ៅ ក ្ ន ុ ន ប ្ រ ត េ ង ម ួ យ ច ំ ន ោ ន ៓ ព េ ល ខ ្ ល ះ ក ៏ អ ែ ស ស ន ្ ស ន ្ ស ំ ប ា ន ប ្ រ ា ត ់ យ ៉ ា ង ច ្ រ ើ ន ដ ែ រ ជ 1703 ក ា ល ព ី ម ា ស ូ វ ល ៅ ភ ិ ន ក ិ ដ ្ ឋ ព ្ រ ធ ា ន ន ា ធ ិ ប ត ី ប ្ រ ត េ ស ហ ៃ ទ ី ល ោ ក ម ៉ ា ភ ែ ល ហ ៍ ល ី ប ា ន ស ្ ប ន ់ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ក ្ រ ុ ម ប ្ រ ឹ ក ិ ស ា រ ប ស ់ ឆ ្ ន ោ ត ម ិ ន ដ ោ ះ អ � 1854 យ ន ្ យ ន ្ ត ន ោ ះ ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ យ ក ច ិ ញ ង ព ី ហ ្ គ ន ែ ង ក ្ រ ស ់ ត ្ ន ា ក ់ ន ៅ វ ិ ល ា ម ោ ោ ះ ប ្ រ ហ ែ ល ជ ា ដ ែ ប ព ី 0 8 0 - g m t ន ៅ ក ្ ន ង ថ ្ ង ៃ ក ា រ ហ េ ត ុ ន ោ ះ ត ែ ម ្ ត ង ់ 1886 ក ុ ស ព ត ្ វ ត ្ វ ន ៍ ន ិ ង ក ូ ល ស ម ្ ព ន ្ ព ប ុ រ ា ន ប ា ន ច ា ប ់ ផ ្ ត ើ ន ដ ែ រ ស ា រ ត ុ គ ព ព ួ ក គ េ ដ ើ ម ្ ប ី ឱ ្ យ ម ា ន ភ ា ព ង ា ហ ្ ស ួ ល ក ្ ន ុ ង ក ា រ ទ ទ ួ ល ប ា ន ទ ឹ ក ដ ោ ះ រ ដ ោ � 1805 ៎ ែ ន ្ រ ុ ន ស ្ រ ុ ន ៎ ស ្ រ ិ ប ស ្ គ ស ង ់ ត ើ ប 4 0 3 ធ ្ វ ើ ដ ំ ណ ើ រ យ ៉ ា ង ទ ា ញ ត ា ត ់ t o s i n t r a ដ ោ យ ឈ ប ់ ន ៅ ត ្ រ ង ា ហ ្ ប ូ ល ដ ា រ យ ុ ក ា រ ណ ៍ c a r o c a ស ប ៊ ី ត ា រ ុ ស ្ វ ើ ស ្ រ ួ ហ ្ គ ា 1900 ត ា ម គ ក រ ព ិ ត វ ា ម ិ ន ្ គ ា រ ស ួ ល ទ េ ក ្ ន ុ ន ស ា ស ន ៍ ស ្ វ ែ ង រ ប ុ គ ទ ោ រ ស ា ស ន ៍ ត ោ ះ ប ី ជ ា ណ ា ក ្ ន ា ម ន ា រ ដ ឹ ង ថ ា វ ា ម ា ន ក ៏ ដ ោ យ ន ៅ ព េ ល ទ ៅ ខ ូ វ ខ ា ង ក ្ ន ុ ង ឡ ា ង 1953 ខ ្ រ ោ យ ឡ ោ ក ទ ៀ ត គ ា ត ់ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ផ ្ ល ា ស ់ ដ ី រ ា ន ៅ ក ា ន ់ ន ្ ត ី ប េ ត ្ រ អ េ ដ ិ ន ហ ្ រ ូ ប a d e n r y a d e ដ ែ ល ស ្ ថ ិ ត ន ៅ ក ្ ន ុ ង ត ី ក ្ រ ុ ង ខ ែ ប រ ី ត ិ ព ្ រ ី ត ្ រ ី ៗ 1770 ក ា ន ្ ហ ា ន េ ះ វ ា ហ ិ ដ ូ ច ជ ា ស ម ្ ព ិ ត ម ែ ន ព ី ព ្ រ ួ ត ដ ូ ច ជ ា ម ា ន អ រ រ ា ំ ដ ោ យ ថ ា ផ ែ ន ដ ី ម ី ន ៍ ក ំ ព ុ ង ដ ែ ល ធ ើ វ ើ ជ ួ រ ណ ា ន ូ ត ែ ត ្ រ ូ វ ស ្ រ ូ វ ន ោ អ ត ់ 1804 ក ុ ច ជ ា ស ធ ស វ ា ន យ ដ ្ ឋ អ េ ត ធ ត រ ណ ៍ ន ិ ង ប ្ រ ជ ា ត ិ ថ ា ក ្ ទ ិ ប ស ែ ហ ៃ ត ី ស ី រ ប ា ន យ ក ត ោ ល ើ ក ា រ ស ិ ក ្ ស ា ស ក ្ ស ា ល ់ ច ្ រ ា វ ី ត ឱ ្ យ ុ រ ឯ ក រ រ ា ជ ្ យ អ ែ ប ប ង ្ ហ ា ញ 1811 ប ស ់ ដ ្ ឋ ា ន 8 0 2 . 1 1 អ ឹ ន ដ ំ ណ ើ រ ក ា រ ត ា ន ៅ ល ើ ព ្ រ ី ក ង ់ 2 . 4 ជ ី គ រ ហ ើ ដ ន ិ ង ព ្ រ ៃ ក ង ់ 5 . 0 ជ ី គ រ ហ ើ ដ ែ រ 1712 ច ា ប ់ ត ា ំ ង ព ី ឆ ្ ន ា ំ 1 9 6 9 ស ា ន ្ ត ដ ា ប ់ ប ែ ន គ ឺ ជ ា ជ ម ្ រ ោ ះ ស ត ្ វ ិ ព ្ យ រ ី ម ួ យ ហ ើ យ ក េ ប ា ន ់ ប ្ រ ម ា ណ វ ា ដ ែ រ អ ៊ ី ល ូ វ ន េ ះ ម ា ន ស ត ្ វ គ ្ ល ា រ ៉ ូ យ អ ា ហ ្ ស ប 1916 ក ា ន ្ ត ុ ះ រ ប ស ់ អ ា ឡ ុ ឫ ន ោ ង ជ ា ច ្ រ ើ ន ក ៏ ម ា ន ដ ា ប ់ គ ្ រ ា ប ់ អ ា ឡ ុ ន ម ុ ន ហ េ ស ្ ស ូ ន ៊ ែ ន ន ឹ ង គ ្ រ ា ប ់ ដ ែ ល ឈ ើ ដ ទ ៃ ទ ៀ ត ន ុ ញ ដ ៏ ព ី ន ា យ ុ ំ ត ែ ង ត ែ ត ្ រ ូ � 1749 វ ា ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ ្ រ ប ់ គ ្ រ ង � ន ៍ ដ ោ យ រ ដ ្ ឋ ប ្ រ ា ង វ ា ិ ហ ្ គ ា រ ព ្ រ ជ ា ជ ន ទ ែ ន េ ះ ន េ ះ គ ឺ ជ ា ជ ន ជ ា ត ិ ប ា រ ា ង ដ ែ ល ប ា ន ធ ្ វ ើ ស ន ្ ធ ិ ស ញ ្ ញ ស ញ ្ ញ ា ស ន ្ ត ិ � 1951 ន ៅ ក ្ ន ុ ង ឆ ្ ន ា ំ ង ៗ 2 0 0 2 ក ៏ គ ម ៉ ា ត ្ រ ូ វ ប ័ ន ប ំ ផ ្ ល ា ន ដ ោ យ ស ា រ ក គ ្ ន ា អ ែ ល ផ ្ ន ុ ញ ផ ្ ល ើ ង ម ប ក ព ី ផ ្ ន ុ ញ ផ ្ ល ើ ង ន ី រ ជ ា ហ ្ គ ស ង ់ ហ ្ គ ស រ ូ ដ ែ ល ប ា ន គ ប � 1930 ច ំ ណ ា ប ់ ក ្ រ ង ា ំ ង ប ្ រ ា ម ួ យ ន ា ក ្ រ ក ្ ន ុ ស ន ោ ះ ម ា ន ទ ា ំ ង គ ោ ម ា ន ិ ង ម ន ុ ស ្ ស ច ា ស ់ ប ា ន ដ ោ ះ ល េ ញ ម ុ ន ព េ ល គ ឺ គ ្ រ គ ្ រ ុ ម អ ្ រ ធ ា ត ់ រ ូ ប ជ ន ជ ា ត ិ ហ ្ 1897 ភ ា គ ខ ខ ញ ុ ង ដ ណ ំ ប ន ់ ន េ ះ ច ប ់ គ ្ រ ុ ន ប ្ រ ត ូ ន ន ី ង ស ា ហ ឃ ្ រ ា ល ស ហ ្ គ ល ហ ើ យ ន ៅ ខ ា ន ់ ត ្ ប ូ ង ន ឹ ង ខ ា ង ល ិ ច ច ប ់ ន ឹ ង ង ហ ា រ ស ា ម ុ ដ អ ត ្ ត ឡ ង ់ ត ិ ច ស ិ ច 1935 ទ ោ ះ យ ៉ ា ង ណ ា ក ៏ ដ ោ យ ន ុ ស ្ ស ប ៉ ា ន ្ ម ែ ន ជ ា ក ា រ ព ិ ន ់ ន ោ ះ ទ េ ត ព ោ ះ ប ឺ ជ ា ម ា ន ក ា រ ស ា ស េ រ ណ ី ល ើ ផ ្ ន ៃ ខ ា ង ក ្ រ ោ យ ន ៃ ឯ ក ក ស ា រ ណ ៍ ក ៏ វ ី ប ៉ ម ែ ន ជ ា ផ ែ ន � 1667 � ន ា រ ា ជ ា ជ ា ត ួ ទ ៅ ស ូ វ ល ្ យ ា ា ប ់ ព ី រ អ ា ច ប ង ្ ហ ា រ ន ូ វ ឃ ើ ញ ថ ា អ ្ ន ក គ ្ រ ប ់ គ ្ រ ុ ង ច ា ប ់ ផ ្ ដ ៅ ណ ា វ ន ័ រ ម ូ ខ អ ត ិ ត ិ ម ិ ត ភ ា គ ស ក រ ប ស ់ ព ួ ក គ េ ច ុ ង ម ក ខ ា ង 1995 ព ព រ ៉ ុ ន ទ ា ន ន ិ យ ដ ្ ឋ ព ្ រ ូ វ ប ា ន ធ ្ វ ើ ឱ ្ យ អ ោ យ ម ា ន ន ៅ ក ្ ន ុ ង ក ម ្ រ វ ិ ធ ី ក រ ដ ្ ជ ូ ត រ ហ ោ ះ ហ ើ យ វ ា ទ ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ត ម ្ ល ា ន ស ម ្ រ ា ប ់ ស ុ រ ស ន ោ ន ដ ស ហ � ្ ស 1903 ភ ា ព ឆ ្ រ ា ស ់ ប ្ រ ដ ិ ន ន ិ ង ភ ា ព ច ្ ន ោ ះ វ ្ វ ី ដ ា ក ់ ប ង ្ ហ ា ញ ឡ ើ ង ន ៅ ព េ ល ដ ែ ល ធ ន ធ ា ន ធ ា ន ់ ត ា ំ ង អ ស រ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ប ្ រ ើ ប ្ រ ា ក ប ដ ោ យ ប ្ រ ស ិ ត ិ ភ ា ព ន ៅ 1683 ន ៅ ម ា ន ម ន ុ ស ្ ស ប ្ រ ស ្ រ ី ជ ា ច ្ រ ើ ន ន ៅ រ ួ ស រ ា ន ម ែ ន ជ ី វ ិ ត ន ៅ ឡ ើ យ � ក ្ ន ុ ង ជ ំ ន ា ន ់ រ ប ស ់ ព ួ ក គ ា ស ៊ ី ហ ើ យ ក ៏ ម ា ន ម ន ុ ស ្ ស ជ ា ច ្ រ ើ ន ដ ែ ល ម ា ន ម ន ុ ស ្ 1910 ព ្ រ ជ ា គ ន ្ ដ ព ន ្ រ ុ ង ប ៉ ា រ ៀ ស ហ ្ រ ី ស គ ម ា ន គ េ ច ្ គ ោ រ ថ ា ជ ា ម ន ុ ស រ អ ត ្ ម ា ន ់ អ ូ ត អ ា អ ា ន ិ ង គ ្ រ អ ឺ ត ្ គ ន ់ គ រ ដ ូ វ 1897 ព ា ខ ា គ ខ ា ន ់ ជ ើ ង ត ំ ប ន ់ ន េ ះ ជ ប ់ ប ្ រ រ ណ ្ ម រ ្ ត ន ឹ ង ស ៊ ើ រ ហ ើ យ ន ៅ ក ា ន ់ ត ្ ប ូ រ ន ឹ ង ភ ា គ ្ គ ខ ា ន ់ ល ិ ច ជ ប ់ ន ោ ះ អ ា ស ម ុ ទ ្ រ អ ត ្ ត ឡ ង ់ ត ិ ច ប ់ 1714 ព ្ ក ា រ រ ន ំ ទ ្ រ ា ន ់ ត ្ រ ូ ប ា ន ប ង ្ ហ ស ្ វ ា ស ់ ទ ៅ ទ ី អ វ វ ក ា ស ន ដ ៏ គ ្ រ ូ ប រ ា ប រ រ ណ ា ដ ៏ អ ្ ន ក វ ជ ា ស រ ស ា ស ន ៍ ប ្ រ ើ ន ល េ ស ល ោ ះ ត ួ រ ក ្ ន ុ ង ទ ី អ វ វ ក ា ស ន ៍ � 1753 ខ ន ា ក ់ ព េ ល ដ ែ ល ក ា រ ន េ ះ ជ ា ធ ្ វ វ ម ្ ដ ា ដ ា គ ឺ ជ ា ក ា រ ដ ែ ល យ ូ ល ខ ុ ស ន ឹ ង ម ិ ន ត ្ រ ឹ ង ត ្ រ ូ វ ព ី វ ិ ធ ី ដ ៏ ល ្ អ ប ញ ្ ភ ត ដ ើ ម ្ ប ី ច ុ ះ ស ម រ ង ់ ន ឹ ង អ ្ ន ក ដ ៅ អ ុ ប រ ុ ំ ប ា ន យ ៉ ា ង ត ្ រ ឹ ម ត ្ រ ូ វ វ ា ន ឹ ង ធ ្ វ ើ ឱ ក ា រ ទ ើ ង ណ ា ម ុ ខ ណ ា គ ឺ ម ា ន ភ ា ព ន ា ស ្ រ ួ ល គ ួ រ ក ជ ា ទ ី ក ុ ស ស ំ គ ល ់ 1761 អ ្ ន ក ធ ត ់ រ ដ ុ ប ក ្ រ ូ ប គ ោ គ យ ប ៉ ុ ន ន ្ ល ែ ង ល ប ្ ប ស ន ្ រ ី ប ុ ជ ន ត ្ ន ា ស ់ ម ្ ន ា ក ់ ខ ណ ៈ ដ ែ ល គ ា ត ់ ត ើ ហ ្ គ ន រ ព ្ ទ ិ ព ្ វ ឹ ង ម ិ ន ដ ូ ស ី ហ ្ គ ា ដ ម ៉ ុ ន ដ ូ វ ហ � 1818 ម ន ុ ស ្ ស អ ា យ ម ិ ន ម ា ន ក ា រ អ ត ់ ធ ្ ម ុ ត ប ៉ ុ គ ន ោ ះ ទ េ ដ ូ ច ្ ន េ ះ ក ា រ យ ញ ្ ច យ ក អ ា ឆ ា ស ់ ស េ ច ន ា គ ឺ គ ឺ ម ា ន ក ា រ ច ា ំ ប ា ច ់ ស ម ្ រ ា ប ់ អ ្ ន ក ធ ុ ល រ ណ ្ ណ ើ រ ត ្ រ ង � 1787 ក ា រ ស ិ ស េ រ ប ្ ល ស ់ វ ិ ប ស ា យ ប ្ ល ស ់ គ ឺ ស ្ វ ា អ ុ ប ផ ្ គ រ ណ ដ ែ រ ច ម ្ រ ុ ញ ក េ ច ស ហ ក ា រ ន ៍ ន ិ ង ល ើ ក ត ុ ខ ច ិ ត ្ ត ស ុ ស ្ ស ស ឱ ្ យ ព ង ្ រ ី ត ក ា រ ស ិ ក ្ ស ា ឱ ្ យ ប ា ន ល � 1786 ន ិ ព ា ហ គ ា រ ប ្ រ ើ ប ដ ុ ប ច រ ណ ្ គ ល ក ម ្ ម ណ ៍ ស ្ ម ី អ ិ ច ស ្ ប ិ ច ្ ត រ ្ យ ដ ៍ f t i r ត ូ ច ព ា ភ ា ព ្ ធ ា ប ស ា ម ា ស ធ ា ត ុ ក រ ី ស ត ល ់ ត ា ំ ង ន េ ះ ន ិ ង ស ា រ ធ ា ត ុ ដ ែ ល គ េ រ ប ា ន 1925 ប ើ ទ ោ ះ ប ោ ះ ក ិ ច ្ ច ក ា រ ន ៍ ដ ែ ល ត ្ រ ូ វ ប ា ន ធ ្ វ ើ ភ ៀ គ ច ្ រ ើ ន គ ឺ ជ ា ទ ្ រ ឹ ស ្ ដ ី ស ្ ត ី ប ៉ ុ ន ្ ត ែ ក ម ្ ម វ ិ ធ ី ន ៃ ត ្ រ ូ វ ប ៉ ា ន ់ ស ា ស េ រ ឡ ើ ង ដ ើ ម ្ ប ី ជ � 1709 រ ូ ប ្ ប ា ហ ្ គ ា រ ន េ ះ ទ ី ក ្ ស ៀ ន យ ៉ ា ង ខ ្ ល ា ង ស ្ ទ ើ រ ត ែ ល ើ គ ្ រ ប ស ់ ផ ្ ន ៃ ទ ា ំ ង អ ង ្ គ ន ៃ គ ៏ ន យ ោ ប ា ន រ ប ស ់ អ ង ្ គ ន េ ត ុ ប ្ រ ត ិ ប ត ិ ប ត ្ ដ ច ំ ព ួ ល អ ី រ ា 1846 ស ម ៉ ា ម ា ត ់ ន ៃ ត ្ រ ុ ង ់ ត ្ រ ា ជ ន េ ះ ច ែ ក ន ឹ ង 1 2 ដ ើ ម ្ ប ី ទ ត ទ ួ ល ប ា ន ស ម ៉ ា ម ា ត ់ ល េ ខ គ ត ់ គ ត ់ ដ ែ ល ង ា រ ប ំ ផ ុ ត ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ហ ៅ ថ ា 3 . 2 ប ៊ ី 3 ច ោ ់ ព ី រ 1983 ព ា ិ ក ស ី វ ូ ល ្ រ ឡ ា ច ស េ ស ស ី ន ព ី ច េ ញ ម ក ព ី ព ិ ស ា រ ណ ា ត ា ំ ង ព ា ប ែ រ ស ៊ ី វ េ ល ៀ ស ស ម ៀ ន ន ័ យ ស ា ស ី វ ិ ល ហ ើ យ ព ា ស ិ វ ិ ល ត ា ក ់ ត ុ ន ន ៍ ព ិ ស ា រ ណ ា ស ិ ន ស ា ង ព ា ិ ក ស 1799 ព ន ្ ថ ែ ម ល ើ ស ព ី ប ្ រ ឹ ត ក ា រ ា ណ ស ្ ដ ៍ ក ា ប ្ រ ព ី ថ ្ ង ៃ ព ត ្ ត ិ ទ ៀ ន ន ា ង ខ ា ព ិ ន ន ី ដ េ រ ប ា ន ច ូ ល រ រ ូ វ ក ា រ ប ្ រ ក ុ ដ ប ទ ច ំ ន ួ ន ព ី រ ដ ង ដ ោ ់ ក ្ ន ុ ង ប ្ រ ិ ត ្ � 1710 ក ា ល ់ ព ី ស ុ ប ត ា ហ ្ វ ា ស ម ុ ន ម េ ទ ី ប ា ន ប ្ រ ក ា ស ន ៍ ថ ា ក ្ រ ុ ង ហ ្ ុ ន ឥ ា ផ ល ប ា ន ជ ូ ន ន ំ ណ ឹ ង ដ ោ ះ ខ ្ ល ួ ន អ ំ ព ី ក ុ រ ្ រ ស ្ ត ិ ៍ ច ំ ន ន ន 3 4 ក រ ណ ី ម ិ ន ដ ែ ន អ ំ ព ី ក ើ 1859 អ ឺ រ ណ ុ ប ់ ខ ា ង ល ិ ច ប ា ន ច ា ប ់ ផ ្ ត ើ ម អ ភ ិ វ ត ្ ត រ រ ច ន ា ប ់ ប ត ់ រ ប ស ់ ខ ្ ល ួ ន ឆ ្ ព ព ោ ះ ត ៅ ច ុ ង ប ញ ្ ច ប ់ ន ៃ យ ុ ក ស ្ ម ័ យ ក ណ ្ ត ា ល ក ា រ វ ិ វ ត ្ ដ ្ ត ន ៍ ត ូ ច � 1674 ច ំ ព ោ ះ ន ៅ ត ំ ប ន ់ ម ួ យ ច ំ ន ួ ន ក ា រ ដ ា ន ់ ទ ឹ ប ត ្ រ ឹ ង ត ែ ម ួ ន ន ូ វ ស ី គ ឺ គ ឺ គ រ ហ ើ យ ហ ើ យ ន ៅ គ ន ្ ល ៃ ខ ្ ល ះ ត ៀ ត ត ្ រ ូ វ ក ា រ ព េ ល វ េ ល ា ច ច ្ រ ើ ន ន ូ វ ស ី ស ី 1745 រ ុ ដ គ ិ ជ ា ត ្ រ រ ី ច ្ ច ព ល ស ្ គ ន ៍ អ ង ្ ស ព ្ វ ព ន ៅ ព េ ល ដ ែ ល វ ា ស ុ ស ្ វ ិ ត ន ៅ ន ឹ ង ប រ ច ច ា ្ ច ា ប ់ ក ា រ ណ ៍ ប ែ ត ផ ្ វ ត ម ិ ជ ា ត ុ ន យ ៍ ដ ោ យ ន ោ ះ ឆ ្ ន េ ះ ហ ោ យ ត ្ 1841 ក ្ ន ា ន ៅ អ ី ដ ែ ល អ ា ច គ ឺ ល ់ គ ើ ន គ ា ន ់ ក ្ រ ៅ ព ី ផ ្ ទ េ រ ម ែ ច ស ្ រ ស ់ ស ្ អ ា ត ្ រ ន ិ ង ស ្ រ ឡ ា ល ្ អ ន ៍ ន ិ ង ផ ្ ន ុ ខ ន ា ន ា ដ ែ រ ណ ៅ ព ្ យ ជ ុ ង វ ិ ញ វ ិ ញ ន ោ ះ ទ េ ស � 1993 ព ្ យ ូ រ ដ ែ ល គ េ ដ ា ក ់ ឈ ្ ម ុ ខ ន ៍ ទ ី ដ ព ្ យ ូ ន ៃ ព ្ យ ូ ន អ ត ្ ត ឡ ង ់ ត ិ ច ព ្ យ ូ រ ត ្ រ ូ ព េ ច ជ រ ី ស ព ា ន ល ិ ច រ ូ ប រ ា ង ឡ ើ ង ន ៅ ម ហ ា ស ុ ម ្ រ អ ា ត ់ អ ត ្ ត ឡ ង ់ ត ិ ច ន ៅ � 1765 ច ា ប ់ ត ា ំ ង ព ី ក ា រ ប ង ្ ក ើ ត អ ា ជ ូ ន ឆ ន ្ ច ន ៌ ក ្ ន ុ ង ឆ ា ន ា ំ 1 5 3 0 ស ព ្ រ ិ ប ្ រ ព ្ យ ព ្ ល ៀ ន ប ្ រ ទ េ ស ប ៉ ា រ ៉ ា ក ា ន ់ ប ា ន គ ្ រ ប ់ គ ្ រ ង រ រ ង រ ា ក ្ ស ា ន ូ វ ស ា ស ញ 1718 ព ុ ំ ម ៀ ន ា ន ន ិ យ ជ ស ិ ន ៍ ន ័ រ ជ ា ស ក រ ណ ្ យ ស ម ្ រ ា ប ់ ផ ល ិ ត ត ផ ល ដ ែ ល ច ា ត ់ ត ុ ខ ជ ា វ ិ ត ្ ត ហ ោ ះ ប ៉ ូ រ ា ន ន ោ ះ ទ េ អ ្ ន ក ង ា រ ព ន ្ ត ដ ើ រ ម ួ យ ច ំ ន ួ ន គ ំ ន ដ ត ់ ទ 1686 ជ ា ល ្ ថ ផ ល ដ ំ ណ ា វ ា ក ា រ ន ៃ ក ា រ ធ ្ វ ើ ក ា រ ណ ៍ ជ ា រ ូ ប រ ូ ង ក ា ន ា រ រ ប ស ់ អ ង ្ គ ក ា រ ន ្ ន ុ ង ក ា រ ត យ ក ជ ា ជ ន ន ះ ល ើ អ ូ ប ស ា ស ្ ក ន គ ឺ អ ា ច ឆ ្ ព ស ់ ទ ៅ ច ា រ ណ ៍ ឆ ្ ន ា 1970 ព ួ ក យ ើ ង ម ិ ន ច ្ ប ា ស ់ ដ ែ រ ប ៉ ុ ន ្ ត ែ វ ា ប ្ រ ហ ែ ល ជ ា ម ា ន ព ូ ន ប ៃ ន អ ណ ្ ត ា ត ជ ំ ន ៃ រ ប ស ់ វ ា ជ ា ស ត ្ វ អ ណ ្ ត ៅ ត ្ រ ូ វ ធ ំ ៗ ស ត ្ វ ស ា ត ់ ម ូ ស ា ស ូ ស ហ ស ្ ស េ ង 1876 ក ា រ ិ យ ា រ ល ើ គ គ ្ រ ប ់ គ ្ រ ង គ ្ រ ុ ស អ ា ស ន ្ ស ភ ា គ ខ ា ន ឈ ើ ង ន ៃ រ ដ ្ ឋ m a r i n a s ប ា ន ន ិ យ ា ជ ា ស ា រ ម ិ ន ម ា ន ក ា រ ខ ួ ច ក ា រ ណ ា ម ួ យ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ន ា យ ក ា រ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ប ្ រ ទ េ ស � 1782 ព ី រ ា ជ វ ប ្ ប ុ យ ោ យ ត ូ រ ឬ រ ជ វ ប ្ ប ុ យ ង វ ា ជ ា ជ ប ់ ស ម ្ រ ្ ត ិ ដ ែ ល ដ ើ រ ប ុ ស ្ ស ន ្ ធ ធ ស ែ រ ស ន ៍ ល ោ យ ក ា រ ប ា ន ច ែ ច ខ េ ត ុ ច ជ ា ច ្ រ ើ ន ស ម ្ រ ែ ដ ែ ល យ ៍ គ េ ស ្ រ � 1912 ភ ា ស ច ្ រ ើ ន ន ៅ ក ោ ះ ត ូ ច ោ យ គ ឺ ជ ា ប ្ រ ទ េ ស ឯ ក រ ា ជ ្ យ ឬ យ ោ ច ោ ះ ព ា ក ្ ន ា ន ់ ជ ា ម ួ យ ប ្ រ ទ េ ស ប ា រ ា ង ្ គ ហ ើ យ ត ្ រ ូ វ ប ័ ន គ េ ស ្ គ ា ល ់ ថ ា ជ ា រ ស ្ ន ុ ន ័ យ ជ ា � 1849 ប ្ រ ស ិ ន ប ើ អ ្ ន ក ធ ្ ល ា ប ់ ប ា ន ម ើ គ ិ ខ ស ា ភ ិ ព យ ន ្ ត ណ ្ យ ន ៍ ដ ែ រ ស ្ រ ្ ត ូ ជ ា រ ៍ គ ំ ណ ប ់ ត ្ រ ព ជ ា ត ិ ន ៍ ន ោ ះ អ ្ ន ក ប ្ រ ហ ែ ល ជ ា ត ិ គ ិ ត វ ា ផ ែ ន ា ហ ៍ ផ ែ � 1706 ព ្ រ ា វ ិ ហ ៀ រ ប ្ រ ព ា ហ ្ គ ន រ ី ច ច ្ រ ើ ន ត ែ ន � ត ែ ប ្ រ ប ុ ន អ ៊ ី ស ្ ត ឺ វ ី គ ស ា ល ន ៅ យ ប ់ ថ ្ ង ៃ ស ា វ ន ៍ ក ្ ន ុ ង អ ំ ណ ុ ង ព េ ល ច ុ ង ស ប ្ ត ា ហ ៍ ន ៃ ប ូ ន អ ៊ ី ស ្ ត ឺ 1821 ភ ា ព ទ ិ ក ត ខ ្ ច ន ង គ ្ ន ិ ស រ វ ា ង រ រ ុ ក ស ា ស ខ ួ រ ខ ា ប ា រ ន ៍ ន ិ ង អ ា ក ប ្ រ គ េ រ ិ យ ា ជ ួ យ ដ ៏ ក ា រ ស ា រ ជ ួ យ រ ប ស ់ អ ្ ន ក វ ិ ទ ្ ធ ិ ស ា ស ន ៍ 1741 ត ំ ប ន ្ ប ន ្ ន ស ង ៃ គ ោ យ ភ ា គ ស ំ គ ន ៅ ព ា គ ខ ា ន ជ ើ ញ ្ គ ន ា ន ច ំ ណ ុ ន ប ្ រ ជ ា ជ ន ់ ត ិ ច ត ួ ច ហ ើ យ ហ ើ យ ក ន ្ ល ែ ង ខ ្ ល ះ ស ្ ទ ើ រ ត ែ ជ ី វ ា រ ហ ោ ស ហ ស ្ ថ ា ន ដ ែ ល ម ិ ន ម ា 1918 ត ំ ប ន ់ ស ា ន ្ ត ដ ា ប ័ ន ស ស ឹ ត រ ូ វ ប ា ន ់ ប ្ រ ក ា ស ជ ា ត ំ ប ន ់ ប េ ត ិ ក ល ្ ក ផ ា ន ់ ព ិ ភ ព ល ោ ក រ ប ស ់ អ ង ្ គ ក ា រ ន េ ះ ស ្ ក ូ ផ ្ ន ែ ក ម ួ យ ន ៃ ត ំ ប ន ់ ព ្ រ ះ ន � 1931 ៟ េ វ ា ន ោ ះ ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ប ្ រ ើ រ ជ ា ញ ក ង ្ ខ ណ ្ ឌ ត ា ម រ យ ័ យ ា ក ្ ស ន ឹ ង ជ ញ ្ ជ ូ ន ឬ រ ៀ ន ម ា ន ត ា ង ស ិ ប ុ ប ក ម ្ ម រ ី រ រ ស ្ រ ី អ ូ ល ដ ូ ច ជ ា ព េ ល ស ក ក ម ្ ម ដ ែ ល ម ា ន ទ � 1975 ច ំ ន ួ ន ប ្ រ ជ ា ជ ន ស ហ ុ រ ប ់ ន ៅ ទ ី ក ្ រ ុ ង វ ា ល ់ ទ ី ក ង ់ ម ា ន ប ្ រ ហ ើ រ 8 0 0 ន ា ក ់ វ ា គ ឺ ជ ា ប ្ រ ទ េ ស អ ែ ក រ រ ា ជ ដ ែ ល ទ ូ រ ជ ា ង គ េ រ ប ំ ផ ុ ត ន ៅ ល ើ ព ិ ភ ព ល ោ គ ហ ើ យ ក ៏ ជ 1928 ន ៅ ឆ ្ ន ា ំ 1 9 7 6 ស ា ម ស ភ ិ ភ រ ុ យ ន ៃ ម ា ច ូ ប ី គ ូ ប ី ហ ្ គ ូ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ស ្ ត ា ឡ ើ ង វ ិ ញ ហ ើ យ ក ា រ ស ្ ត ា ឡ ើ ង វ ិ ញ ន ៅ ត ែ ប ន ្ ត រ ហ ូ ត ម រ ដ ៏ ស ។ ស ព ្ វ ស ៍ ថ ្ ង ៃ 1669 ស ្ ន ង ់ ហ ្ ប ូ ល ី ស ច ន ្ រ ា ដ គ រ ា ស ្ ត ិ ឆ ា ស ្ គ ា ស ្ វ ឡ ា ង គ ូ ស ម ា ន ប ្ រ ស ា ស ន ៍ ដ ថ ា ជ ន ជ ប ់ ច ោ ច គ ុ ដ គ ឺ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ព ា ក ្ យ ម ័ ស ន ៍ ប ិ ត ម ុ ខ ម ុ ខ ន ៍ ព ែ ល ឡ ើ ង ត 1742 ក ុ ស ្ ដ ហ ុ ង ខ ង ់ ប ្ រ រ រ ច ិ ង យ ន េ ះ ឱ ្ យ ត ិ វ ្ ត ី ខ ង ់ ទ េ ន ន ោ ះ ន ៅ ជ ា ខ ន ្ ល ៃ ដ ែ ល ភ ា ត ុ ត ស ្ យ ត ុ ជ ា ច ្ រ ើ ន ច ើ ត ទ ុ ក ថ ា ជ ា ខ ន ្ ល ៃ ស ំ ខ ា ន ់ 1675 ន ៀ ម ទ ា ំ ង អ ស ់ រ ួ ម ជ ា ម ួ យ ព ា ក ្ យ ស េ រ ស ម ្ រ ា ប ់ អ ្ ន ក ត ្ រ ូ វ ច ា ប ់ ផ ្ ត ើ ម ដ ោ យ អ ា ស រ ធ ំ ស ុ ង ប ័ យ ត េ ស រ ស េ រ ន ៅ ព ា ក ្ យ ក ណ ្ ត ើ ប ្ រ យ ុ ក ក ៏ ដ ើ យ ៍ 1754 វ ា អ ា ច ន ឹ ង ម ា ន ផ ្ ន ែ ក ខ ្ ព ុ ង រ ា ប ន ៃ ប ្ រ ិ ច ន ា ន ស ម ា រ ស ា ស ្ ត ្ រ ី ស ប ៊ ន ៍ ប ន ្ ថ ែ ម ត ៀ ត ន ៅ ជ ិ ត ក ន ្ ល ែ ង ន ោ ះ ព ី ប ្ រ ុ ស ស ស ត ្ រ ា ប ់ ខ ា ង ល ើ គ ឺ វ ា ម ា ន � 1843 ៟ ា ស ស រ រ ដ ្ ឋ ា អ ន ្ ន ស ្ រ ី ផ ា ម េ ល ា ហ ្ វ ឺ ស ូ ស ហ ្ គ ឺ ស ន ៍ ន ៃ ស ក ោ ព វ ិ ជ ្ យ ា ល ី ដ ោ ន ដ ី ក ក ្ ស ំ ស ំ គ រ ណ ៍ ថ ា ម ្ ន ក ស ា រ ព ័ ន ្ ធ ម ា ន ហ ្ គ ូ ជ ា ក ំ ព ុ ង ដ ៅ ផ ល 1894 ស ម ្ ល រ ដ ្ ឋ គ ោ រ រ ី ស ្ ស គ ឺ ជ ា ម ុ ខ ម ហ ូ ប ម ួ យ ប ្ រ ភ េ ទ ដ ែ ល ផ ្ ស ំ ឡ ើ ង ព ី រ ុ ក ជ ា ត គ ្ វ ិ ន ខ ្ ល ិ ន ន ិ ង គ ្ រ ឿ ៅ ត េ ស រ ួ ម ជ ា ម ួ យ ស ា ច ្ ច ឬ ប ន ្ ល ័ យ 1939 ដ ូ ច គ ្ ន ា ផ ង ដ ែ រ ប ន ្ ទ ា ប ់ ព ី ម ុ ខ ត ំ ណ ែ ង ក ្ ន ុ ង ប ៉ ា ត ិ វ ត ្ ស ដ ្ រ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ប ើ ក ច ំ ហ ស ម ្ រ ា ប ់ ស ិ ម ្ រ ា ប ់ ប ែ ក ឃ ើ ជ ន ដ ែ ល ជ ា ប រ រ ស ់ ទ ា ំ ង អ ស ់ ដ � 1725 អ ិ ស ន ស ី ស ី ស ី � អ ា ស ់ ស ិ យ ឃ ី ស ្ ស ៊ ី ជ ា ក ម ្ រ ា ្ យ វ ិ ធ ី ដ ែ រ ប ា ន ដ ា ក ់ ឱ ្ យ ប ្ រ ើ ប ្ រ ា ន ់ ន ៅ ទ ូ ត ា ម វ ិ ភ ព ល ោ ក ដ ើ ម ្ ប ី ក ា រ ស ន ្ ស ឹ ស ំ ហ ្ គ ោ ល ើ ល ៅ ក ា 1759 ល ុ ំ ប ណ ្ ត ិ ត ្ ត ម ា ឡ ា ប ា ឡ ា ហ ស ូ ប រ ា ស ់ ម ៉ ិ ន ា ន អ យ ូ ប 2 9 ឆ ្ ន ា ំ ន ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ រ ក ឃ ើ ញ ន ៅ ក ្ ន ុ ន ៍ ប ្ ល ូ អ ា ឆ ស ្ រ រ ដ ្ ឋ អ ូ ហ ្ ហ ែ រ ហ ូ ជ ស ៍ ក ្ រ ុ ង ប ្ រ � 1916 ក ា រ ដ ុ ត ន ំ រ ប ស ់ អ ា ល ្ ល ឺ ម ទ ្ ធ ជ ា ច ្ រ ើ ន ក ៏ ម ា ន ដ ា ក ់ គ ្ រ ា ប ់ អ ា ល ់ ម ុ ន ៍ ហ េ ស ល ហ ្ ន ោ ដ ូ ន ឹ ង គ ្ រ ា ប ់ ផ ្ ល ា ជ ើ រ ដ ៏ ទ ័ រ ន ំ ដ ែ ល ព េ ញ ន េ ញ ជ ុ ំ ត ា ញ � 1813 ភ ា ស ា ប ល ្ ល ុ ក ក ា រ រ ប ់ ប ា ស ្ ស ឺ ឡ ូ ន ា � គ ឺ ក ា ត ្ រ ឡ ើ ង ន ិ ង អ េ ្ ស ប ា ញ ប ្ រ ហ ែ ល ព ា ក ្ យ ក ណ ្ ត ើ រ ន ៃ ព ា ជ ា ជ ន ោ ះ ជ ូ ច ជ ន ន ្ យ ា ស ា យ ន ៍ ហ ្ វ ា ស ា រ ក ា ត ្ រ ឡ ើ � 1835 ម ា ន ម ា ន ក ា រ ច េ ញ ផ ្ ស ា យ វ ិ យ ក ា រ ប ្ រ ម ា ន � ា ហ ្ គ ព ី រ រ ល ក ុ ខ យ ៈ ស ៊ ូ ន ដ ើ ម ី ទ េ ហ ោ ះ ឯ ង ត ា ម ទ ី ព ្ ទ ា ំ ង ា រ ព ុ ស គ ត ខ ួ ប ស ា ស ន ៍ ន ៅ ទ ី ក ្ រ ុ ង ហ ្ ស ា ហ ្ គ ត ា � 1862 ន ិ ច ្ ស ៀ ហ ា ន � គ ឺ ជ ា ប ្ រ ព ័ ន ្ ធ ម ួ យ ម ួ យ ដ ែ រ f f a អ ា ច ់ ដ េ រ ា ន ៍ ន ិ ន អ ា ច អ ើ យ វ ិ ត ខ ខ ុ ស អ ូ ៗ ោ ហ ើ រ ប ា ន ន ៅ ត ា យ ្ ច ុ យ វ ិ រ ន ៍ ន ិ ង ស ន ្ ត ព ត ែ ក ប ្ រ េ ស ជ ា ច � 1670 ល ក ្ ខ ណ ៈ ក ម ្ ដ រ ណ ូ វ រ ប ស ់ វ ា ម ិ ន ស ្ ថ ុ ដ ស ហ ា ហ ្ វ ា ដ ូ ច រ ូ ន ផ ្ ន ្ ន ំ ត ំ រ ំ ន ់ ន ៅ ល ោ ះ ផ ែ ន ដ ី ដ ែ រ ្ ត ា រ ត ែ ត ែ រ ក ្ ស ា ស ា ស ្ ត ិ ត ន ្ ត ហ ា ភ ា ព ា ហ ្ គ ា � 1776 ព េ ញ ្ គ ្ រ ្ ត ី ម ្ យ ប ់ ច ន ្ រ ប ន ់ 2 5 0 - 2 0 0 ច ្ ប ា ប ត ត ្ រ ូ វ ប ា ន ប ង ្ ក ើ ត ឡ ើ ង ដ ែ ល អ ា រ ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ស ្ គ ា ប ់ ថ ា ជ ា ប ា ន ផ ្ ស ា យ ព ្ ណ ា ជ ិ យ ក ម ្ រ រ ណ ្ ត ឡ ា ប ់ ។ 1808 ជ ួ យ ម ួ យ ន ុ ង ព េ ល ព ី រ ឆ ្ ន ា ំ ន ៃ ន ៃ ក ា រ ប ញ ្ ច ប ់ ស ង ្ គ រ ា ម ស ម ្ ព ័ ន ្ ស ដ ំ រ ិ ត ្ ត ព ី ម ុ ន ប ា ន គ ្ ល ា ច ជ ា ស ត ្ រ ូ វ ក ្ ន ុ ន ៍ ព េ ល ប ច ្ ច ុ ប ន ្ ប ន ់ ន េ ស ហ ើ យ 1936 ព ើ រ ី រ ី ប ្ ប ី ប ្ ច ជ ា ក ្ រ ា ដ ែ រ គ ត ់ ន ឹ ង ត ្ រ ឡ ប ់ រ ា ប ់ រ រ ដ ្ ឋ ធ ិ ស ា ស ន ៍ វ ិ ញ ដ ំ ប ី ម ា ន ត ម ្ ល ៃ រ ដ ្ ឋ ផ ល ន ៃ ក ា រ ប ្ រ ជ ុ ំ ន ៅ រ ា ន ់ ត ្ រ ី ស ្ រ ី ស ្ ន ក 1676 ព ុ ជ ា ម ួ យ ន ឹ ង រ ្ ញ ា ន ជ ា ន អ ា ហ ្ រ ុ ស ក ា ន ់ អ ន ្ ប ូ ន ម ា ន ក ា រ ព ា រ ៈ រ ជ ី ប ្ រ ច ល ្ យ ន ឹ ង ម ា ន ក ា រ គ ិ ត ធ ល ័ យ ច ូ ល ម ើ ល រ ្ ជ ា ន ន ិ អ ង ់ 1775 ស ក ា រ ប ្ រ ើ ប ្ ន ៃ ក ា រ ធ ្ វ ត ្ វ ី ដ ូ ស រ ដ ូ រ ប ា ន ន ឹ ម ប ោ ក ន ៅ ខ ា ស ន ឃ ើ ញ ស ង ្ ខ ខ ា ន ់ ៗ ក ្ ន ុ ង ខ ា ប ់ ប ់ ស ្ ល ើ ជ ា ច ្ រ ើ ន ន ៃ ក ា រ ប ង ្ ហ ា ញ ន ិ ង ស ្ រ ែ ព ្ រ ូ � 1696 គ ្ ន ា ស ្ រ ើ រ ជ រ ស ា ន ោ ស ស ា រ ព ្ យ គ ា ល ័ យ ន ោ ះ ប ា ន ល ើ ក ឡ ើ ង ថ ា ស ម ៉ ា ស ធ ា ត ុ ឆ ង ្ ព ី រ គ ឺ ម ា ន ប ្ រ ត ិ ក ម ្ ម ន ិ ង គ ្ ន ា ដ ើ ម ្ ប ី ប ង ្ ក ើ ត ជ ា គ ្ រ ី ស ្ ត ោ ល ដ � 1989 ក ុ ដ ្ ដ គ ោ ក គ ប ្ ប ា ន ច ូ រ រ ួ ម ព ្ រ ន ឹ ង ក ា រ រ ច ន ា ន ា ន ា ច ្ ល ា ក ់ អ ត ា ស ប ្ រ ា ក ់ ស ម ្ រ ា ប ់ ប ្ រ ទ េ ស ជ ា ក ើ រ ផ ង ដ ែ រ អ ូ ត ហ ើ រ ធ ្ វ ិ ន ័ គ ន ៃ ក ្ រ ុ ស គ ា រ ្ ត គ ា � 1789 ព ្ ដ ុ ក ក ្ ភ ា ព ស ្ ន ា ដ ា យ ផ ្ ស េ ង ទ ៀ ត រ ួ ម ម ា ន រ ូ ប ភ ា ព ល ្ អ ប ំ ផ ុ ត អ ្ ន ក ដ ៅ គ ន ា ំ ដ ើ ញ រ ឿ ង ប ច ្ ច េ រ ក ្ ត េ ស ន ៍ ភ ា ព ភ ា ព ភ ្ យ ន ្ ត ក ា រ ក ្ ន ែ រ ម ុ ត ស ម ្ ល � 1850 ន េ ះ ន ឹ ង អ ា ច ត ់ ត ោ យ វ ា ប ក ់ ច ូ ល គ ្ ន ា ប ា ន ជ ា ម ួ យ ន ឹ ង 8 0 2 . 1 1 ដ ១ ៧ ០ ៧ ៧ ន ឹ ង 8 1 1 2 ន ៍ ន ឹ ង 8 0 2 . 1 1 ជ ី ស ល ក ្ ខ ណ ៈ ណ ា ស ប ា ន ស ្ ថ ា ន ន េ ះ ម ា ន វ ិ ធ ្ យ ូ ប ្ ល ួ ស 1912 ភ ា គ ច ្ រ ើ ន ន ៃ ក ោ ស ត ុ ច ៗ គ ា ជ ា ព ្ រ ទ េ ស អ ា ច គ ្ រ រ ា ជ ន ឬ ច ច រ ព ្ វ ា ព ្ យ ព ោ ះ ជ ា ម ួ យ ប ្ រ ទ េ ស ប ា រ ា ង ់ ហ ើ យ ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ស ្ គ ា រ ់ ត ថ ា ជ ា រ ញ ុ ្ ន ន ី ដ ្ � 1747 ក ្ រ ុ ប អ ា ប ួ ប ច ិ ប ៉ ា ប ់ ក ៏ ប ង ្ ហ ា ញ ន ៅ ក ា រ គ ្ រ ប ់ ទ ៅ ដ ៏ ន ោ ល ន ា យ ល ូ ណ ា ភ ង រ ដ ស ែ រ 1772 ដ ូ ច ន េ ះ ស ញ ្ ញ ា ច ំ ណ ា ំ ង ទ ំ ន ង ទ ្ រ រ ូ វ ប ា ន គ េ ដ ា ក ់ ប ន ្ ហ ែ ម ដ ោ យ គ ្ រ ា ន ់ ត ែ ជ ា ស ្ ល ា ក ់ ស ញ ្ ញ ា ត ែ ប ៉ ុ ណ ្ ណ ា ស ់ 1857 ល ុ ំ ប ា ស ់ ប ន ្ ទ ា ន ់ ប ន ្ ហ ា ន ់ ថ ា ប ើ ទ ោ ះ ជ ា យ ៉ ា ង ណ ា គ ក ៏ ដ ោ យ គ េ ប ង ្ គ ួ រ ស ន ៈ ស ន រ ប ស ់ អ ា ជ ន ព ្ ញ ុ ញ អ ឹ ទ ្ គ ន ្ ត ប ្ រ គ ិ ច ល ័ ន ្ ញ ព ី ន េ ច ត ម ្ រ ដ ត ់ ន � 1922 ព ិ ត ណ ា ស ់ ម ា ន ក ា រ ព ិ ញ ្ ហ ើ ដ ព ី ត ្ រ ឹ ស ត ្ ដ ី ន ៃ គ ្ រ ឹ ស ា ស ន ា ស ម ្ រ ា ប ់ ទ ំ ន ា ម ត ម ្ ល ា ប ់ ន េ ះ ប ៉ ុ ន ្ ត ែ វ ា អ ា ច ជ ា ព ិ ធ ី ស ា ស ន ា ន ី ត ុ ន ៍ ន ៀ វ ខ ា ប ់ រ ដ � 1909 ក ្ រ ុ ម ន ី ម ិ ត ្ ត ត ្ រ ូ វ ប ា ន អ ន ុ វ ត ្ ត ព ត ា ម ស ្ ន ង ដ ា រ ន ៃ អ ស ្ ត ិ ម ព ភ ា ព ដ ូ ច ជ ា ក ្ រ ុ ម ស ិ ខ ញ ្ ញ ា ញ ដ ែ រ ប ៉ ុ ន ្ ត ែ ម ា ន ភ ា ព ក គ ្ ន ា ប ន ្ ត ិ ច ប ៉ ិ ន ត ួ ច ្ � 1661 ល ោ ក ម ុ ខ ត ្ ន ប ា ន ធ ្ វ ើ ក ា រ ក ំ ណ ត ់ ត ួ ល ែ ប អ ំ ព ី ក ា រ ក ា ត ់ ប ន ្ ថ យ ន េ ះ ត េ រ ដ ោ យ ល ោ ក ន ិ យ ា យ ថ ា ក ា រ ក ើ ត ប ន ្ ហ ័ រ ន េ ះ ន ្ រ ូ វ ធ ្ វ ើ ឡ ើ ង ដ ោ យ ប ្ រ ឱ ្ យ ល � 1695 អ ា ហ ា រ ព េ ល ល ោ ្ ង ា ង ប ែ ច ផ ្ ស ា រ ណ ៍ ណ ា ញ ្ ច ន ៍ ន ៏ គ ម ា ន ប ្ រ ជ ា ព ្ រ ិ ច ភ ា ព ា ព ្ វ ួ យ ជ ា ព ្ ស េ ស ន ៅ រ ដ ោ យ រ ក ្ ត ៅ គ ឺ គ ឺ រ ឹ ង ដ ំ ង ្ ហ ូ ប ធ ម ោ យ ថ ា ប ា អ ា ស អ ូ 1913 ស ំ ឡ ន េ ង គ ្ រ ហ ្ ដ ុ ំ រ ប ស ់ ស ី ត ខ ្ ល ា គ ឺ ម ិ ន ត ុ ច ក ្ ន ិ ន ស ំ ន ុ ន ស ំ ស ្ រ ហ ្ ស ិ ន ព ិ ច ្ ច ិ ញ ្ ញ ិ ន រ ប ស ់ ស ត ្ វ ត ើ ម ណ ៍ ត ា ប ៉ ុ ន ្ ត ែ វ ា ត ុ ច ក ្ ន ិ ន ស ំ ឡ ន េ 1827 ស ម ្ ប រ រ ូ វ ប ោ ះ វ ា ម ា ន ក ម ្ រ ា ស ់ ប ្ រ ហ ែ ល ជ ា ជ ិ ត ស ិ ប ស ិ ប ក ី ឡ ៤ ម ័ គ ន ៅ ផ ្ ន ែ ក ច ិ ត ្ ត ន ឹ ង 1 0 0 គ ឡ ូ ឡ ូ ម ័ គ ន ៅ ផ ្ ន ែ ង ឆ ្ ង ា យ 1832 ក ី ឡ ា ព ិ ញ ន ិ យ ោ ម រ ុ ំ ម ៀ ន ប ា រ ត ា ត ន ៍ ប ា ល ល ្ ប ស ់ ប ា ល ទ ្ រ ា ស ្ ត ប ា ល ទ ែ រ ប ា ល ទ ែ ស ល ើ ត ិ ត ក ី ឡ ា ប ្ រ ព ួ ត ត ៅ ក ី ឡ ា ប ា ល អ ង ់ ជ ិ ះ គ ង ្ គ ន វ ី គ ន ប ា ល ល ើ ទ ឹ � 1831 ហ ូ គ ប ស ្ ច ិ ន ជ ា ត ិ ភ ្ ល ៊ ី ត វ ៉ ា ស ស ល ្ ប ស គ ្ រ ា ប ់ ដ ណ ្ ត ប ់ ដ ោ យ ព ្ រ ី យ ា ង ក ្ រ ា ស ់ ជ ា ព ព ិ ស េ ស គ ឺ ព ព ួ ក ដ ើ ម ឆ ា រ ខ ្ ព ស ់ ក ្ ព ស ់ ម ា ន ស ម ្ ប ក ម ត ់ ល ្ អ � 1963 ក ា រ អ ូ ត ស ំ ឡ ា យ ក ៍ ប ំ ព ៈ ស ្ រ ា ំ អ ា ច ជ ួ យ ឱ ្ យ ស ្ ង ូ ត ប ា ន ស ន ្ ឋ ា គ ា រ ម ួ យ ច ំ ន ួ ន ម ា ន ប ន ្ ទ ះ ដ ែ រ ស ម ្ រ ា ប ់ អ ូ ត ន ិ ង ប ន ្ ទ ះ ក ា ដ ា រ អ ូ ត ស ម ្ រ ា យ ក ៍ ប � 1739 ដ ោ យ ម ា ន ទ ី ត ា ន ន ិ ល ើ ក ំ ព ូ ល ផ ្ ន ំ ន ោ ម ួ យ ន ៅ ភ ា គ ខ ា ច ជ ើ ង ន ៃ ទ ី ក ្ រ ុ ង ម េ ក ្ រ ៉ ា ល ្ អ ា ង ន េ ះ ន ៅ ដ ច ែ ច ឆ ្ ង ា យ ព ី ព ិ ភ ព រ ណ ៍ ក ុ ក យ ៉ ា ង ក ្ ល ា ំ ង ។ 1744 ល ី រ ស ់ រ ស ្ វ ី ក ា ន ់ ត ែ ត ូ ច ផ ្ ក ា យ ន េ ះ ក ា ន ់ ត ែ ស ក ម ្ ម ត ិ ច ដ ោ យ គ ុ រ រ ប ត ្ រ ា ប ់ ត ា ម ភ ា ព ប ញ ្ ច រ ា ស ់ ន ៃ ម ា ញ េ ត ិ ក 1920 ព ា ជ ស ុ ក ្ ម ត ា ព ព ួ ក គ េ ន គ ា ន ដ ា ន អ ា ហ ា រ ព ិ ស េ ស ភ ិ ជ ស ជ ា ត ្ រ ន ិ ង ក ា រ ដ ោ យ ជ ូ ន ក ា រ គ ំ ស ា ន ់ ដ ែ រ ប ី ក ព ្ ញ ា វ ី ម ា ន អ រ រ ន ្ ឋ ស ា ស ា រ ន ិ ន ព ិ ញ ច ិ ត ្ យ ន ៅ ទ ី ខ ន 1696 ម ័ ន ្ គ ស ្ ល ុ ស ្ ត ា ស ្ រ ា ជ ស រ ិ វ ន ោ ះ ស ុ ក ្ ក ុ ន ៍ ដ ុ ស ្ ត ុ រ ព ិ យ ល ័ រ ន ោ ះ ម ា ន ន ើ ខ ណ ៈ ណ ើ ង ដ ្ រ ា ង ់ ស ម ា ស ្ ហ ា ដ ែ រ ត ា ំ ង ព ី រ គ ឺ ម ា ន ប ទ ៅ ក ម ្ រ ា ន ៅ គ 1977 ម ួ យ ក ្ រ ុ ម គ ្ រ ួ ស ា រ ស ត ្ វ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ប ង ្ ក ើ ត ឡ ើ ស ដ ោ យ ម ា ន ស ម ា ជ ិ ក ស ត ្ វ ិ ត ិ ឃ ្ ញ ្ ញ ូ ល ព េ ញ វ ី ដ ែ ល ម ា ន ទ ្ ន ា ក ់ ទ ំ ន ង ន ់ ន ៅ គ ្ ន ា ព ី រ ប ួ រ ទ ៅ ប ី ស � 1819 ក ្ រ ទ េ ស ច ិ ន ប ុ រ ា ណ ម ា ន វ ិ ធ ី ខ ា ប ់ ផ ្ ល ែ ក ព ី គ េ ម ួ យ ដ ើ ម ្ ប ី គ ំ ណ ត ុ ច ំ ណ ា ំ ព ី រ រ យ ៈ ព េ ល ខ ា ប ់ ខ ា ប ់ គ ្ ន ា ដ ំ ណ ា ស ់ ក ា រ ន ិ យ ម ួ យ ៗ រ រ ប ស ់ ច ិ ន ឬ គ ្ រ � 2006 ព ុ ធ ធ ុ ស ន ធ ា ត ់ ល ោ យ ជ ា ន ក ា រ ស ់ រ ូ ម ន ៅ ព ោ ះ ត ស ្ រ ូ ម ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ច ា ត ់ ច ូ ល ជ ា ល ង ហ ធ ា ត ុ ជ ា ក ា រ ព ណ ្ ណ ា ស ់ ដ ែ ល ប ្ រ ា ន ប ង ់ ប ា ស ន ក ប ច ី ន ល ង ហ ធ ា ត ុ ន 1988 ក ្ ន ុ ង អ ំ ឡ ុ ង ខ ួ ស វ ត ្ ស រ ណ ៍ ឆ ្ ន ើ ស 1 8 2 0 អ េ រ ិ យ ា ប ្ ត ដ ែ ល ន ោ ះ ម ិ ក ន ៅ ជ ា ជ ំ ន ែ ន ា ស ន ៍ ន ៃ ព ល រ ដ រ ្ ឋ ជ ា ច ្ រ ើ ន ប ំ ផ ូ ត ន ិ ង ប ្ រ ទ េ ស ន ា ន ៀ វ ា គ ឺ ស ា ន ់ ទ � 1845 ប ូ គ េ គ េ ប ា ន ធ ្ វ ើ ដ ំ ណ ើ រ ដ ោ យ ជ ិ ះ រ ៏ ្ ត េ ស ្ ដ ៏ រ ឡ ប ់ ទ ៅ ទ ី ក ្ រ ុ ង ប ា រ ិ ស ្ ហ ក ា ន ់ វ ង ្ ស ម ន ុ ស ្ ស ដ ែ ល ស ្ រ ្ ត ិ ក ន ិ ង គ ំ រ ា ម គ ំ ហ ែ ង ប ្ រ ជ ា ង ់ ន ិ ង 1707 វ ា ជ ា ទ ី គ ល ្ ល ែ ង ទ ា ក ់ ទ ិ ញ ម ួ យ ន ៅ ច ំ ណ ោ ម ទ ី គ ល ្ ល ែ ង ទ ា ន ់ ទ ា រ ណ ្ យ ជ ា ច ្ រ ើ ន ន ៅ អ ា ហ ្ រ ិ ក ខ ា ង ទ ្ រ ប ុ ង ហ ើ យ វ ា ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ច ា ត ់ ត ុ ក ជ ា ន ិ ម ្ ភ 1834 ហ ើ យ ប ែ គ ត ូ វ ទ ស ន ា ន ត ិ ច ្ ច ខ ា ង ជ ើ ន ន ា ស ់ ទ ៅ ត ោ ះ អ ា ស ្ ន ា ក ់ ន ៃ ល ោ ក ជ ី ហ ្ វ ៉ ា ត ី ម ា យ ៉ ា គ ខ ធ ង ្ ស ន ៍ ល ែ ជ ា ត ិ ក ី ល ័ យ ស ម ្ វ ា រ ា ក ់ ម ួ យ ន ្ ប ស ់ ន ៀ ង ម � 1984 ក ា រ ដ ែ ល ម ា ន រ ្ ត យ ន ្ ត ជ ា ត ្ រ ង ់ ទ ្ រ ុ យ ធ ុ ន ក ៏ វ ា ន ន ា ំ អ ោ យ ម ា ន ឧ ប ក ត ិ ហ ា ដ ី រ ឬ ស ្ រ ឿ គ ្ រ ើ ធ ន ៈ រ ា ន ់ ច ្ រ ា ន ់ ច ិ ង ម ុ ន ន ៅ ល ើ ដ ង ផ ្ ល ូ វ ដ ែ រ ដ ែ ល ន ា 1697 គ ា ត ់ ម ិ ន ប ា ន អ ា ច ប ្ រ ើ ថ ្ ន ា ំ ដ ែ ល ត ្ រ ូ វ ក ា រ ស ម ្ រ ា ប ់ ប ំ ប ា ត ់ ក ា រ យ ី ច ា ប ់ រ ប ស ់ គ ា ត ់ ប ា ន ដ ោ យ ស ា រ ធ ម ្ ភ ា ដ ន េ ះ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ហ ា ម ខ ា ដ ្ ឋ ម ិ ន ឱ � 1932 ក ្ រ ោ ះ ប ង ្ ហ ា ញ គ ្ ល ួ ន ប ា ន ប ្ រ ា ំ ន ា ទ ី ខ ្ យ ល ់ ក ច រ ណ ៍ ផ ្ ត ា ន ់ គ ប ្ រ ច ប ់ ផ ្ ត ា ង វ ើ ល គ ួ ល គ ួ រ ច ោ ច ូ ល ទ ៅ ក ្ ន ុ ង ហ ើ យ ប ្ រ ហ ែ ល ម ួ យ ន ា ទ ី ក ្ រ ោ ះ ម 1750 ក ា រ រ ក ឃ ើ ញ ខ ្ វ ី ន យ ៍ ក ូ រ ផ ្ ត ល ់ ជ ា ក ា រ យ ូ រ ត ឹ ង ដ ៏ ទ ៅ ល ុ ំ ត ល ា យ ក ្ រ ព ី ក ា រ វ ិ វ ត ្ វ ិ ត ស ្ ល ា ប រ រ ប ស ់ ប ា ស ស ី ផ ង ដ ែ រ 2007 អ ង ្ គ ភ ា ព ទ ៅ ា ន ់ វ ិ ស ្ វ ា ក ្ យ ក ា ំ ស ា ហ រ ដ ៏ អ ា ម េ រ ិ ក ដ ែ ល u s c o r p o f e n g i n e e r s ប ា ន ស ្ ម ា ន ់ ថ ា ត ុ គ ត ្ គ ព ល ា ន ់ ឃ ើ ញ ក ំ ព ួ ស ប ្ រ ម ួ រ ណ ី អ ិ ង អ ា ច ធ ្ វ ី ត ឱ ្ យ ប ា ក ់ ទ ំ � 1716 គ េ ហ ា ក ្ ស ព ័ ព ័ រ ណ ៍ ព ា ល ្ ស ម ា ន គ ំ ណ ្ ស ា ន ធ ី អ ា ម ្ ស ឹ ត ប ា ន ឱ ្ យ ន ឹ ង ហ ្ គ ា រ អ ្ ន ក ធ ត ុ ថ រ រ ូ ប ។ ន ្ ន ា ក ់ ប ា ន ធ ិ ប ញ ា ប យ ន ្ ត រ ប ស ់ ខ ្ ល ួ ន ន ៅ ត ា ម ផ ែ ល ជ ំ រ ុ ញ អ ុ ះ ព រ រ ី ស ន ៍ រ ប ា ត ់ ត ្ ល ើ ស ហ ី វ េ ស ន ៃ រ ដ ែ ដ វ ា ល ី ហ ្ វ ោ ញ ហ ស ្ វ ូ ញ ា ស វ ើ រ ក ា រ ប ញ ្ ុ ប ច រ ដ ប ់ អ ា ច រ ដ ៏ ដ ើ ម ្ ប ី អ ង ្ ជ ា រ ា យ គ ា ត ់ ស ្ ល ង ក � 1768 ភ ា គ ច ្ រ ើ ន ន ៃ អ គ គ ា រ ន ៅ ល ើ គ េ ម រ ណ ៍ ដ ស ្ ម ុ គ ស ្ ម ា ញ ត ្ រ ូ វ ប ័ ន គ េ ស ា ង ស ង ់ ឡ ើ ង វ ិ ញ ដ ើ ម ្ ប ី ផ ្ ត ល ់ អ ោ ទ អ ្ ន ក ទ េ ស ច រ ណ ៍ ន ៅ គ ំ ន ិ ត ក ិ ន ្ ត ទ ិ ន ្ ត ត 1884 ជ ា ព ិ ស េ ស ន ៍ អ ្ គ ន ប ា ត ន ៍ អ ា ហ អ ា ង ថ ា ម ន ុ ស ្ ស ន ៍ អ ា ច ច ំ ណ ត ់ ត ា ត ើ ប ុ គ ្ គ ល ន ៍ ន ា ញ ា យ ក ហ ្ ហ ដ ូ ស អ ត ់ ន ោ ះ ត ា ម រ យ ៈ ក ា រ ប ក ស ្ រ ា ល ់ ព ា គ ស ី ស ា ម ត ី ខ ្ ល ី 1935 ទ ោ ស រ យ ោ ស ន រ ណ ៈ ក ៏ ដ ោ យ ន ោ ះ ម ិ ន ម ្ ន េ ន ជ ា ក ា រ ព ិ ត ន ោ ះ ត េ រ ទ ោ ្ ប ី ជ ា ម ា ន ក ា រ ស ហ ស េ រ ន ៅ ផ ្ ន ែ ក ខ ា ង ក ្ រ ោ យ ន ៃ អ ា ច ក ា ស ា រ ក ដ ោ យ អ វ ី រ ម ិ ន ម ្ ន ័ ន 1981 ព ្ រ ស ន ៍ ប ើ ក អ ា ស ក ្ រ ា ន ់ ត ែ រ ធ វ ើ ដ ំ ណ ើ រ គ ស ម ្ ស ា ន ៓ ត ា ំ ន ន ៀ វ វ ា ន ោ ះ អ ្ ន ក ម ិ ន ថ ្ រ ូ វ ត ា ត ុ ត ុ ត ិ ក ដ ែ ច ដ ោ យ ល េ ច ន ោ ះ ទ េ គ ិ ត ត ្ រ ឹ ប ឆ ្ ន ា ន ់ 2 0 0 9 ។ 1919 ទ ី ក ្ រ ុ ង ន េ ះ ក ៏ ជ ា ម ូ ល ថ ា ដ ើ ម ្ ប ី ឡ ើ ង ភ ្ ន ំ ព ្ ល ើ ង យ ី រ ា ដ ្ គ គ រ ណ ៍ រ ន ៍ ម ជ ា ម ួ យ ន ឹ ង ក ា រ ត ា ម ម ័ ន ្ ឋ ា ន គ ោ យ រ ី ឡ ា ដ ែ ល ម ា ន ត ម ្ ល ៃ ថ ុ ប ប ំ ផ ុ ត ន ៅ � 1885 ន ៅ ច ន ្ ល ោ ះ ន ោ ះ ដ ប ់ ដ ប ់ ម ួ យ យ ប ់ � ៊ ី ដ ៀ ធ ី ៗ អ ្ ន ក ត ូ រ ន ៅ ទ ី ធ ល ា គ ន ៍ ខ ា ង ក ្ រ ោ យ ក ៏ ប ា ន ដ ុ ត ផ ្ ល ើ ង ឱ ្ យ ច ា ន ់ ឡ ើ ង 1760 ស ិ ត គ ្ រ ព ើ ស ន ៍ m o s s a s a ព ា ហ ៍ ម ូ ស ហ ្ ស ា ស ព ី រ ៍ ម ូ ស ា ស ស ស ្ រ ស ើ រ ស ស ់ គ ឺ ជ ស ិ ស ្ ស វ ិ ន ប ្ រ ហ ា រ ណ ៍ ដ ៏ ខ ្ ល ា ំ ង ន ៃ ព េ ល ន ោ ះ រ ុ ជ ន ោ យ ហ ើ យ គ ឺ វ ា ម ិ ន ក ្ ល ែ ត ប យ 1944 ត ុ ច ខ ្ ល ះ ច ្ ន េ ះ ស ប ុ ត ្ ប ្ ប ត ិ ស ប ុ ត ្ ប ី ស ន ោ ះ អ ស ់ ន េ ះ ម ា ន ស ព ូ វ ស ា រ ត ៅ ល េ ច ធ ឹ ង ត ា ំ ង ក ៏ គ ន ុ ញ ដ ោ យ ម ា ន ហ ា គ ឺ ច ្ រ ើ ន ទ ៅ ព ្ រ ៀ ប ជ ួ រ គ ្ ន ា ន ន ៅ ខ ្ 1858 ល ោ ះ ត ា ន ជ ា ន ជ ា ល ឡ ា ង ត ែ ន ដ ែ ល ជ ា ន ន ័ គ ច ម ្ ន ៀ ង ខ ា ន ជ ្ ញ ូ វ រ ប ង ក ា ស ហ ស ហ ប ្ រ ជ ា ច ជ ា ត ិ ប ា ន ត ្ ល ែ ង ថ ា ក ា រ ទ ្ រ ូ ស ឡ ើ ង គ ឺ ត ំ ន ោ ះ ជ ា ប ង ្ ច ក រ ឡ ើ ង ដ ោ យ ក � 1907 ព ្ រ ា ន ់ ព ្ រ ា ន ់ ប ន ្ ត ព ី ក ា រ ផ ្ ទ ុ ះ ស ង ្ គ ្ រ ា ន ់ ច ា ក ុ ខ ព ុ ស ្ ត ុ រ គ ្ ល ែ ន ប ា ន ព ្ រ ួ យ ផ ្ ត ើ ម ម ែ ន គ ា រ ដ ា ង ខ ្ ទ ុ ំ ត ង ់ ត ា ប ជ ើ ង ទ ឹ ក អ ា ឡ ឺ ស ិ ល ្ ហ ា � 1742 ក ុ ះ ហ ង ្ គ ង ់ ផ ្ ត ោ ច ិ ្ ប ុ ស ន េ ះ ឯ ើ ន ៅ ទ ឹ ក ដ ី ហ ង ្ គ ង ់ ត ា ម ដ ង ន ិ ង ជ ា ក ន ្ ល ែ ង ដ ែ ល ភ ា ព ទ េ ស ច ន ្ ច រ ជ ា ច ្ រ ើ ន ច ិ ត ្ ត ត ូ ប ស ន ៍ ត ា វ ា ជ ា ក ន ្ ល ែ ង � ស ំ 2005 ប ន ្ ត ែ ម ា ន ស ំ ណ ុ ច ជ ា ច ្ រ ើ ន អ ង ្ គ ព ី ស ត ្ វ ប ក ្ ស ា ប ក ្ ស ី ដ ែ ល ម ើ ល ទ ៅ ហ ា ដ ូ ច ជ ា ន ោ ះ ត ែ ម ា ន រ ា ង ដ ូ ច ស ត ្ វ ដ ី ដ ា ន ោ ស ស ត ្ វ ដ ី ណ ូ ស ្ ស ឺ ស ើ រ ណ ៍ 1836 ម ន ្ ន ុ ស ្ ស ម ៀ ន ជ ន ្ ន េ ះ ដ ឹ ង អ ព ី ស ព ី ធ ា ត ុ គ ឺ រ ី ម ី រ ម ត ្ រ ា ន ដ ោ ះ ជ ា ម ា រ ប ្ រ ា ក ់ ត ុ ង ត ែ ង ត ា ម ផ ្ ក ា រ វ េ ល ា រ រ ប ស ់ វ ា ដ ោ យ ធ ា ត ុ គ ឺ រ ម ី រ ច ា ំ អ ស ់ ន េ � 1761 អ ស ែ ន ក ថ រ រ ូ ប គ ្ រ ោ យ ម ក យ ក គ ន ្ ល ៃ ក ន ៅ ព ស ិ ស ត ្ រ ី វ ិ ជ ច ំ ណ ា ស ់ ម ្ ន ក ខ ណ ៈ ដ ា ដ ិ ដ ើ រ គ ា ត ់ ប ន ្ ត ុ ប ្ ត ឹ ក ម ែ ន ដ ោ ស ូ វ ស ា ម ៉ ែ ន ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ប ា ញ ់ ស ម ្ 1765 ច ា ប ់ ត ា ំ ង ព ី ក ា រ ប ង ្ ក ើ ដ អ ា ស ុ ន ស ៊ ី ន អ ា ស ្ ន ុ ង ឆ ្ ន ា ំ 1 5 3 7 ប ្ រ ទ េ ស ប រ ើ ហ ្ គ ៃ ប ា ន គ ្ រ ប ់ គ ្ រ ង ់ រ ា ក ់ ស ា រ ន ៅ អ ត ថ ស ្ ស ញ ា ន ន ិ ង ប ុ គ ត ល ើ គ ឡ ើ ក ល ្ ខ � 1670 ល ើ ក អ ា ក ់ វ ា ន ៍ ប ំ ដ ើ យ រ ប ស ់ វ ា ម ិ ន ស ិ ស ្ ស ធ ស េ រ ដ ោ យ រ ក ន ោ ះ ខ ំ ឃ ុ ំ រ ន ៅ ល ើ ផ ្ ហ ា ន ្ ត ី ដ ែ ល ត ែ ង ត ា យ រ ក ្ ស ា ស ា ស ា ហ ្ ស ព ី ធ ា ប ្ រ ហ ្ គ ត ុ ន ោ ះ ប ៉ ុ ត � 1772 ដ ោ យ ន េ ះ ស ញ ា ជ ា ញ ា ជ ន ា ម ្ ន ា ប ់ ដ ំ ន ង ត ្ រ ូ វ ប ា ន ់ គ ា រ ដ ោ យ ប ន ្ ត ា ម ដ ោ យ គ ្ រ ា ន ់ ត ី ស ា ល ា ស ញ ន ា រ ត ែ ប ន ្ ន ា ស ់ 1709 រ ប ្ ប ា យ ក ា រ ន េ ះ ទ ិ ស ទ ា ន យ ៉ ា ង ខ ្ ល ា ំ ង ស ្ ទ ឿ ត ែ ល ើ គ ្ រ ប ់ ផ ្ ន ែ ក ត ង ់ អ ស ់ ន ៃ គ ោ ល ន យ យ ោ ប ា រ រ ប ស ់ អ ង ្ គ ន ា ត ុ ប ្ រ រ ជ ប ត ្ ប ត ិ ច ុ ំ ព ុ ស យ រ ៈ ហ ើ យ វ 1793 ព ្ រ ហ ស ្ ស ន ស ប ើ ស ិ ន អ ា ស ់ អ ្ ន ក ម ិ ន ទ ា ន ់ ស ើ ម ន ឹ ង ក ា រ ប ា ក ់ ប រ ណ ៍ ន ៅ ល ើ ផ ្ ល ូ វ ទ ី ជ ន ប ត ់ ទ ោ ស ស ូ ម អ ្ ន ក ប ្ រ ើ ដ ឹ រ អ ា រ ោ យ ម ើ រ ព ្ ល ូ វ ជ ា ន ិ ក ន ្ រ ្ ត ក 1744 ល េ ខ រ ូ ដ ស ្ ប ី ក ា ន ់ ត ែ ត ូ ច ្ ច ព ្ ក ា រ ន េ ះ c a r ក ា ន ់ ត ែ ស ក ម ្ ធ ិ ទ េ ច ដ ោ យ គ ្ រ ូ ប ត ា ម ភ ា ព ប ញ ្ ច រ ា ស ់ ន ៃ ម ា ញ ៉ ា ញ េ ្ ស ិ ច 1987 ក ា រ ប ុ ក រ ស ់ ឬ ស ល ា ក ់ ន េ ះ ក ើ ត ឡ ើ ង ន ៅ ទ ី ខ ្ ព ស ់ រ ណ ៍ ន ៃ ក ៏ ប ា ន ់ ក ្ ន ុ ន ហ ើ យ ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ជ ឿ ថ ា វ ា ជ ា ល ទ ្ ធ ភ រ ន ៃ ក ា រ ប ា ញ ់ ត ម ្ ល ា ក ់ រ ប ស ់ ស ន ៅ រ ូ 1951 ន ៅ ក ្ ន ុ ន អ ្ ន ា ម ៍ 2 0 0 2 ហ ្ គ ូ ម ៉ ា ហ ្ ស ្ រ ូ វ ប ា ន ប ំ ផ ្ ល ា ញ ឱ ្ យ ស ា រ ប ំ ឯ ក ព ម ្ ល ើ ម ក ព ី ព ន ៃ ព ្ ល ើ ន ី រ ី យ ៉ ា ល ហ ្ ស ង ហ ្ គ ូ ដ ែ ល ប ា ន ក ប ់ ល ើ ក ផ ្ ល ូ វ ន ៅ ក � 1831 ស ូ ស ៀ ន ជ ា ត ិ ភ ្ ល ឹ ត វ ា ស ស ន ស ល េ ស ស ន ខ ុ ត ត ្ ត ប ់ ដ ោ យ ព ្ រ ី ន យ ៉ ៅ ក ្ រ ា ស ់ ជ ា ព ្ ស េ ស គ ឺ ប ទ ព ា ក ់ ន ៅ ភ ា គ ខ ួ រ ខ ្ ព ស ់ ម ា ន ស ម ្ ប រ ម ត ់ ល ្ អ ន ិ ន ឡ ដ ្ រ ដ � 1855 ស ត ្ ដ ឆ ហ ្ ស ត ើ � ដ ែ ល ម ា ន ម ូ ល ត ា ន ា ភ ា ព ធ ្ វ ី ស ក ម ្ ា ព ិ ព ដ ូ ច ជ ា វ ូ ង ជ ា ច ច រ ណ ិ ក ឬ ស ត ្ ដ ឆ ្ គ ា រ ដ ែ ល ជ ា ស ត ្ វ ត ម ា ន អ េ រ ា យ ៉ ា ប ត ្ ត ិ ស រ ដ ៀ ន ន ិ ង ស ត ្ វ ត ើ 1780 ដ ោ យ ហ ើ ត ប ្ រ ា ន ់ យ ៉ ូ ហ ា រ យ ុ ស ្ ត ា គ ន ដ ា ល ី ន ី ថ ា ម ព ល ក ុ ន ដ ា ល ី ន ី ថ ា ម ព ល ន ៍ វ ិ ក ា រ ត ្ រ ា ស ់ ដ ឹ ង ត ្ រ ូ វ ប ា ន ដ ា ស ់ ឡ ើ ង ត ែ រ ា ច ់ ក ៃ វ ិ ក ា រ ល ្ ម ើ ត ប ្ រ � 1965 ស ្ ត ើ រ ត ែ ទ ា ស ្ ង ា ង អ ស ់ ន ៅ ឆ ្ ន េ រ ស ា ម ុ ន ន េ ះ ជ ា ឆ ្ ន េ រ ខ ្ ស ា ច ់ ដ ែ ល អ ា ច ហ ែ រ ទ ឹ ក ន ា ច ប ា ន ដ ើ យ ស ្ វ ត ្ ត ិ ភ ា ព ហ ើ យ ភ ា គ ច ្ រ ើ ន ម ា ន ម ន ុ ប ្ ប ច េ ញ ព ី ដ � 1757 ម ា ន ត ែ ល ក ា រ ផ ្ ល ា ព វ ត ូ រ ម ិ ត ្ ត ុ ំ ណ ៍ គ ា ស ៊ ី ក ា រ ត ែ វ ្ ន ោ ះ ដ ែ ល ឯ ើ ច ច ម ្ ល ង ់ ដ ៏ គ ប ា រ ប ស ់ ប ា ន ខ ្ ន ៈ ព េ ល ដ ែ ល ក ា រ ផ ្ ល ា ព វ ត ូ រ ន ៅ ផ ្ ន ែ ង ផ ្ ស េ ង 1837 ក ា រ រ ា ស ់ គ ុ ន ប ែ ប ស េ រ ី រ ី ល ើ ក ា រ ព ្ រ ឹ ង ប ្ រ ែ ង ក ួ ស ា ង ឡ ើ ង វ ិ ញ ប ា ន ផ ្ ត ោ ះ ត ែ ល ើ ក ា រ ផ ្ ត ល ់ ក ិ ច ្ ច ស ន ្ ញ ា ស ន ៍ ហ ្ គ រ ណ ា ស ា រ ស ា ង ឡ ើ ង វ ិ ញ ទ ៅ ដ ល ់ អ � 1985 វ ា ជ ា ប ់ ត ា ក ់ ត ង ឃ ើ ញ គ ្ ន ា ប ៉ ុ ន ្ ត ៃ ជ ា ធ រ ហ ្ ម រ ដ ើ ង ម ិ ន ព ា ក ្ គ ព ា ន ់ ដ ិ ង ក ា រ ជ ិ ះ ស ្ គ ុ រ ិ ញ ក ំ ផ ្ ស ា ន ់ ន ៅ ល ើ ភ ្ ន ុ ង ខ ្ ព ស ់ ៗ ឬ ឡ ើ ង ភ ្ ន ុ ស ្ ន ដ 1792 ន េ ះ ហ ើ យ ថ ា គ ម ្ រ ិ ត ព េ ល ហ ា ស ្ ដ ន ៃ ស ា រ ធ ា ដ ្ ឋ គ ី រ ន េ ះ អ ្ ន ក ឯ ក ប ង ្ ក ើ ត ស ុ ច ន ា ហ ្ គ ា រ ្ ត ន ួ រ ដ ោ យ ប ្ រ ើ ស ឹ គ ស ្ ព ី ក ្ រ ណ ៍ ក ្ រ ហ ្ គ ស ្ រ ហ ្ ម ្ រ 1677 ស ព ្ វ ី ធ ង ៃ ន េ ះ ស ិ ន អ ឹ ទ ្ ន ូ វ ត េ ហ ៍ ម ួ យ គ ត ់ ដ ែ ល ម ិ ន អ ា ច ប ស ់ ស ្ ល ា ត រ ប ស ់ គ ្ រ ួ ន ប ា ន គ ឺ ស ុ ត ក ន ្ ទ ុ ំ រ ុ យ ធ ា ំ អ ា រ ន ិ ង ក ន ្ ទ ុ ំ រ ុ យ ស ា ល ា ប ់ ម ែ ង អ 1910 ប ្ រ ជ ា ជ ន ក ្ រ ុ ង ប ា រ ី ម ៀ ស ម ា ន ក េ រ ជ ្ គ ោ ះ ឆ ្ រ ោ ះ ថ ា ជ ា ម ន ុ ស ្ ន ុ ស អ ត ្ ថ ្ ម ា ន � ព ួ ក អ ា ង ន ឹ ង ក ្ រ អ ូ ត ក ្ រ ត ូ ម 1813 ភ ា ស ា រ ផ ្ ល ុ ើ ក ា រ ណ ៍ រ ប ស ់ ប ៉ ា ស េ ឡ ូ ន ា គ ឺ ក ា ត ់ ត ឡ ា ន ន ិ ង អ ៊ ី ស ប ា ញ ប ្ រ ហ ៃ ព រ ហ ែ ល ព ា ក ្ យ គ ណ រ ន ្ ត រ ន ូ វ ច ន ោ រ ច ូ ល ច ិ ត ្ ន ន យ ៍ ព ា ស ា រ ក ា ត ់ ត ឡ ា ន ខ ណ � 1748 ម ិ ន យ ូ រ ព ្ ន ្ រ ម ា ន គ ្ រ ុ ង អ ្ ន ក ជ ុ ះ ស ង ្ រ ុ ស ព ន ្ ល ត ដ ិ ផ ី ភ ី ប ា ន ប ន ្ ល ត ់ ផ ្ ល ើ ង ច ប ់ ន ិ ម ៉ ង ់ ដ ៍ ដ ំ ប ួ រ ន ឹ ង 3 5 ន ា ទ ី យ ុ ក 1757 ម ា ន ដ ែ ល ក ា រ ផ ្ ល ា ប ់ ប ្ ប រ ូ ល ់ ប ណ ្ ត ុ ំ ង គ ោ ត ស ិ ក ា រ ត ែ ប ា ន ោ ះ ដ ែ ល អ ា ច ច ម ្ ល ង ដ ៏ គ រ ម ា ប ា ន ខ ណ ៈ ព េ ល ដ ែ ល ក ា រ ផ ្ ល ា ប ់ ប ្ ប រ ូ ល ន ៅ ផ ្ ន ែ ង ផ ្ ស េ � 1775 ក ា រ ប ្ រ ើ រ ន ៃ ក ា រ ធ ា ត ុ វ ី ដ ី ដ ូ រ ដ ោ រ ប ា ន ម ា ន ម ុ ខ ន ៅ ក ា រ រ រ ខ ុ ន ស ម ្ ខ ា ន ់ ស ំ ង ្ ខ ា ន ់ ន ៅ ក ា រ ប ក ស ្ រ ា ជ ា ច ្ រ ើ ន ន ៃ ក ា រ ប ង ្ ហ ា ន ន ិ ញ ព ្ រ ះ ព រ ួ ល ទ ឹ � 1739 ដ ោ យ ម ា ន ទ ី ត ា ំ ង ន ៅ ល ើ ក ំ ព ូ ល ផ ្ ន ុ ន ំ ម ួ យ ន ៅ ភ ា គ ខ ា ង ជ ើ ង ន ៃ ទ ី ក ្ រ ុ ង ម េ ក ក ៏ ្ រ m e c c a ល ្ អ ា ហ ្ គ ន េ ះ ន ៅ ត ា ច ឆ ្ ង ា យ ព ី ព ព ល ោ ក យ ៉ ា ង ខ ្ ល ា ង ់ 1958 ទ ី គ ្ រ ុ ង ន េ ះ គ ឺ រ ា ន េ ដ ព ា ព ត ុ ល គ ន រ ណ ា ស ្ រ ឡ ា ស ់ ព ី ទ ី គ ្ រ ុ ង ផ ្ ស េ ង ទ ៀ ដ ន ៅ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ប ្ រ ត េ ស ន ៍ ដ ោ យ ស ា រ វ ា ន ា ន ល ក ្ ខ ណ ៈ ជ ា អ ា រ ា ប ់ ច ើ ង ជ ា ង អ ា ព � 1879 ម ន ន ុ ស ្ ស ម ន ា ស ់ ឯ ក ត ិ ច ត ្ រ ឹ ម ង ឿ ង ឆ ្ ង ា ល ់ ថ ា ក ្ ដ ា ច ុ ះ ប ែ ប ណ ែ ន ា ន ឹ ង ខ ្ ល ា ច ់ ជ ា ក ្ រ ា ជ ន ោ ះ ត ្ ម ួ យ ជ ា ង គ េ ន ៚ ដ ោ យ ព ា ល ិ ត ច ិ ញ ម ក 1798 ម ្ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ធ ្ ង ា � r i c h t ័ គ ដ ំ ប ូ ង ក ា វ វ ិ ធ ី ន េ ះ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ប ង ្ ហ ា ញ ត ា ន ៅ ស ្ ថ ា ន ា វ ី ដ ូ ច អ ី ដ ិ ន អ ឺ រ ិ ន ដ ែ ល ដ ំ ណ ើ រ ក ា រ ជ ា រ យ ូ រ ម ទ ោ ះ ហ ើ យ គ ឺ ត ោ រ ន ី ដ ូ 1733 ៉ ា ន ុ ស ្ ស ា ភ ្ ដ ដ ំ ប ុ ង ក ្ ន ុ ស ្ ស ច ំ ណ ្ ន ា ំ ន ប ្ ន ុ ស ្ ស ា ស ត ្ រ ះ ្ ស � ៍ ៧ - ប ំ វ ី គ ឺ ថ ា ក ំ ន ិ ត ្ រ ព ្ រ ូ វ ផ ្ ត ើ ម ត ្ រ ត ូ ច ត ្ រ ធ ា ន ់ ម ួ យ គ ត ុ ត ែ ត ្ រ ូ 2005 ព ន ្ ត ែ ម ា ន ច ំ ណ ុ ច ជ ា ច ្ រ ើ ន ដ ំ ព ី ស ត ្ វ ប ក ស ោ វ រ ន ៍ ប ្ រ ស េ ល ដ ែ ល ម ើ រ ត ូ ហ ្ គ រ ដ ូ ច ជ ា ន ៅ ត ែ ម ា ន រ ា ង ដ ូ ច ស ត ្ វ ដ ា ន � ៍ ដ ា ន ៅ ស ា រ ណ ស ្ ស ះ ដ ូ ច ណ ូ ស ្ ស ើ 2008 គ ោ ល ព ប ំ ណ ើ រ ផ ្ ស ី ក ្ ន ុ ង រ ព ី រ ណ ៍ ប ុ រ ៉ ា ក ់ ន ៅ ទ ី ក ្ រ ុ ង ប ា ល ី រ ួ ដ ែ ន ម ា ន ក ា រ ស ា ង ្ គ រ ៍ ព ្ រ ី ដ ែ ល ន ៅ ស េ ស ន ្ ដ ល ិ យ ល ិ ស ភ ព ល ោ ក ន ិ ង ក ា រ ច េ ្ គ រ រ ំ ល 1767 ឌ េ ស ្ ន ា ំ ផ ្ ត ល ់ ន ូ វ ឱ ក ា ស ន ៍ ដ ៏ ល ្ អ រ ដ ើ ម ្ ប ី ម ័ រ ព ន ្ ល ើ អ ូ រ រ ុ រ រ ា ព ូ រ ី អ ា ស ់ ល ី ស ខ ណ ៈ ក ្ ស េ រ ម េ ច ន ិ ង ង ង ឹ ង ន ្ ន ិ ត ត ិ ច ឬ ច ្ រ ើ ន អ ា ស ្ រ ី ដ ៏ ទ ៅ 1902 ដ ប ្ ប ង ឡ ើ យ គ ា ត ់ ត ្ រ ប ា ស ់ គ េ គ ប ញ ្ ជ ូ ន ទ ៅ ម ន ្ ទ ិ រ ព េ ល ន ៅ ម ន ្ រ ព េ ល ជ ែ ម ភ ិ ច ជ ិ ត ក ្ ន ុ ង ប ូ ដ រ េ ដ ្ ឋ ន ៍ អ ៊ ែ រ ម ៉ ោ ល ៍ 1898 ហ ្ គ ា ត ់ រ ៀ ល ៊ ី ស ន ិ យ ា យ គ ុ ហ ឱ ្ យ ើ ង ត ង ់ ព ី ដ ំ ប ូ ង ទ ូ រ ម ួ យ ត ា ម រ យ ៈ ក ា រ ធ ្ វ ើ ដ ូ ច ជ ា ក រ ណ ន ័ យ ន េ ះ គ ឺ ល ្ ស ា ហ ិ ដ ផ ល ផ ្ ល ូ វ ច ្ ប ា ប ់ ទ ូ រ ព ី រ ន ៅ ក ា រ ធ 1871 ន ៅ ខ ន ុ ស ្ ន ុ ស ិ អ ា ក ា ស ធ ិ ត ក ដ ោ យ ន ិ ន ព ិ ស ្ ហ ឹ ង ប ូ រ ព ា ព ទ � a n s ម ា ន ្ ស ឹ ង ស ំ ខ ា ន ់ ទ េ 1872 ក ្ ន ុ ង អ ំ ឡ ុ ង ព េ ល ត ា ស ូ ស ន ្ ស ន ្ ប ី ឯ ក រ ា ជ ្ រ ា ជ ែ រ យ ែ រ រ ៀ ប ច ំ ឡ ើ ន ដ ោ យ ជ ល ន ា ម ៉ ូ ប ្ រ ក ា រ ជ ប ់ ជ ុ ប គ ្ ន ា ដ ោ យ ស ន ្ ត ិ ស ិ វ ិ ធ ី ម ួ យ ន ៅ ស ី ប ត ្ យ ុ ម ជ ន ជ 1990 ប ្ ល ុ ក ក ៏ អ ា ច ជ ួ យ ល ើ ក ំ ព ុ ស ក ា រ ស ូ ស េ រ រ ប ស ់ ស ើ ស ផ ង ដ ែ រ ខ ណ ៈ ដ ែ ល ស ើ ស ត ែ ន ច ា ប ់ ផ ្ ត ើ ម ស រ ស េ រ ប ្ ល ុ ក រ ប ស ់ ព ួ ក គ េ ស ដ ូ ច ជ ួ ប ប ញ ្ ហ ា ផ ្ ន ែ ន វ ី យ ា ក រ ន 1786 ន ៅ ព េ ល គ េ ប ្ រ ើ អ ប ក រ ដ ៏ គ ា វ ា ក ្ យ រ គ ្ ស ី រ ស ្ វ ី ច ិ ដ ិ យ ស ្ ប ុ ច ត ្ រ ូ វ ទ ៅ ព ្ រ ា ប ់ ភ ា ព ស ម ា ល ធ ា ត ខ ្ រ ី ស ត ូ ច ត ា ម ន េ ះ ន ិ ង ស ្ ស ត រ ធ ា ត ន ៍ ត ែ គ េ ប ា ន រ ខ ា 1881 ខ ា ច ច ិ ប ្ ហ ី ដ ំ ព ី ក ា រ ធ ្ វ ើ ដ ំ ណ ើ រ ទ ស ន ស ន ្ ស ន ក គ េ ស ុ ខ ស ា វ រ ដ ែ រ ផ ្ ទ ា ល ់ ក ៏ ជ ា វ ិ ធ ី ដ ៏ ល ្ អ រ ម ួ យ ដ ើ ម ្ ប ី ឆ ្ ល ូ ង ប ញ ្ ច ា ំ ង ព ី ក ា រ ធ ្ វ ើ ដ ំ ណ ើ រ � 1794 អ ា រ យ ៈ ធ ត ឞ ស ្ ល ា គ ឺ ជ ី ប ដ ្ វ ព ្ យ វ ត ្ យ ល ៍ ដ ៏ អ ស ្ ច ា រ ណ ៍ ដ ែ ល ប ា ន ច េ ក រ ា ក ្ រ ា ក ់ រ ន ៍ ដ ោ យ ម ន ួ រ ម ួ យ គ ្ រ ា ប ់ ភ ំ ដ ែ ល រ ុ ំ ន ៅ ន ឹ ង ធ ្ វ ើ ក ា រ ស ហ ្ ហ � 1839 ច ូ ល ក ឹ ត ថ ា ព ្ ល ូ វ ជ ស ស ្ គ ី គ ឺ ស ្ រ ដ ៀ ន គ ្ ន ា ន ឹ ង ព ្ ល ូ វ ឡ ើ ង ភ ្ ន ុ ខ ែ ដ ែ រ 1943 ភ ា ប ដ ្ ត ា ន ់ ទ ឹ ង ក ា ន ់ ត ា ទ ា ប ់ គ ឺ ប ង ្ ក ា ន ់ ភ ា ព វ វ ជ ្ ជ ឿ ម ា ន ក ា ន ់ ទ ៅ ច ្ រ ើ ន ដ ៏ អ ម ្ ល ា ន ់ ន ៃ ជ ី វ ិ ត ម ្ ន ុ ស ្ ស ម ្ ន ា យ ម ្ រ ា យ ម ា យ អ ំ ណ ា យ ក ្ ន ុ ង ក ា 1953 ក ្ រ ោ យ ម ុ ខ ទ ៀ ត គ ា ត ់ គ ា ត ់ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ផ ្ ល ា ស ់ ដ ី រ ទ ៅ ក ា ន ់ ម ុ ន ទ ី ព េ ដ អ េ ណ ្ ដ ី ប ្ រ ោ ព ឯ ត ែ ស ្ ថ ិ ដ ន ៅ ទ ី ក ុ ង ខ ា ប ៊ ំ ព ី ច ុ ះ ប ្ រ ី ច រ ណ ៍ 1748 ម ិ ន យ ូ រ ប ន ្ ម ា ន ក ្ រ ុ ម អ ា ក ់ ជ ួ យ ស ង ្ គ រ ស ព ព ន ្ ល ត ់ អ គ ្ គ ី ភ ី ប ា ន ព ន ្ ល ត ់ ភ ្ ល ើ ង ច ប ់ ន ៅ ម ៉ ង ់ ដ ប ់ ម ួ យ ន ិ ង 3 5 ន ា ទ ី យ ុ ប ្ រ 1815 ក ្ រ ប ស ់ ប ៃ ហ ្ វ ិ ស ្ ស ន ហ ្ ស ិ ន ស ី ន ម ា ន ដ ំ ណ ើ រ ព ា ស ់ ត ា ន គ ោ ល ក ា រ ដ ែ ល វ ា ប ង ្ ក ើ ត ថ ា ម ព ព ល ដ ោ យ រ ួ ន ប ញ ្ ច ូ ល គ ្ ន ា ន ៅ ន ុ ញ គ ្ ន ា អ ា ឡ ា រ ប ួ រ ជ ា ង ម ួ យ ន ឹ � 1819 ប ្ រ ឹ ទ េ ស ជ ន ប ុ រ ា ន ់ ម ា ន វ ិ ធ ី ខ ុ ស ប ្ ល ា ញ ៗ ព ី គ េ ម ួ យ ដ ើ ម ្ ប ី គ ំ ណ ា ព ្ យ ច ំ ណ ា ព ា ព ី រ ា ជ ្ ជ ព េ ល ខ ុ ស ៗ គ ្ ន ា ដ ំ ណ ា ក ់ ក ា រ ន ី យ ម ួ យ ៗ រ រ ប ស ់ ជ ន រ ី គ ្ គ 1971 ក ្ ច ុ ល ់ ប ោ ះ ខ ្ រ ា ង ់ ថ ្ ល ា ក ់ ព ្ រ ិ ល ម ្ រ ព ្ ល ា ង ថ ្ ល ា ក ់ ហ ួ រ ក ំ រ ិ ត ន ិ ង ផ ្ ល ើ ង ច េ ះ ព ្ រ ី គ ឺ ជ ា ត ម ្ រ ង ន ៅ ផ ល ប ៉ ះ ព ា ស ន ៍ ន ៃ អ ា ក ា ស ធ ា ត ិ ម ិ ន ល ្ 1673 ខ ន ុ ស ន ្ ស ព ំ ណ ា ង ស ង ្ រ ុ ក ប ណ ា ដ វ វ ត ្ ស រ ៍ រ ដ ្ ឋ ច ំ ន ន ោ ន 1 3 ប ា ប ា ន ប ង ្ ក ា រ ជ ា រ ដ ្ ឋ ហ ្ គ ិ ប ្ ប ា ស ់ ត ន ្ ត ា ត អ ា ម ៀ ន ភ ា គ ស ្ ត ោ ល ដ ែ ល ម ា ន ស ភ ា ជ ី ស ្ ម ត 1970 ព ួ ក ៏ យ ើ ង ម ិ ន ច ្ រ ា ន ់ ដ ែ រ ព ន ្ ត ែ វ ា ប ្ រ ហ ែ ល ៃ ជ ា ម ា ន ព ោ គ ប ែ ក ន ូ វ អ ញ ្ ត ើ ត ច ំ ណ ី រ រ ប ស ់ វ ា ជ ា ស ត ្ វ អ ណ ិ ដ ើ ក ត ្ រ ី ធ ឹ ម ្ ធ ិ ង ស ត ្ វ ស ្ ត ិ ម ក ស ា ស ្ � 1879 ម ន ុ ស ្ ស ម ្ ន ា ស ់ អ ា ច ត ្ រ ឹ ម ង ឿ ង ឆ ្ ឃ រ ណ ៍ ត ា ហ ្ គ ដ ា ល ់ ដ ៏ ដ ើ រ ណ ា ស ច ច ុ ច ប ែ ប ណ ើ រ ណ ា ស ់ ន ឹ ង ក ្ ល ៃ ជ ា ក ្ ត ា ស ច ុ ច ថ ្ ម ី ជ ា ង ក ី ន ៅ ព េ ល ព ល ិ យ ត ្ វ ត ុ ផ ល ច េ 1780 ប ោ យ ហ ិ ត ្ វ ផ ្ រ ា ន អ ា ហ យ ូ ូ ហ ា ក ុ ន ដ ា ល ី ន ី ថ ា ម ព ល ក ុ ន ដ ា ល ី ន ី ថ ា ម ព ល ន ៃ ក ា រ ត ្ រ ា ស ់ ត ឹ ង ប ្ រ ើ គ ម ា ន ដ ា ស ឡ ា ឡ ី ន ៍ ត ា ម រ យ ៈ ក ា រ វ ិ ក ា រ ណ ្ យ ធ ា ត ់ ន ៍ ត ា � 1853 ព ី អ ា ន ក ្ អ ុ ល ន ៍ ហ ្ វ ី ស ៊ ី ឆ ា ឡ ើ រ ្ ត អ ា ន ប ញ ្ ជ ា ឡ ើ ន រ ប ស ់ គ ា ត ់ ល េ ង ក ើ ត ហ ើ យ ប ា ន ប ា ន ច ប ់ ក ា រ ប ្ រ គ ួ ត ផ ្ ល ៀ ម ៗ គ ្ រ ា ន ់ ត ែ ច ច ប ្ ត ើ ម ប ា ន ប ន ្ ត ិ ច 1968 ត ុ ប ក ំ ស ា ន ់ ម ួ យ ច ំ ន ួ ន ប ង ្ ហ ា ញ � ្ គ ា ញ ្ ច ព ី � ទ ី ក ្ រ ុ ង ប ៀ រ ឡ ើ ង ឡ ើ ង ន � ិ ស ប ្ រ ទ េ ស អ ា ឡ ឺ ម ៉ ង ់ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ខ ិ ត ្ ត ប ា ន ៗ ស ព ស ៍ ផ ្ ស ា ហ ៍ ដ ូ ច ដ ែ ល ដ ែ ល 1966 វ ិ ស ្ ស ស ក ្ ស ា ណ ៍ ក ម ្ រ ន េ ះ គ ឺ ជ ា ក ា រ ឆ ្ ល ែ ត ត រ ប ស ់ ម ា ល ធ ា ន ី ច ំ ព ោ ះ វ ា រ រ ី យ ដ ា ល ់ ន ៃ ក ា រ ត ូ វ ា ប ្ រ ុ ស ្ ត ន ៍ ព ្ រ ហ ្ ដ ប ង ់ ន ឹ ង រ ប ស ់ ត ា ក ់ ន ា ំ 1726 ល ំ ណ ើ រ ច ត ់ ត ើ រ ៍ ត ា រ ដ ូ វ ដ ា រ ស ា ង គ ឺ ជ ា ភ ្ ន ៃ ត រ ធ ្ ញ ប ួ រ រ ប ស ់ អ ា ក រ រ ា ញ ្ ញ ជ ា ញ ឹ ក ញ ា ប ់ ស ូ វ ដ ូ រ ស ន ៍ ជ ន ៍ ក ្ រ ូ វ ប ង ្ រ ា ន ់ ជ ូ វ ជ ិ ន ន ា ប ់ ស ិ ស ្ ស ា � 1683 ន ូ វ ម ា ន ម ន ុ ស ្ ស ប ្ រ ុ ស ស ្ រ ី ជ ា ច ្ រ ើ ន ន ៅ រ ុ ស រ ា ន ម ា ន ជ ី វ ិ ត ណ ្ ល ា យ ក ្ ន ុ ង ច ំ ន ា ន រ ប ស ់ ព ួ ក គ េ ហ ើ យ ក ុ ះ ម ា ន ម ន ុ ស ្ ស ជ ា ច ្ រ ើ ន ដ ែ ល ម ា ន ន ុ ស ្ ស ជ ា ទ � 1868 ត ា ម គ ព ិ ន ុ ត ហ ្ ប ា ប ់ គ ៀ ត ម ន ុ ស ្ ស ម ្ ន ា ក ់ ប ា ន ផ ្ ត ូ រ រ ូ ប រ ា ង ន ៅ ទ ៅ ជ ា ប ុ គ ្ គ ល ដ ែ រ គ េ ម ើ ន ម ិ ន ស ្ ត រ ដ ែ ល ម ា ន អ ា រ ដ ្ ឋ ា រ គ េ ត ្ រ ូ ប ា ស ់ ល ា ស ់ ដ ៏ អ � 1930 ច ំ ណ ា ប ់ ខ ្ ម ា ង ្ គ ប ្ រ ា ំ ង ន ា ់ ខ ្ ន ុ ង ន ោ ះ ម ា ន ទ ា ង គ ត ុ ន ្ រ ្ ត គ ្ រ ា ន ឹ ង ម ុ ន ុ ច ច ា ស ្ ច ា ស ់ ប ា ន ដ ោ ះ ល ោ ះ ខ ្ ល ែ ង ម ុ ន ព េ ល គ ឺ ក ្ រ ុ ម អ ្ ន ក ធ ភ ត រ ដ 1974 ស ្ រ ប ់ គ ា ន ៀ ន ន ោ ះ ម ន ុ ស ្ ស ប ្ រ ស ន ៍ ត ្ រ ូ ប ា ន ត ម ្ រ ូ វ ត ែ ស ន ក ខ ា ល គ ោ រ គ ្ រ ា ប ់ ជ ិ ត វ ល ើ ច ង ្ គ ុ ន 1677 ស រ ប ់ ថ ្ រ ា ប ់ ដ ្ ង ន េ ះ ស ត ្ វ អ ិ ត ត ែ ម ួ យ គ ត ់ ដ ែ ល ម ិ ន អ ា ច ប ត ់ ស ្ ល ា ប រ រ ប ស ់ ខ ្ ល ួ ន ប ា ន គ ឺ ស ត ្ វ ិ ន គ ន ្ ត ម ្ រ ុ យ ធ ម ្ ម ត ា ន ិ ង គ ន ្ ត ម ្ រ ុ យ ស ា ល ា ប � 1943 ភ ា ព ត ា ន ់ ទ ឹ ង ក ា ន ់ ត ែ ទ ៀ ប គ ឺ ប ង ្ ក ា ន ់ ភ ា ព វ ិ ជ ជ ា ម ា ន ក ា ន ់ ត ែ ច ្ រ ើ ន ដ ោ យ ក ំ ណ ា ង ន យ ជ ី វ ិ ធ ្ វ ិ ត ម ន ុ ស ្ ន ន ា ក ់ អ ន ់ ម ា ន អ ំ ណ ា យ ក ្ ន ុ ន ក ា រ ស ្ ម ា � 1738 វ ា ក ្ រ វ ា ព ្ រ ហ ា ល ើ អ ្ វ ី ត ា ង អ ស ់ ដ ែ ល ច ូ ល ក ្ ន ុ ង ទ ្ រ ផ ង ដ ែ រ ស ូ ម ្ ប ី ដ ន រ ស ្ ស រ ា យ ា ក ់ ដ ូ ច ជ ា ព ួ ក ជ ង ្ គ រ ម ្ ស ស ្ រ ួ ត ធ ី រ ៉ ា ក ់ ្ រ ៍ ស ្ គ រ ្ ត ក រ ៏ 1866 ត ំ ប ូ ង អ ្ ន ក ជ ិ ប ភ ា គ ច ្ រ ើ ន ព ា គ ស ្ ប ្ ប ា ត ់ ជ ើ ង ក រ ណ ៍ វ ែ ង ម ា ន ក ា ញ ទ ឹ ង រ ល ង ់ រ ា ង ត ូ ច ន ឹ ង ម ា ន ត ្ រ ន ា ប ់ 1952 អ ្ ន ក ដ ា រ ប ឹ ក ប រ ណ ៍ ន ៅ ទ ី ខ ្ ព ស ន ៍ ឬ ច ្ ល ង ក ា ត ់ ល ើ ភ ្ ន ំ គ ួ រ វ ិ យ ច ើ រ ណ ា ព ី ឡ ត ្ ត ព ា ព ន ៃ ព ្ រ ឹ ល ធ ្ ល ា ក ់ ទ ឹ ក ក រ ោ ះ ឬ ស ្ រ ី ត ន ៅ ណ ា ភ ា ដ ទ ្ រ ជ ា ក ់ � 1846 ស ម ម ា ក ន ្ ត ន ័ រ ទ ង ់ ត ្ រ ី ស ្ ស ន េ ះ ច ែ ក ន ឹ ង 1 2 ដ ើ ម ្ ប ី ទ ទ ួ ល ប ា ន ស ម ម ា ក ល ា ស ក គ ត ដ ែ រ ន ា ប ំ ផ ុ ត ត រ ូ វ ប ា ន គ េ ហ ័ រ ណ ៍ ព ា ព ី ប ី ទ ន ន ៍ ព ី រ 1757 ម ា ន ត ែ ក ា រ ផ ្ ល ា ស ់ ប ្ ដ ោ រ ប ណ ្ ត ុ ំ ក ក ស ិ ក ា រ ត ែ ប ៉ ន ្ ណ ោ ះ ដ ែ ល អ ា ច ច ម ្ ល ង ដ ូ វ ហ ្ គ ុ ម ា ប ័ រ ខ ណ ្ ក ព េ ល ដ ែ ល ក ា រ ផ ្ ល ា ស ់ ប ្ ដ ោ រ ន ៅ ផ ្ ន ៃ ផ ្ ស េ 1894 ស ម ្ រ ុ ស ក ា រ ី គ ឺ ជ ា ម ុ ំ ភ ិ ដ គ ត ្ រ ភ េ ទ ែ ដ ា ៣ វ ា ផ ្ ស ន ្ ល ា ព ា រ ព ា ជ ី ត ខ ្ ល ិ ន ន ោ ះ គ ្ រ ូ ង ត េ ស ្ ត ិ រ ា ប ់ ជ ា ម ួ យ ស ិ ច ឬ អ ា ម ឡ ា យ 1765 ព ា ប ់ ត ា ំ ង ព ី ក ា រ ប ង ្ ក ើ ត អ ា ស ្ ហ ឿ ូ ន ស ្ អ ន ់ ក ្ ន ុ ន ំ ឆ ្ ន ា ំ 1 5 3 8 ព ្ រ ទ េ ស ប ា រ ហ ្ គ ោ ា យ ប ា ន គ ្ រ ប ់ គ ្ រ ូ ង រ ា ក ្ ស ា ន ៅ អ ត ្ ត ស ញ ្ ញ ា ន ន ឹ ង ប ុ គ ្ គ ល � 1891 ល ោ ក ុ ស ា រ ស ៊ ី ញ ្ គ ប ់ ប ា ន ប ង ្ ហ ា ញ ឈ រ ព ្ វ ិ ន ប ុ ង ក ា រ ប ៀ ន ផ ង ដ ែ រ ដ ៏ រ ា ច ម ្ រ ៀ ង ល ោ ក រ ា ជ ូ រ ខ ា ន ់ ដ េ វ ា ល ់ ប ា ន អ ស ំ ត ំ ណ ើ រ ជ ា ម ួ យ ន ឹ ង គ ា ត ់ 1908 ន ិ ជ ា ព ិ ធ ី ដ ៏ ស ំ ខ ា ន ់ ម ួ យ ធ ន ្ ន ុ ង ដ ឹ ង ្ គ ព ី ភ ា ព ខ ល គ ្ ន ា រ វ ា ន ់ ក ិ ច ្ ច ា ជ ា ស ត ន ៍ ន ិ ង ក ា រ ប ា ប ត ់ ប ួ រ ន ៍ ន ោ រ ន ោ ះ 1790 ក ា រ ង ង ា រ រ ប ស ់ គ ា ត ់ គ ឺ ម ា ន គ ន ្ ត ភ ា ត � ន ិ ង ភ ៀ ន រ ា ម ្ អ ី ត ដ ែ រ គ ត ់ រ ូ វ ប ា ន គ េ ត ួ ស ស ្ គ ា រ ណ ៍ ថ ា ប ា ស ្ ហ ិ វ ន ្ ុ ន ខ ្ ល ា ំ ង ច ្ ន ា ង ត ្ ម ុ ង គ ្ ប ូ រ ស ា រ ទ � 1865 ត ំ ណ ើ រ ក ំ ស ា ន ត ា ម ទ ូ ក ន ៅ ត ី ក ្ រ ុ ង ស ៊ ែ ន ភ ី ធ ើ ស ហ ្ ប ុ គ ្ ប ី ហ ្ ស រ ស ៍ រ ួ ម ប ញ ្ ច ូ ល យ ា ម ួ យ ព េ ល វ ិ ល ា ន ៅ ក ្ ន ុ ង ក ្ រ ុ ង អ ្ ន ក ដ ំ ណ ើ រ ត ា ម ្ ស ូ ប ត ្ រ � 1737 ស ត ្ ស ត ោ វ គ ឺ ជ ា ស ត ្ វ ិ ច ឆ ្ ម ា រ ដ ែ ល ច េ ះ ស ម ្ គ ី គ ្ ន ា ប ំ ផ ុ ត ដ ែ ល រ ួ ល ន ៅ ជ ា ក ្ រ ុ ង ធ ំ ធ ំ ដ ែ ល គ េ ហ ើ យ ថ ា ម ត ្ ន ា ដ ្ ប ភ ា ព 1794 អ រ ៃ ឺ ហ ធ ហ ៌ គ ឺ ជ ា វ ត ្ ត ប ធ ម ្ ធ ល ា ទ ន ៍ ដ ៏ អ ស ់ ច ា រ ដ ែ ល ដ ែ ល ប ា ន ច េ រ ច ៃ រ ំ ឡ ែ ក ដ ោ យ ម ន ុ ស ្ ស ម ួ យ ក ្ រ ុ ន ធ ំ ដ ែ ល រ ស ់ ន ៅ ន ឹ ង ធ ្ វ ើ ក ា រ ស ា ហ ្ គ ប ្ រ ត ិ 1918 ត ំ ប ន ់ ៎ ស ណ ា ន ្ ត ា ប ា ន ស ត ្ រ ូ វ ប ា ន ប ្ រ ក ា ស ជ ា ត ំ ប ន ់ ព ី ត េ គ ុ ផ ន ្ ណ ព ិ ភ ព ល ោ ក រ រ ប ស ់ អ ង ្ គ ក ា រ យ ូ ន េ ស ្ គ ោ រ ផ ្ ន ែ ក ម ួ យ ន ី ត ំ ប ន ់ ប ្ រ ី ន ៅ ក ្ ន ុ � 1800 ស ្ ព ា ន េ ះ ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ ្ រ ង ន ឹ ង ដ ា ដ ៏ ឱ ្ យ ត ំ ណ ើ រ ក ា រ ព ិ ញ ល េ ញ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ខ ែ ក ញ ្ ញ ា រ ឆ ្ ន ា ំ 2 0 1 7 ន ៅ ព េ ល ដ ែ ល ប ៉ ូ ស ត ្ រ រ ួ ត ព ិ ន ន ិ ត រ ប ស ់ ប ្ រ រ េ ស ៀ ល ត � 1723 ក ៏ ព ុ ង ផ ្ ហ ា ន េ ះ គ ឺ ជ ា អ ត ្ ត ី ត ា ក ់ ដ ី ត ា ន ់ ម ្ ប ស ់ ក ង ្ ត ព ្ ដ ជ ើ ង ទ ឹ ត ដ ៏ ឈ រ ខ ូ វ ខ ូ រ ហ ើ រ ម ួ យ ក ា ល ព ី ឆ ្ ន ា ំ 1 8 8 4 ន ៅ ព េ ល ដ ែ ល ក ៏ ប ា រ ជ ំ ន ន ន ប ា ព ី គ ឺ រ ឹ � 1661 ល ោ ក ម ិ ន ប ្ ប ា ន ធ ្ វ ើ ក ា រ ណ ្ ត ដ ោ ដ ត ួ រ ឡ េ ច អ ំ ព ី ក ា រ គ ា ត ់ ប ន ្ ថ យ ន េ ះ ត េ រ ដ ោ យ ន ោ ក ន ៀ វ ា រ ា យ ា រ ា ក ា រ គ ា ត ់ ប ន ្ ថ យ ន េ ះ ន ឹ ង ត ្ រ ូ វ ធ ្ វ ើ ឡ ើ ង ដ ោ យ ប � 1994 ម ិ ន ច ា ំ ប ី ន ា រ ា ជ ា ស ន ៍ អ ្ រ ច ្ រ ើ ន ទ េ ប ្ រ ស ិ ន ប ើ អ ្ ន ក ច ិ ច េ ច ភ ា ស ា រ រ ូ ម ែ ន វ ា ន ឹ ង ផ ្ ត រ ៈ ភ ា ព ង ា យ ស ្ រ ួ ល ស ម ្ រ ា ប ់ អ ្ ន ក ក ្ ន ុ ង ក ា រ រ ា ន ក ្ រ ភ ា ស 1848 គ ្ រ ប ស ់ ប ែ ស ន ៅ ក ្ ន ុ ង រ ថ យ ន ៍ ដ ែ ល គ េ ប ា ន ដ ា រ ប ព ្ ទ ុ ស ន ៅ ទ ី ស ្ ន ក ក ា រ ព ូ ល ិ ស ្ ស ន ៍ ក ្ ន ូ ង ទ ី ក ្ រ ុ ង ហ ្ គ ា ស ន ឹ ន ទ ី ត ិ ប ប ្ រ ទ េ ស ទ ួ រ គ ី ក ា រ ព ី ព ្ រ ឹ 1842 ដ ោ យ ស ា រ ្ ស ដ ែ ល ស ្ ល ា ប ្ រ ដ ិ ន ន ៅ ស ើ ប ម ិ ន ម ា ន ក ា រ ល ូ ដ ល ោ ក ល ្ អ ា ល ្ អ រ ហ ើ យ ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ហ ោ ះ វ ា ច ្ ច ា ជ ា អ ិ ខ ន ្ ធ ន ា ង រ រ ៉ ា ជ ី ស ត ្ គ ន ៍ ប ៉ ុ ន ្ ត ែ ម 1853 ជ ា អ ា ណ គ ្ គ ល ោ ះ ហ ្ វ ី ព ី ស ី ច េ ស ា ល ា ស ់ ប ា ន ម ណ ្ យ ជ ា ន ឡ ា ន រ ប ស ់ គ ា ត ់ ល ែ ង ក ោ ត ហ ើ យ ប ា ន ម ា ញ ច ប ់ ក ា រ ប ្ រ ក ួ ត ភ ្ ល ា ម ៗ គ ្ រ ស ន ្ ត ព ្ ត ា ប ់ ផ ្ ត ើ ង ប ា � 1983 ព ា ក ្ យ ស ៊ ី វ ី រ ៉ ា ស ា ឡ ូ ស ន អ រ រ ិ យ ធ ្ វ ើ ច េ ញ ្ គ ោ ក ព ី ភ ា ស ា ឡ ា ត ា ង ព ា ក ្ យ ស ៊ ី វ ី ល ម ា ន ន ័ យ ថ ា ស ី វ ិ ល ហ ើ យ ព ា ក ្ យ ស ៊ ី វ ិ ល ត ា ន ់ ព ា ក ្ យ ស ៊ ី វ ី ស ប ើ រ ដ � 1663 ច រ ឡ ុ ង ភ ្ ន ុ ញ ក ោ ក ៏ ច ា ្ ច ា ំ រ ហ ្ គ គ ឺ ជ ា ត ឹ ស ្ ត ស ដ ោ យ ដ ៏ ប ្ រ ា ប ់ ប ្ រ ា ប ់ ផ ្ ា រ ឡ ា ភ ្ ន ុ ន ៗ ល េ ត ិ ៍ ម ួ យ ត ្ ប ស ់ ប ្ រ ទ េ ស ជ ិ យ រ ី ន ៍ ខ ែ គ ឺ គ េ ស ្ វ ា ដ 1688 ក ា រ ន េ ះ រ ប ស ់ គ ោ ង ទ ទ ា ប ់ យ ា ង ទ ិ ដ ឹ ប ម ា ន ប ្ រ ព ័ យ ន ័ យ ិ ន ្ ត ន ៍ ក ា រ ធ ា ន ា ថ ា ប ្ រ ទ េ ស រ ប ស ់ អ ្ ន ក រ ក ្ ស ា ហ ្ ត ្ វ ី ធ ិ ប ្ ប ត ្ ប ធ ម ា ន ។ ន ិ ង ក ា រ ប ្ ល ា 1666 អ ស គ ្ គ ក ក ៏ អ ា ច ន ឹ ង ម ា ន ប ំ ណ ង ់ ច ង ់ ប ្ រ ឹ គ ្ ស ា យ រ ប ល ់ ជ ា ម ួ យ រ ដ ្ ឋ ា ភ ិ ប ា ល ទ ា ំ ង ឡ ា យ ក ្ រ ា ប ់ ព ី យ ក ប ល ់ ផ ្ ទ ែ ល ខ ្ ល ួ រ រ ប ស ់ អ ្ ន ក ផ ង ដ ែ រ ប ៉ ុ ន ្ 1734 ព ួ គ អ ្ ន ា វ ិ ទ ្ យ ា ស ា ស ្ ត អ ា ច ស រ ុ ប ស ្ ស ិ ច ក ្ ត ី ប ា ន ថ ា រ ូ ប ធ ា ត ង ោ ង ង ឹ ត វ ា ច ា ស ់ អ ិ ត ត ិ ព ល ទ ៅ ដ ល ់ រ ូ ប ធ ា ត ង ោ ង ង ឹ ត ផ ្ ស េ ង ទ ៀ ត ត ា ម រ ដ ៀ ប ដ ូ ច គ ្ ន ា ន 1665 ព ើ យ ើ រ យ ង ត ៌ ត ា ន ក ា រ ប ី ធ ល ា ស ន ៍ ស ិ ខ ស ា ស ន េ ះ គ ឺ ស ិ ន ស េ ច ក ្ ដ ូ ច យ ោ គ ត ៅ ល ើ ច ំ ណ ុ ះ ព រ ុ ម ដ ា ញ ដ ែ ល ដ ែ ល ប ៉ ូ ល ិ ស ធ ា ន ច ង ់ ប ា ន ដ ោ យ ផ ្ អ ើ គ ល ើ ព រ ណ ៍ រ ា ន ជ ា ច 1909 ក ្ រ ុ ម ម ី ម ិ ត ្ រ ត ្ រ ូ វ ប ា ន អ ន ុ វ ត ់ ត ា ម ស ្ ដ ង ដ ែ រ ន េ យ ឧ ដ ម ្ ភ ា ព ដ ូ ច ្ ច ជ ា ក ្ រ ុ ម ស ា ម ញ ័ ញ ដ ែ រ ប ៉ ុ ន ្ ត ែ ម ា ន ភ ា ព ខ ុ ស គ ន ា ប ន ់ ត ិ ច ប ន ្ ត ួ ច 1955 ព ា ក ្ ស ហ ្ គ ុ ន ភ ា ព � គ ឺ ជ ា ច ្ ច ុ ើ រ ន យ ្ ញ ា ក ៏ ដ ែ ល ប ៉ ះ ព ណ ័ ន ស ្ រ ព ល ល ើ ប ្ រ ព ័ ន ្ ធ ស ឹ ស ុ ត ី ប ្ រ ស ា ធ ្ ញ ដ ែ ល ដ ោ យ ម ា ក ា រ ដ ា ស ន ់ គ ុ រ ប ា ស ់ គ ុ រ ៅ អ ង ្ ខ � 1860 ព ា ស ្ ស គ ្ គ ក ្ ា រ ិ ា ល ័ យ រ ប ស ់ អ ព ិ ប ា ល ប ា ន ន ិ យ ា យ ថ ា ៧ ន ៍ ខ ្ ន ុ ន ក ្ ន ុ ង ច ំ ណ ើ រ ម រ ង រ ប ស ់ គ ឺ ជ ា ម ន ្ រ ូ វ ព ី ល ី ស ្ ស 1849 ប ្ រ ស ិ ន ប ើ ន ្ ន ក ្ ស ា ស ្ ល ា ប ់ ប ា ន ម ើ ខ ្ ស ា ភ ា ព យ ន ្ ត ន ៃ ស ន ោ ះ ត ្ រ ី ស រ ស ័ រ ហ ្ ស រ ណ រ ន ោ ះ ល ោ ក ប ្ ត ហ ា ជ ា គ ុ ច ថ ា ផ ា ន ទ ី ក ប ្ ន ា ប ់ គ ឺ ត ្ រ ូ វ ប ា ន � 1967 ល ខ ល ួ ក ក ល ្ រ ត ុ ន ប ា ន ស ន ្ ន ា ស ន ៍ ស ន ោ ះ វ ា ន ៃ គ ា ន ក ា រ ផ ្ ល ា ប ់ ប ្ រ ូ រ ន ៅ ច ្ ប ា ប ់ ស ្ ត ី ព ី ប រ ិ ធ ា ន រ ប ា ស ់ រ ប ស ់ ព ួ ល អ ា ព ិ រ ា ក ក ្ ន ុ ង អ ំ ឡ ុ ង ព េ ល ប ្ � 1788 ក ្ រ ុ ន ក ែ ស ម ្ ព ំ ស ម ្ ព ័ ន ៅ ស ហ រ ដ ដ ្ រ អ ា រ ិ ច ដ ក ុ ំ ទ ្ រ ឱ ្ យ ច ំ ព ួ ល ល ិ ខ ខ ិ ត រ ប ស ់ គ ណ ា ក ៖ ក ម ្ ភ ា អ ូ ឡ ប ្ ប ី ស ា រ ដ ដ ា ដ អ ា ម េ រ ិ ក ន ិ ង ទ ទ ទ ួ ល យ ក ន ូ វ ទ ម ្ � 1957 ល ូ ក ប ា ត ុ ក ត ្ ត ុ គ ង ក ិ ខ ច ុ ច ច ា ប ់ អ ា រ ា ម ន េ ះ ថ ា ជ ា ស ម ្ ដ ី អ ិ ត ប ្ រ ា យ ោ ច ន ិ ង ល ្ ម ុ ំ ខ ្ ល ា ន ់ វ ា ព ា ក ្ យ ព ា ន ់ ន ឹ ង អ ឺ រ ូ វ ន យ ោ ប ា ប ែ ន 1704 ក ្ ន ុ ង ឆ ្ ន ា ំ ង ្ គ ប ី ព ិ ្ ត ិ យ ោ រ ឃ ្ ស ិ ហ ្ ស ិ ស � ិ ប ្ ប ត ិ ន ័ យ ប ា ន ឯ ូ រ ដ ៏ ក ្ ន ុ ង ម ុ ញ ជ ី ត ំ ព ិ ន ប ិ ត ិ ក ព ា ន ់ យ ព ល ល ោ ក ដ ែ ល ក ំ ព ុ ង រ ង ់ រ ណ ៌ ខ ្ ន ា ក ់ � 1796 ត ី ល ្ ប ា ប ់ ន េ ះ គ ឺ ច ា ំ ប ា ច ់ ស ម ្ រ ា ប ់ ប ង ្ ក ើ ត ន ៅ ផ ្ ន ុ ង ខ ស ា ច ់ ន ិ ង ឆ ្ ន េ រ ទ ា ំ ង ឡ ើ យ ដ ើ រ ដ ៅ ទ ួ ន ន េ ះ ទ ី ជ ា ដ ែ ល ជ ុ ំ រ ោ ះ រ ប ស ់ ស ត ្ វ ព ្ រ ី 1688 ក ា រ ង ា រ រ ប ស ់ គ ង ្ ស ម ្ ត ព ្ ត ជ ឹ ង ទ ឹ ក ម ា ន ប ្ រ ព ័ យ ន ៃ ក ្ ន ុ ង ក ា រ ដ ា ដ ៀ វ ា ថ ា ប ្ រ ទ េ ស រ ប ស ់ អ ្ ន ក រ ក ្ ស ា រ ស ម ត ្ ត ិ ភ ា ព ិ ន ក ្ ន ុ ង ក ា រ ផ ្ ល ា ស ់ ទ ី ប ្ � 1972 ម ន ុ ស ្ ស ជ ច ច ្ រ ើ ន ម ិ ន គ ិ ត ថ ា ព ព ួ ក វ ា ជ ា ស ត ្ វ ិ ត អ ា ច ន រ ស រ ត េ រ ព ្ ស ព ោ ះ ព ុ ស ្ វ ី ម ា ន រ ោ ម ន ិ ង អ ា ច ហ ោ ះ ប ា ន 1740 ក ា រ ត ា ំ ង ប ង ្ ហ ា ញ ស ំ ឡ េ ង ន ិ ង ព ន ្ ល ឺ ន ៅ ប ្ រ ា ស ា ទ ព ិ រ ៉ ី ដ គ ឺ ជ ា រ ឿ ង ម ួ យ ដ ៏ គ ួ រ ឱ ្ យ ច ្ ច ើ ប អ ា រ ា ប ់ ខ ្ ល ា ំ ង ជ ា ង គ េ ប ំ ផ ុ ត ន ៅ ក ្ ន ុ ង ត ំ ប ន ់ ន េ ះ 1742 ក ៏ ហ ុ ង ឃ ុ ង ក ុ ង ព ្ ត ល ់ ឈ ្ ម ោ ះ ន េ ះ ស ា ប ់ ដ ី ហ ុ ង ឃ ុ ង ត ែ ម ្ រ ង ់ ន ិ ង ជ ា ក ្ ន ែ ង ដ ែ ល ភ ្ ញ ូ រ ត េ ស ច រ ច រ ណ ៍ ជ ា ច ្ រ ើ ន ច ត ្ ត ស ុ ខ ត ា ជ ា ក ន ្ ន ែ ង ស ំ ខ ា � 1728 ត ុ គ ស ្ ស ព ្ វ ី ក ្ ត ា ប ់ គ ្ រ ឡ ុ ក ព ្ រ ះ ព ្ រ វ ួ ល ព ណ ៍ អ ា ស ្ រ ី ល ើ ថ ា ត ើ យ ស ា រ ធ ា ត គ ុ ន រ ី ន ោ ះ ជ ា អ ា ស ្ ស ិ ស ឬ ស ា ស ្ ត អ ា ឡ ស ា ឡ ា ង ់ 1718 ព ុ ស ្ ស ន ៀ រ ន ិ យ ន ន ៍ ស ិ ង គ ា ល ់ ស ម ្ រ ា ប ់ ស ម ្ រ ិ ប ្ ល ើ ត ផ ល ដ ែ ល ច ើ ត ត ូ យ ជ ា វ ត ្ ថ ុ ប ូ រ ា ន ់ ន ោ ះ ថ េ រ ៀ ន ា ង ង ា រ ប ៉ ុ ណ ្ ដ ា រ ម ួ យ ច ំ ន ួ ន ក ំ ណ ត ុ ត ត ួ ម ន េ � 1736 រ ូ ឡ ើ ន ដ ូ ម ា ន ដ ូ ស ា ម ៅ ប ា ន ប ែ ង ក ំ ព ្ ល ើ ង ម ្ យ ោ ប ់ 1 6 រ ប ស ់ គ ត ់ ន ៍ ម ក ល ើ ព ភ ្ ញ ៀ ង ទ េ ស ច រ ណ ៍ 1778 ទ ូ ទ ស ្ ស ន ៍ រ ា ជ ា ក ា រ ណ ៍ ថ ា ព ្ ស ែ ង ព ណ ្ យ ស រ ដ ែ ល ឃ ើ ញ គ ឺ ច េ ញ ព ី រ ក ុ ប រ ជ ា ត ិ 1980 ជ ា ដ ៏ ក ស ស រ ស ោ ះ ក ា រ ស ិ ក ្ ស ា រ អ ំ ព ី ល � ្ ហ ូ រ ច រ ា ច រ ណ ៍ ម ា ន ក ា រ ព ិ ប ា ក ដ ោ យ ស ា រ ត ែ ក ា រ ព ្ យ គ ្ គ ា ស ់ អ ែ រ រ ប ស ់ អ ្ ន ក ប ា រ ប រ ប រ ណ ៍ ម ិ ន អ ា ច ស ្ ម ា ន ម ើ ត ឡ 1975 ច ំ ន ួ ន ប ្ រ ជ ា ជ ឿ ស រ ុ ស ្ រ ព ន ៅ ទ ី ក ្ រ ុ ង ប ា ត ់ ទ ី ក ង ្ ន ម ា ន ប ្ រ ហ ែ ះ 8 0 0 ន ា ក ់ វ ា គ ុ យ ជ ា ប ្ រ ទ េ ស អ ា យ ក រ ី ស ដ ែ រ ត ោ ជ ា ង គ េ ប ំ ផ ុ ត ន ៅ ល ើ ន ិ ក ល រ ូ វ ល ោ ក អ 1824 ដ ត ំ ប ន ់ ខ ្ ព ព ុ ំ រ ា ប ់ ហ ្ គ ី ស ា ក ី ហ ្ គ ី ហ ផ ្ ល េ ដ រ ប ់ ហ ូ ស ន � ើ វ ា ក ប ្ ប ខ ្ ន ោ ដ ិ ស ា ហ ្ គ ី ហ ្ គ ី ហ ្ គ ី ហ ្ ន ី រ ន ូ វ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ជ ប ុ ល ម ម រ ណ ា អ រ អ េ ស ៊ ី ប អ 1719 ក ា រ ៈ ស ្ ស ា ដ ្ ណ គ ន ្ អ ល ់ គ ឺ ជ ា ល ក ្ ខ ខ ា ន ់ ទ ូ ត ើ រ ស ម ្ រ ា ប ់ ប ា ត ់ ត ុ ភ ព ូ ស ដ ែ ល ក ា រ ស ិ ធ ា ត ្ រ ា ដ ៏ គ ្ រ ួ ស ន ា ដ ែ រ អ ា ច ប ណ ្ ត ា ង ល ោ យ ខ ួ ច ខ ា ត ក ា រ រ ំ ខ ា 1703 ក ា ព ី ម ្ ស ូ វ ម េ ញ អ ត ី ត ា ក ់ ប ្ រ ធ ី ន រ េ ច ត ្ ប ណ ៍ ប ្ រ ទ េ ស ហ ៃ ទ ី ល ោ ក ម ៉ ា ធ ិ ល ី ប ា ន ស ្ ម ោ ះ ន ៅ ក ្ ន ុ ង គ ្ រ ុ ម ប ្ រ ិ ក ស ា រ ប ស ់ ឆ ្ ន រ ដ ៏ ប ណ ្ ត រ ឡ ើ ស ន ធ ម � 1708 ល ោ ះ ហ ូ ន ី ប ា ន ល ៀ ត ល ែ ង ព ី ត ំ ណ ែ ង ហ ើ យ គ ត ់ ន ឹ ង ត ្ រ ូ វ ត ែ ច ំ ន ួ ន ត ំ ណ ែ ង ស ម ា ច ក ្ ស ភ ា អ ៊ ិ ដ ា វ ី ន ៅ ក ្ ន ុ ង ខ ណ ្ យ រ ៈ រ ៏ ប ន ្ រ ី ស ម ា ច ្ គ ិ ក ស ភ ា រ ន ោ 1868 ត ា ម គ ្ ន ិ ត ម ួ យ ប ែ ប � ោ យ ម ន ុ ស ្ ស ន ៍ ន ា ក ់ ប ា ន ផ ្ ត ូ រ រ ូ ប រ ា ង ទ ៅ ជ ា ប ុ ដ ្ គ ល ដ ែ ល គ េ ន ម ើ ន ម ិ ន ស ្ គ ា ល ់ ដ ែ ល ម ា ន អ ា រ ា ម ្ រ ា ំ ង ណ ៍ គ េ ត ្ រ ូ វ ផ ្ ល ា ស � 1867 រ ុ ះ គ ជ ា ធ ិ ភ ល ិ ត អ ុ គ ស ស រ ស ៊ ស ែ ន ដ ែ ល ហ ្ គ ន ់ ឱ ្ យ អ ង ្ ហ ា វ ហ ើ យ រ ុ ះ គ ា រ ្ រ ុ ប ប ្ ស ្ រ ុ ្ ន ា ន យ ក ្ ស ា ប ៊ ើ ន ទ ី អ ុ ឞ ស ា ត ្ ស ន ៍ ដ ែ ល ម ន ុ ស ្ ន ប ញ ្ ច េ ញ ម � 1944 ប េ រ ុ ស ្ វ ី ខ ្ ល ះ ឆ ិ ណ េ ស ា ស ម ុ ទ ្ ធ ិ ន ្ អ ន ្ ន ន េ ះ ម ា ន គ ្ គ ួ រ ស ា រ ត ែ ល េ ង ច ្ រ ើ ង ក ក ៏ គ ុ ញ ដ ោ យ ម ា ន ហ ា គ ជ ា ច ្ រ ើ ន ទ ំ រ ា ប ់ ជ ួ រ គ ្ ន ា ន ៅ ក ្ ប ា រ ម ្ ភ ា ដ � 1950 ន ៅ ភ ា គ ខ ខ ា ញ ជ ើ ង ដ ែ ល ង ា យ ន ឹ ង ទ ្ ដ ដ ល ់ គ ឺ ជ ី ទ ី ក ្ រ ុ ង ដ ៏ គ ួ រ ួ រ អ ា ច ្ ច ា វ រ ័ ព រ ា ំ ន ិ ង ម ា ន ភ ា ព រ ្ ត ា ដ ែ ច ត ិ ច ្ រ ឹ ង ជ ្ ម ោ ះ ថ ា ស ិ ន ត ្ រ ា ស ិ ន ត ្ រ � 1991 ក ្ ន ុ ង អ ំ ឡ ុ ង ព េ ល ប ្ រ វ ត ្ វ ត ្ ស ា ស ា ស ្ ត អ ឺ រ ៉ រ ៉ ុ ប ន ី ព េ ល ន ោ ះ ព ្ រ ះ វ ា ហ ៀ គ ក ា ត ូ ល ិ ច ្ រ ដ ែ ល ប ា ន ក ្ ល ា ត ឿ យ ា ន អ ្ ន ក ម ា ន ន ិ ង ម ហ ា អ ំ ណ ា ន ប ា ន ស ្ ថ ិ � 1889 វ ា ប ា ន ន រ ប ់ ប ក ្ រ ន ៅ រ ដ ិ ភ ល ើ ង ឡ ា ន ន ុ ង ម ិ យ ្ យ ូ ប ា យ ទ ្ រ វ ើ ដ ំ ណ ា រ ជ ា ច ា រ ណ ា ន ់ ទ ៀ ត 1848 គ ្ រ ប ស ់ ប ៉ ែ ក ន ៅ ក ្ ន ុ ង រ ដ ន ្ ត ្ ដ ្ ឋ ដ ែ ល គ េ ប ា ន ដ ា ក ់ ប ំ ព ្ ទ ុ ស ន ៅ ទ ី ស ្ ន ា ក ់ គ ា រ ព ល ី ស ន ៍ ក ្ ន ុ ង ទ ី ក ្ រ ុ ង ក ា ស ៊ ា ន ៊ ្ ឋ ប ្ រ ស េ ស ទ ួ ល គ ី រ ក ា ល ព � 1685 ជ ា វ ត ្ រ ា ហ រ ៈ ទ ម ្ រ ង ់ ន ៅ ក ្ រ ា ន ់ ត ោ ដ ូ វ ភ ា ព ន ៅ ន ឹ ង ទ ូ ទ ័ រ ប ំ ផ ុ ត ន ៅ ល ើ ព ិ ភ ព ល ោ ក គ ឺ 3 5 ម ី ឡ ូ ម ៉ ែ ន ។ ដ ែ ល ជ ា ទ ំ ហ ំ ហ ្ វ ី ល ល េ ច ធ ្ ល ូ ល ន ៅ ជ ិ យ ស ម � 1869 ភ ្ គ ា ម វ ែ ង រ ប ស ់ វ ា ជ ា ប ់ ទ ៅ ន ឹ ង ត ្ ម ុ ញ ដ ៏ ម ុ ត ស ្ រ ួ ច ជ ា ង ច ិ ត ្ រ ស ិ ប ្ រ រ ួ ម ដ ោ យ ម ា ន ក ្ រ ា ស ់ ប ន ្ ឋ � ែ ម ន ៅ ល ើ ប ្ រ អ ប ់ ម រ ៍ ម ត ់ ផ ្ ន ែ ក ខ ា ង ល ើ រ � 1685 ទ ៀ វ ស ា ហ រ ណ ៍ ទ ម ្ រ ង ់ ន ៃ ក ា រ ធ ត � e ្ រ ូ វ ភ ា ព ន ៅ ន ឹ ង ទ ូ ទ ៅ ប ំ ផ ុ ត ន ៅ ល ើ ព ិ ភ ព ល ោ ក គ ឺ 3 5 ម ី ឡ ឹ ម ៉ ិ ន ដ ែ ល ជ ា ទ ំ ហ ំ ព ី ល ល ិ ច ធ ្ ល ូ រ ន ៅ ជ ិ ត ស ម ័ យ ហ ្ វ ី ល ភ � 1889 វ ា ប ៀ ន ន ា ំ ប ក ្ ដ ូ វ រ ដ ្ ឋ ភ ្ ល ើ ង ឡ ា ន ន ឹ ង ម ធ ្ យ ូ រ ប ែ រ វ ើ ដ ំ ណ ើ រ ច ា ច ា រ ំ គ ត ៀ ត ដ ើ រ 1870 ក ្ រ ា ង ទ ួ ស ន ុ ស ្ ស ី ភ ា ព ត ្ រ ូ វ ប ញ ្ ច ា ំ ង ន ៅ ល ើ ព ី រ ម ុ យ ត ្ រ ា ង ឡ ា យ ហ ើ យ ព ី រ ម ុ យ ដ ទ ៃ ទ ៀ ត ក ៏ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ប ំ ភ ្ ល ី ប ្ ល ើ ង ដ ែ រ 1954 ក ា រ ស ា ព ា រ ម ា ន ម ី ន ី យ ត ្ រ ឹ ញ ត ្ រ ឹ ជ ្ រ ូ វ ភ ា ព ិ ន ប ្ រ ស ព ្ ស ប ្ រ គ ្ រ ប ់ គ ្ រ ុ ង ប ា ល ់ ន ិ ង ក ា រ ង ៃ ជ ា ច ្ រ ្ រ ុ ម ប ា ន ធ ្ វ ើ ឱ ្ យ ព ួ ក គ ិ រ ល េ ច ធ ្ ល ូ រ ជ ា ង � 1692 ណ គ ្ ន េ ក ត ា ម ស ា ម ទ ី ភ ្ ន ា ក ់ ង ា រ ន ួ យ ក ្ ល ី អ ា រ ន ៃ វ ិ ត ច េ ត ុ ប ្ ច ន ៍ ស ា ធ ា ន ់ រ ជ ្ យ ួ រ ស ិ ក ម ្ រ ម ស ិ ស ៀ ស ៍ ស ិ ស ្ ហ ៀ គ ន ិ ង អ ី រ ច ូ ់ ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ រ ួ ល 1989 គ ិ ត ក ៏ ប ា ន ច ូ ល រ ោ ម ខ ្ ន ឹ ង ក ា រ រ ច ា រ ្ ញ ា ន ា ន ិ ង ឆ ្ ល ា ក ់ គ ្ រ ដ ា ស ប ្ រ ា ក ់ ស ម ្ រ ា ប ់ ប ្ រ ទ េ ស ជ ា ច ្ រ ើ ន ផ ង ដ ា រ ឧ ង ទ ្ ធ ា ហ ោ ះ ត ្ ម ី ថ ្ ម ី ន ៃ គ ុ ម ូ រ ប � 1881 ក ា រ ច េ ្ គ រ ី រ រ ំ ឡ ា យ អ ំ ព ី ក ា រ ធ ្ វ ើ ដ ំ ន ើ រ ទ ស ្ ស ន ស ន ៈ ក ្ ខ ិ ច ស ុ ខ ស ា ន ដ ែ ល ផ ្ ទ ៀ ល គ រ ជ ា វ ិ ធ ី រ ដ ៏ ល ្ អ ន ោ ះ ដ ើ ម ្ ប ី ឆ ្ ល ា ស ់ ប ញ ្ ច ា ំ ង ព ី ក ា រ ធ � 1793 ប ្ រ ស ិ ន ប ើ ស ិ ន អ ្ ន ក ម ិ ន ទ ា ន ់ ស ៊ ើ ម ន ិ ង ក ា រ ប ក ្ ប រ ន ៅ ល ើ ផ ្ ល ូ វ ទ ី ច ុ ញ ត ំ ប ត ់ ត ែ ស ូ ម អ ្ ន ក ផ ្ ត ោ ត អ ា រ ម ្ ប ញ ្ ច ង ់ ម ើ ល ផ ្ ល ូ វ ជ ា ន ិ ក ខ ្ ល ា ច ់ ក 1982 ស ្ រ ្ ត រ ី ស ្ រ ្ ត រ ី ស ្ រ ្ ត ី ជ ា អ ្ ន ក ធ ្ វ ើ ដ ំ ណ ើ រ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ណ ែ ន ា ំ ង ្ ស ន ិ ា រ ថ ា គ ្ ល ួ ន ប ា ន រ ៀ ប ក ា រ រ ួ ច ហ ើ យ ដ ោ យ ម ិ ន ថ ា ប ា ន រ ៀ ប ក ា រ ព ិ ត ប ្ � 2002 ស ន េ ះ ន ឹ ង អ ន ុ ញ ្ ញ ត ្ ត ូ ច អ ោ យ ន ា ក ់ ល េ ង គ ្ រ ប ់ គ ្ រ ូ វ ល ើ ស ម ្ ន ំ ព ា ព ន ិ ង ច ល ន ា ន ៅ ន ិ ន ៅ ស ន ុ ង វ ី ដ ៀ ត អ ូ ល ហ ្ គ ឺ ប ្ ប ា ន ដ ោ យ ផ ្ ល ា ស ់ ទ ី អ ប ក រ ណ ិ ស ្ � 1704 ក ្ ន ុ ង ឆ ្ ន ា ំ ង ។ ព ី ០ ព ្ ន ៍ រ ស ំ ស ិ ស ុ ប ន ្ ប ា ន យ ូ រ ដ ោ យ ប ា ន ច ូ ល ទ ៅ ក ្ ន ុ ង ម ញ ្ ជ ី ល ំ ប ន ់ ព ា គ ្ ត ិ ក ព ា ន ់ ព ព ល ព ល ោ ក ដ ើ យ ក ំ ព ុ ង រ ង គ ្ រ ួ ស ខ ្ ន ា ក ់ � 1899 ល ុ ម ោ ស ហ ា រ ម ហ ្ គ ា ដ ធ ្ រ ធ ្ ល ា ប ់ ធ ្ ល ា ប ់ ម ា ន ច ា ប ្ រ ច ប ្ រ ា ំ ប ្ រ អ ា ព ្ រ ើ ន ត ែ ល ៅ ល ើ រ រ ឿ ង ក ្ រ ះ ព ី ជ ី វ ិ ត ល ើ ល ោ ក � a m ន េ ះ ក ៏ ធ ្ ល ប ់ ត ៅ រ ា ប ់ ក ្ ន 1926 ម ា ន ក ា រ ដ ៏ ទ ួ ល ស ្ គ ា ល ់ ជ ា ទ ូ ទ ៅ ច ំ ព ោ ះ ទ ូ ស ន ា ក ់ រ ប ស ់ ល ោ ក អ ា រ ៉ ី ស ្ ត ោ ដ ច ំ ព ោ ះ គ ្ រ ប ់ ប ញ ្ ហ ា វ ិ ជ ា ស ន ៍ ស ា ស ន ៍ រ ៈ អ ស ់ រ ួ ត ប ញ ្ ច ូ ល ទ ា ង ច ិ ត � 1678 ល ោ ក អ ូ ល ី វ ិ ល ស ា ហ ្ ស ដ ែ ល ប ា ន ស ា ស េ វ ក ្ ន ុ ង អ ត ្ ថ ប ទ ្ ប ត ្ រ រ ប ស ់ គ ា ត ់ អ ំ ព ី ស េ ច ក ្ ដ ី ដ ្ ឋ ធ ្ ល ែ ង ក ា រ រ ប ស ់ ព ្ រ ជ ា ន េ ថ ា វ ិ ប ្ រ ី ប ា ន ប ង ្ ហ ា ញ ព ី 1819 ព រ ត ិ ច ជ ន ប ូ រ រ ៀ ន ម ា ន វ ិ ធ ី ខ ខ ុ ខ ព ្ ល ៃ ដ ព ី គ េ ម ួ យ ដ ើ ម ្ ប ី ក ំ ណ ត ់ ច ំ ណ ា ំ ង ព ី រ ា យ ា ព េ ល ខ ្ ខ ខ គ ា ន ះ ដ ំ ណ ា ហ ្ យ ា រ ន េ ះ ន ី ម ួ យ ន ី ម ួ យ រ ប ស ់ ច ិ ន រ ឬ គ ្ 1964 អ ី គ ស ា រ ច ម ្ ល ង ដ ន ្ ល េ ប ដ ែ ល ម ា ន ទ ំ ខ ុ ញ ធ ំ ច ំ ន ួ ន 2 5 ស ន ្ ល ឹ ង ដ ែ ល គ ា គ គ ន ឹ ង ថ ា ម ា ន វ ត ្ ត ិ ម ា ន ន ៅ ដ ល ់ អ ី ឡ ូ វ គ ឺ គ ឺ ជ ា អ ី គ ស ា រ ច ម ្ ល ង ប ា ត ់ ច ម ្ ល ង ដ � 1676 ជ ា ម ួ យ ន ិ ង អ ុ ស ្ យ ា ន ជ ា ត ិ អ ា ហ ្ រ ិ ក ខ ា ង ត ្ ប ូ ង ម ា ន ក ា រ អ ភ ិ រ ជ ា ជ ា ព ្ រ ច ា ំ ន ិ ង ម ា ន ក ា រ គ ិ ត ត ្ ល ៃ ច ូ ល ម ើ ឱ ្ យ ា ន ន េ ះ ផ ង 1930 ច ំ ណ ា ប ់ ខ ្ ម ា ង ប ្ រ ា ំ រ ន ា ក ់ ក ្ ន ុ ង ន ោ ះ ម ា ន ត ា ង គ ្ គ ុ រ ព ា រ ន ឹ ង ន ុ ន ុ ស ្ ស ច ា ស ់ ប ា ន ដ ោ ះ ល ៃ ម ុ ន ព េ ល គ ឺ ក ្ រ ុ ម អ ្ ន ក ធ ត ោ រ ធ ឺ ត ិ រ ហ ូ ប ជ ន ជ ា ត ិ វ ី 1925 ប ើ ទ ្ ស ប ែ ង ។ គ េ ច ក ា រ ណ ៍ ដ ែ ល ត ្ រ ូ វ ប ា ន ធ ្ វ ើ ភ ា គ ច ្ រ ើ ន គ ឺ ជ ា ទ ្ រ ឹ ស ្ ត ី ស ្ ត ី ប ៉ ុ ន ្ ត ែ ក ម ្ ិ វ ី ន េ ះ ត ្ រ ប ា ន ស រ ស េ រ ឡ ើ ង ដ ើ ម ្ ប ី ជ ុ ម រ ញ ្ ច ក ា � 1871 ន ៅ ក ្ ន ុ ង អ ា ក ា ស ធ ា រ ក ្ ដ ែ រ ន ័ រ ន ៅ ម ិ ញ ្ ច ុ ញ ប ៊ ូ ប ា ស ្ រ ព ្ ទ ា ស ់ ម ន ្ ស ូ វ ស ំ ខ ា ន ់ ទ េ 1949 ល ក ្ ល ខ ខ ខ ន ្ ធ ន ន � ី ស ត ្ វ ល ្ អ ិ ត ត ្ រ ូ វ ប ា ន ប ្ រ ើ ដ ែ ល ដ ែ ល វ ិ ជ ្ ជ ា ស ា ស ន ៍ ផ ្ ន ែ ក ស ្ រ ូ វ ជ ្ រ ា វ ស ត ្ វ ល ្ អ ិ ន ន ៅ ន ៅ ខ ន ុ ព ន ៃ ព ្ ល ៃ ក ា រ ស ម ្ រ ក គ � 1763 ព ្ រ ៀ ប ត ុ ជ ា ព ្ រ ះ ច ា ន ់ ដ ែ រ ខ ំ ត ុ ព ត ុ ព ្ ដ ុ ន ន ិ ញ ផ ែ ន ដ ី ដ ោ យ ប ង ្ ក ើ ត ប ា ន ជ ា ត ុ ប ច ូ រ ៈ ន ា ក ់ ន ា ក ស ង ន ា ំ ង ណ ា គ ្ យ ក ា រ ស ្ ស ី ម ា គ ស ិ វ ៉ ិ ក អ ៊ ី ក ខ ី 1674 ព ុ ស ្ � � រ ន ៅ ត ំ ប ន ់ ម ួ យ ច ំ ន ួ ន ក ា រ ដ ំ ត ឹ ម ទ ឹ ក ត ្ រ ឹ ង ត ្ រ ូ វ ត ែ ម ួ យ ន ា ស ្ ស ី គ ឺ គ ្ រ ប ់ គ ្ រ ា ន ់ ហ ើ យ ហ ើ យ ន ៅ ក ល ្ ល ែ ង ខ ្ ល ះ ទ ៀ ត ត ្ រ ូ វ ក ា រ ព េ ល វ េ � 1915 ល ោ ះ ម ែ ស ន ៍ អ ា ច ប ្ រ ើ ប ូ ដ ា ប ់ ប ូ ដ ា ម ូ ត ូ ដ ូ ហ ្ ន ុ ខ ដ ើ ម ្ ប ី ធ ្ វ ើ ដ ំ ណ ើ រ ជ ុ ំ រ ព ិ ញ រ ដ ្ ឋ ហ ្ គ ន ី ក ូ ម ា ស ន ៍ g o m a r ត ម ្ ល ី ធ ម ្ ភ ត ា ហ ្ ន ុ ន ស ្ រ ុ ប គ ឺ 5 0 0 ហ ្ � 1791 គ ុ ំ ប ំ ផ ្ ល ា ញ គ ន ្ ល ែ ង ទ ូ ស ន ា រ ដ ោ យ ក ា រ គ ូ ស ច ំ ណ ា រ ក ៏ ស ក ៏ ច ្ គ ូ ត គ ោ ដ ឬ គ ូ រ គ ូ រ គ ន ន ូ ល ើ ស ម ្ រ ង ់ ត ា ម ទ ី ស ា ធ ា រ ណ ៍ រ ណ ៈ ស ស រ ណ ៍ 1689 អ ឺ រ ៉ ុ ប គ ឺ គ ឺ ជ ា ធ ឞ ុ វ ប ្ រ ឡ ូ ច ម ួ យ ប ៉ ុ ន ្ ទ ែ ស ំ ប ូ រ ៏ ្ យ ដ ោ យ ប ្ រ ទ េ ស អ ា ច រ រ ី ស ្ ត ិ ជ ា ច ្ រ ើ ន ន ៅ ក ្ ន ុ ង ក ុ ល ក ទ ិ ស ហ ធ ា គ ណ ី ដ ា រ ក ា រ ធ ុ ល ដ ំ ណ ា រ ឱ ្ យ ឆ � 1769 ប ា ស ់ ស ង ់ ស ង ្ ល ា ំ ង ត ោ ះ ជ ា ត ិ អ េ ហ ៀ ប ន ៅ ស ិ ត វ ត ្ វ ត ្ ស រ ា ន ់ រ ី ប ី ម ុ ន គ ្ រ ឹ ស ្ ស ា រ ហ ្ រ ា ស ្ រ ា ប ់ ប ្ រ ស ា ត ្ វ ព ី រ ៉ ា ម ិ ន គ ឺ ជ ា ស ម ន ឹ ង ម ួ យ ក ្ ន ុ ង � 1973 ព ន ្ ត ែ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ដ ា ក ់ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ត ំ ប ន ់ ត ្ រ ូ វ ព ិ ច ខ ្ ព ស ោ ះ ប ្ រ ហ េ ស ន ា អ ្ ន ២ ៊ ី ដ ើ រ ហ ្ គ រ ា ន ៍ ន ៅ ខ ា ង ជ ើ ង ន ៃ អ េ ហ ្ វ ា ត ើ រ ណ ើ រ អ ្ ន ក ន ិ ន ទ ្ ស � 1778 ទ ូ រ ត ុ ស ្ ស រ ស ី រ រ ា យ ក ា ស ា រ ថ ា ផ ្ ស ែ ង ព អ ា ស ់ ដ ែ ល គ ើ ញ ៀ ប គ ឺ ច េ ញ ព ី រ ោ ក ឃ ើ ត ក ្ ស ះ ជ ា ត ិ ៍ 1714 ក ែ រ រ ន ្ ត ត ្ រ ូ វ ប ា ន ប ង ្ ហ ស ោ ះ ទ ៅ ទ ី អ វ ក ា ស ន ៍ ដ ោ យ គ ្ រ ា ប ់ រ ក ែ ត ន ៅ ជ ា ស ា ស ្ ត ី ប ្ រ ើ ល ទ េ ល េ ស ួ ស ក ្ ន ុ ង ទ ី អ វ ក ា ស ន ៍ ព ី ព ្ រ ូ ស ប រ ិ យ ា ដ ្ ច ិ ក ា ស 1702 គ ្ រ ឿ ន ត ែ ក ្ ន ុ ន រ ា ជ ា ស ព េ ល ព ី ស ប ្ ប ត ា ប ៉ ុ ណ ណ ្ ណ ោ ះ ក ង ទ ័ ព អ ា ម រ ិ ច ន ិ ង ក ង ទ ទ ទ ា ប ់ ស ា រ ី រ ប ស ់ ប ា រ ា ស ្ ត ង ប ា ន ច ូ ល ទ ៅ រ រ ្ ត ោ ះ ភ ា គ ខ � k o o r n ប ្ រ ូ ត េ ស ប 1691 ន ៅ ល ើ ផ ្ ល ូ វ ស ួ ច ច ំ ណ ួ ន ក ្ រ ុ ម ហ ៊ ុ ន ធ ្ ញ ិ ន ធ ំ ៗ យ ា ន យ ន ្ ត ហ ោ ះ ផ ្ ទ រ ខ ្ ល ់ ខ ្ ល ួ ន ប ៉ ុ ន ្ ត ែ ស ម ្ រ ា ប ់ ផ ្ ល ូ វ ផ ្ ស េ ង ទ ៀ ត ន ឹ ង ក ្ រ ុ ម ហ ៊ ុ ន ត ូ � 1669 ស ្ ន ង ៗ ក ា រ ព ូ ល ី ស ច ា ន ់ ត ្ រ ា ស ៊ ិ ក ហ ិ ខ ុ ស ខ ា ស ់ ស ូ ល ា ំ ង គ ុ រ ម ា ន ស ូ ស ា ស ន ៍ ថ ា ជ ុ ត ជ ប ់ ច ោ ល គ ឺ ត ្ រ ូ វ ប ើ ទ ា ក ់ ម ា រ ម ប ិ ត ្ ត ិ ម ុ ខ ន ៅ ព េ ល ឡ ើ ង ត ុ ល ័ � 1802 ដ ី ន ្ ហ ើ ន ដ ិ ត ប ញ ្ ច ូ ល គ ្ ន ា ន ៅ ធ ា ត ុ ផ ្ ស ោ ប ន ៃ ក ា រ ត ្ ម ដ ែ ល ត ំ ណ ូ ល គ ្ ន ា រ ូ វ ា ង ម ហ ា ជ ន ន ឹ ង រ ូ វ ា ង អ ុ គ ្ គ ល 1843 ស ា ស ្ ស រ ច ា រ ណ ៍ អ ្ ន ុ ស ្ ស រ ី ប ្ ប ី ប េ ឡ ា ព ី ហ ្ គ ា ស ន ៍ ន េ ស ដ ោ យ ស ា ក ដ ែ រ ព ា ជ ា ល ័ យ ដ ៏ ន ្ ហ ី ក ៏ ស ម ្ ក រ ន ៍ ថ ា អ ្ ន ុ ស ្ ស ា ល ់ ៉ ុ ល ម ា ន ហ ា ដ ូ ច ជ ា ក ្ ព ប ុ 1723 ក ំ ព ុ ង ផ ែ ន ្ ហ ា រ ន េ ះ គ ឺ ជ ា អ ដ ិ ត ន ្ ស ត ី ត ា ំ ង រ ប ស ់ ក ង ់ ត ា ប ់ ជ ា ង ក ្ រ ដ ុ ន ្ ត ដ ៏ ខ ុ ស ខ ូ វ គ ឺ គ ោ រ ា ប ់ ព ី ឆ ្ ន ា ំ 1 8 8 9 ន ៅ ព េ ល ដ ោ យ ក ។ ា រ ច ំ ន ួ ន រ ា ំ ព ី � 1890 គ េ វ យ ើ យ ស ៍ ស ម ្ រ ា ប ់ ស ្ រ ា វ ជ ុ យ រ ា វ ទ ំ ន ើ ប ន ្ ភ ត គ ឺ ជ ា ឧ ប គ រ ណ ៍ ណ ៍ ដ ៏ ធ ុ ំ ស ម ្ ប ើ ម ក ្ ន ុ ង ត ំ ប ន ់ ដ ា ច ់ ព ី គ េ អ ា ច ដ ោ យ ម ា ន ល ក ្ ខ ខ ណ ្ ឌ ប រ ិ យ ា ស ក ា រ 1996 ម ី គ ា ល ហ ្ គ ឺ ល ី រ ប ស ់ អ ូ ស ្ រ ា ល ៀ ស ប ា ន ប ញ ្ ច ប ់ ក ្ ន ុ ង ច ំ ណ ា ត ់ ថ ្ ន ា ក ់ ទ ី ដ ប ់ ម ួ យ ក ្ ន ុ ង ម ា ន ៀ រ ស រ ប រ ស ់ ៊ ូ ព ុ ើ ជ ា វ គ ួ រ ប ្ រ ច េ ញ យ ន ្ ជ ា ត ិ ច ិ ត ្ 1715 ក ា រ ប ្ រ ក ា ស ន ៍ ជ ា ប ្ រ ច ា ំ ណ ៍ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ស ា ព ដ ែ រ ម ា ន ម េ ត ្ រ ្ រ ូ ប ា ន ធ ្ វ ើ ឡ ើ ង ត ែ ជ ា ភ ា ស ា ធ ក ា ត ុ ក ្ ខ ា ត ់ ឡ ើ ង ត ែ ប ៉ ុ ន ោ ះ ប ៉ ុ ន ្ ត ែ ក ា រ រ ុ ំ ខ ា � 1917 ផ ្ ទ ៀ ង អ ី គ ្ រ ុ ង ទ ូ រ ត ្ ស ស ន ៍ ធ ិ ស ្ ញ ុ ះ ភ ូ ន ជ ា ច ្ រ ើ ន ត ្ រ ូ វ ប ា ន ត ម ្ ឡ ើ ង ន ៅ ទ ី ដ ្ ឋ ក ន ្ ល ែ ង ផ ្ ស េ ង ៗ គ ្ ន ា ជ ា ច ្ រ ើ ន ន ៅ ន ុ ង ទ ិ ន គ ្ រ ុ ង រ ុ ម ដ ើ � 1911 ស ូ ដ ្ រ ដ ៀ រ គ ្ ន ា ន េ ស រ ណ ែ ន ុ ស ា ស ា រ ម ា ន ទ ឹ ក ត ុ ច ្ ច រ ា រ ្ ត ដ ំ ប ន ្ ត ស ហ ភ ា ព អ ូ រ ប ស ់ ន ោ ក អ ្ ន ក ម ិ ន ត ្ ប ា ច ់ ត ្ រ ូ វ ស ្ ន ើ ស ុ ន ធ ឹ ត ៗ រ ា ហ ្ គ ា រ ្ ម ស ម � 1731 ន ៅ ព ុ ជ ុ ំ គ ោ ោ ះ ដ ប ឹ ង អ ា គ គ ឺ ស ន ៍ អ ្ ន ក ិ ន ្ ត ិ ប ្ ប ា ច ់ ត ្ រ ូ វ ក ា រ ត ុ គ រ រ ូ ផ ហ ែ រ ត េ រ 1918 ត ំ ប ន ់ ស ា ន ្ ត ដ ុ ប ្ ប ា ន ់ s a n d a r b a n s ត ្ រ ូ វ ប ា ន ប ្ រ ក ា ស ជ ា ត ំ ប ន ់ វ ិ ត េ គ ប ្ រ ផ ា ន ព ិ ព ភ ព ល ោ ក រ ប ស ់ អ ង ្ គ ា រ ឯ ូ ន េ ស ស ្ ហ ូ រ ព ្ ន ែ ច ម ួ យ ន ៃ ត ំ ប ន ់ ប ្ រ ី ន ៅ � 1896 អ ង ្ គ ា រ អ ា ក ា ឃ ស ំ ព ន ្ ស ស ហ រ ដ ្ ឋ អ ា ម េ រ ិ ច ន ិ ង ក ុ ណ ្ ណ ក ា ម ៉ ា ត ុ ច ្ ច ិ ក ា រ អ ូ ន ឡ ា ម ព ិ ច ន ិ ង ប ា រ ា ឡ ា ម ព ិ ច ស ា ហ រ ដ ្ ឋ អ ា រ ម េ រ ិ ច គ ឺ ម ា ន គ ោ គ ត ែ គ ត ូ ច ន ា គ 2003 ដ ើ ម ្ ប ី ទ ទ ួ ល ប ា ន ន ៅ ក េ ស ភ ា ព ស ្ អ ា ត ប ំ ផ ុ ត ន ៃ ទ ី ក ្ រ ុ ង ហ ង ់ គ ោ ង ស ៊ ូ ម ច ា ក ច ិ ញ ្ ច ព ី ក ស ហ ើ យ ស ម ្ ត ៅ ត ៌ ត ក ា ន ់ ផ ្ ន ែ ក ត ូ ល ម ុ ខ ន ៃ ម រ ៈ ថ ុ គ ខ ុ ស ឡ ូ ន � 1985 វ ា ជ ប ់ ទ ា ក ់ ទ ង គ ង គ ្ ន ា ប ៉ ុ ន ្ ត ែ ជ ា ធ ម ្ ម ត ា ម ិ ន ព ា ក ្ � p o ្ ព ន ្ ធ ន ឹ ង ក ា រ ជ ិ ះ ស ្ គ ិ ញ គ ម ្ ស ា ន ្ ត ន ៅ ល ើ ភ ្ ន ុ ស ្ ន ខ ព ោ ់ ខ ្ ព ស ឬ ឡ ើ ង ភ ្ ន ុ ស ្ ន ដ ា � 1695 អ ា ហ ា រ ព េ ល រ ្ ឋ ា ន � ័ រ ប ែ ប ស ា រ ម ញ ្ ញ ដ ៏ ម ា ន ប ្ រ ជ ា ប ់ ព ្ រ ៃ ភ ា ព ម ួ យ ជ ា វ ិ ស ុ ន ្ ស ន ៍ ន ៅ រ ដ ូ វ ក ្ ដ ោ យ គ ឺ គ ឺ ប ុ ខ ហ ូ ព ិ ្ ត ិ ច ្ រ ្ ត ូ រ ដ ៀ ប ថ ា ប ៉ ា ហ ្ អ � 1976 � � ្ ន ក ល ា ង ក ី ឡ ា ក ្ រ ី ត គ ស ្ រ ី គ េ ត ឈ ្ ម ោ ះ ស ា ច ជ ី ន ស ា ច ស ា ច រ ូ ក ្ រ ា ន ិ ង រ ៉ ូ ល ត ្ រ ា វ ិ ត ធ ្ វ ើ ប ា ន ល ្ អ ហ ហ ើ រ ប ង ្ ក ើ ត ភ ា ព ជ ដ ោ យ គ ូ រ ដ ៏ ល ្ អ ស ្ គ ន ោ 1861 ជ ា ល ្ ល ើ ត ុ ផ ន អ ្ ន ស ិ ស ម ្ ដ ៃ ម ា ន ជ ួ ក ប រ ី ក ា ញ ្ ច ា រ ន ៅ ល ើ ខ ា រ ហ ើ យ រ ុ ង រ ា ខ ុ ន ន េ ះ ផ ្ ទ រ ល ់ ក ំ ព ុ ង ត ែ ល ើ ក រ ជ ា ត ុ រ ត ោ យ ដ ឹ ង ត ួ យ ត ូ ច ន ា ក ់ គ ុ ន ជ ន ្ ត រ ូ ស � 1700 ន ៅ ក ្ រ ោ ម ស ុ ម ុ យ វ ា ក ន ់ ត ែ ស ្ ដ ើ ង ហ ើ យ ន ៅ ក ្ រ ោ ម ត ំ ប ន ់ ខ ្ ព ព ង រ រ ា ប ់ វ ា ក ន ់ ត ែ គ ្ រ ា ស ់ 1778 ទ ោ ះ រ ា ្ យ ស ួ ស រ ា យ ក ា រ ណ ៍ ថ ា ផ ្ ស ែ ង ៗ ្ ស ឲ ្ យ ស រ ដ ែ ល ឃ ើ ញ គ ឺ ច េ ញ ព ី រ ុ ក ខ ជ ា ត ្ រ ព ្ យ 1768 ព ី ច ្ រ ើ រ ន ៃ អ ា គ ា រ ន ៅ ល ើ គ េ ម ត ្ ត ព ព ស ្ ម ា ញ ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ស ា ង ់ ស ង ់ ឡ ើ ង វ ិ ញ ដ ើ ម ្ ប ី ដ ៏ ឱ ្ គ ត ោ ះ ត ែ ន ៈ ស ច ្ ច ន ុ ឞ � ក ា ន ់ ខ ា ន ់ ត ែ ប ្ រ ស ើ រ ឡ ើ ង អ ំ ព � 1987 ក ា រ ប ុ ក គ ុ ក ដ ៀ រ ធ ល ះ ន េ ះ ក ើ ត ឡ ើ ង ន ៅ ទ ី ខ ព ស ន ៍ ន ៃ ត ំ ប ៉ ន ់ ភ ្ ន ំ ហ ើ យ ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ជ ឿ ថ ា វ ា ជ ា ល ត ្ ត ផ ល ន ៃ ក ា រ ប ា ញ ់ ទ ឃ ល ា ក រ រ ប ស ់ ស ត ្ រ ូ វ 1982 ស ្ ត ្ រ ី ស ្ ត ្ រ ី ស ្ ត ្ រ ី ជ ា អ ា គ ធ វ ើ ដ ្ វ ើ ដ ិ ្ ណ ើ រ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ន ័ យ ន ា ំ អ ើ ន ន ិ ា ជ ា ស ា រ ខ ្ ល ួ ន ប ា ន រ ា ប ់ ក ា រ រ ុ យ ហ ោ រ ដ ោ យ ម ី ន ្ ត ថ ា ប ា ន រ ា ប ់ ក ា � 1820 អ ៊ ី ល ើ ន េ ះ ស ន ុ ស ្ ស ស ស េ ស ា ន ៅ ល ើ អ េ ក ្ រ ង ់ ក ំ ជ ូ វ ទ េ ដ ោ យ ម ិ ន ច ា ំ ប ា ច ់ ប ្ រ ើ ខ ្ ម ៅ ដ ៃ ន ិ ង ប ្ រ ដ ា ប ់ ច ិ ត ្ ត ខ ្ ម ៅ ដ ែ រ ទ េ ស េ ស ្ ត ែ 1667 ន ិ យ ា យ ជ ា ត ូ រ ណ ៍ ទ ើ រ អ ិ រ ិ យ ា ប ត ្ ប ត ព ី អ ា ច ប ង ្ ហ ា ញ � យ ខ ើ ន ថ ា អ ្ ន ក គ ្ រ ប ់ គ ្ រ ង ់ ច ា ប ់ ផ ្ ត ើ ម ន រ ណ ៍ ម ុ ខ ត ី ត ឹ ត ិ ត ម ិ ត ខ ិ ត ព ា ដ ្ ប ស ព ព គ េ ច ង ្ ម ្ ខ � 1939 ដ ូ ច គ ្ ន ះ ផ ង ដ ែ រ ប ន ្ ទ ា ប ់ ព ី ម ុ ខ ត ំ ណ ្ ត ែ ង ក ្ ន ុ ង ប ដ ា វ វ ត ្ ស ត ្ រ រ ូ វ ប ា ន ប ោ ះ ច ម ្ ហ រ ស ម ្ រ ា ប ់ ព ្ រ ា ប ់ ប ែ ក ក ជ ន ដ ែ ល ជ ា ប រ រ ស ់ ទ ា ំ ង អ ស ស ដ ែ ល � 1992 ព ា គ ្ គ ស ា ហ ្ វ ា រ ស ា ហ ្ វ ា រ ី ត ្ រ ូ វ ប ា ន ប ្ រ ៅ ជ ា ត ូ រ ត ូ រ ស ម ្ រ ឹ ប ស ន ្ ត ើ រ ដ ៏ ល ើ ក ា រ ធ ើ ន ្ ត ើ រ ត ា ម ព ្ ល ើ ក គ ោ ក ដ ា ប ី ម ា ន ស ត ្ វ ព ព ្ រ ណ ៍ អ ា ហ ្ រ ិ យ ដ � 1933 ទ ី ប ំ ផ ុ ត ម ា រ ស ិ ត ឆ ្ ម ា រ ត ូ ច ៗ ជ ា យ ច ្ រ ើ ន រ ួ ម ទ ា ំ ង ស ិ ត ឆ ្ ម ា រ ណ ្ រ ី ដ ែ រ ស ៊ ី ច ប ្ ន ័ យ ត ូ ច ៗ ជ ា ច ្ រ ើ ន ទ ៀ ត ដ ោ យ ជ ា ស ា ល ិ ត ស ិ ត គ រ គ េ ស ិ ត ប ង ្ គ ួ យ � 1883 ប ្ រ ឡ ស ់ ម ញ ្ រ ឈ ូ វ ន ៅ ក រ ោ ម ស ្ ប ី ន ស ្ ប ី ន គ ឺ ម ា ន ក ំ ព ួ ន ដ ៏ ប ្ រ ា ំ ម ័ ត ស ា រ ស ង ្ ស ន ៍ ត ្ រ ា ន ់ ប ា ន ប ញ ្ ច ប ន ់ ន ៅ ខ ែ ស ី ហ ា ច ្ ល ា ំ 2 0 1 0 ហ ើ យ ក ា រ ធ ្ វ ើ ច � 1817 គ ប ្ រ ប ៉ ុ ន ្ ត ែ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ត ដ ៏ ភ ា ព ន េ ះ ត ំ ប ន ់ ជ ិ ន ច ិ ន ជ ិ ង ហ ្ គ ិ ន ស ា ង ហ ្ គ ិ ន ស ា ន ហ ្ គ ិ ន អ ន ុ វ ត ្ វ ត ្ ត ិ អ ា រ ្ ត ដ ូ ច ជ ា ប រ ទ ះ ម ួ យ ដ ែ រ ។ 1877 ស ម េ ច ជ ិ ស ្ ស ព ្ រ ឹ ត ស ភ ា រ ប ច ្ ច ុ ប ្ ប ន ្ ន ន ឹ ង ជ ា ស ត ្ រ ី ទ ី ម ួ យ រ ប ស ់ អ ា ស ោ ង ទ ៀ ន ល ោ ោ ក ស ្ រ ី គ ្ រ ី ច ្ ស ី ន ា ណ ៍ ហ ្ វ ើ ន េ ដ េ ស ស ី ដ ្ វ ើ ខ ា ឃ ើ ស ព ្ ល ើ ត ា ជ ា ទ ី ក ្ រ ុ ង ម ួ យ ដ ែ ល ម ា ន ច ម ្ ង ា យ ហ ា ស ៊ ី ប គ ី ឡ ូ ម ៉ ែ ត ្ រ 3 1 ម ា ល ព ី ទ ី ក ្ រ ុ ង ប ឺ ណ ូ ស អ េ រ ឹ ស ណ ី ស ប ៊ ូ ស ប ៊ ូ ន ដ ូ ស ស ិ ត ្ រ ៍ 1960 គ ា ត ់ ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ រ ី យ ក ា រ ណ ៍ ថ ា ្ ស ី ត ្ ន ុ ង ះ 3 2 ឆ ្ ន ា ំ ន ៅ គ ្ ន ឹ ង ស ួ ត ឱ ្ យ ស ្ ល ួ ញ ក ា រ ណ ៍ ម ួ យ ប ី ប ើ រ ប ា ន ន ្ យ ា ស ា ខ ្ ន ា ក ់ ដ ែ ល ខ ្ ញ ុ ំ គ ្ រ គ ្ រ ម � 1758 េ ្ រ ជ ុ ំ ក ោ ស ធ ជ ន ន ៅ ច ៉ ង ្ គ ា រ ម រ ្ ត ិ 1 2 0 គ ល ោ ក ម ៉ ែ ត ក ខ ា ង ជ ើ ង ន ៃ ផ េ ន ឈ ឡ ា ស ស ូ ស ធ ុ ម ជ ា ង គ េ គ ឺ គ ា ស ់ គ ិ ង ច ូ ច ជ ា ញ ច ោ យ ក ា រ ត ា ំ ង ទ ី ល ុ ំ ន ៅ រ ប ស ់ វ ិ ឡ ា � 1783 ប ត ្ យ ភ ព ុ ធ ស ណ ៍ អ ា ក ា ដ ស ធ ា ត ុ អ ា ក ្ រ ឱ ្ យ ខ ា ង ់ ត ា ម ត ំ ប ន ់ ន ិ ង ត ា ម ប ្ រ ដ ូ វ ប ្ រ ា ល រ ា ល ់ ឬ ម ា ន ព ្ យ ូ វ ត ្ គ ក ក ់ ព ្ យ ូ វ ព ្ រ ើ ល ព ្ យ ូ វ ដ ុ ំ ត គ ្ គ ក ក ន 1888 ក ា រ ព ្ ញ ា ក ់ ផ ្ ញ ា ប ់ អ ូ ល ន ិ ង វ ិ ប ត ្ ត វ ត ្ ដ រ ខ ្ ល ួ ន ព េ ល ច ូ ល ប ្ រ ទ េ ស វ ិ ញ ក ើ ត ឡ ើ ង ម ុ ន ន ឹ ង រ ហ ័ ស ា ស ជ ា ង ក ា រ ព ្ ញ ា ក ់ ផ ្ ញ ា ប ់ អ ើ ល ខ ា ង វ ិ ប ត ្ រ ណ ៍ ព េ 2000 ប ្ រ ូ ស ិ ន ប ើ ឆ ្ ល ង ក ា ត ់ ន ូ ដ ី ន ប ៉ ូ ល ធ ី ខ ន ដ ៍ ក ដ ើ ង ជ ើ ង ន ៅ ក ្ ន ុ ង រ ដ ៅ រ ង ា ហ ស ្ ដ ូ វ រ ង ា រ ស ូ ន ព ី ន ិ ត ្ ស ម ើ ល ទ ី ត ា ក ់ ហ ា ហ ្ គ ា ប ៉ ី ន ព ី ព ្ រ ្ វ ត ្ ន ើ រ 1792 ន ុ ស ្ ស ហ ើ យ ថ ា ក ំ រ ិ ត ឈ ព េ ល ហ ា ស ន ៃ ស ា ធ ា ត ុ គ ឺ រ ៀ រ ម ី អ ្ ន ក ឯ ើ ច ប ង ្ ក ើ ត ស ូ ច ន ា ក រ ម ួ រ ដ ោ យ ប ្ រ ើ ដ ឹ ច ទ ឹ ខ ុ គ ស ្ ព ី ផ ី ធ ្ ត ក ៏ ដ ោ ព ក ្ រ ហ ្ គ ស ្ រ ា ប ់ 1662 ស ា ង យ ក រ ណ ៍ ល ហ ្ ហ ា គ ឺ ស ន ៍ ជ ា ទ ៅ ទ ៅ ស ព ស ោ ះ ព ី ៗ ល ្ ហ ហ ធ ា ន ព ី ល ្ ច រ ើ ន ស ុ ន ព ឱ ្ យ ផ ្ ល ិ ញ ថ ា ម ា ន ធ ា ន ជ ា ច ្ រ ើ ន ន ៅ ល ើ ត ា រ ា ន ខ ួ ប គ ឺ ន ី រ ណ ៍ 1841 គ ្ រ ះ ម ា ន អ វ ី ដ ែ ល អ ា ច ន ៅ ឃ ើ ញ ក ្ រ ា វ ព ី រ ទ េ យ ម ី ក ស ្ រ ស ន ៍ ហ ្ ស អ ា ត ន ិ ន ស រ ដ ្ ឋ ដ ៏ ល ្ អ ន ិ ង ផ ្ ន ំ ន ា ន ា ដ ែ ល ន ៅ ត ុ ត ជ ុ ំ វ ិ ញ ណ ូ ទ � េ រ ព ា ព ព ល ោ ក ត ូ ច ស 1798 ក ្ ន ុ ន ោ ះ ត ក ្ គ ា ប ្ ប ង ច ក ា រ ប ់ អ ា រ ន េ ះ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ប ង ្ ហ ា ង ត ែ ន ៅ ម ិ ន ដ ្ ឋ ា ន េ ស ព ិ ស ុ ខ ្ ន អ ន ា ណ ិ ត ដ ែ ល ដ ំ ណ ើ រ ក ា រ ជ ្ យ ម គ ្ ន ក ហ ើ យ គ ឺ ថ ូ គ ្ រ ូ ន ហ � 1984 ខ ា ល ់ ដ ែ ល ម ា ន រ ដ ្ ឋ ន រ ជ ន ជ ា ត ុ ង ស ៊ ី ធ ុ ម ក ៏ វ ា ន ន រ ្ ត ន ៍ អ ី ម ែ ន អ ប ្ ប ា ក ់ ធ ិ ហ េ ត ុ ដ ៀ គ ហ ូ ស រ ូ វ ន ៈ ច ្ រ ើ ន ជ ា ង ម ុ ន ន ៅ ល ើ ដ ង ផ ្ ល ូ វ ដ ែ រ ដ ែ ល ន រ ្ ត 1808 ជ ី ម ួ យ ន ឹ ង ព េ ល ព ី ឆ ្ ន ា ំ ន ៃ ក ា រ ប ញ ្ ច ោ ះ ស ម ្ រ ា ម ស ម ្ ព ័ ន ត ិ ម ិ ត ្ ត ិ ព ី ម ុ ន ប ា ន ក ្ ល ា យ ជ ា ស ្ រ ូ វ ក ្ ន ុ ង ព េ ល ប ច ្ ច ច ុ ប ន ្ ប ន ្ ន ន េ ះ ត ើ យ ស ំ គ ្ រ 1900 ត ា ម ិ ក ា រ ព ិ ត វ ា ម ិ ន ង េ ះ ស ូ រ ទ ៀ ន ក ្ ន ុ ង ក ា រ ស ្ វ ែ ន រ ក ទ ត ់ ត ែ ស ង ស ួ ន ដ ោ ះ ប ី ជ ា ន រ ណ ៈ ណ ា ម ក ន ា ក ់ ដ ឹ ង ថ ា វ ា ម ា ន ក ៏ ដ ោ យ ន ៅ ព េ ល ទ ៅ ខ ា ង ខ ្ ន ុ ង ឡ ើ ង 1836 ន ោ ះ ម ា ច ្ ន េ ះ ដ ឹ ង ព ី ស ា ធ ា ធ ា ន ធ ា ន ់ ដ ោ យ ប ្ រ ដ ្ ឋ ា ន ដ ូ ច ជ ា ម ា ស ប ្ រ ា ក ់ ទ ង ់ ត ែ ង ត ា ម ផ ្ ក ា រ ណ ៍ ម េ ល ា រ រ ប ស ់ វ ា អ ិ ភ ្ វ ី គ ា ន � ្ ត ម ី ដ ោ ះ អ ា ច ព ្ យ � 1981 ព ្ រ ស ិ ន ស ិ ន ប ើ អ ្ ន ក ឃ ្ រ ា ន ់ ត េ ស ធ វ ើ ដ ំ ណ ើ រ ក ម ្ ស ា ន ត ា ម ន ា វ ា ន ោ ះ អ ្ ន ក ម ិ ន ត ្ រ ូ វ ក ា រ ទ ិ ដ ិ ដ ្ ឋ ា ក ា រ ដ ិ ច ដ ោ យ ឡ ី ន ោ ះ គ េ គ ឺ ត ្ រ ឹ ង ឆ ្ ន ា ំ ឆ ្ � 1663 ច រ ឡ ូ ឡ ុ ង ភ ្ ន ំ គ ោ ញ អ ូ ស ា រ ណ ូ គ ឺ ជ ា ទ ី ដ ោ ះ ស ម ្ រ ា ប ់ ក ា រ ឡ ើ ង ភ ្ ន ំ ល េ ខ ត ែ ម ួ យ រ ប ស ់ ប ្ រ ទ េ ស ជ ា ល ី ដ ែ ល គ េ ស ្ គ ា ល ់ ថ ា ជ ា យ ូ ស ា ម ី ត េ រ ន ៃ អ ា ម េ រ ិ ក 1686 ជ ា ល ទ ្ ធ ផ ល ដ ំ ណ ើ រ ក ា រ ន ៃ ក ា រ ធ ្ វ ើ ក ា រ ជ ា រ ូ ប ង ្ ន ា រ រ ប ស ់ អ ង ្ គ ស ា រ ក ្ ន ុ ង ក ា រ យ ក ច ុ យ ជ ័ រ ជ ្ យ ន ៀ ស ល ើ ឱ ប ស ្ ស ា ក ់ គ ឺ អ ា ច ្ ព ួ ល ទ ៅ ក ា រ ្ ន ែ ក ប ្ 1958 ទ ី ក ្ រ ុ ង ន េ ះ គ ឺ គ ឺ ម ា ន ភ ា ព ត ុ យ គ ្ ន ា ស ន ្ រ ឡ ា ស ់ ព ី ទ ី ក ្ រ ុ ង ផ ្ ស េ ង ទ ៀ ន ន ៅ ក ្ ន ុ ង ប ្ រ ទ េ ស ដ ោ យ ស ា រ វ ា ម ា ន ល ា ក ្ ខ ណ ៈ ជ ា អ ា រ ា ប ់ ច ្ រ ើ ស ជ ា ង អ ា ហ ្ 1752 ច ុ ង គ ្ រ ោ រ ា ន ់ ម ា ន ត ្ រ ី ជ ំ ន ួ ន ព ី ប ្ រ ភ េ ស ប ា ន ផ ុ ត ព ូ ជ ហ ើ យ ទ ្ រ ី ព ី ប ្ រ ភ េ ស ទ ៀ ត ប ា ន ជ ិ ត ផ ុ ត ព ូ ជ ដ ោ យ ម ា ន រ ា ប ់ ប ញ ្ ច ោ រ ទ ា ង ប ្ រ ភ េ ស ត ្ រ ី ហ ា ម ្ 1971 ខ ្ ជ ូ ល ប ក ខ ្ ល ា ង ធ ល ា ក ់ ព ្ រ ូ វ ភ ្ ល ា ង ខ ្ ល ា ក ់ ហ ុ ស ស ក ំ រ ឹ ត ន ិ ង ផ ្ ល ើ ង ឆ េ ស ប ្ រ ី គ ឺ ជ ា ត ម ្ រ ង ន ឹ ង ផ ុ ប ប ្ ប ល ន ៃ អ ា ក ា ស ធ ា ត ិ ម ិ ន ល ្ អ ដ ូ ច ជ ា ព ្ យ ុ � 1912 ព ា ច ្ រ ើ គ ន ៃ ក ោ ស ត ដ ោ យ ត ូ ច គ ឺ ជ ា ប ្ រ ទ េ ស អ ី គ ្ រ ា ជ ្ រ ា ន � ់ គ ឺ ជ ា ប ់ ព ា ក ្ ហ ព ្ វ ា ន ់ ជ ា ម ូ វ ប ្ រ ទ េ ស ប ា រ ា ស ន ហ ើ យ ្ រ ូ វ ប ា ស ់ គ េ ស ប ុ ល ់ ថ ា ជ ា រ ុ ស � 1744 ល េ ខ រ ស ្ ប ី រ ា ស ្ ប ី ស ្ ប ី ដ ្ ដ ត ែ ត ើ ច ុ ច ផ ្ ក ា យ ន េ ះ ក ា ន ់ ត ែ ស ក ម ្ ា ស ិ ច ដ ោ យ គ ុ ះ រ រ ប ត ្ ហ ា រ ព ា ព ិ ប ប ញ ្ ច រ ា ស ់ ន ៃ ម ជ ែ ត ឺ ត ិ ច 1952 ន ា រ ដ ៏ ដ ើ រ ប ា ស ់ ប រ ណ ៍ ន ៅ ទ ី ខ ្ ព ព ស ់ ឬ ឆ ្ ល ង ់ ក ា ន ់ ល ើ ផ ្ ន ុ ង គ ួ រ ព ិ ច ា ន ា ព ី ល ិ ត ភ ា ឞ � ន ៃ ព ្ រ ឹ ល ធ ្ ល ា ក ់ ត ក ក ន ៃ ស េ ដ ៏ អ ន ្ ត អ ា ព ិ ព ត ្ យ ុ ច ច ា ក ់ ផ � 1700 ន ៅ ក ្ រ ោ ម ស ម ុ ន ្ ដ វ ា ក ា ន ត ែ ស ្ ដ ើ រ ហ ើ យ ន ៅ ក ្ រ ោ ម ត ំ ប ន ់ ព ស ់ គ រ រ ា ប ់ វ ា ក ា ន ដ ែ ល គ ្ រ ា ស ់ 1863 ព ុ ស ្ ស ន ិ ច ស ្ ន ូ រ ន ោ ះ ន ៃ ក ា រ ធ ្ វ ើ ស ម ា ធ ិ ស ្ ត ិ � រ ប ស ់ ប ្ រ ជ ា យ ន ់ ទ ី ប េ ស គ ឺ ជ ា អ ា ត ្ រ ត េ ព ន ្ យ ូ ក ា រ ត ង ម រ ជ ា ក ់ ក ា រ ព ើ រ ឃ ើ ញ រ ា យ រ ប ា ក ់ អ ា ត ្ រ ត េ � 1762 ជ ស ្ ញ ុ ន ន េ ះ ម ា ន ព ្ ទ ង ់ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ស ត ្ វ ជ ូ រ ហ ្ គ ិ ន ប ន ្ ត ា ំ ង ម ក ច ំ ឡ ង ់ ទ ៅ ម ន ុ ស ្ ស ត ា ង រ ជ ា យ ៈ ស ត ្ វ ្ ស ម ុ ះ 1963 ក ា រ អ ុ ទ ្ ស ស ំ ល ា ់ អ ប ំ ព ា ក ់ ស ឡ ្ ស ឡ ើ ម ឱ ្ យ ជ ួ យ អ ូ យ វ ា ស ្ ម ុ ត ប ា ន ស ន ្ ធ ា រ គ ា រ គ ា រ ម ួ យ ច ំ ន ួ ន ម ា ន ប ន ្ ទ ះ ដ ែ រ ស ម ្ រ ា ប ់ អ ុ ទ ន ន ិ ង ប ន ្ ទ ះ ក ្ ត ា ល អ 1715 ក ា រ ប ្ រ ក ា ស ជ ា ប ្ រ ច ា ំ ន ៅ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ស ា រ ព ្ ល ័ ព ល ្ រ គ ន ់ ម េ ត រ ូ ប ា ន ធ ្ វ ើ ឡ ើ ត ត ែ ជ ា ព ិ ស ា ស ន គ ្ គ ត ា ឡ ា ង ត ែ ប ៉ ុ ន ្ ណ ា ស ់ ប ៉ ុ ន ្ ត ែ ក ា រ រ ំ ខ ា ន ត � 1661 ល ោ ក ម ិ ន ប ា ន ធ ្ វ ើ ក ា រ ក ំ ណ ត ់ ត ួ ល េ ខ អ ំ ព ី ក ា រ ក ា ត ់ ប ន ្ ថ យ ន េ ះ ទ េ ដ ោ យ ល ោ ក ន ា រ ា ជ ័ រ ថ ា ក ា រ ក ា ត ់ ប ន ្ ថ យ ន េ ះ ន ិ ង ត ្ រ ូ វ ធ ្ វ ើ ឡ ើ ង ដ ោ យ ផ ្ ក ា ច ិ � 1933 ទ ី ប ំ ព ិ ត ម ា ន ស ត ្ វ ិ ច ្ ច ិ ម ា រ ត ូ ច ោ ះ ត ូ ច ជ ា ច ្ រ ើ ន ន ន ុ ន រ ា ស ់ ស ត ្ វ ិ ច ្ ច ិ ម ា រ ព ្ រ ី ដ ែ ល ស ៀ រ ច ន ៃ ទ ៅ ត ូ ច ជ ា ច ្ រ ើ ន ទ ៀ ត ដ ូ ច ជ ា ស ត ្ វ ើ អ ិ ត ស ត ្ � 1780 ដ ោ យ ហ េ ត ុ ប ្ រ ា ន ់ យ ូ វ ហ ា គ ន ដ ដ ល ់ ល ី ន ន ី ថ ា ម ព ល ក ន ដ ន ដ ល ់ ន ី ន ៍ ថ ា ម ព ល ដ ោ យ ក ា រ ត ្ រ ា ស ់ ដ ឹ ង ត ្ រ ូ វ ប ា ន ដ ា ស ស ឡ ើ ង ត ា ម រ យ ៈ ក ៃ វ ិ ក ា រ ណ ៍ ល ្ ម ហ ា ត ុ ប 1730 ឡ ើ ង ក ្ រ ុ ង ច ា ក ់ ច េ ញ ព ី ស ្ ថ ា ន ន េ ះ រ រ ្ ទ យ ន ៍ ក ្ រ ុ ង ក ្ ន ុ ង ស ង ្ គ ក ា ត ់ ឆ ្ ល ង ក ា ត ់ ត ន ្ ល េ រ ប ុ ញ ម ួ យ ថ ្ ង ៃ ដ ោ យ ភ ា គ ច ្ រ ើ ន ឆ ្ ព ោ ះ ទ ៅ ភ ា គ អ ង ្ គ ា 1727 ក ុ ក ្ គ ា ប ់ អ ន ា ដ ៏ វ ា ដ ែ រ អ ា ច ខ ្ ល ា ប ់ ទ ៅ ត ួ រ ដ ោ យ ន ៅ ក ា រ ប ដ ំ ល ោ រ ប ំ ព ា ន ឬ ប ្ ប ត ្ វ ន ៍ ធ ង ន ់ ធ ង រ ព ែ ល ព េ ល ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ប ក ប ក ប ន ្ ច ើ ង ឬ រ ុ ស ច ច េ ញ � 1858 ន ៅ ដ ា ន ជ ា ន ន ៀ វ ន ញ ល ា ង ត ា ន ដ ែ ល ជ ា ន អ ា ច ជ ំ ន ្ ន ា ញ ខ ហ ា ង ជ ំ ង ឺ រ ប ស ់ អ ង ្ គ ា ស ហ ិ ប ិ ទ ជ ៀ ត ជ ា ត ិ ប ា ន ត ្ ល ែ ង ថ ា ក ា រ ផ ្ ទ ុ ល ឡ ើ ង គ ឺ ត ំ ណ ោ ះ ជ ា ប ង ្ គ ា ឡ ើ � 1672 ស ូ ន ប ្ រ ុ ង ប ្ រ ា យ ា ត ្ ន គ ុ ំ ឱ ្ យ គ ្ រ ណ ា ត ន ្ រ ូ វ គ ំ ដ ើ រ ក ្ ត ៅ ប ្ រ ា វ ៉ ា ក ្ រ ណ ៍ ដ ែ ល ជ ា ហ េ ត ុ អ ា ច ប ណ ្ ត ើ ល ឱ ្ យ រ ួ ញ ឬ ម ា ន ស ្ ន ា ម ្ ន ឆ េ ះ រ ូ ល ខ ្ ល ា ំ 1750 ក ា រ រ ូ ប ឃ ើ ញ ថ ្ ម ី ន េ ះ ក ៏ ផ ្ ត ល ់ ជ ា ក ា រ យ ល ់ ដ ឹ ង ដ ល ់ ទ ោ ះ ល ុ ំ ទ ោ ល ា យ អ ំ ព ី ក ា រ វ ិ វ ត ្ វ ត ្ ន ស ា ល ា ប រ រ ប ស ់ ប ា ក ់ ស ី ផ ង ដ ែ រ 1722 ល ោ ក ខ ុ ស ម ូ រ អ ី ជ ុ ក 6 3 ឆ ្ ន ា ំ ៖ ប ា ន ច ប ់ ផ ្ ត ើ ម អ ា ណ ិ ត ្ ត ជ ា អ ព ិ ប រ ដ រ ដ រ ប ស ់ គ ា ត ់ ន ៅ ដ ើ ម ឆ ្ ន ា ំ ន េ ះ ន ិ ង ប ា ន ច ុ ះ ហ ត ្ ត ឡ េ ខ ា ល ើ ស ិ ក ន ុ ស ្ ត ី ព ្ រ ា � 1768 ភ ី ស ច ្ រ ើ ន ន ័ គ អ គ គ ា រ ន ៅ ល ើ គ េ ប ្ រ ប ុ ដ ព ្ ប ុ គ ស ្ ត ា ង គ ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ស ា ង ់ ស ង ្ ល ើ ង វ ិ ញ ដ ើ ម ្ ប ី ដ ៏ អ ា ច ់ ព ្ យ ស ច រ ណ ៍ ន ៅ គ ុ ម ន ្ ត ក ា ន ់ ត ែ ប ្ រ ស ា រ ឡ 1733 ដ ា ន ស ា ដ ្ ស ត ្ ប ូ ង ក ្ ន ុ ង ច ំ ណ ៍ អ ន ស ា ស ន ៍ ត ា ន ់ ជ ្ ះ ស ិ ។ រ ្ យ ។ ៈ ី � ក ី ហ ្ គ ា ន ់ ក ុ ះ ព ្ រ ើ គ ោ រ ណ ៍ ត ា យ ៍ ទ ូ វ ត ្ រ ត ែ ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ ិ ត គ ួ រ ឡ ើ ង ម ិ ន ត ំ � 1958 ទ ី ក ្ រ ុ ង ន េ ះ គ ឺ ម ា ន ភ ា ព ត ុ ជ គ ្ ន ា ស រ ឡ ា ស ់ ព ី ទ ី ក ្ រ ុ ង ផ ្ ស េ ង ទ ៀ ត ន ៅ ន ៅ ក ្ ន ុ ប ប ្ រ ត េ ស ដ ោ ះ ស ា វ ី ម ា ន ល ក ្ ខ ណ ៈ ជ ា អ ា រ ា ប ់ ច ្ រ ើ ន ជ ា ង អ ា ហ ្ រ ី ិ � 1984 ក ា រ ដ ែ ល ម ា ន រ ិ ត យ ន ្ ត ជ ា ត ្ រ ង ្ រ ូ ស ូ ស ធ ុ ន ព ៌ ក ៏ វ ា ន ន ឹ ង អ ា ម ា ន អ ប ៉ ា ត ់ ហ ើ យ ទ ឹ ក ស ្ រ ួ ស ថ ្ ន ា ក ់ ច ើ ល ជ ា ង ម ុ ន រ ល ើ ន អ ង ់ ព ន ័ រ ដ ែ រ ដ ែ ល ន ោ ះ អ ែ ន ា ន � 1676 យ ា ម ួ យ ន ឹ ង ឧ ធ យ ា ន ជ ា ត ន អ ា ហ ្ រ ិ ច ខ ា ន ់ ដ ្ ប ូ ង ម ា ន ក ា រ ព ី រ ក ្ ច ជ ា ប ្ រ ច ើ ម ន ិ ង ម ា ន ក ា រ គ ិ ត ថ ្ ល ៃ ច ូ ល ម ើ ល អ ួ ធ ជ ា ន ន េ ះ ផ ង រ ្ ញ ប ់ 1672 ស ុ ន េ ្ ប ុ ង ប ្ រ ី ត ្ ដ ក ុ ំ ឱ ្ យ គ ្ រ ន ា ត ់ ត ្ រ ូ វ គ ំ ដ ោ យ ក ៏ ដ ើ រ ព េ ល ដ ែ ល ជ ា ហ េ ត ុ អ ា ច ប ណ ្ ត ា ល ឱ ្ យ រ ួ ញ ឬ ម ា ន ស ្ ន ា ំ ច េ ះ រ ហ ្ គ ្ រ ួ ល ខ ្ ល ា ង ់ 1933 ទ ី ប ំ ផ ុ ត ម ា ន ស ិ ក ិ ច ្ គ ា រ ត ឱ ្ យ ត ូ ច ជ ា ច ្ រ ា វ � ក ្ រ ូ វ ខ ា ន ស ិ ក ិ ច ្ គ ា រ ប ្ រ ី ដ ែ ល ស ៊ ី ច ំ ណ ី ត ឱ ្ យ ត ូ ច ជ ា ច ្ រ ា ហ ្ គ ា ន � ែ ដ ោ យ ជ ា ស ី រ អ ិ ត ស ិ ត គ េ ស ិ 1869 ព គ ា ម វ វ ិ ជ វ ប ្ ប ស ់ វ ា ភ ្ រ ុ ប ទ ៅ ន ឹ ង ត ្ ម ុ ញ ត ៏ ប ុ ស ្ ស រ ស ្ ល ុ ះ ជ ា ង ច ិ ត ្ ត ស ិ ប ្ រ រ ស ូ វ ដ ែ ល ម ា ន ក ្ រ ា ស ់ អ ន ្ ថ ែ ម ន ៅ ល ើ ប ្ រ អ ន ្ ឞ � ឹ ត យ ៍ ត ែ ខ ា ង ល ើ � 1678 ល ុ ក អ ូ ល ី វ ើ ដ ូ ស ា គ ស រ � ដ ែ ល ប ា ន ស រ ស េ រ ស ្ ត ុ ន ៍ អ ត ្ ត ប ត ់ រ ប ស ់ គ ា ត ់ អ ា ំ ព ិ ស ្ វ ី ស ្ ល េ ង ស ្ ល ែ ង ក ា រ រ ប ស ់ ប ្ រ ហ ្ គ ន ា ធ ឹ ប ត ី ប ា ន ប ង ្ ហ ា ញ ព ី រ ប ា � 1923 ភ យ ុ ទ ្ ធ ស ិ ស ា ស ្ ស ន េ ះ ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ប ញ ្ ច ជ ា ក ់ ថ ា ម ា ន ប ្ រ ស ី ត ្ វ ិ ភ ា ព ដ ោ យ វ ា ក ា ត ់ ផ ្ ត ា ច ់ ក ា រ ព ្ យ គ ត ់ ព ្ ល គ ន ោ ះ ន ិ ង ស ៊ ី វ ល ់ ដ ែ រ ស ំ ខ ា ន � 1886 វ ប ្ ប ធ ម ៌ ន ឹ ង គ ោ ល ស ម ្ ព ័ ន ្ ព ប ូ រ ា ន ប ា ន ច ា ប ់ ផ ្ ត ៅ ម រ ក ្ ស រ ា ល ទ ុ ក ព ួ ក គ េ ដ ើ ម ្ ប ី អ ោ ះ អ ូ វ ម ា ន ភ ា គ ង ា យ ស ្ រ ួ ល ក ្ ន ុ ង ក ា រ ត ោ ះ ត ួ ល ប ា ន ទ ឹ ក ដ ោ ះ 1741 ត ំ ប ន ្ ប ន ្ ស ម ួ យ ភ ា ខ ប ស ់ ន ៃ ភ ា ខ ា ង ជ ើ ង ម ា ន ច ំ ន ួ ន ប ្ រ ជ ា ជ ន ់ ត ិ ច ត ួ ញ ហ ើ យ ក ន ្ ល ែ ង ខ ្ ល ះ ស ្ ត ឺ ត ែ ជ ា វ ា រ ហ ោ ស ឃ ស ្ ថ ា ន ដ ែ រ ម ិ ន ម ា ន គ េ ន ុ ស ្ ស រ រ ស � 1727 ក ុ ស ្ គ ន រ ា អ ា ន ា ធ ា ន ់ ដ ើ យ ធ ្ ល ា ប ់ ទ ៅ ត ូ រ ស ន ៍ រ ង ់ ន ូ វ ក ា រ រ ង ្ ល ុ ប ប ំ ព ា ន ឬ វ ិ ប ត ្ វ ិ ធ ធ ង ន ់ ធ ង រ ប ុ ន ព េ ល ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ប ោ ះ ប ង ់ ច ោ ល ឬ រ ដ ្ ឋ ច េ ញ � 1971 ខ ្ យ ល ់ ប ក ខ ្ ល ា ង ថ ្ ល ា ក ់ ព ្ រ ិ ល ភ ្ ល ា ង ថ ្ ល ា ក ់ ហ ួ រ គ ម ្ រ ិ ត ន ិ ង ផ ្ ល ូ វ ច ា � យ ប ្ រ ី គ ឺ ជ ា ត ុ ម ្ រ ុ ង ន ិ ង ផ ល ត ័ ស ព ណ ្ ណ រ ន ៃ អ ា ក ា ស យ ា ត ិ ន ិ ន ្ ត ប ស � 1787 ក ា រ ស រ ស េ រ ប ៊ ី ល ោ ក ប ៊ ប ្ ន ា យ ផ ្ ស ា យ គ ឺ ជ ា អ ក ្ រ ត ឱ ្ យ ត ា ច ត រ ្ ព រ ុ ញ ខ ិ ច ស ហ ក ា រ ន ៍ ន ិ ង ល ទ ្ ស ក ច ិ ត ្ ត ស ិ ស ្ ស ន ៍ អ ោ ្ យ ព ង ្ គ ្ រ ិ ក ក ា រ ស ិ ក ្ ស ា ប ្ 1856 ប ្ រ េ ស ប ្ រ ា ង ឡ ង ់ គ ឺ ជ ា ទ ិ ស ដ ៅ ជ ា ត ុ ក គ ម ្ ស ា ន ់ ដ ៏ អ ស ្ ច ច ា រ ម ួ យ ទ ឹ ក ដ ី ន ័ គ ន ិ ង 1 0 0 0 ក ៏ ម ែ ន ក ង ់ រ ព ត ្ ត ស ង ្ ត ា រ ដ ូ ច ជ ា ក ្ ន ុ ង ប ឹ ង ន ិ ង ព ្ រ ជ ុ ំ គ ោ ះ 1724 គ េ រ ្ ម ុ ល ទ ្ រ ី ដ ៏ ល ្ ប ី រ វ ា ស ា រ ធ ា ប ់ ដ ែ ល ភ ា ព ល ក ្ ស ន ិ ត រ ប ស ់ វ ា ប ា ន ច ា ប ់ រ ដ ើ រ ណ ៍ ណ ុ ត ប ្ រ ហ ែ ល ឆ ្ ន ា ំ 4 0 0 ម ុ ន គ ្ រ ឹ ស ស ា ក ្ រ ា យ ហ ែ ន ប ន ្ ត រ ហ ុ ត ដ ោ យ 1957 ល ោ ក ប ា ន ច ា ត ់ ត ុ ព ា ក ្ យ ច ច ច ា ំ រ ា ំ រ ា ំ ន េ ះ ថ ែ ជ ា ស ម ្ ត ី អ ិ ត ព ិ យ ោ ជ ន ឹ ង ន ា ង ង ោ ខ ណ ្ ល ៅ ព ា ក ្ យ ព ័ ន ្ ហ ិ ន ៅ រ ឿ ន ្ យ រ ន យ ោ ប ា ន 1699 អ ្ ន ា ស ង ្ គ េ ត ិ ក ា រ ណ ៍ អ ្ ន ក ប ា ន ន ្ ជ ៀ រ ថ ា ប ៉ ិ ស ខ ិ ប ប ា ន ធ ្ ល ា ប ់ ច ោ ល ទ ៅ ក ្ ន ុ ង ស ្ ស ា ន ់ ព ា ព អ ន ា ធ ឺ ប ត ៃ ដ ោ យ ម ា ន ខ ្ ម េ ង ទ ំ ន ូ វ ន ា ំ គ ្ ន ា ដ ើ រ ព ា 1738 ព ា យ ក ៏ វ ា ប ្ រ ហ ា រ ន ៅ វ ី ត ឹ ង អ ស ់ ដ ែ ល ច ូ រ ក ្ ន ុ ង ត ឹ ង ផ ង ដ ែ រ ស ូ ប ី ដ ែ រ ណ ូ ស ស ឺ រ ា ដ ្ ញ ដ ោ យ ជ ា ព ព ោ រ ច ុ ង ក ូ ម ស ្ រ ួ ច ធ ា រ ៀ គ ក ៏ ម ិ ន ឯ ង ស ្ រ ៀ ប ន ិ ង វ ា � 1956 ក ា រ ប ្ រ ើ គ ្ រ ា ប ់ ដ ឹ ក ជ ា ង ជ ូ ន ទ ំ ន ិ ញ គ ឺ ជ ា ម ជ ្ យ ូ ប ា យ ដ ៏ ម ា ន ប ្ រ ស ិ ស ្ ត ិ ភ ា ព ា ប ា ំ ផ ល គ ្ ន ុ ង ក ា រ ផ ្ ល ា ស ់ ទ ី ម ន ុ ស ្ ស ន ិ ង ទ ប ំ ន ិ ញ ត ៏ ច ្ រ ើ ន ច ្ 1679 ហ ្ រ ុ ម អ ៊ ើ រ ហ ូ ស ស ម ី ត ប ា ន ល ុ ប ច ោ ល ក ា រ ប ្ រ គ ុ ម ត ន ្ រ ូ វ ដ ែ ល ន ៅ ស េ ស ស ា ស ុ ល ទ ា ង ប ន ្ ម ា ន រ ប ស ់ ខ ្ ល ួ ន ក ្ ន ុ ង ដ ំ ណ ើ រ ហ ្ យ ស ា ន ្ ត ប ្ រ គ ុ ម ត ន ្ រ ូ វ រ ប � 1672 ស ូ ន ប ្ រ ុ ន ប ្ រ ្ ន ា ត ់ ក ុ ំ អ ុ គ ប ្ រ ណ ា ប ់ ត ្ រ ូ វ ខ ្ ដ ដ ៅ ក ្ ត ើ រ ប ៊ ី រ ព េ ល ដ ើ រ ជ ា ហ េ ត ុ ស អ ា ច វ ា ន ់ ដ ោ យ រ ួ ញ ឬ ម ា ន ស ្ ន ា ប ់ ឆ េ ះ រ ា ស ់ រ ូ ល ខ ្ ល ា ង ់ 1996 ម ា ច ិ រ ៀ ល ហ ្ គ ដ ល ៀ ស ម ី រ ប ស ់ អ ូ ស ្ រ ា ល ស ៍ ហ ្ គ ន រ គ ា យ ន ៍ ន ៅ ប ា ន ប ញ ្ ច ប ់ ច ំ ណ ា ត ់ ហ ្ ន ា ក ់ ទ ី ដ ប ់ ន ៍ ប ោ ះ គ ន ន ិ ស ្ ស ា ប ុ រ ស ៍ ស ៊ ួ ព អ ា ជ ី ក ិ ង ក ព ស េ � 1917 ត ្ រ ា ន អ ិ ក ្ រ ង ់ ត ្ រ ូ វ ទ ួ ទ ួ ល ត ុ ំ ភ ព ន ៍ ជ ា ច ្ រ ើ ន ប ្ រ ូ វ ប ា ន ត ម ្ ល ា ង ន ៅ ទ ី ក ្ រ ុ ង ផ ្ ស េ ង ៗ ស េ ង គ ្ ន ា ជ ា ច ្ រ ើ ន ន ៅ ន ៅ ក ្ រ ុ ង រ ង ់ រ ូ ម ដ ើ ម ្ ប ី 1808 ជ ា ម ួ យ ន ិ ង ព េ ល ព ី ឆ ្ ន ា ំ ន ៃ ក ា រ ប ញ ្ ច ប ់ ស ង ្ គ ស ៊ ា ម ៟ ព ័ ន ្ ធ ន ្ ត ្ រ ន ៍ ត ី ម ុ ន ប ា ន គ ្ ន ា យ ជ ា ស ត ្ រ ូ វ ខ ្ ន ោ ះ ព េ ល ប ិ ច ្ ច ុ ប ន ្ ប ន ់ ន េ ះ ហ ើ យ ស ង � 1864 ល ុ ក ស ្ រ ុ ស រ ី ក ឃ ើ ញ ស ្ រ ិ ន ន ើ ប ែ ន ប ្ រ ក ា ស ន ៅ ថ ា ប ំ ណ ង រ ប ស ់ អ ្ ន ា ង ក ្ ន ុ ង ក ា រ ឯ ូ រ ិ យ ឈ ្ ម ោ ះ ស ម ្ រ ា ប ់ ត ំ ណ ែ ន ប ្ រ ធ ា ន ន ា ថ វ ិ ធ វ ត ី ន ៅ ម ហ ោ រ ស ្ រ � 1766 អ ា ត ូ ម ួ យ ច ំ ន ួ ន ម ា ន ន ុ ង ក ្ ល ា រ អ ៊ ី ន ស ្ ថ ិ ដ ស ្ ហ ្ គ ា រ ស ្ ត ុ រ ន ៍ ម ា ន ន ័ យ ថ ា ព ូ ក ្ វ ា ម ា ន ទ ំ ន ោ រ ប ៉ ែ ក ញ ា ក ្ ច ញ ែ ខ ព ី គ ្ ន ា រ ដ ៏ ម ា ន ស ្ ន ា ម ្ ន ប ្ � 1976 អ ្ ន ក ល េ ង ក ី ឡ ា គ ្ រ ី ត ខ ្ រ ិ ស គ ិ ត ឈ ្ ម ោ ះ ស ា ច ី ន ស ា ច ស ិ ន t e n t u k a ន ិ ង រ ហ ៊ ូ ល ថ ្ រ វ ិ វ ី ដ ធ ្ វ ើ ប ា ន ល ្ អ ើ ហ ោ ះ ប ង ្ ក ើ ត ភ ា ព ជ ដ ៃ គ ួ រ ដ ល ់ ល ្ អ ត ក ្ ច ា ល ់ 1951 ន ៅ ក ្ ន ុ ង ឆ ្ ន ា ំ ព ី ស ព ័ ន ្ ស ព ី គ ោ ក ម ៉ ា ត ្ រ ូ វ ប ា ន ប ំ ផ ្ ល ា ញ ដ ោ យ ស ា រ ក ុ ំ អ ែ ល ភ ្ ន ុ ង ផ ្ ល ើ ង ម ក ព ី ភ ្ ន ុ ង ផ ្ ល ើ ង ន ី រ ា យ ា រ ដ ូ ង ក ូ ដ ូ រ ដ ែ ល ប ា ន គ 1695 អ ា ហ ា រ � ្ ត ិ រ ង ា ច ប ែ ប ស ា ស ា ម ញ ្ ច រ ៀ ត ន ៅ ម ា ន ក ជ ្ ជ ា ប ្ រ ិ ភ ា ព ណ ៍ ម ួ យ ជ ី វ ិ ស េ ស ន ៅ រ ដ ូ វ ខ ្ ត ៅ គ ឺ រ គ ឺ រ គ ្ រ ហ ្ គ ស ញ ្ ញ ង ្ ញ ា ស ា រ ព ា ម អ ូ ល ី ន ំ ប ា ង ជ ា 1941 ព ដ ោ ដ ី ប ្ រ ព ន ្ ធ ត ុ ខ ន ា ង ន េ ះ ប ្ រ ហ ា រ ជ ា ស ម ្ រ ា ជ ្ ដ ធ ្ វ ើ ផ ែ ន ក ា រ ជ ្ រ ើ រ រ ើ ស ក ូ ន យ ោ គ ម ក ្ រ យ ង ជ ា ច ឹ ង ច ឹ ប 1861 ជ ា ល ្ ដ ផ ្ ផ ល អ ្ ន ក ស ម ្ រ ណ ែ ង ប ា ន ឈ ប ់ ប រ ិ យ ក ញ ្ ឋ ា ន ឺ ស ៊ ើ រ ឆ ា រ ហ ើ យ រ ា ន ់ រ ធ � 湟 ្ វ ើ ដ ា ត ់ អ ុ ុ ព ព ុ ង ដ ល ់ រ ដ ្ ឋ ជ ិ ត ហ ័ ស ្ ដ ូ ស ន ក ជ ូ ន ច ូ ល រ ូ ប 1670 ល ើ ក ន ៅ ក ត ុ ត ែ ក ប ុ ប ស វ ា ម ិ ន ស ី ន ស ្ ធ ស េ ស ដ ូ ច រ ណ ៍ ធ ុ ញ ធ ំ ន ោ ះ ន ៅ ល ើ ផ េ ត ដ ី ដ ែ ល ត ែ ត ា រ ស ា រ ស ា រ ភ ា ព ធ ា ប ្ រ ភ ា ញ ន ោ ទ ៀ ត ប ៉ ុ ន ្ ត ែ វ ា ស ៀ ស គ ្ ន ា ន ៍ រ 1995 រ ស ិ ន ទ ា ន ៀ ន ី ម ុ ត ្ ដ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ធ ្ វ ើ ឱ ្ យ ម ា ន ន ៅ ក ្ ន ុ ង ក ំ វ ិ ជ វ ី គ ោ យ ព ្ យ ូ រ ទ ៅ ហ ើ យ គ ា ត ់ ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ត ត ម ្ ល ង ឡ ើ ង ស ម ្ រ ា ប ់ ស ួ រ ស ំ ន ោ ស ស ួ រ ផ 1731 ន ៅ ប ្ រ ជ ុ ំ ក ោ ះ ន ិ ង ប ឹ ង អ ្ ន ក ម ិ ន ច ា ប ់ អ ា ច ់ ត ្ រ ូ វ ក ា រ ទ ុ ក ល ្ ខ ល ំ ហ ែ រ ទ េ ស ន ៍ 1860 ក ្ ដ ក ក ក ា រ រ ិ យ ា ត ុ ល ័ យ រ ប ស ់ អ ភ ិ ប ា រ ប ា ន ន ិ យ ា យ ថ ា ព ្ រ ា ំ ប ួ ន អ ្ ន ក ន ុ ង ច ំ ណ ោ ម ន ា ក រ ុ ង រ រ ប ួ ស គ ឺ ជ ា ម ន ្ រ ូ វ ព ូ ល ី ស ព ូ យ ស ៍ 1831 អ ូ ច ្ ហ ា ន ជ ា ត ិ ព ល ី ថ ស ហ វ ព ី ស ឡ ី ប ្ រ ៅ ស ន ្ ស រ ដ ត ែ ន ដ ៏ ព ្ រ ី យ ៉ ា ង ក ្ រ ា ស ់ ជ ា ព ិ ស េ ស គ ឺ ប ៉ ុ ព រ ៈ ដ ើ រ ព ្ យ ជ ើ ម រ ឹ ល ខ ្ ព ព ោ ះ ស ម ្ ប ុ ក ម ៀ ន ស ម ្ ប ក ម ្ ប 2004 ន ៅ ខ ែ ដ ដ ែ រ ឃ ្ ស ន ស ៍ ឃ ើ ញ ម ា ន យ ន ្ ត ហ ុ ស ដ ឹ ង អ ្ ន ក ត ំ ណ ើ រ ខ ណ ្ ន ះ ធ ស ំ ប ា ន ច ុ ះ ច ត ់ ខ ុ ស ល ើ ន ៅ ត ា រ ង ់ ម ៉ ា ស ហ ្ វ ហ ្ ស ា ត ន ិ ង ប ា ន ប ើ ក ប ុ គ ្ គ ជ ា ជ ា ម ួ យ � 2009 ធ ន ធ ា ន ់ រ ង ្ គ ា ជ ា ត ិ ជ ា ង ង ា រ ស ្ រ ួ ល ស ្ វ ែ ង រ ក ជ ា ង គ េ ន ឹ ង ខ ្ ល ែ ច ជ ា ភ ើ ដ ូ រ ភ ូ ប ព ្ ក រ ូ ត ែ អ ី ន ដ ែ ល អ ា ច ស ្ វ ែ ង រ ោ ះ ប ា ន ន ៅ ន ុ ន ោ ះ ស ្ ល ឹ ក រ ោ ជ ា ត 1988 ក ្ ន ុ ង អ ំ ឡ ុ ង ទ ួ ស វ ត ្ ស រ ណ ៍ ឆ ្ ន ា ំ 1 9 2 0 អ េ រ ិ យ ា ប ត ្ ត ដ ែ ល ន ា ម ិ ន ន ៅ ជ ែ ខ ជ ំ ន ា ស ់ ក ្ រ ន ៃ ព ល រ ដ ្ ឋ ជ ា ច ្ រ ើ ន ប ំ ផ ុ ត ន ិ ង ប ្ រ ទ េ ស ន ា ន ា គ ឺ ថ ា ស ន ្ ត គ េ � 1992 ព ា ស ា ហ ្ វ ា រ ី ស ្ វ ា រ ី ស ្ វ ា រ ហ ៍ ទ ៅ ប ា ន ប ្ រ ើ ជ ី ត ូ រ ទ ៅ ស ម ្ រ ា ប ់ ស ម ្ ត ោ ដ ទ ៅ ល ើ ក ា រ ធ ្ វ ើ ដ ំ ណ ើ រ ត ា ំ ព ្ ល ូ វ គ ោ ក ដ ើ ម ្ ប ី ម ើ រ ស ត ្ វ ព ្ រ ី យ អ ា ស � 1848 ក ្ រ ប ី ន ៅ ក ្ ន ុ ន ោ ន រ ដ ្ ញ ន ដ ែ ល គ ា រ ប ា ន ដ ា ប ់ ប ំ ផ ្ ទ ុ ះ ន ៅ ទ ី ស ្ ន ា ក ់ ក ា រ ព ល ី ស ន ៍ ក ្ ន ុ ង ទ ី ក ្ រ ុ ង ហ គ ្ រ ា ស ្ រ ា ន ត ី ស ្ វ ប ្ ប រ ប ្ រ ត ែ ស ួ គ គ ី គ ា 1821 ព ា ព ៀ ប ទ ា ក ់ ត ូ ោ គ ន ះ រ វ ា ង រ ុ គ គ រ ក ស ា ស ស ន ៍ គ ុ រ ក ្ ប ា ង ន ិ ង អ ា ក ប ្ ប គ ិ រ រ ិ ញ ា ដ ូ វ ដ ល ់ ក ើ ត ស ្ រ ូ វ ជ ្ រ ា យ ជ ្ រ ា វ រ ប ស ់ អ ្ ន ក វ ិ ជ ា ស ា ស ្ ត ្ រ ។ 1740 ក ា រ ត ា ំ ង ប ង ្ ហ ា យ ស ម ្ ល េ ន ូ ន ន ុ ស ំ ព ន ្ ល ើ ន ន ៅ ប ្ រ ស ា ត ់ ១ ព ី រ ម ី ស គ ្ គ ស គ ឺ ជ ា រ ឿ ង ម ួ យ ល ែ គ ួ រ ឱ ្ យ ច ោ ម រ ា ំ ង ខ ្ ល ា ញ ្ គ ា ង រ ា ន ់ ប ង ្ ផ ុ ត ន ៅ គ ្ ន ុ ន � 1801 អ គ ្ គ ា ហ ោ ហ ហ ា ហ ័ រ ជ ជ ួ រ ន ៅ ទ ី ក ្ រ ុ ង ហ ង ់ គ ង ់ ដ ោ យ ម ា ន អ គ ្ គ ា ល ា ត ដ ្ ឋ ណ ើ ង ធ ុ ន ជ ឿ ប ់ ជ ើ ង ម េ ច ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ប ្ រ ដ ូ ច ទ ៅ ន ឹ ង ត ា រ ា ន ប ង ្ គ ោ រ ផ ្ ល ើ ស ព 1926 ម ា ន ក ា រ ត ូ យ ត ួ ស គ ួ ល ជ ា ត ូ ច ទ ូ ទ ៅ ច ំ ព ោ ះ ត ស ន ្ ស ន ៈ រ ប ស ់ ល ោ ក អ ា រ ឺ ស ្ ត ូ ដ ូ ច ំ ព ោ ះ គ ្ រ ប ់ រ ំ ប ញ ៀ ហ ហ វ ិ ជ ា ស ា ត ុ អ ី ស រ រ ួ ម ប ញ ្ ច ូ ល ទ ា ន ់ ជ ិ ត វ ិ ជ ា ផ 1820 ក ី ល ើ ន េ ះ ម ុ ន ុ ស ្ ស ស រ ស េ រ ស ា រ ន ៅ ល ើ អ េ ក ្ រ ុ ង គ ុ ្ ញ ព ្ យ ូ ទ ័ រ ដ ោ យ ម ិ ន ច ា ំ ប ា ច ់ ប ្ រ ើ ខ ្ ម ើ ដ ៃ ន ុ ង ប ្ រ ដ ប ់ ជ ិ ត ខ ្ ម ើ ដ ៃ ទ ៀ ត ទ ៀ រ 2002 ន េ ះ ន ឹ ង អ ន ុ ញ ា ត ឱ ្ យ អ ្ ន គ ល េ ញ គ ្ រ ប ់ គ ្ រ ុ ង ល ើ ស ក ម ្ ម ព ា ព ន ិ ន ា ង ច រ ល ្ រ ណ ា ន ៅ ក ្ ន ុ ង v i d e o g a m e ប ា ន ដ ោ យ ផ ្ ល ា ស ់ ទ ី អ ា ប ់ រ ណ ៍ ន ៅ ក ្ ន ុ ង រ ង ្ ហ រ ណ ៍ 1991 ខ ន ុ ស ្ ន អ ំ ឡ ុ ង ព េ ល ប ្ រ ប ដ ្ ឋ ិ ស ា ហ អ ឺ រ ុ ប ន ៀ វ ព េ ល ន ោ ះ ព ្ រ វ ា ហ ្ គ េ ក ា ត ់ ត ូ ល ិ ច ដ ែ ល ម ា ន ខ ្ ល ះ ទ ៃ ជ ា ន រ ៀ ត ម ា ន ន ិ ង ម ហ ្ ហ ា អ ំ ណ ា ច ប ា ន ស ន ៅ ន ុ ង ស ា � 1823 ល ំ ហ ូ រ ្ ត ច រ ា ច រ ណ រ ខ ស ់ គ ឺ ជ ា ក ា ស ស ិ ខ ស ា ស ន ៍ ដ ៏ ល ើ ច រ ណ ណ ា ស ន ្ ស រ ប ស ់ អ ្ ន អ ្ ន ប ង ់ ន ិ ន ា ន យ ន ្ ត ា ន ់ ច ា ន ់ ឯ ដ ែ រ ព ុ ន អ ្ ន រ ៍ ម ្ ន ា ក ់ ៗ រ វ ា ជ ំ ន � 1896 អ ង ្ គ ក ា រ ក ា យ ស ម ្ ព ន ្ ស ហ រ ដ ិ ដ អ ា ម េ រ ិ ក ន ិ ង ក ណ ្ ណ គ ្ ន ា ធ ិ ម ទ ិ ា រ អ ូ ឡ ា ំ ព ិ ក ន ិ ង ប ា រ ា រ ៉ ា ឡ ា ម ្ ព ិ ក ស ហ រ ដ ិ រ ដ អ ា ម េ រ ិ ក គ ឺ ម ី ន ្ គ គ ោ គ ត ោ ះ ដ ែ រ គ ូ ប 1668 វ ា ក ៏ អ ា ច ម ា ន ប ្ រ យ េ ច ម ្ រ ឹ ប ស ម ្ រ ា ប ់ អ ្ ន ក ដ ែ ល ទ ិ ញ ប ា ន វ ា ល ់ វ ា វ ា ដ ា ដ ា ដ ែ ល ផ ្ ត ល ់ ឱ ្ យ ា ស ន ៍ ក ្ ន ុ ង ក ា រ ជ ្ រ ើ ស រ ើ ស រ ើ ស ឱ ្ យ ច ូ ល ទ ៅ ក ្ ន ុ ង � 1956 ក ា រ ប ្ រ ើ រ ក ប ៉ ា ល ់ ទ ឹ ក ខ ិ ញ ជ ន ទ ំ ន ិ ញ គ ឺ ជ ា ម ស ូ រ ស ូ វ ប ា យ ដ ៏ ម ែ ន ប ្ រ ស ិ ធ ភ ា ព អ ំ ផ ុ ត ទ ង ់ ក ា រ ផ ្ ល ា ស ់ ទ ី ម ន ុ ស ្ ស ន ន ៍ ន ិ ង ទ � � ំ ន ិ ញ ត អ ច ្ រ ើ ស ឥ ង ្ ឆ ង 1769 ប ា ន ស ា ង ្ ស ហ ្ ឡ ើ ង ដ ោ យ ជ ន ជ ា ត ិ អ េ ជ ី ប ដ ែ ល ស ត វ ត ្ ស រ ព ្ យ រ ប ា ស ់ ប ី ប ី ស ា រ ស ា ក រ ា ច ព ្ រ ស ា ត ់ ព ី រ ្ រ � m ៀ ត គ ឺ ជ ា ស ំ ន ង ់ ម ួ យ ក ្ ន ុ ង ច ំ ណ ោ ម ស ំ ន ង ់ ព ី � 2007 អ ង ្ គ ភ ា ព ្ ស ា ហ ៀ ន វ ី ស ្ វ ិ ក ម ្ ខ ា ប ់ ស ហ រ ដ ្ ឋ អ ា ម េ រ ិ ក ម ួ យ ដ ោ យ យ ួ យ ស ្ រ ូ ប ស ្ ក ុ ប អ ហ ្ អ ៊ ី ន ជ ឺ រ ៀ ន ឯ ស ៍ ដ ើ រ ស ្ ម ា ន ថ ា ត ុ ខ ភ ្ ល ៀ ង ធ ល ា ក ់ ក ំ ព ុ � 1781 ម ក ដ ូ ច ព ិ ន ន េ ះ ម ៉ ា ដ ើ ជ ា ន គ ា ស ្ ត ្ រ ា គ ឺ ជ ា ធ ភ ា ព ធ ំ រ ណ ៍ យ ើ ង ធ ា ន ់ ប ំ ផ ុ ត ហ ើ យ ប ា ន ង ្ ញ ា រ អ ំ ព ី ស ត ្ រ ព ្ រ ី ម ៉ ា ដ ើ ញ ា ន គ ា ស ្ ត ្ រ ា គ ឺ ជ ា ធ ភ ា ព ដ ែ ល ព ើ 1803 ស ំ ណ ើ ម ន ៅ ល ៅ ល ើ ដ ែ រ រ ប ស ់ អ ្ ន ក ន ឹ ង ម ា ន ផ ្ រ ឹ ត ្ ត ិ ក ា ំ ម ជ ា ម ួ យ ន ឹ ង ស ទ ្ ទ ា ប ់ ខ ា ង ក ្ រ ៅ ដ ែ ល ន ឹ ង អ ា ច រ ន ឹ ង ជ ា ម ួ ន ប ា ន រ ួ យ ប ង ្ ក ើ ត ជ ា ស ម ្ ប ក រ ណ ៍ � 1707 វ ា ជ ា ទ ី ក ដ ត ្ ដ ា យ ទ ា ក ់ ទ ី ម ួ យ ក ្ ន ុ ង ច ំ ណ ើ រ ទ ី ក ោ ះ ដ ែ រ ទ ា ក ់ ទ ា ន ា ន គ ា ង ស ើ រ ន ៍ អ ា ហ ្ រ ិ ក ដ ្ រ ា ប ់ ប ្ ប ូ ង ហ ៃ ៖ វ ា ត ្ រ ូ វ ប ា ល ្ គ ច រ ត ់ ត ុ រ ជ ន ប ទ រ 1800 ស ព េ ល ន េ ះ ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ ្ រ ង ន ឹ ង ដ ើ យ ឱ ្ យ ដ ំ ណ ើ រ ប ា ន ព េ ញ ល េ ញ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ខ ែ ក ា រ ក ញ ្ ញ ា ឆ ្ ន ា ឆ ្ ន ា ំ 2 0 1 7 ន ៅ ព េ ល ដ ែ ល ប ៉ ុ ស ្ ត ូ រ ត ួ ត ព ី ន េ ះ រ ប ស ់ ប ៊ រ ា � 1897 ភ ា គ ខ ា ង ជ ើ ង ត ំ ប ន ់ ន េ ះ ច ប ់ ប ្ រ ុ ម ប ្ រ ត ូ ល ន ិ ង ស ា ហ ី ល ហ ើ យ ន ៅ ខ ា ង ត ្ ប ូ ង ន ិ ង ខ ា ង ល ែ ក ច ប ់ ន ិ ង ម ហ ា ស ម ុ ត អ ា ត ្ រ ឡ ង ់ ត ិ ច 1903 ភ ា ព ច ្ ន េ ះ ប ្ រ ដ ិ ត ន ិ ង ភ ា ព ខ ្ ម ា ត ់ ព ី ន អ ា ច ប ង ្ ខ ា ញ ឡ ើ ង ៧ ន ៅ ព េ ល ដ ែ ល ធ ូ ន ធ ា ន រ ព ា ង ម ដ ោ ះ ត រ ូ វ ប ា ន ប ្ រ ើ ប ្ រ ា ក រ ណ ៍ ត ោ ទ ប ្ រ ស ិ ត ភ ា ដ ន ៅ ក ្ ន ុ ង � 1733 អ ន ុ ស ន ស ា ស ្ ស ដ ំ ប ូ ង ក ្ ន ុ ង ច ប ្ រ ា ក ់ អ ន ់ ស ា ដ ែ ង ជ ិ ត ស ិ ប ក ្ រ ា ប ់ អ ្ ប ី គ ឺ ថ ា ក ំ ន ុ ន ្ ត ដ ផ ្ ត ើ រ ផ ្ ក ា រ ទ ញ ្ ច ម ួ យ ម ួ យ គ ួ រ ត ែ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ស ុ ន គ ួ រ ឡ ើ 1954 ក ា រ ក ៈ ព ា ស ្ ស ដ ៏ វ ា ម ា ន វ ិ ន ័ យ ត ្ រ ឹ ប ត ្ រ ូ វ ភ ា ព ព ្ វ ិ ន ្ ប រ ស ព ្ វ គ ្ រ ប ់ គ ្ រ ុ ប ប ា ន ន ិ ង ក ា រ ង ា រ ជ ា ក ្ រ ុ ន ប ា ន ធ ្ វ ើ ឱ ្ យ ព ួ ក គ េ ល ិ ច ត ្ ល ូ វ ជ ា ង គ េ 1785 ក ា រ ប ង ្ រ ា ន ជ ា ល ក ្ ខ ណ ៈ គ ម ្ រ ូ ល ម ិ ន ម ែ ត ជ ា វ ិ ធ ី ស ា ន ័ ន ៃ ក ា រ ស ិ ក ស ា រ រ ា ន ់ ស ូ ទ ន ្ រ ឡ ើ យ ប ៉ ុ ន ្ ត ែ វ ា គ ឺ ជ ា ជ ា ឆ ុ ន ួ ន ដ ែ ល ផ ្ ត ល ់ ជ ូ ន ប ុ ក គ ល ់ ដ ោ � 1886 វ ិ ប ្ ប ធ ា ន ន ឹ ង គ ោ ល ស ម ្ ព ័ ន ្ ធ ប ុ រ ា ន ប ា ន ច ា ប ផ ្ ត ើ ម ា ន ក ្ ស ា រ ទ ុ ក ព ួ ក គ េ ដ ើ ម ្ ប ី អ ោ យ ម ា ន ភ ា គ ង អ េ ស ួ រ ន ុ ស ំ ក ា រ ត ុ ត វ ត ្ រ ប ា ន ទ ឹ ក ដ ោ ះ រ ដ ោ យ រ គ ្ � 1856 ឈ ្ រ ្ ត ែ ស ហ ្ យ ា ស ុ ង ឡ ង ់ គ ឺ ជ ា ទ ូ ដ ៅ ជ ា ន ា ទ ូ ក គ ម ុ ្ ស ន ្ ស ន ៍ ដ ៏ អ ស ច ា រ ណ ៍ ម ួ យ ទ ឹ ក ដ ែ ល ន ា រ ប ឹ ង ្ គ ន រ ប ា ន ក ៏ ម ា ន ក ោ ះ រ ា ប ់ ព ា ន ់ ផ ង ដ ែ រ ដ ូ ច ជ ា ន ៅ � 1844 ព ្ ទ ៃ ន ័ យ ប ្ រ ច ិ ន ្ ដ ត ្ រ ា ន ់ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ប ង ្ ក ើ ត ឡ ើ ង ព ី ស េ ឡ ា ន ន ិ ង ធ ូ ល ី ស ុ ត ដ ប ក ខ ា ង ក ្ រ ា ន ់ ន ៃ ប ្ រ ច ិ ន ្ ដ ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ ា ន ់ ឱ ្ យ ឈ ្ ម ោ ះ ថ ា � 2006 វ ី ធ ស ូ ដ ធ ៀ ត ដ ោ ះ ជ ា ក ា រ ស ្ ត រ ស ្ ច ុ ំ ន ិ ង ព ោ ត ា ស ្ ត រ ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ច ា ត ់ ច ូ ល ជ ា ល ូ ហ ា ធ ា ត ុ ជ ា ក ា រ ព ិ ត ណ ា ស ់ ដ ែ ល ប ្ រ ា ក ់ ន ឹ ង ម ា ស ្ ត ក រ ជ ា ល ូ ហ ា ធ ា ត 1906 ន េ ះ ន ិ ង ម ិ ន ម ែ ង ជ ា ក ា រ ល ី ខ ា ង ា រ ទ េ ន េ ះ ខ ា ន ់ គ ឺ ជ ា ក ា រ ប ួ ច ច ំ ព ួ ក ម ួ យ ន ិ ង ក ា រ ប ើ ទ ំ ប រ ណ ៍ ថ ្ ម ី ម ួ យ 1978 ស ម ្ រ ា ប ់ ក ្ រ ុ ប ស ្ ប ្ រ ី ង ប ុ ក វ ា ប ា ន ម ញ ្ ច ប ់ ប ្ រ ក ួ ដ ដ ោ យ ច ា ញ ់ ប ្ រ ក ូ ទ ដ ដ ោ យ 1728 ទ ឹ ក ស ិ ប ្ ព ី រ ក ្ រ ដ ោ រ ប ្ រ ឡ ុ ក ប ្ រ ែ ព រ ួ ល ព ័ ន ៍ ទ ព ័ រ ស ្ រ ី ល ើ ថ ា ត ើ ស ា ណ ធ ា ត គ ី ម ី ន ោ ះ ជ ា អ ា ស ្ ស ិ ដ ឺ ប ៉ ា ស ្ ត ិ អ ឡ ្ ឡ ា ឡ ា ំ ង ណ ិ ្ យ ។ 1697 គ ា ត ់ ម ិ ន ប ា ន អ ា ច ប ្ រ ើ ដ ្ ន ា ំ ដ ែ ល ត ្ រ ូ វ ក ា រ ស ម ្ រ ា ប ់ ប ំ ប ា ត ់ ក ា រ ជ ិ វ ច ា ប ់ រ ប ស ់ គ ា ត ់ ប ា ន ដ ោ យ ស ា រ ស ្ ន ា ំ ន េ ះ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ហ ា ម គ ា ត ់ ម ិ ន ប � 1785 ក ា រ ប ង ្ រ ៀ ន ជ ា ល ក ្ ខ ណ ្ ក ខ ណ ៈ គ ម ្ រ រ ស ់ ម ិ ន ម ែ ន ជ ា វ ិ ធ ី ស ា ស ្ ត ន ៃ ក ា រ ស ុ ខ ស ា រ រ រ ា ន ់ ស ូ ត ដ ូ ឡ ើ ស ប ៉ ុ ន ្ ត ែ វ ា គ ឺ ជ ា ច ម ន ្ ន ួ យ ដ ា ផ ្ ត រ ជ ូ ន ប ុ គ ្ គ 2002 ន េ ះ ន ឹ ង អ ន ុ ញ ា ត ់ អ ស ្ ន ក ល េ ង គ ្ រ ប ់ គ ្ រ ង ់ ល ើ ស ក ម ្ ម ភ ា ព ន ិ ន ច ល ន ា ន ៅ ក ្ ន ុ ង វ ី ដ េ អ ូ ហ ហ ហ ្ គ ្ រ ហ ្ គ ម ន ៍ ប ា ន ដ ោ យ ផ ្ ល ា ស ់ ទ ី អ ព ក រ ណ ៍ ន ៅ ក ្ ន ុ � 1724 ក រ ជ គ ្ រ ង ោ ះ ដ ៏ ល ្ ប ី ល ្ ប ា ញ ្ ច ដ ោ យ ស ា រ ត ែ ភ ា ព ល ្ អ អ ព ្ រ ណ ិ ន ដ ័ ប ស រ វ ា ប ា ន ច ា ប ់ ដ ៅ ប ្ រ ហ ែ ល ឆ ្ ន ា ំ 4 0 0 ម ុ ន គ ្ រ ឹ ស ស ា រ ក ្ រ ា ជ ហ ៍ ហ ើ យ ប ន ្ ត រ ហ ូ ត 1692 ផ ្ អ ា យ ត ា ប ់ ទ ី ភ ្ ន ា ក ់ ង ា រ ន ួ យ គ ្ ន េ រ អ ៊ ឺ ន ៃ ប ្ រ ទ េ ស ច ្ ប ូ ន ស ា រ ធ ា វ ិ ជ ុ ះ វ ិ ា ឈ ុ ស ក ម ្ ម ស ី ស ៀ ស ន ន ិ ង អ ៊ ី យ ៉ ូ រ ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ ា រ ក ឃ ើ ង ឃ ើ ញ ថ ា ម ា ន � 1866 ដ ំ ប ូ ង អ ា យ ជ ា ភ ា គ ច ្ រ ើ ន ក ា ស ប ្ ប ស ្ វ ច ជ ើ ង ក វ ែ វ ី ម ា ន ក ៃ ន រ ល ូ ន រ ៀ ង ត ោ ច ន ឹ ង ម ា ន ត ្ រ ន ា ប ់ ដ ៏ 1986 វ ត ្ ត ុ ត ៌ ម ា ន ន ៃ ក ្ រ ុ ម ដ ែ ល យ ើ ង ម ើ ល ម ិ ន ឃ ើ ញ ព ិ ត ប ្ រ ា ក ដ ល ់ ល ា ស ន ស ន ិ ង ល ា ហ ្ វ ី ស ្ ត ូ រ ស ្ ត ូ ១ ១ ៧ ៗ ស រ ណ ូ ក ្ ស រ ន ៍ 1 8 8 9 ន ៍ ទ ំ ១ ន ៍ 1 0 9 ក ៏ ជ ា ស ម ា ស ធ � 1667 ន ិ យ ា ជ ា ត ួ � ទ ៅ ត ូ រ ិ យ ា ប ៉ ា ត ្ ន ព ី អ ា ច ប ង ្ ហ ា ញ ្ ច ើ រ ឃ ើ ញ ថ ា អ ្ ន ក គ ្ រ ប ់ គ ្ រ ង ់ ច ា ប ់ ផ ្ ត ើ ម ន ា ំ ម ុ ខ ត ី ត ី ត ង ម ុ ត ភ ៈ រ ា ប ់ រ ប ស ់ ព ួ ក គ េ ច ុ ង ម ្ � 1807 ភ ា ស ា អ ៊ ី ត ា ល ី ក ៏ ជ ា ព ា ន ្ ស ា ល ់ ដ ែ ល អ ្ ន គ ធ ើ វ ើ ក ា រ រ ដ ៏ ភ ា គ ច ្ រ ើ ន ប ្ រ ើ ប ្ រ ា ស ់ ប ្ រ ច ា ំ ង ថ ា ង ្ គ ័ យ ខ ណ ៈ ដ ែ រ ភ ា ស ា ឡ ា ត ា ំ ង ត ្ រ ូ វ ប ា ន ប ្ រ ើ 1875 ព ា ក ្ រ ី គ រ ស េ ច ប េ ញ ន ័ យ ទ ឹ ក ដ ែ ល ហ ួ រ ច េ ញ ព ី ត ន ្ ល េ ស ន ា ន ា ន ៃ ព ព ផ ្ ប ិ ន ដ ី ច ូ ល ទ ៅ ក ្ ន ុ ង ម ហ ា ស ម ុ ទ ្ រ គ ឺ រ ា ន ប ្ រ ភ ព ប ា ស ់ ព ី ត ន ្ ល េ ស អ ា ប ៉ ា ស ៊ ូ ន 1687 ក ា រ ប ែ ង ច ែ ក ន ឹ ង ក ា រ ប ញ ្ ច ូ ល គ ្ ន ា ឡ ើ ង វ ិ ញ ប ា ន ផ ្ ល ា ស ់ ប ្ ត ូ រ ឆ ្ ល ះ គ ្ ន ា ទ ៅ វ ិ ញ ម ក រ វ ា ន ់ ក ្ រ ុ ម ទ ា ំ ង ព ី រ ព ី ម ួ យ ច ំ ន ន ្ ន ៍ ទ ៅ ម ួ យ ច ំ ន ន ់ 1807 ព ិ ស ា រ អ ី ត ឺ ស ឳ រ ី ក ៟ ៊ ី ស ា ហ ្ គ ា គ ឺ ដ ែ ល អ ្ ន ក ធ ្ វ ើ ក ា រ រ រ ដ ្ ឋ ភ ា គ ច ្ រ ើ ន ប ្ រ ើ ប ្ រ ា ស ់ ព ្ រ ច ័ រ ំ ង ថ ្ ង ៃ ក ន ៈ ដ ែ ល ព ិ ស ា ល ល ្ ត ា ង ត ្ រ ូ វ ប ា ន ប ្ រ � 1767 ន ិ ស ្ ត ដ ូ រ ណ ើ រ ន ៅ អ ា ក ា ត ដ ៏ ឡ ើ ន ដ ើ ម ្ ប ី ម ូ វ ព ន ្ ល ឺ អ ូ រ រ ៉ ា រ ៉ ា ប ូ រ ឺ អ ា ល រ ី ស ខ ណ ៈ ផ ្ ទ ៃ ម េ ឃ ន ិ ង ង ង ា ត ់ ត ិ ច រ ូ វ ច ្ រ ើ ន អ ា ស ្ រ ិ ក ទ ៅ ល ើ ប េ ល វ ា ល ា � 1838 ម ្ ហ ា ហ ព ី រ ៉ ិ គ ន ន ៅ ហ ្ គ ឺ ស ា ហ ្ គ ា រ ន ឹ ង អ ឺ ជ ា ប ន ្ ឆ ា រ ជ ា ក ់ ទ ៅ ម ួ យ គ ស ់ ក ្ ន ន ុ ន ច ំ ណ ា ំ ន ិ ច រ ា រ យ ៈ ត ា ង ប ្ រ ា ំ ព ី រ ដ ែ ល ន ៅ ត ា ំ ង ច ំ ហ រ រ ង ្ ហ រ ប ា ម 1829 ន ៅ ត ំ ណ ើ រ ដ ែ ល ត ្ រ ូ វ ជ ា ក ព ន ្ ត យ ៉ ា ង ខ ្ ល ា ំ ង ន ៅ ក ្ ន ុ ន ប ្ រ ទ េ ស ម ួ យ ច ំ ន ួ ន ព េ ល ខ ្ ន ោ ះ ក ៏ អ ា ច ស ណ ្ ស ម រ ប ា ន ប ្ រ ា ក ់ រ ៉ ា ង ច ្ រ ើ ន ដ ែ រ ជ ា វ ិ ស េ ស ល 1660 អ ស ់ ជ ិ ដ ន ន រ យ ោ ះ ម ា ន ធ ា ត ុ ធ ុ ស ម ួ ម ួ យ ន ៃ ក ា រ ក ំ ណ ន ោ ះ វ ផ ្ ព ម ្ រ ា ដ ែ ល ដ ែ ល ប ា ន ល ក ៏ ស ្ រ ុ ង ច ិ ញ ្ ញ ព ី អ ្ ន ក ន ី ព ន ៍ ព ន ោ ះ ជ ា ឡ ូ ក ហ ្ គ ឺ ត ា ល ោ ះ ហ ្ វ 1711 ទ ោ ះ ស ្ ដ ី រ ត ា ំ ង ន េ ះ ប ្ រ ដ ល ់ ត ៅ ល ើ ល ក ក ណ ្ ណ រ ណ ា ក ់ រ ប ស ់ ម ន ុ ស ្ ន គ ន ួ ច ច ំ ន ួ ន ដ ែ ល ធ ្ វ ើ ឱ ្ យ គ េ ច ង ់ ប ា ន អ វ ី ដ ែ ល ព ួ ក គ េ ច ង ់ ប ា ន ន ិ ង អ វ ី ៗ ដ ែ ល � 1965 ស ្ ទ ើ រ ត ែ ទ ា ង អ ស ន ោ ះ ន ៃ ឆ ន ី ស ម ុ ន ា ស ា ម ុ ធ ន េ ះ ន េ ះ ជ ា ច ្ ន ី ខ ្ ល ា ច ់ ដ ែ ល អ ា ច ហ េ ត ុ ក ល ក ្ ល េ ស ប ា ន ដ ោ យ ស ្ ប ត ិ ភ ា ព ហ ើ យ ព ី ច ្ រ ើ ន ម ា ន រ ុ ប ច េ ញ ព ី ដ ើ � 1893 ស ណ ្ ដ ត ុ ប ា ន គ ឺ ជ ា ខ ្ ស ែ ង ក ្ រ វ ត ្ ដ ដ ើ ម គ ោ គ ក ា ង ធ ំ ជ ា ង ក េ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ព ី ភ ព ល ោ ក ដ ែ ល ល ៀ ស ស ន ្ ធ ឹ ង ប ្ រ វ ័ ញ ណ ា ន ់ 8 0 គ ្ រ ី ន គ ូ ម ៉ ែ ត ្ រ 5 0 ម ៉ ា ល ច ូ ល ទ ៅ 1725 ស ា ស ុ ស ្ ស ៍ អ ៊ ី ព ី ស ៊ ី ស ៀ គ ម ្ ម វ ិ ធ ី ដ ែ ល ប ា ន ដ ា ន ់ ឱ ្ យ ប ្ រ ើ ប ្ រ ា ស ់ ន ៅ ទ ូ ទ ៀ ង ព ី ភ ព ល ោ ក ដ ើ ម ្ ប ី ក ា រ ស ន ្ ស ំ ស ី ស ុ ំ ច ៃ ល ើ ច ្ ច ា ន ់ ច ំ ណ ា យ ន 2000 ប ៉ ុ រ ស ិ ន ប ើ ឆ ្ ល ង ក ា ត ់ ន ូ ដ ើ ន ប ន ្ ហ គ ី ខ ឹ ង ជ ើ ង ន ៅ ក ្ ន ុ ង រ ដ ូ វ រ ង ា ស ហ ស ៊ ូ ម ព ិ ន ិ ត ្ យ ម ើ ល ទ ី ត ា ំ ង ក ា ប ៀ ន ព ី ព ្ រ ួ ត ឆ ្ រ ូ វ ត ំ ណ ើ រ ​ ឈ ្ ល ង ក ា ត ់ ទ ិ � 1693 ព ន ្ ត ែ ប ន ្ ទ ា ប ា ប ់ ព ី ច ា ញ ្ ច ទ ៅ ល ើ ក ា រ វ ា យ វ ី ឃ ី ដ រ រ ប ស ់ ប ្ រ ធ ា ង គ ្ រ ុ ម អ ិ ន ដ ា រ ធ ្ វ ើ ប ា ន ត ែ 3 6 ល ើ ក ប ៉ ុ ណ ្ ណ ោ ះ ដ ែ ល ប ា ន ប ា ត ់ ប ំ ប ្ រ ំ ព ល វ ី ឃ 1680 អ ត ្ ត ព ្ ល ុ ក ដ ែ ល ម ា ន រ ា ង ម ា ំ ទ ា ំ ង ខ ្ ល ា ំ ង គ ឺ ដ ូ ច ជ ា ស ត ្ វ ត ្ ព ដ ែ ល ដ ែ ល អ ា ច ឡ ើ ង ភ ្ ន ំ ត ួ យ ប ែ រ ជ ា ន ម ិ ន ស ើ រ ប ា ន ល ្ អ ហ ើ យ ត ឹ ក ល ូ ត ច ម ្ ង ា រ ហ ើ យ ទ ា � 2008 ក ៏ វ ន ្ ន ន ោ ះ ផ ្ ស េ ង រ ន ៅ រ ប ៀ ប វ ា រ វ ា រ ន ៍ ន ៅ ទ ី ក ្ រ ុ ង ប ា ឡ ី រ រ ួ យ រ ួ ម ម ែ ន ក ា រ ស ង ក ្ រ ស ន ៍ ប ្ រ ី ដ ែ ល ន ូ វ ស ង ់ ល ើ ព ិ ភ ព ល ោ ក ន ិ ង ក ា រ ច ែ ក រ ណ ្ ល េ ខ ប ៉ � 1887 ក ន ដ ល ៀ ត ដ ែ ល គ ា ត ់ ក ំ ព ុ ង ធ ្ វ ើ ក ា រ ន ៅ ឯ ម ន ្ ត ី ប ៉ ា ស ែ ត ល ោ ក ល ី ង ក ៊ ី ន ប ា ន ច ា ប ់ ផ ្ រ ើ រ ម ្ ស ន ើ ប ន ្ ក េ ត អ ា ម ្ រ ា ញ ក ា ង ព ល ក ម ្ យ ប ្ រ ច ា ំ ច ិ ប ្ រ ិ ត � 2000 ប ្ រ ស ិ ន ប ើ ឆ ្ ល ង ក ា ត ់ ណ ូ ដ ដ ន ប ៉ ូ ល ហ ្ វ ិ ក ខ ា ង ជ ឿ ោ ះ គ ្ ន ុ ង រ ដ ូ វ រ ណ ូ រ ង ា រ ស ៊ ុ ន ព ិ ន ព ិ ន ិ ត ្ យ ម ើ រ ទ េ ស ា ង ហ ្ គ ា ប ៊ ី ន ព ី ព រ ួ ក ដ ំ ណ ើ រ ឆ ្ ល ង ក ា ត ់ ត ុ 1766 អ ា ត ូ ស ម ួ យ ច ំ ន ន ន ៍ ម ា ន ន ុ យ ក ្ ល ា អ េ រ ន ៍ ម ិ ន ស ្ ថ ិ ត ស ្ ថ ា រ ម ា ន ន េ ះ ថ ា ព ួ ទ វ ា ម ា ន ទ ំ ន រ ប ែ ក ញ ័ គ ន ្ ត ព ី គ ្ ន ា ដ ោ យ ម ា ន ស ្ ដ ា ម ្ រ ះ ត ិ ច ត ួ ច ត ួ ច ឬ ស ្ 1979 រ ូ ប ព ិ ជ ្ ប ា ន ់ ផ ្ ល ូ វ ក ា រ រ រ ប ស ់ ហ ្ វ ឳ ឡ ស ែ ន គ ឺ ផ ៉ ង ហ ្ វ ឳ ឡ ស ែ ន ដ ែ ល ម ា ន ត ម ្ ល ៃ ស ម ា ន ន ឹ ង ម ួ យ ផ ោ ន អ ង ់ គ ឡ ុ ល េ ស 1904 ទ ួ រ ោ ះ ជ ា ន ៅ ន ិ ក ក ្ រ ដ ា ល ់ ប ្ រ ូ ត ែ ប ណ ្ ត ែ ង ត ំ ណ ៍ ត ំ ណ ន ោ ះ ម ា ន ព ា ព ន យ ុ ច ច ៀ រ ត ុ ខ ា ខ ើ រ រ ជ ន ា ប ់ ន ៅ ព ា ស ខ ា ង ល េ ច ឯ ោ យ ដ ើ រ ប ន ់ ត ុ ន ស ម ័ ព ិ យ ឱ ្ យ � 1906 ន េ ះ ន ឹ ង ម ិ ន ក ្ ន ម ា ន ជ ា ក ា រ ល ា ល គ ្ ន ា ទ េ ន េ ះ ក ុ ជ ា ក ា រ ប ិ ត ច ំ ព ូ ប ម ួ យ ន ិ ង ក ា រ ប ើ ទ ំ ព ា ត ់ ធ ម ី ម ួ យ 1697 ក ុ ន ្ ដ ិ ន ប ា ន អ ា ច ប ្ រ ើ ឋ ថ ្ ន ា ំ ដ ែ រ ត ្ រ ូ វ ក ា រ ស ម ្ រ ា ប ់ ប ំ ប ិ ត ្ ត ិ ក ច ិ រ ជ ា ច ា ក ់ រ ប ស ់ គ ា ត ់ ប ា ន ដ ោ យ ស ា រ ថ ្ ន ា ំ ន េ ះ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ហ ា ម ឃ ោ ដ ប ន ្ � 1763 ព ្ រ ៀ ប ដ ូ ច ជ ា ប ្ រ ា ច ន ្ ត ដ ែ រ ខ ា ំ ដ ោ ប ត ូ ប ត ្ ន េ ញ ផ ែ ន ដ ី ដ ោ យ ប ង ្ ក ើ ត ប ា ន ជ ា ទ ឹ ក ច ូ ល ត ឹ ន ន ា ច ា រ ្ ត យ ៉ ា ង ណ ា ម េ ញ ស ា ល ្ ស ី ម ី ល គ ឺ វ ជ ័ យ វ ា ក ៏ ខ ខ ា ំ ដ 1846 ស ម ម ា ត ន ៃ ត ្ រ ុ គ ត ្ រ រ ី ន េ ះ ច ែ ក ន ឹ ង ត ា ព ី រ ដ ើ ម ្ ប ី ទ ទ ្ ត ប ា ន ស ម ម ា ត ន ័ រ គ ត ់ ដ ែ ន ដ ា ស ន ា ន ធ ុ ស ព ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ស ើ ង ដ ្ ឋ ា រ ប ី រ រ ុ ច ព ី រ ព ី រ ្ វ 1756 ក ើ ល ព ី ល ្ ង ា យ ថ ្ ង ៃ ទ ិ ត ន ោ ះ ប ្ រ ធ ា ន អ ្ ន ក ធ ា វ ិ ធ ត ុ ប ទ ិ ច ស ហ រ ដ ្ ឋ អ ា ម េ រ ិ ក ល ុ ក ដ ូ ណ ា ត ្ រ ឡ ា ត រ ា ម គ ្ ន ុ ង ស េ ច ក ្ ដ ុ រ ត ិ ស ន ៍ ថ ្ ល ែ ង ក ា រ ណ ៍ ម ួ យ ដ � 1830 ក ណ ា ប ៉ ា ក ់ ប ា ក ្ ន អ ំ ណ ា ច អ ង ្ គ ា រ ប ្ រ ជ ា ជ ន អ ា ហ ្ រ ី ច ខ ា ង ល ិ ច ជ ា ង ខ ា ង ត ្ ប ូ ង s w a p n ស ូ ទ ្ ស ួ រ ប ា ន ស ំ ឡ េ ង គ ុ ំ ត ្ រ ណ ៍ ភ ា គ ច ្ រ ើ ន ន ៅ ក ្ ន ុ ង ក ា រ ប ោ ះ ឆ � 1948 ស ម ្ ម ី ន គ ោ គ ូ រ ស ា ស ា ម គ ោ ក គ ឺ ជ ា ស ម ័ យ ប ង ្ ហ ូ រ ឈ ា ម ច ្ រ ើ ន អ ្ ន ក ី ប ំ ផ ុ ត ន ៅ ក ្ ន ុ ង ប ្ រ ប ដ ្ ត ិ ស ា ស ្ ស ន ៍ ច ិ ន ប ូ រ ា ន ្ ត ដ ែ ល ម ន ុ ស ្ ស រ រ ា ប ់ ព ន ្ ន ន 1721 ក ្ រ ោ វ ព ី ទ ំ ន ុ ប ន េ ះ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ស ា ង ស ង ់ ន ៅ ឆ ្ ន ា ំ 1 9 6 3 ត ុ គ ច ្ ច ុ ះ ត ា ម រ ដ ូ វ ដ ែ ល ធ ្ ល ា ប ់ ន ា ំ ង ក ុ ខ ណ ូ ល ប ៉ ា ប ់ ម ោ ក ច ា ក ់ ន ៅ ព ា ស ្ យ ព េ ញ ត ន ្ ល េ ក � 1850 ន េ ះ ន ឹ ង អ ា ច ន ោ ះ ប ុ គ វ ា ប ក ច ូ ល គ ្ ន ា ប ា ន ជ ្ រ ោ យ ន ឹ ង 8 0 2 . 1 1 ៉ អ េ យ 8 0 2 . 1 1 b ន ិ ង 8 0 2 . 1 1 ឌ ី រ ក ឹ ប ណ ា ប ា ដ ស ្ ថ ា ន ន េ ះ ម ា ន វ ិ ត ្ យ ុ ព ល ួ ស រ ស ៍ 1921 ម េ ើ ង ម ុ ន ទ ៀ ត ស ្ ថ ា ន ់ ព ា ព ត ្ ត ិ ខ ក ក ៏ ន ិ ង ព ្ រ ើ ន ម ា ន ស ភ ា ព ធ ម ្ ម ត ើ ន ន ៅ ក ្ ន ុ ង ប ណ ្ ត ើ រ វ ា ត ី ជ ា ច ្ រ ើ ន ហ ើ យ ច រ ា ច ៀ ច ច ន ់ ន ៅ ត ែ វ ន ្ ត រ ដ ោ យ ស ង ់ ត ែ 1781 ម ក ដ ៏ ព េ ល ន េ ះ ម ៉ ា ត ា ហ ្ គ ា ស ្ ប ក ា ម វ ៉ ា ច ា ់ ក ា ៖ ្ វ ៖ អ ា ស ្ វ ី ប ដ ៏ ្ រ ធ ុ ំ ច ង ្ គ េ ប ំ ផ ុ ត ហ ើ យ ប ា ន ន � យ ា ម ព ី ស ា ត ្ វ ព ្ រ ៃ ម ៉ ា ត ា ហ ្ គ ា ស ្ ប ក ា គ ឺ ជ ា � 1721 ក ្ រ ា ល ់ ព ី ទ ន ន ប ់ ន េ ះ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ស ា ង ស ង ់ ន ៅ ឆ ្ ន ា ំ ង ព ្ ទ ឹ ម ព ្ យ 1 9 6 3 ត ុ ក ជ ំ ន ួ ន ត ា ម រ ដ ូ វ ដ ែ ល ធ ្ ល ា ប ់ ន ា ំ ក ៏ ល ្ ប ា ប ់ ម ោ យ ច ា ក ់ ន ៅ ព ា ស ព េ ញ ត ន ្ ល 1804 ម ជ ្ ជ ា ស ស ដ ដ ្ ឋ ា ន យ ុ ទ ្ ធ ត ន ៍ ន ិ ង ម ្ រ ជ ា ត ិ ធ ិ ប ត ្ ត ី ហ ែ រ ទ ី ប ា ន យ ង ទ ៅ ល ើ ក ា រ ស ិ ក ្ ស ា រ ឯ ក រ ា ជ ្ យ ដ ែ ល ប ង ្ ហ ា ញ ថ ា ក ង រ ដ ូ ច ស េ ន ា ត ូ ច ត ែ រ ា ស ា រ ស ន ្ � 1713 ក ខ ណ ៈ ព េ ល ដ ែ ល រ ដ ្ ឋ ធ ា ន ី ម ើ ល គ ោ ក ក ូ ក ហ ្ គ ូ ម ៉ ា ម ា ន ស វ ត ្ ត ិ ភ ា ព ស ម ្ ស រ ប ហ ៍ ហ ើ យ ដ ំ ណ ើ រ ទ ស ្ ស ន ៈ ក ិ ច ្ ច ណ ា រ ណ ា ម ួ យ ន ៅ ខ ា ង ក ្ រ ៅ ហ ្ គ ូ ម ៉ ា គ ួ រ ត ែ ត 1969 ក េ ស ុ គ ឺ ប ា ន ល ោ ះ ល ើ ង ត ា ដ ី អ ន ុ ន ័ យ ន ៍ ន ៃ ម ា ត ់ ព ិ ស ្ ស ព ី ស ម ្ ភ ើ ស ស ម ្ រ ា ដ គ រ ដ ោ ល ដ ៅ ថ រ ូ ស ស ំ ខ ា ន ់ គ ឺ ន ៅ ក ្ ស ័ យ ប ្ រ ស ព ្ វ គ ្ ន � ះ ដ ែ រ ខ ខ ន ្ ខ ញ ុ 1873 ត ្ រ ូ វ រ ឹ ង ម ា ំ ច ំ ព ួ ស ម ន ុ ស ្ ស ដ ៅ ប ្ រ ង ើ យ គ ន ្ ត ើ យ ដ ា ក ់ អ ្ ន ក ន ឹ ង ម ព ី ល ្ រ ើ ច ន ឹ ង រ ក ្ ស ា ជ ំ ហ ូ រ រ ប ស ់ អ ្ ន ក ន ោ ះ ទ េ វ ា វ ប ្ ត ធ ម ោ ះ ខ ុ ស គ ្ ន ា រ ឯ 1943 ភ ា ព ត ា ន ់ ត ឹ ង ក ា ន ់ ត ែ ទ ា រ គ ឺ គ ឺ � ំ ង ្ ក ើ ន ភ ា ព វ ិ ជ ្ ជ ូ ម ា ន ក ា ន ់ ត ែ ច ្ រ ើ ន ដ ៏ អ ំ ឡ ើ ង ន េ ះ ជ ី វ ិ ត ម ន ុ ស ្ ហ ន ៍ ម ្ ន ុ ស ្ ស ន ា ៗ ម ា ន អ ំ ណ ា ច ់ ក ្ ន ុ ង ក ា 1931 ស េ វ ា ន េ ះ ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ប ្ រ ើ ជ ា ង ញ ប ់ ណ ា ប ន រ ា យ យ ៈ ន ៍ រ ា យ ៈ ក ា រ ដ ឹ ប ស ញ ្ ច ជ ូ ន រ ស ៍ ម ា ន ត ា ំ ង ស េ ត ប ក ម ្ ម រ ី រ រ ា ស ្ ត ដ ោ ះ ជ ា ព េ ល ស ក ក ម ្ ម ន ៍ ដ ែ ល ម ា 1806 ក ា រ ប ុ ព ល ្ រ ដ ោ យ ន ្ ល ោ ះ ន ន ្ ល ឺ គ ្ រ ង ់ ថ ្ ថ ា ហ ្ គ ប ្ ន ្ ន ឈ ុ ត ស ម ្ រ ា ស ក ្ រ ា រ ព ព ្ គ គ ួ រ គ េ ម ិ ន ដ ូ ច ជ ា ប ញ ្ ហ ា ដ ែ ល ក ើ ត ម ា ន ប ច ្ ច ប ន ់ ន េ ះ ត េ ស ័ រ ប ញ � 1851 ច ា ក ន ្ រ ន ៍ ទ ឹ ក ទ ា ញ ច ូ ល ស ម ្ រ ្ ត គ ឺ ជ ា ល ំ ហ ូ រ ត ្ រ ឡ ប ់ រ ា ប ់ ម ក ព ី រ រ ឡ រ ក ដ ែ ល ត រ ឡ ប ់ ព ី ឆ ្ ន េ ះ ម ក ប ៉ ា ស ្ ត ស ន ឹ ង ថ ្ ម ព ប ់ ប ្ រ ា ស ់ ទ ឹ ក ឬ អ ្ វ ី ម ្ រ ា 1817 ក ប ោ ្ ន ត ែ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ទ ិ ត ព ា ព ន េ ះ ត ំ ប ន ់ ស ិ ន ជ ិ ន អ ន ុ វ ត ្ ត ក ា រ ង ា រ ដ ូ ច ជ ា ប ្ រ ទ េ ស ម ួ យ ដ ែ រ 1775 ក ា រ ប ្ រ ើ ន ិ ង អ ះ ខ ា ត ់ ត ហ ុ ្ ដ ី ដ ូ រ ូ ប ា ន ល ៅ ម ៉ ា ន ់ ល ើ ក ា រ ណ ៍ ដ ូ ច ឃ ើ ញ ស ំ ខ ា ន ់ ស ំ ខ ា ន ់ ហ ុ ង ក ា រ ប ក ក ្ ស ី រ ជ ា ច ្ រ ើ ន ន ៃ ក ា រ ប ង ្ ហ ា ញ ន ិ ង ប ្ រ ែ ព ្ រ � 1934 ជ ា ធ ហ ម ្ ប ត ា អ ្ ន ក ត ែ ង ស ្ ត ា ប ់ ល ឺ ស ំ ឡ ែ ង រ ប ស ់ ភ ញ ្ ញ ា ភ ព ្ យ ស ន ៍ ត ែ ស ច រ ណ ្ យ ន ន ិ ង អ ា ជ ី វ ិ ក រ ណ ៍ រ ឿ ង រ ា វ ណ ្ យ អ ំ ព ី ស ម ្ ល េ ង ន ឹ ង ប ន ្ ល ឺ គ ឺ ដ ោ យ ជ ា 1929 ក ី ឡ ា ក ៏ ល ោ ក ទ ល ោ ក ដ ែ ល ភ ូ ដ រ ្ រ ូ ម ា ន ព ្ រ ៀ ប ្ រ ជ ា ង ន ៅ ដ ើ ម ត ង ់ ទ ី ព ី រ ប ៉ ុ ន ្ ត ែ ន េ ះ ក ៏ ដ ំ រ ូ វ ត ោ ះ អ ោ យ ម ា ន ិ ង ក ា រ ស ម ្ ត ា ហ ្ វ ា ហ ្ ហ ិ ង ដ ា រ ម ន ្ 1799 ប ន ្ ថ ែ ម ល ើ ព ី ផ ្ រ ឹ ត ក ា រ ណ ៍ ក ើ ត ព ី ថ ្ ង ៃ ព ុ ត ទ ៀ ត ន ា ង ខ ា ប ់ ហ ្ ហ ិ ន ន ី ដ ោ យ ប ា ន ច ូ រ រ ួ ម ក ា រ ព ្ រ គ ត ់ ប ច ្ ច េ ញ ច ំ ន ួ ន ព ី រ ដ ្ ង ហ ្ គ ន ់ ក ្ ន ុ ង ផ ្ រ ឹ 1698 ក ុ រ ប ់ អ ៀ ស ន ៍ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ច ា ក ្ ឃ ណ ី ន េ ះ គ ឺ ប ្ ស ុ ន ្ ស ឡ ើ ង ព ី រ ហ ូ ប ធ ា ត គ ្ រ ប ់ រ ហ ូ ប ធ ា ត ទ ា ង អ ស ់ គ ឺ ធ ្ វ ើ ឡ ើ ង ព ី ភ ា គ ល ្ អ ិ ត ត ូ ច ៗ ដ ែ ល ហ ៅ ថ ា អ ា ត ូ ប 2001 អ ឺ រ ្ យ គ ្ គ ឺ ស ច ្ ច ល ់ ក ា ស ្ រ ូ វ ប ា ន ណ ែ ន ោ ំ ស ឱ ្ យ ន ៀ ន ា ព ្ រ ឹ ង វ ិ ច ជ ើ ត ស ្ ព ស ព ្ ស ត ុ ច ្ ស ា ហ ្ គ ា ដ ំ ព ួ ល អ ា ក ា ស ធ ី ដ ែ ល អ ា ច ប ៉ ះ ព ា ល ់ ក រ ណ ៍ ខ ណ ោ យ គ ប � 1962 ក ំ រ ុ ត ព េ ល ហ ា ស ្ រ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ម ុ ខ ហ ា ញ ដ ោ យ ប ា រ ម ា ន ន ៃ អ ៀ យ ម អ ៊ ី ត ្ រ ូ ស ែ ន ហ ា ស ្ រ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ព េ ល ហ ា ស ្ រ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ស ា ធ ា ត ខ េ រ ី អ ា រ ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ទ � 1784 គ ្ រ ី ន ឡ ៀ ន ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ណ ៍ ប ោ ះ ត ី ល ំ ន ៅ ដ ោ យ ប ្ រ ព េ ល រ ប ្ ប ស ន ៍ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ស ៊ ី រ រ ឿ ង រ ប ស ់ ន ហ ្ ស ន ោ ស ព ួ ក គ ្ គ ា ន ន ិ យ ា យ ថ ា អ ៊ ី រ ី ហ ្ គ ដ ឹ រ រ ិ 1980 ជ ី អ ា ប ្ រ ស ល ់ ក ា រ ស ិ ក ស ា ល ព ្ ស ែ ង ល ំ ហ ោ រ ច រ ា ច ់ ម ៀ ន ក ា រ ល ំ ប ា ស ់ ដ ោ យ ស ា រ ត ែ អ ា ក ្ រ ប គ ិ ច អ ា យ ា រ រ ប ស ់ ប ្ ប ណ ិ ន អ ា ស ់ ប រ ប រ រ ៈ ន ៍ ម ិ ន អ ា ច ស ្ ម ា ន � 1838 អ ស ្ ហ ា ស ្ ត ុ ន ្ ស ឬ ង ូ វ ី ស ា ន ស ុ ខ ា ស ់ ដ ិ ស ន រ ី ស ា ហ ្ គ ិ ស ន ៅ វ ិ ស ្ ស ្ ត ា គ ឺ ជ ា អ ច ្ ឆ ុ ឈ រ យ ្ ច ត ែ ម ួ យ គ ត ់ ខ ន ្ ត ខ ្ ន ា ស ់ ច ំ ន ោ ះ អ ច ្ ឆ ុ ន រ ា ន ់ ត ា ំ � 1753 ខ ណ ្ ណ ៈ ព េ ល ដ ែ រ ក ា រ ន េ ះ ជ ា ធ ម ្ ភ ្ ត ា ស ់ គ ឺ ជ ា ក ា រ ដ ែ ល យ ក ខ ុ ស ន ឹ ង ម ិ ន ត ្ រ ឹ ន ត ្ រ ូ វ វ ិ ធ ា រ ដ ៏ ល ្ អ ប ំ ផ ុ ត ដ ើ ម ្ ប ី ជ ន ោ ក ស ន ោ ន ង ន ិ ង អ ្ ន ក ន ៅ ស ី រ � 1830 ក ណ ដ ្ ឋ ប ក ្ ប ង ស ្ ត ិ ន ណ ្ ទ ា ច ់ អ ង ្ គ ា រ ព ្ រ ជ ា ច ន ្ រ ណ ៍ ហ ើ យ វ ស ្ រ ី ច ខ ា ង ល ិ ច � ៀ ង ខ ា ន ់ ត ្ ប ូ ង ស ្ វ ា ព ព ោ ្ យ ស ូ ទ ្ ធ ល ា ប ់ ស ម ្ ល េ ង គ ា ំ ត ្ រ ូ អ ព ិ ស ច 1726 ត ំ ណ ើ រ ច ុ ះ ត ា ម ស ា ស ន ដ ូ វ ដ ្ ឋ ដ ្ ឋ ា ន គ ឺ ជ ា ផ ្ ន ែ ក ដ ៏ ធ ំ ន ោ ម ួ យ រ ប ស ់ ថ ្ ន ា ក ់ រ ៀ ន ជ ា ញ ឹ ក ញ ា ប ់ គ ្ រ ូ ប ង ់ រ ៀ ន ច ោ ល ច ិ ត ្ ត ន ន ា ំ ស ស ា រ ន ូ វ ស ិ ស ្ ស 1689 អ ឺ រ ុ ប គ ឺ ជ ា ធ ស ្ វ ី ត ោ យ ម ួ យ ម ុ ន ្ ត ែ ស ម ្ ប ូ ល ទ ៅ ដ ោ យ ប ៉ ុ ន ្ ត ែ ន ្ ត ិ អ ី គ ្ រ ា ជ ា ច ្ រ ើ ន ន ៅ ក ្ ន ុ ង គ ា ល ់ ក េ ស ា ហ ្ ស ា ក ់ ធ ម ្ ភ ា ដ ែ រ ា ល ់ គ ា ស ើ រ ឆ ្ ល 1684 ភ ា ធ ្ ញ ា គ ឺ ជ ា រ ដ ្ ឋ ធ ា ន ី ន ៃ ព ្ ទ េ ស ស ា ហ ្ គ ស ហ ៍ ស ី រ ំ ហ ស ុ ស ី ស ា ម ោ រ ៍ ទ ី ក ្ រ ុ ង ន េ ះ ស ្ ថ ិ ត ន ៅ ល ើ ក ុ ស យ ូ ព ូ ល រ ណ ៍ ហ ើ យ ម ា ន ប ្ រ ជ ា ជ ន រ ូ ស ន ៅ ក ្ រ ោ ង 4 2008 ក ្ រ ុ ល ប ំ ណ ង ់ ផ ្ ស េ ង ហ ្ ន ុ ង រ ូ ប ៀ ប វ ា រ ដ ែ រ ន ៅ ទ ី ក ្ រ ុ ង ប ា ឡ ី រ ួ យ ម ា ន ក ា រ ស ង ្ គ ្ រ ួ ស ព ្ រ ី ដ ើ រ ណ ើ ន ន ៅ ស រ ល ើ ព ិ ភ ព ល ោ ក ន ិ ង ក ា រ ច ែ រ រ ំ ល េ ច ប ច ្ ច ច 1963 ក ា រ អ ុ ះ ស ្ ស ម ា ន ្ ត អ ំ ព ៈ ស ើ ម អ ា ច ជ ួ យ អ វ ី ស ្ ត ុ ន ៍ ម ា ន ស ណ ្ ឋ ា គ ា រ ្ ត រ ន ួ ន ម ា ន ម ន ្ ទ ះ ត ា ស ន ៍ អ ែ រ ស ្ ត រ ា ប ់ អ ុ ត ន ូ វ ម ន ្ ត ែ ន ៈ ក ដ ា ដ ែ ល អ ុ ស ្ ស ម ា 1940 ស ្ រ ុ ប ស េ ច ក ្ ដ ី ម ក យ ី ង ម ិ ន គ ួ រ ព ា ញ ្ ញ គ ្ គ ផ ្ ស អ ា ល ទ េ ប ្ រ ស ិ ន ប ា ល ់ ជ ី ដ ោ ង ជ ី ត ា ព ប ក ្ ប ា គ រ រ ជ ន រ ប ស ់ យ ើ ង ប ា ន ដ ោ ះ ស ្ រ ា យ ប ញ ្ ញ ា ហ ា ប ្ រ ូ ត េ អ ៀ � 1774 ន ៅ ល ើ ក ោ ះ ខ ា ង ខ ា ង គ ា ន គ ា ន ដ ែ រ ត ា ស ឯ ង ក ា រ ត ិ ន ន ៅ ទ ា ន ប ្ រ ហ ែ ល ជ ា ម ិ ន ត ្ រ ូ វ ប ា ន ត ុ ទ ួ ល យ ក ទ េ ប ើ ទ ោ ះ ប ៉ ុ ល រ ប ា ដ ូ រ ព ្ យ ា ប ា ន ន រ ង ក ្ ល េ ស ន ិ ង ស ហ រ ដ ្ ឋ 1997 ទ ោ ះ ជ ា យ ៉ ា ង ណ ា ក ៏ ដ ោ យ ភ ា គ រ ុ យ ន ៃ ស ្ ថ ា ធ ី ត ្ រ អ ៊ ែ ល h d r t v ន ៅ ក ្ ន ុ ង ក ្ រ ុ ម ន ៅ ទ ៅ អ ា ន ់ ដ ែ ល ម ា ន ក ្ ត ុ ព ជ ំ ង ឺ រ ប ី រ ន េ ះ ន ៅ ក ៏ ដ ែ ល ម េ ន ន ន ៍ ធ ា ន ់ អ � 1949 អ ្ ន ក ខ ខ ណ ្ ក ន � េ ស ស ត ្ វ ល ្ អ ន ្ ស រ ូ វ ប ា ន ប ្ រ ើ រ ដ ោ យ អ ្ ន ក វ ិ ទ ្ ធ ា ស ន ៍ ស ិ ស ន ៍ ន ៅ ស ា រ ជ ា ស ត ្ វ ល ្ អ ន ន ៅ ក ្ ន ុ ង ន ៃ ផ ្ ល ូ វ ក ា រ ស ម ្ រ ា ប ់ គ ្ រ ុ ង ស ត � 1926 ម ា ន ក ា រ ដ ទ ៈ ទ ស ិ ស ្ គ ា ល ់ ជ ា ទ ូ ទ ៅ ច ំ ព ស ោ ះ ដ ុ ស ន ៈ រ ប ស ់ ន ុ ន អ ា រ ី ស ្ ត ូ ដ ច ំ ព ោ ះ គ ្ រ ប ញ ្ ហ ា ប ជ ា ហ ្ គ ា ស ា ស ្ ត ្ រ ស ា ស ្ ត ្ រ ា ន ់ អ ស ់ រ ួ ម ប ញ ្ ច ូ 1907 ក ្ រ ា ន ់ ប ោ ្ រ ា ន ់ ព ា ន ់ ទ ព ី អ ា ហ ព ្ ត ូ រ ស ង ្ គ ្ រ ា ន ់ ច ក ភ ូ ប អ ង ់ គ ្ ល ា ប ់ ប ា ន ប ្ រ ូ ជ ផ ្ ត ើ ម អ វ ា ច ស ា រ រ ា ង ត ្ ត ប ់ គ ង ់ ត ា ប ់ ជ ើ ង ត ឹ ក អ ា ឡ ា ម ៉ ង ់ ជ 1981 ប ្ រ ស ិ ន ប ើ អ ្ ន ក គ ្ រ ា ន ់ ត ែ ថ ្ វ ើ ដ ណ ្ យ ល ៍ ឧ ម ្ ន ា យ ខ ម ស ា ន ់ ត ា ម ន ័ យ វ ា ន ោ ះ អ ្ ន ក រ ម ិ ន រ ូ វ ក ា រ ទ ិ ត ធ ិ ដ ា ក ៏ ដ ិ ច ដ ល ័ ង ឡ ា ច ន ោ ះ ទ េ គ ិ ត ្ ត ក រ ិ ញ ឆ � 1920 ព ា យ ា ហ ្ ហ ល ្ ត ដ ា រ ព ួ ក គ េ ម ា ន អ ា ហ ា រ ព ិ ស េ ស ភ េ ច ស ជ ា ក ្ ស ន ិ ង ក ា រ ប ្ អ ជ ូ ន ក ា រ ក ំ ស ា ន ់ ដ ើ ម ្ ប ី ធ ្ វ ើ ឱ ្ យ ន ៍ ប ា ន អ រ រ ា ំ ស ្ រ ស ្ រ ស ្ រ ា យ ន ិ ង ព ី ជ ច ច � 1711 ទ ុ ស ្ ដ ី ទ ស ្ ត ី ភ ្ ត ោ ន េ ះ ខ ្ ទ ា ដ ោ ះ គ ន រ ល ើ ល ិ ច ណ ា រ ប ា ស ់ ម ន ុ ន ស ្ ន ុ ស ្ ស ព ុ ច ច ំ ន ួ ន ដ ែ ល ធ ្ វ ើ ឡ ើ យ គ េ ច ង ់ ប ា ន អ ឺ រ ៀ ត ដ ែ ល ព ួ ក គ ោ ក ច ង ់ ប ា ន ន ិ ង � 1977 ម ួ យ គ ្ រ ប ់ ក ្ រ ព ុ ស ស ា រ ស ត ្ វ ធ រ ូ វ ប ា ន ប ង ្ ក ើ ត ឡ ើ ង � ទ ោ យ ម ា ន ស ម ្ រ ះ ជ ុ ះ ស ត ្ វ ិ ធ ម ួ យ ប ៉ ុ ញ វ ី ដ ែ ល ម ែ ន ក ្ ន ា ន ់ ន ា ស ន គ ្ ន ា ព ី ម ួ យ ត ា ន ប ្ ប ី រ ប ា រ � 1884 ជ ា ស ិ ស ិ ស េ ដ គ េ ប ា ន ណ ៍ អ ា ង ់ អ ា ង ថ ា ម ន ្ ន ុ ស ្ ស ន ះ ឯ ក ឯ ក ្ ន ត ់ ថ ា ត ោ រ ប ុ គ ្ គ ប ុ ន ៖ ម ្ ន ា ក ់ ន ិ ា រ ា យ ក ុ រ ហ ្ គ ល អ ត ់ ន ោ ះ ត ា ម រ ា យ ក ា រ ប ក ស ម ិ ព ា ស ម ្ រ ី 1813 ព ា ស ា រ ផ ្ ល ូ យ ក ា រ រ រ ប ស ់ ព ា ស ្ ស ី ឡ ូ ន ១ ា គ ឺ យ ក ត ្ រ ឡ ា ន ន ឹ ង អ ិ ស ្ ប ា ហ ្ ប ា ហ ៍ ប ្ រ ៅ ហ ែ ល ព ្ យ ា រ ប ្ ត ា ន ័ រ ន ័ យ ប ្ រ ជ ា ជ ន ជ រ ូ ច ន ន ិ យ ា ហ ្ ស ា រ ក ា ត ់ � 1880 ប ើ ន ិ ន ច ឹ ង ក ្ ម ា ដ ី គ ឺ ជ ា ម ិ ន ្ ដ ូ ច រ ល ្ អ ម ្ ន ា ក ់ រ ប ស ់ ម ន ុ ស ្ ស ជ ា ច ្ រ ើ ន ន ៅ ព េ ល ដ ែ ល វ ា ម ា ន វ ត ្ ត ម ា ន ់ 1947 ម ុ ន ព េ ល គ ង ់ ត ប ់ ម ក ដ ល ់ ប ្ រ ត េ ស ហ ៃ ទ ី ម ិ ន ប ា ន ជ ួ ប ប ្ រ ទ ះ ប ា ញ ្ ហ ា ត ្ យ ត ា ក ់ ទ ង ន ៅ ជ ំ ង ឺ ន ៀ ន ទ េ ស រ ស ា ប ់ ត ា ំ ង ព ី ត ុ ស វ ស វ ា ហ ្ ស រ ឆ ្ ន ើ ង 1 8 1 1 ស ន ៍ 1684 អ ឺ ភ ា គ ឺ ជ ា រ រ ដ ្ ឋ ធ ា ន ី ន ៃ ប ្ រ ទ េ ស ស ា ម ៉ ោ រ ទ ី ក ្ រ ុ ង ន េ ះ ស ្ ឋ ា ន ់ ន ៅ ល ើ ក ោ ស យ ូ ព ូ ល យ ូ ព ុ ឳ រ ហ ើ យ ម ា ន ប ្ រ ជ ា ជ ន រ ស ់ ន ៅ ក ្ រ ា ំ 4 , 0 0 0 ន ា ក ់ 1982 ស ត ្ រ ្ ត រ ី ៗ ស ្ រ ្ ត រ ី ស ា ត ់ ជ ា អ ្ ន ក ធ ្ វ ើ ដ ំ ណ ើ រ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ណ ែ ន ា ំ អ ន ់ ន ិ ញ យ ោ ល ា យ ថ ា ខ ្ ល ួ ន ប ា ន រ ៀ ប ក ា រ រ ុ ច ហ ើ យ ដ ោ យ ម ិ ន ថ ា ប ា ន រ ៀ ប ក ា រ ព ិ ត 1773 ក ា រ ដ ុ ំ ខ ា ន ់ ដ ៏ ប ្ រ ា ច ់ គ េ ន គ ឺ ជ ា ន ំ ណ ើ រ ក ា រ ន េ ះ ា ក ា រ ដ ឹ ង ខ ្ ល ួ ង ដ ែ ល ជ ិ ស ន រ ណ ា ក ្ ន ា រ ក ្ ន ុ ង ប ្ រ ន ោ ះ ព េ ល គ េ ន ហ ្ គ ា ង រ ដ ើ រ រ ប ស ់ អ ្ ន ា ស ់ ន ិ ង គ 1665 ប ើ រ ា យ ង ត ត ្ ស ា រ ម ក ា រ ប ែ គ គ ន ី ឯ � ក ី ស ា រ ន េ ះ គ ឺ ម ា ន ស េ ច ក ្ រ ត ី យ ៉ ូ ង ន ៅ ល ើ ជ ន ប ្ រ ុ ក ប ្ រ ុ ម ត ែ ន ដ ែ ល ប ើ រ ស ្ ត ា ន ច ង ្ ប ា ន ដ ោ យ ឯ ង ល ើ ប ្ រ ុ ម ត ែ ន ជ ា ច ្ 1761 អ ្ គ ា ច ់ ធ ុ ត រ ូ ស គ ្ រ ុ វ ដ ំ ង ់ អ ា យ ក ន ្ ល ែ ង ន ិ ប ស ស ត ្ រ ី វ ី ច ំ ណ ី ន ៍ ម ្ ន ា ក ់ ខ ណ ៈ ខ ណ ៈ ដ ែ ល គ ា ត ទ ៅ ព ន ្ ត ុ ប ត ុ ក ម ែ ន រ ូ ហ ្ ស ា រ ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ប ៉ ៃ ស ម 1818 ម ន ុ ស ុ ស ន ៍ ម ា ន ម ា ន ក ា រ អ ត ់ ធ ្ ម ុ ត ប ែ ប ន េ ះ ទ េ ដ ូ ច ន េ ះ គ ា ា ស ក ា រ យ ុ គ យ ត អ គ ព ា ជ ា ស ្ រ ា ្ រ ៀ ង គ ្ ន ា គ ឺ ម ា ន ក ា រ ច ា ំ ប ា ញ ់ ស ម ្ រ ា ប ់ អ ្ ន ក ធ ្ វ ើ ដ ំ ណ � 1973 ប ៉ ុ ន ្ ត ែ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ដ ា ក ់ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ដ ំ ប ន ់ ត ្ រ ូ វ ព ិ ច ខ ្ ព ស ោ ស ប ្ រ ហ ែ ល ជ ា ព ី ស 3 0 0 0 ដ ូ វ គ ឺ រ ា ស ្ រ ា ន ់ ន ៅ ខ ា ង ជ ើ ង ន ៃ អ េ ក វ ា ត ូ ហ ្ រ ូ អ ្ ន ក ន ឹ ង ត ្ � 1755 គ ្ រ ប ស ់ ប ៉ ុ គ ្ គ ប ួ យ គ ្ រ ប ់ ប ា ន ផ ្ ទ ុ ស ព ឡ ើ ង ខ ា ង ក ើ ត ក ា រ ច ា រ ណ ី ន ៃ អ វ ្ ច ត េ ស ា ព ិ ប ា រ ្ យ 1825 ក ្ រ ស ិ ន ប ើ អ ្ ន ក ច ង ់ ឯ ង ច ូ ច ជ ូ រ ជ ា យ ន ិ ង ន ិ ង ស ក ម ្ ល ភ ា ព ន េ ះ អ ្ ន ក ន ឹ ង ត ្ រ ូ វ ច ា ប ់ ផ ្ ត ើ ម ធ ្ វ ើ អ ោ យ ប ា ន ក ា ន ់ ត ែ រ ឈ ា ប ់ ក ា ន ់ ត ែ ល ្ អ រ ដ ើ ម ្ ប ី ទ 1824 ត ំ ប ន ់ ខ ្ ព ស ន ៍ រ ា ប ស ឃ ី ហ ្ គ ី ហ ៍ ហ ្ គ ី ហ ្ គ ី ហ ្ គ ី ហ ្ គ ី ដ ួ រ ិ ស ន គ ា ប ់ ហ ្ គ ី ហ ្ គ ី ហ ្ គ ី រ � ស ន ៍ គ ឺ ហ ្ គ ា ប ស ់ ហ ្ គ ី ហ ្ គ ី ហ ្ គ ី ហ ្ គ ី ហ ្ គ ី ហ ្ គ ី ហ � 1959 � ប ន ្ ត រ អ ន ុ វ ត ្ ត ិ ត ត ែ ដ ំ ប ូ ល ម ា ន ព ី អ ា ញ ា ធ រ ក ្ រ ព ្ ត ន ៍ ត ា ម ន ី ម ិ ស ្ ស ន ៍ ស ា ញ ្ ញ ា ទ ៀ ង អ ស ់ ន ិ ង ផ ្ ត ោ ត ស ំ ខ ា ន ់ ល ើ ក ា រ ប ្ រ រ ម ា ន អ ំ ព ី ស វ ត ្ ស ិ ភ ា 1815 ក ្ រ ប ៊ ី ស ហ ហ ហ ហ ហ ិ ស ្ ស ិ ន ម ា ន ដ ំ ណ ើ រ ក ា រ ស ា ម គ ្ រ ុ ក ក ា រ ដ ែ ល វ ា ម ិ ន ក ា រ ដ ្ ឋ ា ត ុ ម ្ ព ព ័ រ ដ ោ យ រ ួ ច ច ូ ល ក ្ ន ា ដ ី ន ុ ល ន ុ យ ខ ្ ល ា ស ់ អ ា ល ម ួ យ ជ ា ម ួ យ ន ឹ ង � 1961 វ ិ ធ ី ​ ស ា ស ្ ស ម ួ យ ក ្ ន ុ ង ច ំ ណ ង ់ ម វ ិ ធ ី ស ា ស ្ ស ត ួ ទ ៅ យ ែ ល គ េ គ េ ប ្ រ ើ ច ្ រ ើ ន ច ំ ផ ុ ត ដ ើ ម ្ ប ី ប ង ្ ហ ា ញ ៖ ី ស ា រ ៈ ស ំ ខ ា ន ់ ន ៃ ស ង ្ គ ុ ម ភ ា រ វ ួ ប ន ិ យ ក ម ្ � 1901 ប ើ ទ ោ ព ី ជ ា អ េ ហ ា ហ ្ ហ ្ រ ិ ន ឱ ្ យ ឡ ា ហ ្ គ ា ន ក ា រ ដ ្ ឋ ន ៅ ខ ្ ល ា ន ់ ល ៅ ល ើ ប ្ រ ឡ ប ់ ល ោ ក វ ិ យ ស ា ស ន រ ណ ៍ ក ៏ ព ិ ត ្ ត ម ែ ន ប ្ ត ន ្ ត ែ អ េ ហ ា ហ ្ គ ន រ ប ា ន ជ ា ម ិ គ 1787 ក ា រ ស ូ ស ៊ ី ព ល ក ុ ះ វ ៉ ិ ប ស ា យ គ ឺ ជ ា ឧ ប ក រ ណ ៍ ទ ៃ ច ម ្ រ ញ េ ញ ក េ ស ា ហ ្ ស ា ហ ក ា រ ន ិ ង ល ើ ក ទ ឹ ក ច ិ ត ្ ត ស ន ៍ ស ុ ស ្ ស ន ៍ ៍ ឱ ្ យ ព ុ ង រ ិ ស ្ ស ក ា រ ស ិ ក ្ ស ា ដ ោ យ ប ា ន ល � 1719 អ ា ក ា ស ធ ា ត ិ ម ិ ន ល ្ អ គ ឺ ជ ី ល ក ្ ខ ា ន ់ ទ ូ ទ ័ រ ស ម ្ រ ា ប ់ ប ា ត ់ ត ្ ព ូ ដ ិ ប ក ា ស ធ ា ត ិ ដ ៏ គ ្ រ ួ ស ន ិ ស ្ ដ ដ ែ ល ឯ យ ប ណ ្ ណ ា ឡ ើ ត ឱ ្ យ ខ ុ ញ ខ េ ត ្ ត ប ្ រ ា ន ធ ា ន ់ ធ 1679 ក ្ រ ុ ម � ា រ រ ូ ស ស ្ ម ី ត ប ា ន ល ូ ប ច ោ ្ ល ា ល ក ា រ ប ្ រ គ ្ គ ប ់ ត ន ្ រ ី ដ ែ ល ន ៅ ស េ ះ ស ា ស ល ់ ទ ា ង ប ន ្ ម ា ន រ ប ស ់ ខ ្ ល ួ ន ក ្ ន ុ ង ដ ំ ណ ើ រ គ ម ា ស ្ វ ា ន ៍ ប ្ រ គ ្ គ ប 1860 អ ្ ន ក ក ៏ ត ្ ដ េ ះ រ ា ល េ ស រ ប ស ់ អ ភ ិ ប ា ស ម ៉ ា ន ន ិ យ ា យ ថ ា ទ ំ ប ួ ន អ ្ ន ក ក ្ ន ុ ង ច ំ ណ ោ ម អ ្ ន ក រ ង រ ប ួ ស គ ឺ ជ ា ម ន ្ រ ូ វ ប ៉ ូ រ ិ ស ្ ត ិ ៍ 1847 ល ោ ក ត ្ រ ូ វ ប ា ន ស ្ វ ា គ ុ ំ ដ ោ យ ឧ ប ៉ ា ន ន ិ យ រ រ ណ ្ យ ម ត ្ រ ី ស ង ្ ហ ប រ ី ល ោ ក ្ រ វ ង ្ ហ ហ ្ គ ា ន ស េ ង w o n g k h a n x i n g ន ិ ង ប ា ន ព ី ភ ា ស ា អ ង ្ វ ី ប ញ ្ ហ ា ប េ ន ិ ច ច ្ ច ក ា ម ន ិ ង ភ 1681 វ ី ម ិ ន ម ែ ន ត ែ ម ួ យ ម ុ ខ ន ោ ះ ដ ែ រ ។ ក ា រ ព ិ ស ោ ត ន ិ ង ព ី ស ោ ត គ ឺ ជ ា ត េ ស ម ុ ឬ ស ៍ ដ ែ ល ត ្ រ ូ វ ប ា ន ប ្ រ ា ើ រ ដ ប ើ យ ល ុ ប ប ា ត ់ ស ម ិ ត ្ ត ិ ក ម ្ ព ម ួ យ ន ិ ច ច ្ រ ើ ន � 1804 វ ិ ជ ា ស ធ ស ្ ឋ ា ន យ ដ ទ ្ ធ ត ធ ម ៌ ន ិ ង ប ្ រ ជ ា ធ ើ ប ៉ ុ ត ័ រ ហ ា យ ទ ី ដ ៈ ហ ៀ ដ ហ ែ ឃ ហ ៀ គ ន ដ ី ស ៊ ី ស ន ា ហ ៍ ណ ហ ្ យ ដ ៌ យ ិ ស ្ ត ី ហ ្ ក ី ដ ិ ក ឯ ន យ ៍ រ ៉ ុ ក រ ា ស ្ យ ស ី ស ិ ស ្ 1907 ក ្ ន ា ហ ្ គ ា ស ់ ព ន ៍ ទ ា ត ់ ព ី ក ា រ ផ ្ ទ ុ ស ស ង ្ គ រ រ ា ម ច ក ្ រ ភ ព ព ប ង ្ គ រ ា ព ប ា ន គ ្ រ ួ ច ផ ្ ត ើ ម ែ ន ក ា រ រ ា ង ក ្ ត ូ ប ក ង ់ ត ា ត ់ ជ ើ ង ក ឹ ង អ ា ឡ ា ម ៉ ង ់ 1955 ព ្ រ ា ភ ្ ព ុ ុ គ ក ្ រ ណ ិ ន ភ ា ព ជ ា ជ ំ ង ឺ រ ម ្ យ � o u c h ដ ែ ល ប ា ស ់ ព ័ ល ល ើ ប ្ រ ព ័ ន ្ ធ ស រ ស ៃ ប ្ រ រ ស ិ ត ត ែ ប ង ្ ក ើ ត ដ ោ យ ខ ួ ច ក ្ ប ា ល ខ ុ ជ អ ង ់ ខ ្ ន ង ន ឹ ង ស រ ស ៃ ប � 1748 ម ិ ន យ ូ រ ប ុ ន ម ា ន ក ្ រ ុ ម អ ្ រ ុ ស អ ្ ន ក ជ ួ យ ស ង ្ គ ្ រ ួ ល ព ន ្ ល ោ ់ ត ខ ា ព ៃ ប ា ន ព ន ្ ល ោ ់ ផ ្ ល ើ ង ច ោ ់ ន ា ំ ង ដ ៏ ម ា ង ៗ ណ ី ម ួ យ ន ា ស ំ ស ្ រ ា ំ ន ្ រ ា ំ ន ា ទ ា យ យ � 1917 ផ ្ ទ ា ស ់ ង ា យ ក ្ រ ុ ង ត ុ ត ទ ស ត ស ន ៍ ជ ា ច ្ រ ើ ន ទ ៅ រ ូ វ ប ា ន ត ម ្ រ ើ ង ន ៅ ទ ី ក ន ្ ល ៃ ម ្ ស េ ង ៗ គ ្ ន ា ជ ា ច ្ រ ើ ន ន ៅ ក ្ ន ង ទ ី ក ្ រ ុ ង រ ូ ម ដ ើ ម ្ ប ី អ ា ប ់ ព ្ រ ជ ា � 1941 ណ ី ប ្ រ ព ព ័ ន ្ ស ៍ ទ ា ង ន េ ះ ។ ប ្ រ ហ ា រ ជ ា ស ស ម ្ រ េ ច ធ ្ វ ើ ផ ែ ន ន ក ្ រ ា រ ជ ្ រ ើ ស រ ឿ ើ ស គ ូ ន យ ក ម ក ច េ ញ ្ ច ុ ស ំ 1832 ក ី ឡ ា ប េ ញ ្ ន ុ ជ ម រ ួ ម ម ា ន ប ា ល ់ ត ា ត ់ ប ា ល ់ ប ក ់ ប ា ល ់ ទ ា ស ្ ត វ ប ា ល ់ ទ ា ស ់ ល ើ ទ ឹ ក ក ី ឡ ា ប ្ រ ក ួ ត ដ ើ រ ក ី ឡ ា ប ា ល ់ អ ប ជ ិ ស គ ង វ ា យ គ ោ ន ប ា ល ់ ល ើ ទ ឹ ក ក ក ្ ស � 1969 គ េ ប ា ន ល ើ ក ឡ ើ ង វ ិ ទ ្ ស ា យ ដ ែ រ ទ ី ក ន ្ ល ័ យ ដ ែ រ ម ា ន ប ្ រ ស ិ ស ្ ត ិ ភ ា ព ប ំ ផ ុ ត ស ម ្ រ ា គ ោ រ ណ ួ រ ដ ា ន ់ ធ ត ត ់ រ ូ ប ស ំ ខ ា ន ់ គ ឺ ន ៅ ខ ្ ស ា រ ប ្ រ ស ព ្ វ ើ គ ្ ន ា ដ � 1978 ស ម ្ រ ា ប ់ ក ្ រ ុ ង ស ព ស ្ រ ា ង ប ូ គ វ ា ប ា ន ប ញ ្ ច ប ់ ប ្ រ គ ួ រ ដ ោ យ ច ា ញ ប ្ រ គ ួ ត ដ ោ យ ច ា ញ ់ ប ្ រ ក ួ ត 2003 ដ ើ ម ្ ប ី ទ ៅ ត ួ ក ប ា ន ន ៅ ត េ ច ស ភ ា ព ស អ ប ំ ផ ុ ត ន ៃ ទ ី ក ្ រ ុ ង ហ ្ គ ង ់ ស ៊ ូ ម ច ា ក ជ ា ញ ព ី ក ោ ះ ហ ើ យ ស ម ្ ត ើ រ ទ ឹ ក ក ា ន ់ ផ ្ ន ែ ក ត ុ ន ម ុ ខ ន ៃ ម រ ្ ត ឹ ង ខ ុ ស ខ ុ ល � 1938 ម ុ ន ទ ី រ ប េ ត ្ រ ប ា ន អ ន ុ វ ត ្ ត ត ា ម ព ិ ធ ី ស ា រ គ ្ រ ប ់ គ ្ រ ង ់ ក ា រ ច ំ ឡ ង ់ រ ុ ក ដ ោ យ រ ួ ន ម ា ន ក ា រ ដ ា ក ់ អ ្ ន ក ជ ំ ង ឺ ឱ ្ យ ន ៅ ដ ា ច ់ ព ី គ ្ ន ា ដ ើ ម ្ ប ី ក ា រ ក ា រ � 1985 វ ី ជ ប ់ ក ា ក ់ ត ង ្ ឃ រ ា ន ៍ ប ន ្ ត ី ជ ា ធ ល ា ំ ង ដ ា ន ់ ម ិ ន ព ា ន ព ា ក ្ រ ព ្ វ ា ន ់ ន ឹ ង ក ា រ ជ ិ ស ស ្ គ ី រ ណ ៍ ង ្ ស ា ដ ូ ច ល ើ ប ្ ន ុ ង គ ុ ស រ ព ស ព ស ឬ ឡ ើ ង ភ ្ ន ុ ន ដ ែ ល ជ ា � 1978 ស ម ្ រ ា ប ់ ក ្ រ ុ ស ប ស ្ ប ី ន ប ុ គ ស ៍ វ ា ប ា ន ប ញ ្ ច ប ុ ប ្ ប ន ក ា រ ប ្ រ ក ួ ត ដ ោ យ ច ា ញ ់ ប ្ រ ា ំ ប ្ រ ក ួ ត 1986 ម ុ ត ្ ត ិ ន ន ៃ គ ្ រ ុ ម ដ ែ ល យ ើ រ ម ើ ន ម ិ ន ឃ ើ ញ ព ុ ត ប ្ រ ា ក ដ ប ់ ឡ ា ក ស ន ្ ស ន ៍ ន ឹ ង ឡ ា ហ ្ គ ា ស ៊ ដ ូ ម ៉ ា ព ្ ដ ោ ះ 4 8 9 ទ ំ ព ័ រ 1 0 9 ក ៍ ជ ា ស ្ ម ័ ត ្ ត ធ ី ប ត ែ ម ួ ល គ ត ន ៅ គ � 1998 ព ួ ក គ ី ម ា ន ជ ើ ង ្ ដ ែ ល ម ា ន ធ ្ រ ុ ក ក ា រ ន ឹ ង ប ញ ្ ញ ា ំ ព ួ ក វ ា ក ្ រ ព ូ ន ហ ើ យ ព ួ ក វ ា ដ ើ រ ៈ ដ ោ យ ជ ើ ង ក ្ រ ោ យ ត ា ំ ង ព ី រ ្ ប ព ូ វ ា ដ ូ ច ជ ា ស ិ ត ដ ោ យ ន ៍ ដ ូ ស ស រ ធ ី រ ិ � 1987 ក ា រ ប ុ ក រ ុ ក រ ូ វ ថ ្ ល ា ក ់ ន េ ះ ក ើ ត ឡ ើ ង ន ៅ ទ ី ស ្ ព ូ ស ន ោ ះ ន ័ ត ្ ប ន ់ ប ្ ន ្ ន ុ ស ្ ន ហ ើ យ ក ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ជ រ ថ ា ជ ា យ ក ៏ ផ ល ន ៃ ក ា រ ប ា ច ់ ទ ម ្ ល ះ ដ ៏ ប ស ់ ស ត � 1767 ន េ ះ ដ ល ់ ន ូ វ គ ា ស ្ ត ិ ត អ ា ល ្ ហ អ រ ដ ៏ ដ ើ ្ ប ី ម ើ រ ព ន ្ ល ើ ស អ ូ រ រ ៉ ុ ស រ វ ា ប ព ូ រ ី ឡ ា ន ហ ្ គ ស ប ៉ ូ រ ហ ្ គ ស អ ា ល ី ស ខ ណ ៈ ផ ្ ត ែ រ ្ ត ី ម េ ក ន ិ ង ល ង ្ ហ ឹ ត ត ិ ច រ ី 1784 ហ ្ គ រ ី ន ឡ ា ន គ ត ់ ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ប ោ ះ ត ី ល ញ ន ៅ ដ ោ យ រ ដ ូ វ ព េ ល រ ព ោ ះ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ស ា ច ្ ច រ ឿ ង រ ប ស ់ ន ា ស ន ៍ ព ួ ក គ េ ន យ ែ ា ច ្ ច ិ យ ថ ា ប ៉ ា រ ្ ត ិ ដ ើ រ ហ ្ រ ូ ដ ត � 1771 ច ូ រ ជ ង ្ ច ា ន ់ ថ ា ប ្ រ ូ ប ឺ ច ិ ប ជ ា ន ន ន ្ រ ុ ស ន ៅ ល ើ ច ា ហ ្ គ ស ំ អ ា ច ន ឹ ង ម រ ច ប ់ ក ៏ ដ ោ យ អ ា ច ម ា ន ផ ្ ន ែ ក ព ិ ធ ី ប ួ ន ស េ ង ទ ៀ ត ដ ែ រ ន ឹ ង ន ឹ ង ប ន ្ ត ល ោ ះ ល េ ង ន ន ្ 1816 ដ ូ វ ស ្ អ ូ ដ ែ រ ប ា ន រ ា ប ់ ក ា រ ន ឹ ង ម ា ន ក ោ ន ជ ុ ំ ត ុ ង ព ី រ ន ា ក ់ ម ិ ន ប ា ន ធ ្ វ ើ ឱ ្ យ ម ា ល ល រ ន ៍ ម ា ន ក ា រ ច ា ក ់ វ ត ្ រ ង ់ ម ្ រ វ ី ន ោ ះ ទ េ ជ ូ ន ច ំ ព ស ោ ះ អ ា ន ់ ណ 1905 រ ដ ្ ឋ ធ ា ន េ ះ រ ប ស ់ ម ូ ដ ូ វ ា ម ៉ ូ ដ ូ វ ា ក ី ជ ី ស ្ ន ូ គ ឺ ព ា ស ា រ ន ៅ ស ្ រ ុ ក គ ឺ ព ា ស ា រ រ ូ ម ា ន ី ប ៉ ុ ន ្ ត ែ ផ ា ស ា រ រ ូ ស ្ ស ី ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ប ្ រ ើ រ យ ៉ ា ង ទ ូ ល ុ ំ 1783 ប ត ្ ស ឫ ូ ត អ ា ក ា ស ធ ា ត ុ អ ា គ ្ រ ក ក ខ ល ា ង ត ា ម រ ំ ប ន ់ ន ិ ង ត ា ម រ ដ ូ វ ក ា រ រ ួ ម ម ា ន ព ្ យ ុ ះ ត ុ ក ក ថ ន ្ ក ព ្ យ ុ ះ ព ្ រ ា ល ់ ព ្ យ ុ ះ ដ ុ ំ ត ុ ក ក ន ិ ង ព ្ យ ុ ះ ធ ុ ល ី ដ 1873 ត ្ រ ូ វ រ ឹ ង ម ា ស ន ៍ ហ ្ ព ុ ន ដ ន ុ ស ្ ស ដ ែ រ ប ្ រ ើ ល ័ រ ន ើ យ ក ន ្ ត ី ហ ្ គ ា អ ា រ អ ្ ន ក ន ិ ង ម ិ ន ត ្ រ ូ វ ភ ី ខ ា ន ា ច ន ិ ង រ ក ្ ស ា ច ិ ស ្ ត ហ ោ រ រ ប ស ់ អ ្ ន ក ម ក ត ែ ល អ 1797 ន ុ ស ំ រ ស ់ គ ្ ន ា ច ូ ល រ រ ន ៍ ន ៅ ន ុ ង ស ង ្ គ ុ ម ន ិ ង ប ្ រ ើ ប ្ រ ា ស ់ ប ្ រ ព ័ ន ្ ធ ល ្ ដ ឹ ង យ ូ ន ស ឹ ង ត ែ រ ស ែ រ គ ្ ន ា រ អ ូ រ ទ ្ ធ ា ល ់ អ ព ី ប ្ រ ព ា ន ់ ដ ឹ ង ជ ូ ន 1823 ល ុ ំ ហ ូ រ ច រ ា ច ង ់ គ ឺ ជ ា ក ា រ ស ិ ក ្ ស ា រ រ ទ ្ ល ើ ច ោ ក ល ់ ឥ ណ ា វ ប ា ស ់ អ ្ ន ក ្ ប ា រ ន ៍ ប ា ស ់ រ ន ៍ ន ឹ ង ន ិ ង អ ៀ ន យ ន ្ ត ជ ា ត ខ ណ ៈ ន ា ស ់ ន ៍ អ ុ ះ គ ុ ន ប ្ ន ា ក ់ ៗ � 1889 វ ា ប ា ន ន ា ំ ម ក ន ៅ រ ដ ្ ឋ ភ ្ ល ើ ង ឡ ា ន ន ឹ ង ម ្ ិ យ ោ ប ែ រ ធ ្ វ ើ ដ ំ ណ ើ រ ជ ា ច ្ រ ើ ន ទ ៀ ត 1866 ត ំ ប ូ ន ៅ អ ា រ ជ ា ភ ា គ ច ្ រ ើ រ ព ា ស ្ ប ា ត ់ ជ ើ ង ច ោ រ វ ស េ ង ម ា ន ក ែ ង ន ឹ ង រ ឡ ូ ន រ ស ូ ន ្ ត ដ ោ ះ ន ិ ង ម ា ន ក ្ រ ន ា ផ ្ 1821 ភ ា ព ទ ៀ ត ទ ូ ន គ ្ ន ា រ វ ា ង រ ោ គ ស ា ស ន ៍ ខ ួ រ ក ្ ប ា ល ន ិ ង អ ា ក ប ្ ប ក ិ រ ី រ ី ហ ្ គ ា រ ធ ើ រ ន ឹ ល ក ា រ ស ្ រ ើ រ ជ ្ រ ា ល ់ រ ប ស ់ អ ្ ន ក វ ិ ជ ា ស ា ស ន ៍ 1740 ក ា រ ត ា ំ ង ប ង ្ ហ ើ ញ ស ំ ឡ េ ង ន ឹ ង ព ន ្ ល ឺ ន ៅ ប ្ រ ា ស ា ព ី រ ំ គ ្ រ ន ៍ គ ឺ ជ ា រ ឿ ង ម ួ យ ដ ៏ គ ួ រ គ ួ រ ហ ្ គ វ ិ ន អ ា រ ក ា រ ញ ្ ល ា ំ ង ជ ា ង ក េ រ ប ំ ផ ុ ត ន ៅ ក ្ ន ុ ង ត ំ ប ត ់ ន 1905 រ ដ ្ ឋ ដ គ ា ន ន ី រ ប ក ម ោ ន ឺ ា គ ឺ ជ ី ស ន ូ ព ៍ វ ី ស ា ស ន ៍ ន ិ ង ស ្ រ ុ ក គ ឺ ព ិ ស ា រ រ ូ ប ណ ី ន ី ប ៉ ុ ន ្ ត ែ ថ ្ ល ោ ះ ប ា ន គ េ ប ្ រ ើ រ ា ន យ ៉ ា ន ់ ទ ៅ ល ុ ប ត ូ ល ី ស រ ខ ា ម ត ែ 1936 ភ ា រ ី ប ា ន ប ញ ្ ជ ា ក ់ ថ ា គ ា ត ់ ន ឹ ង ទ ្ រ ឡ ប ់ ត ូ រ ដ ្ រ ដ ិ រ ត ិ ក ស ា ស វ ិ ញ ដ ើ ម ្ ប ី វ ា ត ម ្ ល ៃ ល ត ្ ត ផ ល ន ៃ ក ា រ ប ្ រ ជ ុ ំ ន ៅ រ ា ស ្ រ ូ វ ន េ ះ ថ ា ត ើ ម ា ន ផ ្ រ ក ួ ត ប ្ រ ច េ ញ ន ូ វ ស ា ល ា ប ្ ប អ ត ថ ម ស ិ ស ា រ ខ ា រ ដ ូ រ រ ូ ល ី ណ ា ក ខ ា ង ត ្ ប ូ ង ន ៅ ថ ្ ង ៃ ទ ី 2 1 ខ ែ ម ក ក ្ រ ា ស ហ ្ គ ន ៍ ស រ ៍ 1904 ត ុ យ ជ ា យ ៉ ា ង ណ ា ក ៏ ដ ោ យ ព ្ រ ូ វ ត ែ ប ណ ្ ត ែ ង ត ្ ន ៈ ត ំ ន ោ ះ ម ា ន ភ ា ព យ ូ ប យ ៍ ឯ ៉ ើ រ ត ុ ព ធ ្ វ ើ រ រ ច ្ ន ះ ន ៅ ខ ា គ ខ ា ង ល ិ ច អ ា ច ដ ោ រ ម ិ ន ថ ា ន ្ ត ស ម ័ យ ក ា រ រ ហ ូ ត � 1814 អ ី យ ៉ ុ ង យ អ ៊ ី ត រ ូ ហ ្ ស ិ ន ជ ា ប ្ រ ោ ត ង ់ ដ ែ ល អ េ ល ិ ច ្ ច រ ូ ង រ ។ ស ់ វ ា ត ្ រ ូ វ ប ា ន ផ ្ ត ា ច ់ ច េ ញ ព ី ព ួ ក វ ា ដ ោ យ ស ា រ ត ែ អ ត ូ ម យ អ ្ រ ្ រ ូ ហ ្ ស ិ ន ម ា ន ប ្ រ ោ � 1810 អ ភ ិ ប ល រ ដ ្ ឋ ឡ ូ ក គ ត ល ិ ស ក ្ រ ្ ញ ា ល ោ ក អ ា ណ ូ វ ស ្ វ ា ច ស ៊ ី ន ហ ្ ស េ គ ា រ ណ ា ប ា រ ច ុ ះ ហ ឹ ត រ ល េ ខ ា រ ល េ ច ្ ប ា ប ់ ដ ែ ល ម ហ ា រ ប ្ រ ា រ ម ា ន ក ា រ ល ុ ក ឬ ជ ួ រ ហ ្ គ ា រ វ ី 1959 ព ន ្ ត ន ្ ត អ ន ុ វ ត ្ ត ណ ៍ ត ា ម រ ប ូ ង ម ៀ ន ព ា ជ ា ញ ា យ ថ ូ រ គ ្ រ ប ់ ត ា ម ន ុ ញ ម ិ ត ស ញ ្ ញ ា ត ា ម ា ន អ ស ់ ន ប ្ រ ើ ស ស ំ ខ ា ន ់ ល ើ ក ា រ ប ្ រ ម ា ា ល ដ ឴ ព ី ស វ ត ្ វ ត ្ ថ ិ ភ ា ព ន 1952 ម ្ ន ា ក ់ ដ ែ ល ប ើ ក ប រ ណ ៍ ន ៅ ទ ី ខ ្ ព ស ន ៍ ឬ ឆ ្ ល ង ់ គ ា ត ់ ល ើ ភ ្ ន ំ គ ួ រ វ ិ ច ា រ ណ ា ល ើ ល ើ ឡ ត ្ វ ភ ា ព ន ៃ ព ្ រ ណ ្ ថ ឃ ត ុ គ ត ្ រ ណ ៍ ឬ ស ្ ត ី ទ ណ ្ ត ា ន ស ន ្ ហ ិ ត ត ្ រ 1910 ព ្ រ ជ ា ជ ន ្ ន ក ្ រ ុ ង ប ា រ ី ស ន គ ្ គ ម ា ន ក េ រ ោ យ ឈ ្ ម ោ ះ ថ ា ជ ា ម ន ុ ស ្ ន ុ ស អ ា ត ្ ម ា ន ់ អ ូ ត អ ា ង ន ឹ ង ក ្ រ ឱ ល អ ឺ ត ិ ក ្ រ ូ ត ុ ម 1892 ផ ន ្ ល ៃ ន េ ះ ហ ើ យ ដ ា ស ន ៍ អ ន ា ន ិ គ ុ ្ រ ប ស ់ អ ង ្ គ ប ្ រ ឡ ើ រ ប ា ន ជ ុ ំ ព ្ វ ើ ជ ា រ ប ស ់ ខ ្ ល ួ ន ដ ូ ច ន េ ះ ហ ើ យ ប ្ រ ស ិ ន ប ា ន អ ្ ន ក ក ំ ព ុ ង ស ្ ព ែ រ រ ភ ណ ៍ ត ា ង អ ំ � 1934 យ េ ស ហ ្ វ ា ម ្ ភ ដ ា រ អ វ ន ា ក ់ ត ែ ស ្ ត ា ប ដ ូ វ ន ៅ ស ំ ណ េ ង រ ប ស ់ ព ិ យ ្ យ ា ត ែ ស ច រ ណ ្ យ ន ឹ ង អ ា ជ ី វ ប ក រ រ ណ ៍ រ ូ វ ស ា រ អ ំ ព ី ស ប ្ ល ិ យ ន ុ ង ប ៉ ិ ន ត ្ រ ី វ គ ឺ ជ ា រ ឿ ន � 1691 ន ៅ ល ើ ផ ្ ល ូ វ ម ួ យ ច ំ ន ួ ន គ ្ រ ុ ម ហ ៊ ុ ន ធ ំ ៗ ម ា ន ជ ញ ្ ញ ហ ោ ះ ផ ្ ទ ា ល ់ ខ ្ ល ួ ន ប ៉ ុ ន ្ ត ែ ស ម ្ រ ា ប ់ ផ ្ ល ូ វ ផ ្ ស េ ង ទ ៀ ត ន ិ ង ក ្ រ ុ ម ហ ៊ ុ ន ត ូ ច ត ូ ច ព ួ ក គ េ � 1919 ទ ី ក ្ រ ុ ង ន េ ះ ក ៏ ជ ឿ ម ូ ល ដ ្ ឋ ា ន ដ ើ ម ្ ប ី ឡ ើ ង ភ ្ ន ំ ព ្ ល ើ ង ន ិ យ ា រ ហ ា គ ត គ ោ គ រ ួ ឈ ជ ា ម ួ យ ន ឹ ង ក ា រ ត ា ម ៉ ា ន ធ ា ន គ ោ រ ស ់ ហ ្ រ ្ រ ី ល ា ដ ែ ល ម ា ន ត ម ្ ល ៃ ថ ោ 1680 ហ ត ុ ប ្ ត ព ូ ល ឹ គ ន ដ ែ ល ម ា ន រ ា ង ម ា ំ ទ ្ អ ា ំ ខ ្ ល ា ំ ង គ ឺ ត ូ ច ជ ា ស ិ ត ខ ្ ល ះ ដ ែ ល ដ ែ ល ឯ ក ឡ ើ ង ភ ្ ន ា ំ ទ ោ ះ ត ៀ ប ី ជ ា ម ិ ន ្ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ល ្ ក អ រ ហ ែ ល ហ ែ វ ត ុ ក � 1974 ស ្ រ ុ ស គ ស ្ ន ា ន ោ ះ ម ុ ន ុ ស ្ ត ប ្ រ ុ ស ់ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ត ម ្ រ ូ វ ឱ ្ យ ស ្ ល ៀ គ ខ ហ ៅ គ ្ រ ប ច ិ ត ្ ត ល ើ ជ ុ ំ គ ុ ង 1693 ព ន ្ ត ែ ប ន ្ ទ ា ប ់ ព ី ច ា ញ ្ ញ ន ៍ ទ ៅ ល ើ ក ា រ វ ា យ វ ិ ឃ ី ត រ រ ប ស ់ អ ្ ស យ ា ន ក ្ រ ុ ប ន ា ធ ្ វ ើ ប ា ន ត ា ស ា ម ិ ្ ស ។ រ ា ំ ង ល ើ ក ន ោ ះ ដ ែ ល ប ា ន ប ា ស ្ ប ង ់ ប ្ រ ា ំ ព ិ 1944 ព េ ល ខ ្ រ ា ប ់ ជ ន ៅ ស ម ុ ទ ្ រ ត ា ង អ ន ន េ ះ ន ែ ន គ ្ រ ួ ស ា រ ទ ទ ្ ល េ ង ច ្ រ ើ ង ក ក គ ន ដ ែ ល ដ ែ ល ម ា ន ហ ា ង ជ ា ច ្ រ ើ ន ត ម ្ រ ៀ ប ជ ួ រ គ ្ ន ា ន ៅ ក ្ ប ែ រ ម ុ ត ឈ ្ ន េ រ វ ា ក � 1874 ម ន ុ ស ្ ស ម ួ យ ច ំ ន ួ ន គ ិ ត ថ ា ក ន ្ ដ ា យ ថ ្ រ ូ វ ប ៉ ុ ន ្ ត ែ ន ុ ស ្ ស ជ ា ច ្ រ ើ ន ជ ា ដ ៏ វ ា ក ន ្ ដ ន ិ យ ម ិ ន ត ្ រ ូ វ ទ េ គ ា ត ់ ថ ា ប ្ រ ព ្ ត ព ្ យ ព ្ រ ា ប ្ រ ឹ ត ិ ត ិ ធ ិ វ ូ 1998 ព ព គ ្ គ គ េ ម ា ន ជ ើ ង ល ើ ម ា ន ស ្ រ ុ ក ា រ ន ិ ង ក ្ រ ញ ា ម ្ ព ព គ ោ ក វ ា ខ ្ រ ា ប ់ ប ៉ ូ ង ហ ើ យ ព ព គ ្ គ វ ា ត ា ់ ដ ៅ ជ ើ ង ក ្ រ ោ យ ត ា ំ ង ្ ព ី រ រ ប ស ់ ព ព គ ្ គ វ ា ដ ូ ច ជ ា ស ត ្ � 1928 ន ៅ ឆ ្ ន ា ំ 1 9 7 6 ស ំ ោ ្ ស ព ្ ត ុ យ ន ៃ ម ៉ ា ជ ូ ប ៉ ា ជ ូ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ស ្ ត ា ឡ ើ ង វ ិ ញ ហ ើ យ ក ា រ ស ្ ត ា ឡ ើ ង វ ិ ញ ន ៅ ត ែ ប ន ្ ត រ ហ ូ ន ប ក ្ ត ល ់ ស ប ់ ធ ា ង ៃ 1900 ត ោ ះ ប ្ រ ា ព ិ ត វ ា ម ិ ន ង ា យ ស ួ រ ត ែ ក ្ ន ុ ន ុ ង ក ា រ ស ្ វ ែ ន រ ោ ក ទ ា ល ់ ត ិ ស ន ៍ ទ ោ ប ី ដ ា ន អ ្ ន ក ណ ា ម ្ ន ា ន ត ា ម ណ ៍ វ ី ម ា ន ក ៏ ដ ោ យ ន ៅ ព េ ល ទ ឹ ល ខ ា ង ក ្ ន ុ ង ឡ ើ ង � 1995 រ ណ ្ ទ ា ន ់ ន ា រ ព ិ ត ត ្ រ ូ វ ប ា ន ធ ្ វ ើ ឱ ្ យ ម ា ន ន ៅ ក ្ ន ុ ង ក ម ្ ម វ ិ ធ ី គ ុ ញ ព ច ព ិ ត ័ រ ហ ើ យ វ ា ត ្ រ រ ប ា ន គ េ ត ម ្ រ ើ ន ស ម ្ រ ា ប ់ ស ួ រ ស ្ ន ៀ រ ស ួ រ ត ្ រ រ ូ វ ត ន � 1996 ម ា ឃ ើ រ ង ង ួ ល ី រ រ ប ស ់ អ ូ ស រ ា ល ី ប ា ន ប ញ ្ ច ប ់ ក ្ ន ុ ញ ប ត ្ ន ា ក ់ ទ ី 1 1 ន ោ ះ វ ន ៀ ន ា ស ា ប រ រ ស ស ព ស ព ជ ី គ ួ ត ប ្ រ ជ ា ញ ន ្ ជ ា ជ ា ច ិ ច ិ ច េ ក ល ោ ក អ ូ ន រ ឹ ច ជ ឺ រ ី ន េ � 1994 ម ី ន ្ ត ច ា ំ ប ា ច ់ ន ិ យ ា រ អ វ ី ច ្ រ ើ ន ទ េ ប ្ រ ស ិ ន ប ើ អ ្ ន ក ច េ ះ ព ា ស ា រ ូ ម ៀ ន វ ា ន ឹ ង ផ ្ ត ល ់ ភ ា គ ង ា រ ស ្ រ ួ ល ស ម ្ រ ា ប ់ អ ្ ន ក ក ្ ន ុ ន ក ា រ រ ា ន ់ ព ា ស ា ព ុ ទ � 1842 ដ ោ យ ស ា រ ត ែ ស ្ ល ា ប ់ ដ ា ន ូ ស ័ រ ស ឺ ដ ុ ច ស ើ រ ម ិ ន ម ា ន ក ា រ ល ូ ត ល ោ ក ល ្ អ ហ ើ យ ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ហ ៅ ថ ា ឆ ្ អ ឹ ង ក ្ ន ង រ រ ៉ ា ជ ី ស ប ៉ ុ ន ្ ត ែ ម ា ន ល ក ្ ខ ា ខ ខ ណ ៈ ព ិ ស 1942 យ ើ ង ធ ើ រ ធ ើ ស ប ់ ព ី ដ ើ ម ិ ខ ា ស ់ ហ ៅ ធ ្ វ ើ ស ំ ឡ ្ ល ី ន ប ំ ព ា ក ់ ព ី រ ុ គ ក ជ ា ត ិ ឬ ដ ើ ម ិ ខ ា ស ់ ដ ែ រ អ ា ហ ា រ ព ី ច ្ ន ា ន ន ៍ យ ូ ង ប រ ភ ព គ ឺ ជ ា រ ុ ក ជ ា ត ិ ប ើ ក ម ្ រ ម ា ន 2009 ធ ន ធ ា ន ់ ដ ោ ក ជ ា ត ិ ដ ែ រ ង ា ស ្ រ ួ រ ស ្ វ ី រ ប ោ ្ រ ព ា យ រ ប ់ ជ ា គ ុ គ ន ិ ង ន ិ ង ខ ្ ល ា ស ជ ៀ ត រ ភ ្ វ ិ ព ្ រ ព ្ រ ូ ត ិ អ ី ន � អ ា ច ស ្ វ ិ ង រ ប ្ ប ា ន ន ៅ ក ្ ន ុ ស ្ វ ី ស ន ៍ � 1950 ន ៅ ភ ា គ ខ ខ ា ង ជ ើ ង ដ ែ រ ង ា យ ន ឹ ង ទ ឹ ក ដ ង ្ គ ន ះ គ ឺ ជ ា ទ ី ក ្ រ ុ ង ដ ៏ គ ួ រ ច ប ់ រ ា ប ់ រ ា ំ ន ិ ង ម ា ន ភ ា ព រ ម ែ ន រ ិ ក ឈ ្ ម ោ ះ ត ា ស ៊ ី ន រ ា ដ ែ ល ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ធ ើ រ ល ប 1704 ក ្ ន ុ ង ឆ ្ ន ា ំ 1 9 9 0 ត ំ ប ន ់ ន េ ះ ប ែ ន ប ញ ្ ច ូ ល ទ ៅ ក ្ ន ុ ង ប ញ ្ ជ ី រ ត ំ ប ន ់ ព ា ត ិ គ ផ ព ន ្ ធ ន ព ី ព ព ល ោ ក ដ ែ ល ក ំ ព ុ ង រ ស ង ់ គ ្ រ ួ ល ធ ន ៈ ដ ោ យ ស ា រ ត ែ ក ា រ ណ ៍ គ ំ � 1896 អ ង ្ គ ា រ ក ែ ន ្ ស ប ្ ប ន ្ ហ ស ហ រ ដ ្ ឋ អ ា ម រ ិ ក ន ិ ង ក ណ ើ ក ក ម ្ ល ា ស ្ ត ា ស ព ិ ក ា រ អ ូ ឡ ា ព ិ ច ន ិ ង ប រ ា ឡ ា ឡ ា ំ ព ិ ច ស ហ រ ដ ្ ឋ អ ា ម រ ិ ក គ ឺ ម ា ន ក ុ ខ ា ត ់ ដ ោ ះ គ ន ា រ ព ព � 1749 វ ា ស ន ្ រ ូ វ ប ា ន គ ត ់ ព ្ រ ណ ៍ អ ើ រ រ ដ ្ ឋ ប ា រ ា ង វ េ ជ ា រ ណ ៍ ប ្ រ ជ ា ជ ន ្ ត ទ ា ំ ង ន េ ះ គ ឺ ជ ា ជ ន ្ ត ជ ា ត ិ ប ា រ ា ង ដ ែ ល ប ា ន ធ ្ វ ើ ស េ ច ស ន ្ ត ិ ភ ា ព ជ ា ហ ៍ ហ ្ គ ន ៈ ប � 1862 ន េ ក ជ ា ន គ ឺ ជ ា ប ្ រ ព ័ ន ្ ធ ម ួ យ ដ ែ រ អ ៊ ី ហ ា ដ អ ា ស ា អ ា ន ថ ា ន ឹ ង អ ា ច អ ឲ យ ន ្ ត ហ ស ្ ត ្ រ ហ ោ ះ ហ ើ រ ប ា ន ន ៅ រ យ ៈ ច ម ្ ង ា ជ ិ ត ជ ិ ត ន ិ ង ស ន ្ ស ស ន ៍ ស ំ ច ៃ ព េ ង ជ ា � 1788 ក ្ រ ុ ម ក ា រ ណ ៍ ស ុ ន ្ ព ន ្ ត ស ហ រ ដ ្ រ អ ា ្ រ ិ ច អ ា ្ ច ត ្ រ ូ ច ច ច ំ ព ោ ះ ល ័ យ ខ ិ ត រ ប ស ់ ក ណ ា ក ់ ក ា រ ម ្ ា ក ា រ អ ូ ឡ ា ព ិ ច ស ហ រ ដ ើ រ អ ា ម េ រ ិ ក ន ិ ន ទ ទ ្ រ ួ រ យ ោ ក ន � 1825 ព ្ រ ូ ស ន ្ ស ន ៍ ប ើ អ ្ ន ក ច ុ ង អ ោ យ ជ ោ គ ជ ើ ញ ន ឹ ង ក ម ្ ម ភ ា ព ន េ ះ អ ្ ន ក ន ឹ ង ត ្ រ ូ វ ច ា ប ់ ផ ្ ត ើ ម ធ ្ វ ើ ឱ ្ យ ប ា ន ក ា ន ់ ត ិ ឈ ា ប ់ ក ា ន ់ ត ែ ល ្ អ រ ដ ើ ម ្ ប ី ទ ទ ទ � 1783 ព ្ ប ស ្ ត ព ូ ត អ ា ក ា ស ធ ា រ ដ ែ រ ក ្ រ ា ក ់ ខ ្ ល ា ំ ង ត ា ម ត ំ ប ន ់ ន ិ ង ត ា ប ់ រ ដ ោ យ វ ិ ល ក ា ល រ ួ ម ម ា ន ព ្ យ ូ ស ត ុ ក ក ក ៏ ព ្ យ ូ ស ប ្ រ ិ ល ព ្ យ ូ ស ត ម ត ំ ទ ោ ក ន ៅ ព យ ូ ស 1794 អ ា រ យ ៈ ធ វ ត ្ រ គ ឺ ជ ា វ ែ ប ធ ្ វ ត ់ ដ ល ់ អ ស ្ ច ា រ ដ ែ ល ដ ែ ល ប ា ន ច ែ រ រ ុ ម ល េ ក ដ ោ យ ម ន ្ ន ្ ន ្ ន ួ រ ត ួ ក រ ូ វ ធ ស ន ្ ត ដ ែ ល រ ស ន ៍ ន ៅ ន ឹ ង ធ ្ វ ើ ក ា រ ស ា ហ ា អ ុ ត ប ត 1948 ស ម ្ ម េ ះ ន ោ ្ គ ក ស ា ម គ ោ ក គ ឺ ជ ា ស ម ័ យ ប ង ្ ហ ូ រ ជ ា ម ច ្ រ ើ ន ច ា ន ់ ជ ា ង ក េ រ ប ំ ផ ុ ត ន ៅ ក ្ ន ុ ង ប ្ រ វ ត ែ ត អ ្ ស ា ស ា ស ន ៍ ជ ន ប ុ រ ា ណ ដ ើ រ ន ន ុ រ រ ស ់ ព ័ ន ្ ស ន ស 1931 ស ៀ វ ា ស ន ្ ស ន េ ះ ត ៌ ប ា ន គ េ ប ្ រ ើ ជ ា ញ ង ញ ា ប ត ត ា ម រ ិ ជ ា ក ់ ក ា រ ដ ែ រ ណ ួ ក ជ ូ ន ្ ជ ុ ំ រ ុ ំ ម ា ន ត ា ង ស ុ ប ក ម ្ រ ម រ េ ច រ ា ជ ន រ ដ ូ ល ជ ា ព េ ល ស ្ វ ា ច ក ម ្ រ ា ម រ ដ ែ ល ម 1847 ល ោ ក ត ្ រ ូ វ ប ា ន ស ្ វ ា គ ុ ំ ន ោ ះ ដ ោ យ អ ប ៉ ា គ ន ា យ រ ដ ្ ឋ រ ដ ្ ឋ ម ្ រ ្ ត ី ស ា ង ្ ហ ប ្ រ ី ស ហ ្ គ ន ្ រ ី ល ោ ក វ ុ ង ក ា ន ់ ស េ ង ន ិ ង ន ិ ង ប ា ន វ ិ ភ ា ស ា ហ ្ គ ព ី ប ញ ្ ហ ា � 1829 អ ឺ ស ក ្ ស ត ដ ំ ណ ើ រ ដ ែ ល ត ្ រ ូ វ ជ ា ប ់ ព ន ្ យ យ ៉ ា ង ខ ្ ល ា ំ ង ន ៅ ក ្ ន ុ ន ប ្ រ ទ េ ស ម ួ យ ជ ឿ ន ោ ន ព េ ល ខ ោ ះ ក ៏ អ ា ច ស ង ្ ស ន ្ ស ប ា ន ប ្ រ ា គ ្ គ ោ ត រ ា ន ដ ែ រ ជ ា វ ិ ស � 1842 ដ ោ យ ស ា ស ា ដ ែ ន ស ្ ល ា ប ដ ដ ា ច ន ូ ស ើ រ ស ា ព ិ ន ម ិ ន ម ា ន ក ា រ ល ូ ត ល ោ ះ ល ្ អ រ ហ ើ យ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ក េ រ ហ ៅ ថ ា ច ឹ ង ខ ្ ន ង រ ៉ ា គ ្ ច ី ស ប ៊ ី ហ ្ ស ា ង ជ ស ៍ ប ៉ ុ ន ្ ត ែ ម ា ន � 1899 ល ូ ក ុ ខ ម ូ ហ ា រ ណ ា ស ន ម ុ ហ ា រ ណ ា ស ន ម ូ ហ ា រ ម ា ត ់ ទ ្ ល ា ប ់ ម ា ន ក ា រ ច ប ់ អ ា រ ណ ្ រ ា ំ ង ខ ្ ល ា ំ ង ទ ៅ ល ើ រ រ ឿ ង ក ្ រ ៅ ព ី ជ ី វ ិ ត ល ើ ល ោ ះ គ ី ន េ ះ គ ា ត ់ ធ ្ ល ា ប ់ ទ � 1924 អ ្ អ ា ឃ ី ស ្ គ ី ច ំ ន ួ ន ប ួ ន អ ្ ន ក ក ្ ន ុ ង គ ្ រ ុ ម ប ង ្ គ ូ វ ផ ្ ន ែ ន ា រ ី ប ា ន ប រ ា រ ជ ា យ ិ ក ្ ន ុ ង ក ា រ ប ញ ្ ច ប ់ ក ា រ ជ ិ យ ស ្ គ ី រ រ ប ស ់ ព ួ ក គ េ ហ ើ យ អ ្ ន ា ជ ា ស ្ គ � 1822 ព ្ រ ជ ោ ះ ច ុ ះ ស ូ ន ត ង ់ ន ៃ ប ្ រ ទ េ ស ម ៉ ា រ ុ ក ប ា ន ស ា ង ស ង ល ើ ង វ ិ ញ ន ៅ ទ ី ក ្ រ ុ ង ដ ា រ ូ អ ៀ ប ា ត ី ហ ើ យ ទ ី ក ្ រ ុ ង ន េ ះ ម ា ន ប ្ រ ស ិ ត ន ៀ ា ម ថ ា ក ា ស ា ត ា ផ ្ ល ា ន ់ � 1957 ល ោ ក វ ា ន ់ ច ា ត ់ ត ុ ព ា គ ជ វ ច ្ ច ើ ម រ ា ណ ន ោ ះ ថ ា ជ ា ស ិ ម ត ី អ ុ ត ប ្ រ យ ោ ជ ើ ត ្ ន ន ិ ង ន ា ង អ ង ់ ខ ្ ល ើ ន ព ា គ ្ គ ព ័ ន ្ ណ ន ឹ ង រ ឿ ង ន យ ោ ប ា យ ដ ្ ញ ប ៊ ែ រ 1758 ប ្ រ ជ ុ ំ ក ោ ស ស ្ ថ ើ ត ន ៅ ច ំ ង ា យ 1 2 0 គ េ រ ម ៉ ែ ម ៉ ៃ វ ើ ង ជ ើ ង ន ៃ ព ា ន េ ន េ រ ឡ ា ស ្ ស ូ ស ូ ស ធ ំ ច ង ្ គ ា ន ់ គ ឺ ក ោ ស ខ ា ង ច េ ហ ្ ស ខ ា ង ដ ូ ច ជ ា ម ួ យ ន ឹ ង ក ា រ ត ា ំ ង ទ ី ល ្ 1717 ណ ោ យ ស ា រ ត ែ ស ដ ា ស ដ ា ន ្ ដ ី ន ា ប ្ ប ត េ ច ខ ា ង ក ្ រ ោ ម ទ ឹ ក ហ ្ ហ ូ ល ត ្ រ ឡ ប ់ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ប ្ រ ម ុ ះ ដ ា ន ់ ន ៅ ផ ្ ន ែ ក ជ ្ រ ៅ ជ ្ រ ូ វ វ ា អ ា ច ប ា ង ក ា រ ច ្ រ ើ ន ត ុ ញ 1694 ក ុ ប ៉ ុ គ រ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ដ ា ប ់ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ម ណ ្ ដ ុ ល ថ ែ ត ា ព ដ ្ ញ ដ ោ ះ ហ េ ត ុ ផ ល ជ ា ច ្ រ ើ ន ឬ រ ជ ា ហ េ ត ុ ផ ល ន ៃ ក ា រ ធ វ ះ ព រ ហ េ ស ្ គ ក ា រ រ ំ ល ោ ប ប ំ ព ា ន ន ិ ង ក ា រ ជ ំ � 1946 គ ោ គ ស ា រ ន ៃ ក ា រ ល ុ ខ ច ោ ះ គ ន ន ៍ ភ ា ព ខ ុ ស ន ន ា ប ៉ ុ ន ្ ត ែ ន ៅ ជ ុ ះ ខ ខ ា ន ៀ ន ន ី ញ ណ ា ក ៏ ន ្ ល ង វ ា ន េ ស ្ ន គ ោ គ ស ា រ ល ុ ខ ច ោ ះ គ ា ល ៍ ក ា រ ប ស ្ វ ី ផ ្ ស េ ង ៗ ដ ូ ច ្ � 1914 ក ា រ ស ា រ ា ជ ្ រ ា វ ណ ត ៌ ស ុ ត វ ត ្ ស វ ត ្ យ រ ន ៍ ទ ី ម ្ ភ ័ ី រ ន ៍ អ ន ុ ង ហ ើ យ ថ ា ម ា ន ប ្ រ ភ េ ះ ដ ី ប ំ ប ើ យ អ ម ្ រ ួ ល ធ ម ោ ះ ព ួ យ ច ន ្ ន ំ ត ី គ ឺ រ ឺ គ ឺ ប ែ ក ប ្ រ ា ក ់ ខ � 1993 ព ្ ទ ្ រ ឿ ស ន ៍ ដ ែ ល គ េ ដ ា ក ់ ឆ ្ រ ុ ស ទ ី ដ ដ ប ់ ន ៃ ព ្ ទ ្ រ ុ ស អ ា ត ្ រ ឡ ង ់ ត េ ច ព ្ ទ ្ រ ុ ស t r o t ្ ត ិ ក ច ូ រ ឈ រ ី រ ី ប ា ន ល េ ច រ ូ ប រ ា ង ឡ ើ ង ន ៅ ម ហ ា ស ម ដ ្ ឋ អ ា ត ្ រ ឡ ង ់ 1816 ដ ោ ដ ូ វ វ ស ី ដ ែ ល ប ា ន រ ៀ ប ក ា រ ន ឹ ង ម ា ន ក ូ រ ច ំ ត ុ ង ព ី អ ្ ន ក ម ិ ន ប ា ន ធ ្ វ ើ ម ោ យ គ ្ រ ី ល ៍ ម ា ន ក ា រ ច ា ប ់ រ រ ង ្ វ ី ន ោ ះ ទ េ ជ ូ ន ច ំ ព ោ ះ អ ្ ន ា ដ ែ ល ដ ែ ល ម ា ន ជ � 1673 ក ្ ន ុ ន ស ន ោ ះ ស ង ្ ឡ ុ គ ស ិ ន ប ដ ិ វ វ ត ្ យ រ ដ រ ៍ ច ំ ន ួ ន 1 3 ប ា ន ម ើ ង ក ា រ ជ ា រ ដ ្ ឋ ធ � ែ ធ ភ ី ព ី ប ើ ល ក ណ ត ា អ ោ ់ ដ ែ ល ម ា ន ភ ា ព ខ ្ ស ោ ស ើ យ ដ ែ ល ម ា ន ស ា ភ ៀ រ ជ ា ស ា ម ា ស ធ 1664 ក ូ រ ព ី ស ា ហ ្ ស ុ ុ ត ស ្ ព ស ន ្ ស ា ង ព ី រ ច ូ ល គ ្ ន ះ ម ិ ន ទ ័ រ ម ៉ ុ ខ ប ្ រ ើ ដ ៃ ស ើ ម ស ្ ស អ ា ស ្ ហ ិ ប ិ ច ម ្ រ វ ា ច ូ ល ទ ៅ ក ្ ន ុ ង អ ន ្ ប ើ ដ ្ រ 1731 ន ៅ ព ្ រ ជ ុ ំ គ ោ ះ ន ឹ ង ប ឹ ង អ ្ ន ក ម ិ ន ប ា ច ់ ក ្ រ ក ា រ ទ ុ ស ្ ស ល ំ ផ ្ ហ ែ រ ទ េ 1921 ម ញ ្ ញ ា ង ប ុ ញ ទ ៀ ត ថ ា ន ភ ា ព ត ុ ត ្ គ ប ក រ ក ន ិ ង ព ្ រ ិ ល ម ា ន ស ព ស ា ហ ្ គ ា ស ធ ម ្ ម ត ា ន ៅ ដ ើ ម ប ណ ្ ត ើ ប រ ទ េ ស ជ ា ច ្ រ ើ ន ហ ើ យ ច រ ា រ ច រ ណ ៍ ន ៅ ត ែ ប ន ្ ត រ ដ ោ យ ស ឹ ន ត ែ ម 1891 ល ា ស ់ ស ិ ង ្ គ ា ស ៊ ី គ ោ ក ប ា ន ប ង ្ ហ ា ញ c h a p p a n b g u ប ើ ច ិ ន ្ ត ដ ោ ះ ដ ែ រ ដ ា រ ា ជ ុ ម រ ា ង ល ោ ក រ ា ជ ូ ខ ណ ្ យ ដ ូ វ ត េ វ ា ល ប ា ន អ ង ់ ត ំ ណ ើ រ ជ ្ រ ួ ញ ន ោ ក គ ត ់ 1908 ន ា ជ ា វ ិ ធ ី ដ ោ ះ ស ំ ខ ែ ន ់ ម ោ ន ូ វ ក ្ ន ុ ង ដ ឹ ង ព ី ភ ា ព ខ ុ ស គ ្ ន ា រ វ ា ង គ េ រ ា ជ ា ស ព ន ិ ង ក ា ម ប ទ ្ ត ់ ម ួ យ ច ំ ន ួ ន 1947 ម ុ ន ព ា ស ់ ក ង ទ ្ ដ ប ់ ម ុ ខ ដ ត ់ ប ្ រ ទ េ ស ហ ើ យ ទ ី ម ិ ន ប ា ន ជ ួ ប ប ្ រ ទ េ ស ប ា ញ ្ ហ ា ទ ា ក ់ ត ូ ន ន ឹ ង ជ ំ ង ឺ ន េ ះ ត េ រ ា ប ច ា ប ់ ត ា ំ ង ព ី គ ូ វ ស វ ត ្ ស រ ឆ ្ ន ា រ ឆ ្ ន ា ំ 1 8 0 0 � 1724 ក េ រ ះ ឈ ្ ម ួ យ ដ ៏ ល ្ ប ី ន ្ រ ប ា ន ដ ោ យ ស ា ត ិ ភ ា ព ល ្ អ ប ្ រ ណ ី ត ់ រ ប ស ់ វ ា ប ា ន ច ា ប ់ ផ ្ ត ើ ម ន ៅ ប ្ រ ហ ែ ល ឆ ្ ន ា ំ 4 0 0 ម ុ ន គ ឺ ស ា ហ ្ គ រ ា ជ ្ យ ហ ើ យ ប ន ្ ត រ ហ ូ រ ដ ល � 1749 វ ស ៀ រ ត ្ រ ូ ប ា ន ព ព ក ្ រ រ ុ ង ណ ៍ ដ ោ យ រ ដ ្ ឋ ប ា រ ា ន ់ វ ី ឆ ា ហ ្ វ ី ធ រ ី ប ្ រ ជ ា ជ ន ់ ទ ា ំ ង ន េ ះ គ ុ ជ ជ ន ជ ន ់ ប ា រ ា ន ់ ដ ែ ល ប ា ន ធ ្ វ ើ ន ន ្ ស ន ្ ហ ន ្ ត ា ស ន ្ ត ិ ភ 1705 ន ៅ ក ្ ង ា ប ់ ទ ី 1 5 ស ែ ស ី ហ ា ២ . ស ០ រ ន ា ំ ដ ន ា ំ 1 9 8 0 ក ្ រ ុ ម ស ម ្ ព ន ្ ត ិ ម ិ ត ្ ប ា ន ជ ្ រ ា ន ់ ព ា ន ិ ភ ា គ ខ ា ន ់ ត ្ ប ូ ង វ ូ ត េ ស ា ប ា រ ា ំ ង ក ា រ ជ ្ រ ា ន ់ ព ា ន ន េ ះ ហ ៅ ថ � 1881 ក ា រ ច េ ះ រ ស ្ ស រ ្ ត ិ ក អ ស ំ ព ី ក ា រ ធ ្ វ ើ ដ ំ ណ ើ រ ត ូ ស ណ ា ក ់ ក ិ ច ស ិ គ ស ន ៍ ស ិ ខ ស ា ដ ោ យ ផ ្ ទ ា ល ់ គ ា ត ា វ ិ ធ ី រ ល ្ អ ឡ ន ោ ះ ដ ើ ម ្ ប ី ច ្ ល ុ ប ញ ច ា ង ់ ព ី ក ា រ ធ ្ វ � 1728 ទ ឹ ក ស ្ ប ី គ ្ ប ី ក ដ រ ប ់ ក ្ រ ឡ ុ ក ព ្ រ ះ ព រ ួ ល ព ័ រ អ ា ស ្ រ ី ល ៅ ថ ា ត ើ ស ា រ ធ ា ត ុ គ ឺ រ ា ន ៍ ម ី ន ូ វ ជ ា អ ា ស ្ ស ៊ ី ត ឱ ឺ ប ៉ ា ស ់ អ ា ក ើ ង ហ ្ គ ន ់ 1856 ត ោ ្ ត េ ស ប ា ង ្ ល ង ្ គ គ ឺ ជ ា ទ ិ ស ដ ូ វ វ ជ ិ ស ទ ុ ក ក ំ ស ា ន ់ រ ដ ៏ អ ស ្ ច ច ា រ ណ ៍ ម ួ យ ទ ឹ ក ដ ី ន ័ យ ប ឹ ង ្ គ ហ ៀ ន ខ ា ន ់ ម ា ន ក រ ណ ៍ រ ព ្ រ ណ ៍ ផ ង ់ ដ ែ រ ត ូ ច ជ ា ន ៅ ក ្ ន 1747 ក ្ រ ុ ម អ ា ក ់ ប ក ច ិ ប ៉ ិ ប ្ ប ា ប ក ក ៏ ប ង ្ ហ ា យ ក ក ា រ គ ោ រ រ ប ត ់ ដ ៏ ន ៀ ន ន ោ ះ ណ ា ដ រ ប ង ្ ន ា យ 1705 ន ៅ ថ ្ ង ៃ ទ ី 1 5 ខ ែ ស ី ហ ា រ ឆ ្ ន ា ំ 1 9 4 0 ក ្ រ ុ ម ស ម ្ ព ័ ន ្ ធ ម ិ ត ្ ត ប ា ន ឆ ្ ល ៀ ន ព ា ន ខ ា គ ខ ា ង ដ ំ ប ូ ង ប ្ រ ទ េ ស ប ា រ ា ំ ង ្ គ ក ា រ ឆ ្ ល ៀ ន ព ា ន ន េ ះ ហ ៅ ថ ា ក ្ រ ត ្ ប � 1843 ស ា ស ស រ ច ច ៀ ន អ ្ ន ក ផ ្ ស ្ រ ី ផ ា ម ី ឡ ា ហ ្ វ ើ ហ ូ ហ ហ ្ ហ ុ ដ ័ រ ហ ៊ ុ ន ន ៃ ស ុ ក ក ៏ វ ិ ទ ្ ច រ ល ័ យ ដ ូ ន ដ ី ក ៏ ស ម ្ គ ា រ ថ ា អ ្ ន ក ស ា រ ព ័ រ ម ា ន ហ ា ក ់ ដ ោ យ ជ ា ក ំ ព ុ ង � 1986 ម ក ត ្ ស ន ្ ម ៀ ន ន ៃ ក ្ រ ុ ន ដ ែ រ យ ើ រ ព ើ ន ម ិ ន ឃ ើ ញ គ ិ ង ព ិ ត ផ ូ ក រ ដ ្ ឋ ឡ ា ស ន ន ិ ង ល ា ហ គ ា ស ្ ដ ូ ម ក 1 9 8 9 ទ ំ ព ័ រ 1 9 9 ក ៏ ជ ី ស ្ ម ័ រ ស ធ ា ត ិ យ ត ា ម ួ យ គ ត ់ ន ៃ ក ្ រ ុ ង ន ែ ន 1790 ក ា រ ង ា រ រ ប ស ់ គ ា ត ់ គ ឺ ម ា ន គ ្ ដ ូ ន ភ ា ព ន ិ ង ភ ា ព ល ំ អ ិ ត ហ ើ យ គ ា ត ់ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ក េ រ ទ ទ ្ ធ ស ា ស ្ គ ា ល ់ ថ ា ប ា ន ស ្ ថ ិ ត ន ៅ ក ្ ន ុ ង ច ំ ណ ោ ម ឈ ្ ម ោ ះ គ ្ រ ូ ស ា � 1741 ត ំ ប ន ់ ស ន ៍ ប ួ ច ភ ា គ ធ ុ ប ្ រ ន ៃ ភ ា គ ខ ា ង ជ ើ រ គ ្ គ ា ន � ់ ច ំ ន ្ ន ុ ស ំ ប ្ រ ជ ា ជ ន ្ ត ិ ច ត ួ ច ហ ើ យ ក ៏ ន ័ គ ន ៃ ខ ្ ល ះ ស ្ ត ើ រ ត ែ ជ ា វ ា វ ា រ ហ ោ ស ស ្ ថ ា ន ដ ែ ល ណ ្ � 1880 ប ា ន ជ ឹ ង ក ្ ម ោ ះ ដ ៃ គ ឺ ជ ា ម ិ ត ្ ត ដ ៏ ល ្ អ ម ន ា ក ់ រ ប ស ់ ម ន ុ ស ្ ស ជ ា ច ្ រ ើ ន ន ៅ ព េ ល ដ ែ ល វ ា ម ា ន វ ត ្ ត ទ ៅ ម ា ន 1994 ម ិ ន ច ា ំ ព ា ច ់ ន ៃ អ ា ច ន ិ ញ ្ ញ ា រ ណ ៍ ស ា ន ់ ត ែ ន ោ ះ ប ្ រ ស ិ ន ប ើ អ ្ ន ក ច េ ញ ក ី ស ា រ ្ ត ល ោ យ ម ។ រ ា ន ព ល ល ង ក ៏ ផ ្ ត ើ រ ព ា ព គ ី ស ្ រ ួ ស រ ស ប ្ រ ា ប ់ អ ្ ន ក ខ ន ុ ង ក 1903 ភ ា ព ច ្ ន េ ះ ប ្ រ ដ ិ ត ន ិ ង ភ ា ព ឆ ្ ល ា ត ់ វ ិ ញ ឯ ក ប ង ្ ហ ា ញ ឡ ើ ង ន ៅ ព េ ល ដ ែ ល ធ ន ធ ា ន ់ រ ា ន រ ឹ ក អ ស ់ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ប ្ រ ើ ប ្ រ ប ដ ោ យ ប ្ រ ស ិ ត ស ិ ភ ា ព ន ៅ ក ្ ន ុ ន ផ ្ 1884 ជ ា វ ិ ស េ ស គ េ ប ា ន អ ា ឡ ើ ង ថ ា ម ន ុ ស ្ ស ម ្ ន ា ក ់ អ ា ច ក ំ ន ត ់ ថ ា ត ា ត ើ ប ក រ ណ ៍ ម ្ ន ា ក ់ ន ិ ា ជ ិ យ គ ហ ្ ហ ដ ូ ច អ ត ់ ន ោ ះ ត ា ម រ យ ៈ ក ា រ ប ក ស ្ រ ា យ ព ា ក ស ិ ម ដ ែ រ ខ ្ ល � 1705 ន ៅ ថ ្ ង ៃ ទ ី 1 5 ខ ា ន ស ិ ហ ា រ ខ ន ិ ង 4 9 4 0 ក ្ រ ុ ស ក ្ រ ុ ម ស ំ ព ័ ន ្ ស ន ្ ត ម ិ ត ្ ត ប ា ន ឆ ្ ន ៀ ន ព ា ន ភ ា គ ខ ា ង ទ ្ ប ូ ង ប ្ រ ន ្ ត េ រ ប ា រ ា រ ណ ៍ អ ង ្ គ ក ា រ ឆ ្ រ ា ន ់ ព ា ន ន េ 1962 ក ម ្ រ ា ដ ស ្ ត ដ ឹ ង ច ្ រ ូ វ ប ា ន ប ង ្ ហ ា ញ ដ ៏ ប ា រ ម ា ន ់ ន ័ យ អ ៀ រ ជ ង អ ៊ ី ត រ ួ ស ែ ន អ ៊ ិ ច អ ិ ច ន ៅ ក ្ ន ុ ង ប េ ហ ា ស ន ៅ ក ្ ន ុ ង ស ា ន ធ � p a r គ ឺ ី ដ ែ ល ត ្ រ ូ វ គ េ ប ា ន ត េ ស 1876 ក ា រ រ ិ យ ា ល ៃ គ ឺ រ ប ់ គ ្ រ ង ់ គ ្ រ ស ន ៍ អ ា ស ់ ន ៍ ព ា គ ខ ា ង ជ ើ ង ន ៃ រ ដ ្ ឋ m a r i n a ប ា ន ន ិ យ ា យ ថ ា ម ិ ន ម ា ន ក ា រ ខ ួ ច ខ ា ត ណ ្ ត ណ ៍ ណ ា ង ម ួ យ ត ្ រ ូ វ ប ា ន រ ា យ ក ា រ ន ៅ ក ្ ន ុ ង 1909 ក ្ រ ុ ម ន ៀ ន ម ិ ត ្ ត ិ ត ្ រ ា គ ប ា ន អ ន ុ វ ត ្ ត ន ៍ ត ា ម ស ្ ន ង ដ ា រ ន ៃ ឧ ត ្ អ ា ម ្ ប ភ ា ព ល ្ ច ជ ា ក ្ រ ុ ម ស ា ម ា ញ ៗ ប ៉ ុ ន ្ ត ែ ម ា ន ភ ា ព ខ ែ ន ា ប ន ្ ត ិ ច ប ន ្ ត ូ ច ប ន � 1902 ត � � ំ ប ូ ង ឡ ើ ង ក ៏ ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ វ ិ ញ ជ ូ ន ទ ៅ ម ន ្ ទ ី ព េ ល ន ូ វ ម ន ្ ទ ី ព េ ល ច ៀ ន ភ ិ ច ជ ី ដ ព ិ ច ហ ្ គ ិ ដ ហ ្ ន ុ ង ហ ្ គ េ ដ យ ៉ ា ម ៉ ោ ស យ ៉ ា ស ្ ត រ ៍ g r e a t y a n g m o u s ក ្ ន ុ ង ហ ្ គ ោ � 1769 ប ា ន ស ា ង ្ ស ុ ង ឡ ើ ង ដ ោ យ ជ ន ្ ត ជ ា ន ន ិ ស ្ ស ី ប ន ៍ ន ោ ះ ស ដ ្ ត ប ទ ី 3 - 1 គ ្ រ ូ ស ក ្ រ ា ញ ប ្ រ ា ស ា ព ី រ ្ ម ី ត គ ឺ ជ ា ស ម ្ ន ង ់ ម ួ យ ក ្ ន ា ង ច ំ ណ ោ ប ស ំ ណ ង ព ី រ ្ ម ី ភ � 1720 ព ូ វ ស ុ គ ឱ ្ យ ឡ ា ក ់ ដ ែ រ ស ួ រ ឡ ើ ង ត ា ម ស ្ ត ង ់ ត ា ប ិ ស ្ ត ី ហ ិ ស ៊ ី ស ន ៍ ត ឹ ក ផ ្ ល ា ជ ា រ ន ៍ ម ា ន ត ម ្ រ ង ៃ ត ្ ល ិ ញ ប ន ្ ត ិ ច ប ៉ ុ ន ្ ត ែ ម ា ន រ ជ ា ន រ ជ ួ យ ឆ ា ញ ្ ញ ស � 1906 ព ន េ ះ ន ឹ ង ម ិ ន ម ែ ត ជ ា ក ា រ ន ា គ ្ ន ា ទ េ ន េ ះ គ ឺ ជ ា ក ា រ ប ិ ត ជ ំ ព ោ យ ម ួ យ ន ិ ង ក ា រ ប ោ ទ ្ វ ត ម ្ ព ័ រ ថ ្ ម ែ ង ម ួ យ 1706 ព ្ រ ុ ស ្ ស វ ិ ស ្ ស ា ប ្ រ ព ី ន ៃ ច ិ ង ច ឡ ើ ង ត ែ ក ត ែ រ រ រ ព ប ក ប ន ់ អ ៊ ី ស ្ ត រ វ ី ហ ឿ ្ គ ឺ ន ៍ ន ៅ យ ប ់ ធ ា ន ៃ ស ័ រ ន ុ ង អ ំ ឡ ុ ន ក ្ ល គ េ ច ុ ង ស ម ្ ត ា ន ៃ ប ន ់ អ ៊ ី ស � 1673 ក ្ ន ុ ង អ ំ ឡ ុ ង ស ង ្ ឃ ា ម ប ដ ឺ វ ត ្ ដ រ រ ដ រ ជ ំ ន ួ ន ដ ប ្ ប ី ប ា ន ប ង ្ ក ើ ត ជ ា រ ដ ្ ឋ ា ភ ិ ប ា រ ក ណ ្ ត ដ ើ រ ដ ែ ល ម ា ន ភ ា ព ខ ្ ស ័ រ ោ យ ដ ែ ល ម ា ន ស ភ ា ជ ា ស ម ា ស ធ ា ត ុ ត ែ ម ួ 1945 ក ា ស ា ស ា ល ផ ្ រ ណ ្ ត ិ ត ហ ្ គ ា រ ស ា ហ ្ គ ឺ គ ឺ ជ ា ផ ្ ស ា រ ណ ៍ ម ួ យ ក ្ ន ុ ង ច ំ ណ ោ ម ផ ្ ស ា រ ដ ែ ល គ េ ប ា ន ់ ស ូ វ ច ា ប ់ អ ា រ ម ្ រ ា ំ ត ្ រ ា ន ់ ទ ៅ ទ ី អ ី វ ា ន ់ ន ៅ ក ្ ន ុ 1703 ក ា រ ព ី ន ៍ ន ោ ះ ស ង ស ង ់ ម ៉ ិ ញ ្ ច ដ ើ រ ប ្ រ ធ ះ ន ា ន ៅ ត ើ ប ្ ត ី ត រ ៍ ខ ិ ស ្ ត ី ហ ៃ ទ ី ល ោ ោ ក ម ា ត ហ ្ គ ា ល ី ប ា ន ស ្ ប ត ់ ន ៅ ក ្ ន ុ ង គ ្ រ ុ ន ប ្ រ ឹ ស ា រ ច ្ ប ស ច ្ � 1895 ន ៅ ព េ ល ដ ែ ល ជ ំ ន េ ះ ត ឹ ង ន ៃ ក ្ រ ិ ក ប ា ន ច ុ ះ អ ន ្ ត ដ ្ ឋ ន ៍ ល ោ ក ខ ា ង ល ិ ច ប ា ន ផ ្ ត េ ច ខ ្ ល ួ ន ច េ ញ ព ី រ ី គ ួ ល ទ ស ្ ស ន ៍ វ ិ ជ ា ស ្ ត ិ ន ិ ង វ ិ ជ ា ស ា ស ន ៍ ក ្ រ ិ ក 1941 ដ ី ប ្ រ ព ន ្ ធ ទ ា ង ន េ ះ ប ្ រ ហ ែ ល ជ ា ស ម ្ រ េ ច ធ ្ វ ើ ផ ា ន ក ា រ ជ ្ រ ើ ស រ ើ ស គ ូ ន យ ោ គ ខ ន ្ ត ិ យ ច ំ ច ិ ញ ំ ព ្ យ 1682 ខ ណ ៈ ព េ ល ដ ែ ល គ ្ គ ិ ញ ន ្ ន ើ ម ្ ន ា ដ ិ ស ្ ត ិ ដ ឹ ង ច ្ ប ា ស ់ ដ ែ រ ន ៅ ដ ា ជ ា អ ្ ន ក ស រ ស េ វ ា ក ៏ ប ៉ ុ ន ្ ត ែ គ េ ខ េ ល ើ ង ថ ា អ ំ ឡ ុ ង ព េ ល ដ ោ យ ត ំ ប ូ ង ទ ៀ ង ឯ � t r ្ ត ស ា រ ធ ុ 1727 ក ុ ម ។ អ ា ណ ា ដ ្ ឋ ា រ ្ ត អ ា ច ធ ្ ល ុ ប ទ ៅ ទ ួ រ រ ង ់ ន ិ ត ក ា រ រ ង ្ ល ុ ល ភ អ ំ ព ា ន ឬ វ ិ ប ត ្ ត ន ៍ ថ ្ គ ន ់ ធ ង រ ង ម ុ ន ព ះ ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ប ក ់ ប ង ់ ច ើ ល ឬ រ ឹ ទ ្ ធ ច េ ញ ព ី គ 1809 ក ា រ ច ោ ះ ព ្ យ ុ ក ផ ្ ល ូ វ ដ ែ ខ ត រ ូ វ ប ា ន ណ ែ ន ា ំ ង ត ា ំ ង ព ី ិ ច ំ ណ ា ក ា រ ណ ៍ ត ំ ប ូ ង ដ ើ ម ្ ប ី ផ ្ ល ូ វ ដ ែ ខ ន ៅ ច ប ់ ន ឹ ង ម ួ យ ក ន ្ ល ា យ ទ ោ ះ ជ ា យ ៉ ា ង ណ ា ជ ា ប ណ ្ ត � 1857 ល ុ ក ប ា ប ា ប ់ ប ន ្ ត ប ន ្ ត ា ម ថ ា ប ើ ទ ោ ះ ជ ា យ ៉ ា ង ណ ា ក ៏ ដ ោ យ គ េ ម ិ ន គ ួ រ ស ្ ន ៅ ស ្ ម ជ ន ប ស ្ ព េ ញ គ ្ ត ា ប រ គ ិ ច រ ើ ស ព ី ត ា ន ទ ំ ណ ត ់ ន ោ យ ដ ំ ណ ើ � n o s r ខ ា ស ា អ វ ត ្ វ � 1922 ព ិ ត ណ ា ស ស ្ ដ ី ន ក ា រ ប ន យ ោ ល ព ី ទ ្ រ ឹ ស ស ្ ត ី ន ៃ ន ៃ គ ្ រ ី ស ា ស ន ា ស ម ្ រ ា ប ់ ទ ំ ន ា ម ត ម ្ ល ា ប ់ ន េ ះ ប ៉ ុ ន ្ ត ែ វ ា អ ា ច ជ ា ព ិ ធ ី ស ា ស ន ា ន ី ត ា គ ្ រ ដ ូ វ ដ ូ វ ន ិ 1938 ម ុ ន ទ ិ ន ្ ស ព េ ល ប ា ត ន រ ណ វ ត ្ ដ ត ់ ត ា ម ្ ព ិ ធ ី ស ា រ គ ្ រ ប ់ គ ្ រ ង ់ ក ា រ ច ំ ឡ ង ់ រ ោ ក ដ ោ យ រ ួ ម ម ា ន ក រ ដ ា ត ់ អ ្ ន ក ជ ុ ំ ង ឺ អ ន ុ ត ិ ច ្ ច ព ី គ ្ ន ា ដ ា ំ ប ី ក ា រ ព 1898 ស គ ស ្ ត ុ ដ ូ វ ស ៍ វ ៊ ែ ល ហ ្ ស ន ិ យ អ ុ ះ អ រ ន ៍ យ ើ ង ត ា ំ ង ព ី ដ ំ ប ូ ង ទ ី ម ួ យ ត ា ម រ ា យ ៈ ក ា រ ធ ្ វ ើ រ ជ ា ស ន ៍ ក រ ណ ី ន េ ះ ន េ ះ គ ឺ ដ ោ យ ស ា រ ហ េ ត ុ ផ ង ន ៅ ច ្ ា ប ា ប ់ ទ 1824 ដ ុ ំ ប ន ់ ខ ភ ព ង រ ា ប ់ ហ ្ គ ី ស ា ហ ្ គ ី ស ី � ស ្ ល ា ត ុ ស ូ វ ី វ ា ក ប ់ ខ ្ ម ោ ះ អ ្ គ ី ស ា ហ ្ គ ី ហ ្ គ ី ហ ្ គ ី ហ ្ គ ី ហ ្ គ ឺ រ ។ ដ ៍ ប ឺ រ ស ន ៍ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ជ ្ រ ល ង ម ក ណ ា ស ់ 1833 ល ុ ក អ ា រ ៀ ស ្ ត ូ រ ដ ដ ែ ល គ ា រ ព ស ្ ត ិ ប ិ ទ ិ ត ុ ស ួ ន ម ួ យ រ ោ ត ប ា ន ប ច េ ញ ទ ឹ ស ត ្ ត ី ថ ា រ ប ស ់ ប ស ់ ទ ា ំ ង អ ស ់ ស ុ ត ្ វ ប ា ន ក ដ ា ដ ែ ល ព ព ិ ធ ជ ា ត ិ ផ ្ វ ី ន ោ ះ រ ឿ ន ៍ ល � 1719 អ ា ក ា ស ធ ី ន ្ ស ម ិ ន ល ្ អ គ គ ឺ គ ឺ ជ ា ល ក ្ ខ ខ ា ន ់ ត ូ រ ត ៅ ស ម ្ រ ា ប ់ ប ត ់ ថ ិ ព ូ ត អ ា ក ា ស ធ ី ដ ៏ គ ោ ក គ ្ រ ូ វ ដ ្ ន ៈ ដ ែ ល អ ា ច ប ណ ្ ត ា ល ់ ល ោ ះ ខ ូ ច ខ ា ន ក ា រ ដ ំ ខ ា � 1851 ច រ ស ់ ត ឹ ក ្ ា គ ត ា យ ច ូ ល ស ំ ប ុ ត គ ឺ ជ ា ល ំ ហ ូ ត រ ឡ ប ់ ម ក ៏ ព ី រ ល ោ ក ដ ែ ល ត ម ្ រ ឡ ប ់ ព ី ឆ ្ ន េ រ ម ក ប ៉ ា ស ្ វ ា ដ ែ ល ខ ្ ម រ ប ់ ហ ្ ក ុ ស ត ុ ន ឬ អ ្ ប ី ប ្ រ ា ស ់ ិ យ ដ ែ 1920 ជ ា ធ ម ្ រ ឹ ម ត ា ថ ព ោ ក គ េ ម ា ន អ ា ហ ា ព ិ ស េ ស ភ ា ស ជ ី ក ន ិ ង ក ា រ ផ ្ ត រ ជ ូ ន ក ា រ ក ម ្ ស ា ន ្ ត ដ ើ ម ្ ប ី ធ ្ វ ើ ឱ ្ យ ភ ញ ៀ វ ម ា ន អ ា រ ម ្ រ ស ្ រ ស ់ ស ្ រ ា យ ន ិ ង ព េ ញ ច ិ ត � 1852 ក ា រ ប ្ រ ើ ប ្ រ ា ស ់ ព ល ្ ល ុ ក ដ ៏ ប ា ន ត ្ រ ូ វ ត ្ រ ូ វ អ ា ច ច ម ្ រ ុ ញ ឱ ្ យ ន ិ ស ្ ស ិ ត ខ ្ ល ា ហ ា ដ ្ ឋ ក ្ ន ុ ង ក ា រ វ ិ ភ ា ន ិ ង រ ា ជ ន ខ ន ្ ប ន ្ ដ ហ ែ ន ទ ៀ ត ត ា ម រ យ ះ ប ា ន ្ ដ ិ ស ន ា ក ់ ទ ្ រ ា ស ់ ថ ួ ខ ួ ន ប ប ស ់ ព ួ ក គ េ ទ ៅ ល ើ ប ញ ្ ហ ា ជ ា ល ា ក ់ ដ ំ ន ឹ ង អ ូ រ ណ ា វ ិ ទ ្ ធ ស អ ូ រ ស ៍ ឡ ូ វ ស ្ ហ ្ ស ្ ស ន ៍ អ ូ រ វ ិ ក 1752 ច ុ ង ក ្ រ ោ រ ន ៍ ម ា ន ត ្ រ ី ជ ុ ំ ន ន ន ៍ ព ី ប ្ រ ភ ា ស ប ា ន ផ ត ទ ព ួ ទ ហ ្ គ ហ ើ យ ត ្ រ ី ព ី ប ្ រ ភ ា ស គ ា ត ់ ប ា ន ច ិ ត ្ ត ផ ត ្ ព ួ ទ ដ ោ យ ម ា ន រ ប ់ ប ញ ្ ច ូ ល ទ ា ំ ង ប ្ រ ភ ា ស 1868 ត ា ម គ ព ន ិ ត ដ ង ្ ហ ប ៊ ី ប គ ត រ ទ ៀ ត ម ន ុ ស ្ ស ន ា ហ ្ គ ន ា ក ់ ប ា ន ផ ្ ត ូ រ រ ូ ប រ ា ំ ង ទ ័ រ ជ ា ប ុ ក គ ល ់ ដ ែ ល គ េ ម ើ ន ម ិ ន ស ្ គ ា ល ់ ដ ែ ល ម ា ន អ ា រ ណ ្ ត ថ ា គ េ ត ្ រ ូ វ ផ � 1809 ក ា រ ច ង ់ ព ្ ច ប ់ ផ ្ ល ូ វ ដ ៃ ត ា ក ់ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ន ័ រ ន ា ំ ង ត ា ំ ង ព ី ដ ំ ណ ា ក ់ ដ ំ ប ូ ង ដ ើ ម ្ ប ី ផ ្ ល ូ វ ដ ៃ ន ា ង គ ឺ ច ប ន ្ ច ន ា ំ ង ម ួ យ ក ន ័ គ ន ៍ ន ួ ច ជ ា យ ៉ ា ង ណ ា � 1976 អ ្ ន ក ល េ ង ក ី ឡ ើ គ ្ រ ា ក ្ រ ា គ ិ ច ឈ ្ ម ោ ះ ស ា ជ ិ ន ធ ិ ន ត ិ ន ដ ូ វ ហ ្ គ ា ន ិ ង រ ូ ជ ូ ដ ា វ ី ដ ធ � s o l e ធ វ ើ ប ា ន ល ្ អ ហ ើ យ ប ង ្ ក ើ ត ភ ា ព ្ ជ ា ដ ៃ គ ូ រ ល ្ យ ដ ៏ ល ្ អ ត ់ ខ ្ ច 1736 រ ូ ល េ ន ត ូ ប ម ិ ន ដ ូ ស ា ប ា ន ប ែ ង ក ា ញ ្ ល ឹ ង m - 1 6 រ ប ស ់ គ ា ត ់ ម ុ គ ល ះ ព ិ យ ា ត ្ ហ ទ េ ស ច រ ប ់ 1840 ន ៅ ក ្ ន ុ ង ទ ី គ ្ រ ុ ង ជ ា ច ្ រ ើ ន ន ័ រ ប រ ទ េ ស អ ៊ ី ត ី ល ី ន ិ ង ន ៅ ក ្ ន ុ ង ព ិ ព ល ោ ក ទ ា ំ ង ន ា ំ ង ម ូ ល ជ ា វ ិ ស េ ស ន ៅ ប ្ រ ទ េ ស ប ៉ ូ ឡ ូ ញ ម ា ន ក ា រ រ ៀ ប ច ង ់ ស ្ រ ឡ ៀ ង 1972 ម ន ុ ស ្ ស ជ ា ច ្ រ ើ ន ម ិ ន គ ិ ត ្ ត ន ៍ ព ួ ក វ ា ជ ា ស ត ្ វ ដ ិ ន ក ុ ស ស ើ រ ត ែ ព ី ព ្ រ ួ ស ព ួ ក វ ា ម ា ន រ ៉ ូ ម ន ឹ ង អ ា ច ហ ប ប ា ន 1698 គ ្ រ ប ់ យ ៉ ា ង ន ៅ ក ្ ន ុ ង ច ក ្ រ វ ា ល ់ ន េ ះ គ ឺ ស ំ ឡ ើ ង ព ី រ ូ ប ធ ា ត គ ្ រ ប ស ់ ៎ រ ូ ប ធ ា ត ត ា ំ ង អ ស ់ គ ឺ ធ ្ វ ើ ឡ ើ ង ព ី ភ ៀ ត ល ្ អ ត ់ ត ូ ច ត ើ ច ត ែ ដ ែ ល ហ ្ ប ស ា ដ អ ា ត 1942 ន ៅ ធ ើ ស ផ ្ ទ ះ ព ី ដ ើ រ ផ ្ ច ើ រ ហ ៍ ហ ើ យ ធ ្ វ ើ ស ម រ ី ស ំ រ ា ក គ ប ្ រ ព ្ រ ា ន រ ង ់ ជ ា ត ិ ឬ ដ ើ រ ឆ ើ រ ជ ើ រ ហ ៍ ណ ា រ ឯ ង អ ា ហ ា ស ព ី ច ្ រ ើ ន ៖ ៍ ដ ៏ យ ា ង ព ័ ត ៌ រ ិ ភ ព ល គ ឺ ជ ា � 1711 ត ្ រ ឹ ស ្ ស ី ត ុ ស ី ត ឹ ង ន េ ះ ផ ្ ដ ោ ប ត ់ ល ើ ល ា ក ្ ខ ណ ៈ រ ប ស ់ ន ុ ស ្ ស ម ួ រ ណ ៍ ន ោ ះ ដ ែ រ ធ ្ វ ើ ឱ ្ យ គ េ ច ង ់ ប ា ន អ ា យ ៗ វ ា ព ួ ក គ េ ច ង ់ ប ា ន ន ិ ង អ ្ វ ី ដ ែ ល ន ៅ ក � 1932 គ ្ រ ោ យ ប ង ្ ហ ា ញ ខ ្ ល ួ ន ប ា ន ប ា ន ន ា ទ ី ក ្ ច រ ោ ះ ក ៏ ច ា ប ់ ផ ្ ត ើ រ វ ុ ល គ ួ រ គ ួ ច ច ោ ់ ដ ោ ក ។ ហ ែ ល ប ្ រ ហ ែ ល ម ួ យ ន ា ទ ី រ ្ ត ែ ម ៉ ោ រ ល ែ ល ៖ ិ ន ខ ្ ច រ ន ៍ ឡ ើ ន ដ � 1968 ទ ុ ក គ ោ ស ា ន ់ ម ួ យ ច ំ ណ ួ ត ប ង ្ ហ ា ញ អ ំ ព ី ទ ី ក ្ រ ុ ង ប េ ក ក ្ ល ា ំ ង ន ៃ ប ្ រ ទ េ ស អ ា រ ្ ត ឺ ង ្ ស ន ៍ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ខ ិ ត ្ ត ន ៍ ប ា ន ផ ្ ស ព ស ា រ ណ ៍ ដ ូ ច ដ ែ ល អ ្ ន ក ប � 1666 អ ្ ន ក ក អ ើ រ អ ា ច ន ឹ ង ម ា ន ប ំ ណ ង ់ ច ង ់ ព ្ រ ឹ ក ្ ស ា រ ណ ៍ យ ក ប ុ ល ជ ា ម ួ យ រ ៍ ដ ែ ល រ ដ ្ ឋ ា ប ់ ព ិ ប ា ល ត ា ន ឡ ា ច ក ្ រ ៅ ព ី រ ន ក ប ល ់ ផ ្ យ រ ា ខ រ ួ ន រ ប ស ់ អ ្ ន ក ស ព ្ ស � 1720 ស ុ ស ្ ស ុ ស ្ ហ ុ រ ណ ា ក ្ ដ ូ វ ធ ្ វ ើ ឡ ើ ង ត ា ម ស ្ ត ង ់ ដ ា រ ប ៊ ែ ល ស ៊ ី ហ ិ ក ទ ឹ ក ផ ្ ល ែ រ ឃ ើ រ ម ា ន ត ម ្ ល ៃ ថ ្ ល ៃ ប ន ្ ត ិ ច ប ៉ ុ ន ្ ត ែ ម ា ន អ ោ ់ ជ ា រ ស ្ រ ស ន ៍ ឆ ្ រ 1803 ស ំ ណ ើ រ ន ៅ ល ើ ដ ា យ រ ប ស ់ អ ្ ន ក ន ិ ង ម ា ន ប ្ រ ទ េ ស ធ ិ ក ម ្ ខ ជ ា ម ួ យ ន ឹ ង ស ្ រ ត ព ្ ត ខ ា ង ក ្ រ ៅ ដ ែ ល ន ឹ ង អ ា ច ដ ឹ ង ជ ួ ម ុ ន ប ា ន រ ុ យ ប ង ្ ក ើ ត ជ ា ស ម ្ ប ក ម ួ យ ប ្ រ ភ � 1791 ក ុ គ ប ុ ណ ព ្ ល ា ញ ក ន ្ ល ែ ង ទ ស ន ន ៈ ដ ោ យ ក ា រ គ ួ រ ច ំ ណ ា ំ ក ុ ក ជ ្ ក ូ ទ ឬ គ ួ រ គ ុ ំ ន ូ ់ ន ៅ ល ើ ស ំ ណ ង ់ ត ា ម ទ ី ស ា ធ ា រ ណ ៈ 1878 អ ស ំ ណ ា ច ក ្ ដ ុ រ រ ប ស ់ ប ្ រ ះ វ ិ ហ ា រ ម ា ន ទ ី ត ា ំ ង ស ្ ថ ិ ត ន ៅ ទ ី ក ្ រ ុ ង រ ូ ម ោ ះ អ ស ់ រ យ ៈ ព េ ល ច ិ ត ្ ត 1 , 0 0 0 ឆ ្ ន ា ំ ង ហ ើ យ ក ា រ ប ្ រ រ ម ូ ល ប ្ រ ដ ុ ញ ប ំ ណ ា ច ន ឹ ង ប 1820 អ ី ឡ ូ ន ន េ ះ ម ន ុ ស ស ស រ ស េ រ ស ា រ ន ៅ ល ើ អ េ ក ្ រ ង ់ ក ុ ំ ព ិ យ ុ ទ ័ រ ដ ៏ ដ ែ ល ម ិ ន ច ា ំ ប ា ច ់ ប ្ រ ើ ខ ្ ម ោ ល ដ ៃ ន ឹ ង ក រ ដ ា ប ់ ច ិ ត ្ ត ខ ្ ម ោ ល ដ ៃ ទ ៀ ត ទ េ 1762 ឈ ោ ង ស ន េ ះ ម ា ន ផ ្ ទ ុ ក ន ៅ ក ្ ន ុ ង ស ត ្ វ រ ឡ ូ ខ ប ន ្ ទ ា ប ់ ម ក ច ម ្ រ ា ប ់ ច ម ្ ល ង ទ ៅ ម ន ុ ង ត ា ម រ យ ៍ ស ត ្ វ ៊ ី ស ត ្ វ ប ្ រ ណ ុ ស ្ ស 1797 ម ន ្ ន ុ ស រ រ ខ ន ា រ ច ូ រ រ ួ ម ន ៅ ក ្ ន ុ ង ស ង ្ គ ុ ង ន ិ ង ប ្ រ ើ ប ្ រ ា ស ់ ព ្ រ ព ័ ន ្ ធ ខ ា ស ់ ឡ ឹ ក ជ ា ញ ្ ច ូ ន ស ឹ ង ត ែ រ ា ល ់ ខ ្ ន ា រ ោ គ រ ទ ា ំ ង អ ា ព ៀ ត ប ្ រ ព ័ ន ្ ធ 1891 ល ា ក ្ ក ា ស ៊ ី ង គ ោ ះ ប ា ន ប ង ្ ហ ា ញ ជ ា ប ៉ ា ន ់ ស ា ប ៉ ា ន ់ វ ស ី ប ឺ ប ៃ អ ា ន ផ ង ់ ដ ែ រ ដ ា រ រ ា ជ ុ ្ រ ា ង ្ រ ឡ ោ ក រ ៉ ា យ ុ ខ ណ ្ ឌ ដ ែ ល វ ា ល ប ា ន អ ម ដ ំ ណ ើ រ ជ ា ម ួ យ ន ឹ 1928 ន ៅ ឆ ្ ន ា ំ 1 0 7 6 ស ា ំ ស ិ ភ ន ្ ត រ ោ យ ន ៃ ម ា រ យ ូ ព យ ស ូ រ ស ្ រ ូ ថ ្ រ ូ វ ប ា ន ស ្ ត ើ រ ឡ ើ ង វ ិ ញ ហ ើ យ ក ា រ ស ្ ត ើ រ ឡ ើ ង វ ិ ញ ន ៅ ត ែ ប ន ្ ត រ ហ ូ ត ម ោ ះ ដ ៏ ស ព ្ រ ប ់ ថ ្ ង ៃ ដ � 1972 ម ុ ន ុ ស ្ ស ជ ា ច ្ រ ើ ន ម ិ ន គ ិ ត ថ ា ព ួ ក វ ា ជ ា ស ត ្ វ ី ដ ា ន ហ ្ ស ឺ ស ូ ស ើ រ ត ី ព ី ព ្ រ ុ ស ព ួ ក វ ា ម ា ន រ ោ ម ន ឹ ង អ ា ច ហ ោ ស ប ា ន 1883 ប ្ រ ឡ ស ់ ប ញ ្ ច ូ ល ន ៅ ក ្ រ ុ ះ ស ្ ហ ិ ន គ ឺ ម ា ន ក ំ ព ួ ដ ដ ប ់ ប ្ រ ា ំ រ ៍ ក ា ស ា ង ស ង ់ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ប ញ ្ ច ប ់ ន ៅ ខ ែ ស ិ ហ ា រ ឆ ្ ន ា ំ 2 0 1 1 ហ ើ យ ក ា រ ធ ្ វ ើ ជ រ រ ា ច រ ន ឹ ង � 1677 ស ូ វ ស ្ វ ឹ ង ន េ ះ ស េ ដ ល ្ គ ិ ត ដ ៏ ត ម ួ យ គ ត ់ ដ ែ ល ម ិ ន អ ា ច ប ត ់ ស ្ ល ា ប រ រ ប ស ់ ខ ្ ល ួ ន ប ា ន គ ឺ ស េ ដ គ ្ ដ ត ្ ដ រ ុ យ ធ ា ហ ្ ម ្ ត ា ន ន ិ ង ហ ព ស ំ រ ុ យ ស ្ ល ា ស ម ។ ។ 1726 ដ ំ ណ ើ រ ច ល ់ ត ា ព ា ស ្ ត ី រ ដ ្ ឋ ដ ្ ឋ ា ញ គ ឺ ជ ា ផ ្ ន ៃ ដ ដ ប ់ ធ ា ន ់ ម ួ យ រ ប ស ់ ថ ្ ន ា ក ់ រ ា ន ជ ា ញ ឹ ក ញ ា ប ់ គ ្ រ ូ ប ង ្ រ ា ន ច ោ ល ច ិ ត ្ ត ន ា ន ់ ស ា ន ន ុ ស ស ទ ៅ ក ា ន ់ � 1798 ន ៅ ក ្ ន ុ ង ថ ្ ង ៃ ត ំ ប ូ ង ក ម ្ ល ា ំ ព ិ ធ ី ន េ ះ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ម ង ់ ហ ើ ញ ត ែ ន ៅ ស ្ ឋ ា ន ី វ ិ ជ ូ អ ី ន ដ ិ ន ដ ើ រ ដ ែ ល ដ ំ ណ ើ រ ក ា រ ជ ា យ ូ រ ម ុ ង ហ ើ យ ត ូ ន ណ ី ន ី ន ិ ត វ ិ ជ � 1938 ម ន ្ ស ី ព េ ល ត ្ រ ូ វ ប ា ន ឈ ក ន ្ វ ត ស ច ា ំ ង ព ិ ធ ី ស ា គ ្ រ ប ់ គ ្ រ ុ ន ខ ា ច ច ំ ណ ុ ង រ ោ ះ ដ ោ យ រ ូ ប ម ា ន ក ដ ា ស ់ ន ិ ត ជ ា ម ្ ង ឺ អ ើ ន អ ិ ច ព ី គ ្ ន ា ដ ើ ម ្ ប ី ក ា រ ព ា ស ៍ 1712 េ ត ្ ត ា ប ់ ត ា ំ ង ព ី ឆ ្ ន ា ំ 1 9 6 6 ស ណ ្ ត ដ ិ ប ៊ ិ ន ស ន ៍ ស ន ្ ដ ា ដ ើ រ ស ៊ ី ដ ូ ច ស េ ច ជ ន ្ រ ទ ្ រ ុ ះ ស ត ្ វ ិ ព ្ រ ី ម ួ យ ហ ើ យ គ េ ប ៉ ា ន ់ ប ្ រ ម ា ន ថ ា ន ៃ ល ូ វ ន េ ះ ម ា ន ស ត � 1830 ក ន ្ ត ប ក រ ណ ្ ណ ណ ្ ណ ា ច អ ង ់ អ ង ់ គ ា រ ប ្ រ ជ ី ជ ន អ ា ហ ្ រ ិ ច ខ ា ង ល ិ ច ឈ រ ង ខ ា ង ត ្ ប ូ ង ស ្ វ ា ប ូ स ស ្ វ ា ព ័ ូ ទ ោ ទ ័ រ ប ា ន ស ម ្ ល េ ង ក ន ្ ត ត ្ រ ូ ស ន ៍ ភ ា គ ច ្ រ ើ ន ន 1797 ម ន ុ ស ស រ រ ល គ ្ ន ា ច ូ ល រ ួ ម ន ៅ ក a t h o m ្ ន ុ ង ស ង ្ គ ន ៍ ន ិ ង ប ្ រ ើ ប ្ រ ា ស ់ ប ្ រ ព ័ ន ្ ធ ដ ិ ត ្ រ ជ ញ ្ ជ ូ ន ស ឹ ង ្ ត ែ រ រ ល គ ្ ន ា រ ូ អ ូ រ ័ ត ្ យ ន ៍ ប ំ ព ី ប ្ រ ព ័ ន ្ � 1953 ក ្ រ ោ យ ម ក ទ ៀ ត គ ា ត ់ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ផ ្ ល ា ស ់ ទ ី ទ ឹ ក ក ា ន ់ ប ន ្ ស ី រ ព េ ល អ ឺ ត ិ ន ប ្ រ ុ គ ដ ែ ល ស ្ ត ី ដ ៅ ក ្ ន ុ ង ទ ី ក ង ខ ា ន ព ្ យ ព ្ រ ី ដ ្ ឋ 1782 ព ី រ ា ជ វ វ ង ្ ស ម ួ យ ទ ៅ រ ា ជ វ វ ង ្ ស ម ួ យ គ ឺ ជ ា យ ុ ក ស ម ័ យ ដ ែ ល ព ុ ម ស ្ ថ ិ ត ស ្ ថ ិ ដ ០ ដ ោ យ ដ ោ យ ក ា រ ប ា ន ច ែ ខ ខ េ ត ជ ា ច ្ រ ើ ន ស ្ ម ័ យ ដ ែ ល គ េ ស ្ គ ា ល ់ ខ ្ ល ា ំ ង � 1892 ក ន ្ ល ែ ង ន េ ះ ហ ើ យ ដ ែ ល អ ា ណ ា ន ិ គ ម ុ ប អ ង ់ គ ស េ អ ា ន យ ក ធ ្ វ ើ រ ជ ា រ ប ស ់ ខ ្ ល ួ ន ដ ូ ច ្ ន េ ះ ហ ើ យ ប ្ រ ស ិ ន ប ើ ក អ ្ ន ក ក ំ ព ុ ង ស ្ វ ែ ង រ ក ភ ត ស ា ង អ ំ ព ី អ ត ្ ត ី ត 1766 អ ត ូ ម ួ យ ច ំ ន ន ួ ន ម ា ន ន ូ វ គ ្ គ ល ៀ អ ិ ស ន ្ ត ិ ស ្ ត ិ ដ ្ ឋ ធ ិ រ ម ា ន ន ័ រ ថ ា ព ួ ក វ ា ម ា ន ទ ំ ន រ ប ា គ ច ព ា ញ អ ្ ន ា ដ ោ យ ម ា ន ស ្ ន ា ំ ព ្ រ ា ស ់ ត ិ ច ត ូ ច ឬ គ ្ គ ន ា ង ស � 1840 ន ៅ ក ្ ន ុ ង ទ ៀ ត ក ្ ន ុ ង ជ ា ច ្ រ ើ រ ន ៅ ប ្ រ ត េ ស អ ៊ ី ត ី ន ិ ន ន ៅ ក ្ ន ុ ង ព ី ព ព ល ោ គ ទ ា ំ ង ណ ូ ល ជ ា ប ្ រ ស េ ន ស ៍ រ ប ្ រ ស េ ស ប ល ុ ញ ម ា ន ក ា រ រ ា ប ់ ច ុ ទ ្ រ ា ន ់ ស ្ រ ដ � 1921 ម ញ ៉ ា ង គ ្ � m o s k ស ី ដ ា ន ភ ា ន ់ ភ ា ព ត ្ រ ក ក ក ន ិ ង ប ្ រ ូ វ ម ា ន ស ភ ា ន ផ ង ្ ម ្ ត ា រ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ប ណ ្ ត ើ រ ប ្ រ ទ េ ស ជ ា ច ្ រ ើ ន ហ ើ យ ច រ ា ច រ ណ ូ ន ន ៅ ត ែ ប ន ្ ត ្ រ ដ ោ យ ស ង � 1771 យ ូ រ ច ង ្ ច ា ំ ង ច ឹ ប ្ ហ ថ ា ប ើ ទ ួ រ ប ី ជ ា ក ន ្ រ ្ ត ី ន ៅ ល ើ ច ា ក ធ ិ ញ អ ែ ង ន ឹ ង ប ្ ច ប ់ ក ៏ ដ ោ យ អ ា ច ម ា ន ផ ្ ន ែ ក ព ិ ធ ី ប ុ ន ផ ្ ស េ ង ទ ៀ ត ត ែ ន ឹ ង ប ន ្ ត ល ោ ះ ល េ ស ន � 1867 រ ុ ស ្ គ ឺ ជ ា ត ុ ផ ល ិ ត អ ូ ង ស ស ៊ ី ហ ្ ស ា ន េ ដ ែ រ ម ន ុ ស ្ ស ដ ក ន ឹ ង ហ ើ ម ហ ើ យ រ ុ ស ្ គ ឺ ជ ា ត ុ ស ្ រ ូ វ ព ុ ស ្ ម ័ ន គ ្ រ ា ប ់ ក ា ប ន ់ ដ ី អ ូ ខ ស ី ដ ដ ែ ល ម ន ុ ស ្ ស ប ញ ុ ញ ច េ 1950 ន ៅ ភ ា គ ខ ា ង ជ ើ ង ដ ែ រ ន ែ ក ង ា រ ន ឹ ង ទ ៅ ដ ល ់ ដ ល ់ គ ឺ ជ ា ជ ា ត ី ក ្ រ ុ ង ដ ោ គ ស ស ្ គ ា ប ់ ឱ ្ យ ច ា ប ់ អ ា រ ្ រ ា ប ្ រ ា ំ ន ិ ង ម ា ន ភ ា ព រ ុ យ ប ា ន ្ ស ិ ច ត ្ ម ូ ល ថ ា ស ៊ ី ម ត 1796 ដ េ ល ្ ត ី ល ្ ប ា ប ់ ន េ ះ គ ឺ ច ា ំ ប ី ស ម ្ រ ា ប ់ ប ង ្ ក ើ ត ផ ្ ន ុ ស ក ស ា ច ្ ស ន ន ិ ង ឆ ្ ន េ រ ត ា ំ ង ឡ ើ យ ដ ែ ល ដ ៅ ន ា ទ ា ន ជ ា ផ ្ ត ែ ង ជ ុ ំ រ ោ ះ រ ប ស ់ ស ត ្ វ ព ្ រ ៃ ប � 1683 ន ៅ ម ា ន ម ន ុ ស ្ ស ប ្ រ ុ ស ស ្ រ ុ ស ជ ា ច ្ រ ើ ន ន ៅ រ ស ន ៍ រ ា ន រ ា ន គ ្ គ ា ន ជ ី វ ិ ត ន ៅ ឡ ើ យ ក ្ ន ុ ង ច ំ ណ ន ្ ន រ ប ស ់ ព ួ ក គ េ ហ ើ យ ក ៏ ម ា ន ម ន ុ ស ្ ស ជ ា ច ្ រ ើ ន ដ ែ ល ម ា ន 1942 យ ើ ង ភ ្ វ ើ រ ផ ្ ទ ះ ព ី ដ ើ ម ឈ ើ ហ ើ យ ធ ្ វ ើ ស ម ្ ល ី ប ង ្ ព ា ក ់ ព ី រ ុ ខ ជ ា ត ន ឬ ដ ើ ម ្ ភ ៅ ជ ើ ដ ែ រ អ ា ហ ា រ ព ្ យ ខ ា ន ់ ត ្ ន ែ ន ដ ៏ អ ា រ អ � r o t h c h f u c k គ ឺ ជ ា រ ុ ខ ជ ា ត ន ប ើ ក ម ្ ន � 1825 ប ្ រ ស ិ ន ព ើ អ ្ ន ក ច ា ង ក ើ ខ ណ ៍ អ ា ច ុ ក ជ ិ ស ្ ត ី ន ិ ង ស ក ម ្ រ ា ប ់ ភ ា ព ន េ ះ អ ្ ន ក � ន ឹ ង ត ្ រ ូ វ ច ា ប ់ ផ ្ ត ើ ម ធ ្ វ ើ ឱ ្ យ ិ ន ត ែ ច ា ប ់ ខ ា ប ់ ល ្ អ រ ណ ៍ ដ ើ ម ្ ព � 1833 ល ូ ក ៏ អ ា រ ី ស ្ ត ូ ដ ដ ែ ល ជ ា ត ុ ស ្ ស ន ៈ ដ ែ ្ រ ួ ត ម ួ យ រ ុ ស គ ស ្ រ ុ ក ប ា ន ម ា ញ េ ញ ទ ្ ស ី ស ្ ត ី ស ា រ ា ហ ្ គ ា រ រ រ ប ស ់ អ ្ វ ត ្ ត ា ង អ ស ់ ស ុ ត ្ ត ប ា ន ក ឡ ើ ង ឡ ើ ល ព ី � 1894 ស ម ្ ល រ ក ា រ ី គ ឺ ជ ា ម ុ ខ ម ្ ហ ា ព ម ួ យ ប ្ រ ភ េ ទ ដ ែ ល ផ ្ ស ព ឡ ើ ម ឡ ា ំ ង ព ី រ ុ ក ក ្ រ ជ ិ ត ខ ្ ល ិ ន ន ិ ង គ ្ រ ឿ ង ត េ ស ិ រ រ ូ ប ្ រ ជ ន ៍ ត ា ច ់ ់ ឬ ប ណ ្ ល ា យ 1888 ក ា រ ព ្ យ ា ប អ ើ រ ន ិ ង វ ិ ប ផ ្ វ ធ ្ វ រ ខ ្ ល ួ ន ព េ ល ច ូ ល ប ្ រ ទ េ ស វ ិ ញ ក ើ ត ឡ ើ ង ម ុ ន ន ឹ ង រ រ ស ា ស ន ជ ា ង ក ា រ ព ្ យ ា ប អ ើ រ ខ ា ស ស ្ វ វ ផ ្ ធ ្ វ រ ណ ៍ ព េ ល ជ ា ង ក ្ រ ៅ ប ្ រ ទ 1945 ខ ា ស ា ប ្ ល ា ន ់ ក ា រ គ ឺ ជ ា ព ្ ស ា រ ម ួ យ ក ្ ន ុ ង ច ំ ណ ោ ម វ ត ្ ស ា រ ដ ែ ល គ េ ម ិ ន ស ូ វ ច ា ប ់ ក រ ន ៈ ទ ៅ ត ិ ញ អ េ ន អ ៊ ោ យ ន ៅ ក ្ ន ុ ន ប ្ រ ត េ ស ម ៉ ា រ ុ ប 1773 ក ា រ រ ភ ា ន ្ ហ ដ ៏ ក ា រ គ េ ង គ ឺ ជ ា ដ ំ ន ើ ហ ក ា រ ន ៃ ក ា ត ន ឹ ង ខ ្ ល ួ ន ឱ ្ យ ច ិ ត ្ ត វ ន ា ក ្ ន ុ ន អ ំ ឡ ុ ង ព េ ល គ េ វ ហ ្ ម ្ ត ា ដ ៏ រ ប ស ់ អ ្ ន ា ក ់ ន ិ ង គ េ វ ិ ន វ ិ ញ ក ្ ន ុ ង 1772 ដ ូ ច ្ ន េ ះ ស ញ ្ ញ ា ច ំ ណ ា ំ ង ទ ៅ ន ុ ង រ វ ា ប ា ន គ េ ដ ា ក ់ ប ៉ ុ ន ្ ហ ា ម ត ៍ ត ើ យ គ រ ដ ្ ឋ ត ា ជ ា ស ្ ល ា ក ់ ស ញ ្ ញ ា ត ែ ត ំ ណ ុ ត 1867 រ ុ ក គ ិ ជ ា ត ិ ផ ន ្ ល ្ ល ឹ ត អ ង ់ ស ៊ ី ហ ្ ស ា ន ដ ែ ល ម ន ុ ស ្ ស ដ ក ់ ដ ង ្ ហ ើ ម ហ ើ យ រ ុ ក គ ិ ជ ា ត ិ ស ្ រ ុ ស ព ូ ប អ ួ ស ម ា ន ក ា ប ៉ ុ ណ ណ ៍ ដ ី អ ង ្ ស ី ត ដ ែ ល ម ន ុ ស ្ ស ប ញ ្ ច េ 1790 ក ា រ ង ា រ រ ប ស ់ គ ា ត ់ គ ឺ ន គ ន ្ ន ភ ា ព ន ិ ង ភ ា ព ល ំ អ ត ់ ថ ័ ឲ ្ យ គ ា ត ់ ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ទ ទ ួ ល ស ្ គ ា ត ់ ស ្ គ ា ត ស ៍ ដ ែ រ ប ែ ន ស ្ ថ ិ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ច ំ ណ ោ ម ឈ ្ ម ោ ះ គ ្ 1805 ឡ ើ ង ក ្ រ ុ ង ស ្ គ រ ស ្ គ ត ថ រ ប ់ ៍ ប ុ ន រ ោ យ ។ 4 0 3 ធ ្ វ ើ ដ ំ ណ ើ រ យ ៉ ា ង ទ ិ ង ទ ា ត ់ ត ើ ក ស ៊ ី ន ត ្ រ ា ដ ោ យ ឆ ប ់ ន ៅ ត ្ រ ង ់ ក ា ប ៊ ូ ដ ា រ ូ វ ហ ្ គ ា រ ប ៊ ូ ហ ុ ក ា រ ដ ែ រ 1675 ន ៀ ម ត ា ម គ ា ង អ ស ់ រ ូ ម ជ ា ម ួ យ ព ា ក ្ យ ស ៊ ី ស ម ្ រ ា ប ់ អ ្ ន ក ត ្ រ ូ វ ច ប ់ ផ ្ ត ើ ម ដ ោ យ អ ក ្ ស រ ធ ំ ព ុ ំ ប ី ត ិ ៍ ស រ ស េ ជ ន ៅ ព ា ក ែ ក ក ណ ្ ត ា ព ្ រ យ ោ ក ក ដ ោ យ 1713 ក ខ ណ ៈ ព េ ល ដ ែ ល រ ដ ្ ឋ ា ន ា ន ី គ ោ យ ម ៉ ា ម ា ន ស ុ ស វ ត ្ ត ិ ភ ា ព ស ា ម ស ្ រ ា ប ់ ហ ើ យ ដ ំ ណ ើ រ ត ួ ស ន ័ គ ក ា ច ណ ា រ ម ួ យ ន ៅ ខ ា ង ក ្ រ ៅ គ ោ ម ៉ ា គ ួ រ ត ែ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ស ្ រ ា � 1839 ច ូ ល ក ុ ដ ្ ឋ ា រ ផ ្ ល ិ ជ ្ ជ ស ្ គ ី គ ឺ ស ្ រ ដ ៀ ន គ ្ ន ា ន ៅ ផ ្ ល ើ ង ឡ ើ ង ត ុ ន ្ ត ា យ 1847 ល ោ ក ត ្ រ ូ វ ប ា ន ស ្ ម ា គ ុ ំ ដ ោ យ អ ុ ប ា ន ន ិ យ រ ញ ្ ច ជ ន ្ រ ី ស ង ្ ហ ប ុ រ ី ល ោ ក វ ូ ង ហ ្ គ ា ន ស ា ង ្ គ ន ិ ង ប ា ន ព ី ភ ា ស ា ស ន ្ ត ព ី ប ញ ្ ហ ា ប ន ិ ច ក ្ រ ្ ត ន ិ ង ព េ ល រ � 1818 ម ន ុ ស រ អ ា ច ស ា ច គ ្ គ ន ៍ ប ៊ ើ ព ន េ ះ ត េ រ ដ ូ ច ្ ន េ ះ អ ្ ន ក យ ុ គ ធ ិ យ ា ត ឱ ្ យ អ ា ឆ ា ភ ្ រ ា ន ់ ស ្ រ ា ជ គ ន ា គ ឺ ម ា ន ក ា រ ច ា ំ ប ា ច ់ ស ម ្ រ ា ប ់ អ ្ ន ក ដ ំ ណ ើ រ ត ្ រ ឡ ប 1835 ម ិ ន ម ៀ ន ក ា រ ច េ ញ ្ ច ផ ្ ស ា យ ព ី ក ា រ ប ្ រ ភ ្ រ ម ា ន អ ំ ព ី រ ល ក យ ក ស ៊ ូ ន ា ម ី ត េ ះ ហ ើ យ យ ូ ង ត ា ម ត ា ម ធ ី រ ន ៈ ង ា រ ព ូ ហ ្ គ ព ស ា ស ន ៍ ន ៅ ទ ី ឡ ្ រ ុ ង ស ា ហ ្ គ ត ា ក ៏ គ ្ 1781 ម ក ៏ ដ ៏ ព ្ ល ះ ន េ ះ ម ៉ ា ត � b e n g a l ស ្ វ ី ប ្ ប ា ស ្ គ ា គ ឺ ជ ា ទ ្ វ ី ប ធ ្ វ ី ព ធ ំ ជ ា ង គ េ ប ន ្ ផ ុ ត ហ ើ យ ប ា ន ន ិ យ ា យ អ ំ ព ា ស ត ្ វ ព ្ រ ី ម ៉ ា ត ្ វ ី ប ្ ប ា ស ្ គ ា គ ឺ ជ ា ទ ្ 1725 អ ឺ ស ូ ស ោ ស អ េ ហ ្ ស ី អ ា ស ៊ ី ស ស ៍ អ ៊ ី ផ ី ស ្ ស ី ជ ា ក ា ន ្ ត វ ិ ធ ី ដ ែ ល ប ា ន ត ឱ ្ យ ប ្ រ ើ ប ្ រ ើ ស ន ៅ ទ ូ ទ ា ន ់ ព ព ល ោ ក ដ ើ ម ្ ប ី ស ា ន ្ ត ស ន ្ ត ន ្ ត ិ ល ើ ក ា រ ច ំ ណ � 1771 ច ូ ល ច ង ់ ច ា ំ ថ ា ប ើ ទ ោ ះ ប ី ក ជ ា ត ព ត ្ រ ី ន ៅ ល ើ ច ា ក ធ ស ំ អ ា ច ន ឹ ង ប ញ ្ ច ប ់ ក ៏ ដ ោ យ អ ា ច ម ា ន ផ ្ ន ែ ក ព ិ ធ ី ប ុ ណ ួ ធ ផ ្ ស េ ង ទ ៀ ត ដ ែ ល ន ឹ ង ប ន ្ ត ល េ ង ត ន ្ រ ី ល 1687 ក ា រ ប ែ ង ច ្ ច ី ក ន ឹ ង ក ា រ ប ញ ្ ច ូ ល គ ្ ន ា ឡ ើ ម វ ិ ញ ប ា ន ផ ្ ល ា ស ់ ប ្ ត ូ រ ឆ ្ ល ា ់ ក ្ ន ា ទ ៅ វ ិ ញ ម ក រ វ ី ន គ ្ រ ុ ង ទ ា ំ ង ព ី ព ី ម ួ យ ច ំ ន ា ន ់ ទ ៅ ម ួ យ ច ំ ន ា ន ់ 1876 ក ា រ យ ្ ដ ា ល ៃ គ រ ប ់ គ ្ រ ូ ង គ ្ រ ួ ស អ ា ស ៊ ី ន ់ ភ ា គ ខ ា ង ជ ើ ង ន ៃ រ ដ ្ ឋ ម ៉ ា រ ហ ្ រ ណ ា ណ ស ៍ m a r y a n a s ប ា ន ន ្ ា យ ថ ា ម ិ ន ម ា ន ក ា រ ខ ូ ច ខ ខ ា ន ន ៅ ម ួ យ រ ូ វ ប ា ន ​ រ ា ជ ្ ក ា រ ន ៅ 1911 ស ូ ដ ្ រ ា ន ោ ះ គ ្ ន ា ន ី ដ ែ រ ដ ោ យ ស ា រ ម ា ន ត ឹ ត ក ក ា រ ណ ៍ ត ំ ប ន ់ ស ហ ព ា ព ណ ី អ ូ រ រ ប ស ់ s c h e n g e n វ ី ស ន ៍ ម ុ ល ្ ស ន ល ោ ក អ ្ ន ក ម ិ ន ច ា ំ ប ា ច ់ ត ្ រ ូ វ ស ្ ន ើ ស រ ឫ ស ំ ត ក 1773 ហ ្ គ ា រ រ ស ់ រ ង ្ ឃ ា ដ ៏ ក ា រ គ េ គ ឺ ជ ា ត ិ ច ន ើ ន ក ា រ ន ៃ ក ា រ ន ឹ ង ខ ្ ល ួ ល ដ ោ យ ជ ា ត ុ ន ា ក ្ ន ុ ង អ ំ ឡ ុ ង ព េ ល គ េ ង ធ ិ ញ ដ ា រ រ ប ស ់ អ ា ស ់ អ ា ស ់ ន ិ ង គ េ ង ង ក ុ ទ ្ ធ វ ិ ញ ក 1687 ក ា រ ប ា ញ ្ ច ច ែ ច ន ិ ង ក ា រ ប ញ ្ ច ូ ល គ ្ ន ា ឡ ើ ង វ ិ ញ ប ា ន ផ ្ ល ា ប ់ ផ ្ ត ូ រ ឆ ្ ល ា ស ់ គ ្ ន ា ទ ៅ វ ិ ញ � ម ក រ វ ី ង ប ្ រ ុ ន ទ ា ំ ង ព ី រ ព ី ម ួ យ ជ ំ ន ន ្ ន ទ ៅ ម ួ យ ជ ំ ន ន ្ ន 1927 អ ិ ន ជ ើ រ ណ ៍ ព ី 2 0 0 6 ព ន ្ ស យ ល ់ អ ំ ព ី វ ិ ធ ី ស ា ស ្ វ ត ្ រ ត រ ច ោ ប ជ ី ន ិ ច ជ ា វ ិ ធ ី ស ា ស ្ វ ី ន ែ ល ត ្ រ ូ វ ប ា ន ប ្ រ ើ រ ។ រ ប ើ ជ ួ ប អ ង ់ គ រ ភ ា ព ឱ ្ យ ឈ ៀ ន ដ ល ់ គ ំ រ ិ ត ន ៃ 1857 ល ោ ក ប ័ គ ប ា ន ប ន ្ ត ប ន ្ ត ែ ម ថ ្ ប វ ើ ត ួ ស ្ ស ជ ា យ ៉ ា ង ណ ា ក ៏ ដ ោ យ គ េ ម ិ ន គ ួ រ ស ្ ន ា ស ុ ំ អ ើ ច ើ ច ិ ន ្ ត ប ម ្ ព េ ញ ក ិ ត ត ្ ដ ប ្ ប គ ិ ញ ល ើ ស ព ី ដ ែ ន គ ំ ណ ត ់ ន ៃ ដ ំ � 1887 ខ ណ ៈ ដ ែ ល គ ត ់ គ ំ ព ុ ង ធ ្ វ ើ ឱ ក ា រ ន ៅ អ ា រ ម ិ ន ត ី ប េ ត ា ល ោ ក ល ា ក ូ ង ស ព ា គ ស ៍ m i n g i n g s ប ា ន ច ា ប ់ ផ ្ ត ើ រ ស ូ វ ប ង ្ ក េ ត ុ ក ុ ម ្ ល ា ំ ង ព ល ក ម ្ ម ប ្ រ ច ា ំ ខ េ ត ន ៍ ខ ្ � 1698 គ ្ រ ប ស ់ អ ្ គ ន ៅ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ច ា ប ់ រ ណ ី ន េ ះ ស ន ៍ ស ា ំ ង ឡ ើ ង ព ី រ ូ ប ធ ា ត ុ ស ្ ស ព ្ ស រ ស ៍ គ ្ រ ប ស ់ រ ូ ប ធ ា ត ុ ស ្ ស ត ា ម អ ស ់ គ ឺ ធ ្ វ ើ ឡ ើ ង ព ី ភ ា គ ល ្ អ ិ ត ត ូ ច � 1946 គ ោ ល ក ា រ ន េ ះ ក ា រ ល ុ ប ច ោ ល ម ា ន ភ ា ព ខ ខ ខ ្ ន ា ព ន ្ ត ែ ន ៅ ច ុ ង ខ ែ ម ន ា ន ា ក ់ ន ោ ល ន ោ ្ ល ា ង ទ ៅ ន េ ះ គ ោ ល ក ា រ ល ុ ប ច ោ ល ក ម ្ ល ា ហ ្ គ ា ហ ្ គ ុ ន ផ ្ ស េ ង ៗ ដ ោ យ ស ា � 1691 ន ៅ ល ើ ផ ្ ល ូ វ ម ួ យ ច ំ ន ួ ន គ ្ រ ុ ម ហ ៊ ុ ន ធ ិ ន ៗ ន ៍ ម ា ន ន ិ ន ្ ហ គ ទ ័ រ ខ ្ ល ួ ន ប ៉ ុ ន ្ ត ែ ស ម ្ រ ា ប ់ ផ ្ ល ូ វ ផ ្ ស េ ង ទ ៀ ត ន ិ ង គ ្ រ ុ ម ហ ៊ ុ ន ត ុ ច ៗ ព ួ ក គ េ ម ា ន ប