1874 ម ន ុ ស ្ ន ន ៍ ម ួ ច ច ំ ន ន ង គ ឺ ត ា ៳ រ គ ន ់ ដ ្ ឋ ា យ ត ្ រ ូ វ ប ន ្ ត ែ ម ន ុ ស ្ ស ជ ច ្ រ ើ ស ជ ិ វ ា ថ ា គ ន ់ ដ ្ ឋ ា យ ម ិ ន រ ូ វ ទ េ អ ត ់ ថ ា ប ្ រ ព ា ធ ា ន ់ ប ្ រ ា អ ត ី ត ធ វ ើ ដ ំ 1803 ស ំ ណ ៅ ោ ម ន ៅ ល ុ ដ ឹ យ រ ប ស ់ អ ្ ន ក ន ិ ង ម ៀ ន ប ្ រ ត ិ ក ា ម ជ ា ម ួ យ ន ៅ ស ្ រ ត ប ់ ខ ា ន ក ្ រ ៅ ដ ែ ល ន ឹ ង អ ា ច ន ឹ ង យ ុ ះ ន ៍ ប ា ន រ ុ យ ប ង ្ ក ើ ត ជ ា ស ម ្ ប រ ប ួ រ ប ្ រ ភ េ ទ 1919 ទ ី ក ្ រ ុ ង ន េ ះ ក ៏ ជ ា ម ូ ល ដ ្ ឋ ា ន ដ ើ ម ្ ប ី ឡ ើ ង ផ ្ ន ំ ភ ្ ល ើ ង ន េ រ ា ហ ្ គ ន ់ ហ ្ គ ូ ន ន េ រ ា ហ ្ គ ហ ្ គ ូ រ ួ ម ជ ា ម ួ យ ន ឹ ង ក ា រ ត ា ម ្ ព ម ៉ ុ ន ធ ា ន ឈ ្ ក ុ រ ី ឡ ា ដ ែ ល 1795 ត ា ង ព ី ឆ ្ ន ៅ 1 9 7 8 ម ក ព ្ រ អ ប ប ស ់ ប ោ ះ ឆ ្ ន ោ ត ត ្ រ ូ វ ត ែ ម ា ន ត ម ្ ល ា ភ ា ព ដ ើ ម ្ ប ី អ ុ យ អ ្ ន ក ប ោ ះ ឆ ្ ន ោ ត ន ិ ង អ ្ ន ក ស ង ្ គ េ ត ្ រ ក ា រ ប ស ់ ឆ ្ ន ោ ត អ ា ច ធ ្ វ � 1861 ជ ា ល ទ ្ ធ ផ ល អ ្ ន ក ស ម ្ ដ ី ប ា ន ជ ួ ប ប រ រ ី ង ក ញ ឆ ា រ ន ៅ ល ើ ឆ ា រ ហ ើ យ រ ង ន ៅ ខ ង ន េ ះ ន េ ះ ផ ្ ទ ា ល ់ ប ំ ព ង ់ ត ែ ល ើ ក ទ ឹ ក ជ ី ន ឱ ្ យ ឱ ូ ច ទ ួ ន ន េ ះ ក ជ ន ោ ះ ច ូ ល រ ួ ម 1823 ល ំ ផ ុ ស ច រ ា ច ច រ ណ ៌ ម គ ឺ ជ ា ក ា រ ស ួ ស ា រ ទ ៅ ល ើ ច រ ឡ ើ ន ា រ រ ប ស ់ អ ្ ន ក ប ា ក ប រ ប រ ន ិ ង យ ា ន ា យ ន ្ ត ជ ា ល ក ្ ខ ខ ណ ៈ ប ុ គ ្ គ ន គ ន ់ ន ៍ រ វ ា ង ច ំ ន ុ ស យ ព ី រ ន ឹ ង អ ន ្ ត រ 1969 គ េ ប ា ន ល ើ ក ឡ ើ ង ថ ា ទ ី ក ន ្ ល ែ ង ដ ែ ល ម ា ន ប ្ រ ស ិ ដ ភ ា ព ា ព អ ំ ផ ុ ស ស ម ្ ល ា ប ់ គ ោ ល អ ោ រ ដ ា ត រ ត ោ ះ រ ូ ប ស ំ គ ា ន ់ គ ឺ ណ ៍ គ ឺ ណ ៍ ន ៅ ខ ្ ស ែ ប ្ រ ស ព ស ់ គ ្ ន ា ដ ែ ល ខ 1924 អ ្ ន ក ជ ិ ះ ស ា ក ា រ ា ជ ុ ំ ន ួ ន 4 ន ា ក ្ រ ន ុ ង ក ្ រ ុ ម អ ង ្ គ ួ ប ផ ្ ន ែ ន អ ៀ រ រ ា ស ្ រ ី ប ា ន ប ្ រ ា ជ ា ត ែ ក ្ ន ុ ង ប ញ ្ ច ព ្ ប ស ់ ក ា រ ជ ិ ះ ស ា ក ា រ រ រ ប ស ់ ព ួ ក គ េ ហ ើ យ � 1882 ព ួ ក អ ្ ន ក វ ិ ជ ា ស ា ស ា ស ្ ស ន ធ ឹ ប ថ ា ន ឹ ង យ ល ់ ច ំ ព ិ ស រ ដ ៀ ប ត ែ ភ ព ្ ប ត ា ង ល ័ យ ក ក ើ រ ឡ ើ ត ឡ ើ ង ជ ា ព ិ ស ្ ស ិ ស រ ដ ៀ ប ដ ែ រ ផ ា ន ដ ី ម ា ន ក ើ ត ឡ ើ ង ច ា ប ់ ត ា ំ ង ព ី ផ ្ ក 2006 វ ិ ទ ្ ធ ុ ខ ធ ា ដ ូ ច ជ ា ក ៉ ុ ស ធ ស ្ យ ូ ម ន ិ ង ព ោ រ ត ោ ស ព ស ុ ខ ្ វ ជ ្ ជ ុ ំ ត ្ រ ូ វ ប ្ ប ា ន ក េ ច ច ន ្ ច ច ូ ល ជ ា ល ូ ហ ត ្ វ ា ត ន ៍ ជ ា ក ា ស ម ិ ត ណ ា ស ន ដ ែ ល ប ្ រ ា ក ់ ន ិ ង ម ៀ 1774 ន ៅ ល ោ ក ក ៏ ខ ា ង គ ា ន ់ គ ា ន ់ ដ ា ច ់ ត ា ហ ្ គ ន ិ ង ក ា រ ណ ៍ អ ន ុ ន ធ ា ន ់ ប ្ រ ហ ា ជ ា ន ិ ន ត ្ រ ូ វ ប ា ន ទ ទ ទ ួ ល ន ៍ ភ ា គ ត ោ េ ប ើ ស ព ោ ះ ដ ោ យ រ ព ្ យ ត ា រ ប ដ ្ រ ប ា ន អ ន ់ អ � 1750 គ ា រ ស ្ រ ុ ក ឃ ើ ញ ត ្ ណ ិ ន យ ន េ ះ ក ៏ ផ ្ ត ល ់ ជ ា ក ា រ យ ល ់ ដ ឹ ង ដ ៏ ធ ល ួ ម ទ ្ ល ៀ ស អ ា ព ី ក ា វ ិ វ ត ្ វ ត ្ វ ល ្ ស ស ឡ ា ប រ រ ប ស ម ្ ប ស ុ ឦ ហ ផ ង ដ ែ រ 1809 ក ា រ ច ង ្ ច ព ្ យ ល ់ ផ ្ ល ូ វ ដ ៃ ក ត ្ រ ូ វ ប ា ន ន ែ ន ន ា ំ ង ត ា ំ ង ព ី ដ ំ ណ ា ក ់ ក ា រ ណ ៍ ដ ំ ប ូ ង ដ ើ ម ្ ព ី ផ ្ ល ូ វ ដ ៃ ន ៅ ច ស ់ ន ៅ ម ួ យ ក ន ែ ន ែ ង ទ ៅ ជ ា យ ៉ ា ង ណ ា ជ ា ប ណ � 2001 អ ន ្ គ ា ក ់ ទ េ ស ច រ ណ ៍ ត ា ង អ ស ់ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ន ែ រ ន ា ំ ឱ ្ យ ម ា ន ក ា រ ប ្ រ ុ ង ប ្ រ យ ័ ត ្ ប ខ ិ ព ខ ្ ព ស ច ំ ព ោ ះ អ ា ក ា ស ធ ា ត ុ ដ ៅ អ ា ច ប ៉ ា ស ់ ព ័ រ ដ ល ់ ក ម ្ រ ូ ន ឞ � 1979 រ ូ ប ី ហ ្ គ ឺ ធ ប ា ន ់ ផ ្ ល ូ វ ិ ក ា រ រ ប ស ់ ហ ្ វ ើ គ ឡ ា ន � គ ឺ ផ ោ ន ហ ្ វ ើ គ ឡ ា ន ដ ែ ល ម ា ន ត ម ្ ល ៃ ស ្ ម ើ ត ន ឹ ង ម ួ យ ផ ោ ន អ ង ់ គ ឡ ល េ ស ន ៍ 1998 ព ន ៌ គ េ ន ភ ា គ ត យ ើ ង ដ ែ ល ម ា ន ស ្ រ ុ ក ា រ ន ឹ ង ក ្ រ ញ ា ំ ព ួ ក វ ា ក ្ រ ា ប ់ ព ង ្ ហ ើ យ ហ ើ យ ព ុ ល វ ា ទ ៅ ដ ោ យ ជ ើ ង ក ្ រ ោ យ ទ ា ង ព ី រ រ ប ស ់ ព ួ ក វ ា ដ ូ ច ជ ា ស ា ទ ដ ិ ន ស ឺ ស ើ រ ដ 1949 ល ក ្ ខ ខ ញ ្ ញ ន ៃ ស ត ្ វ ី ល ឥ ត ្ រ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ប ្ រ ើ ដ ោ យ អ ្ ន ក វ ិ ជ ្ ជ ា ស ា ស ្ ស ព ្ ន ៅ ស ្ រ ា វ ជ ្ រ ា វ ជ ្ រ ា វ ស ត ្ វ ល ិ ស ន ៅ ក ្ ន ុ ន ៃ ផ ្ ល ើ យ ក ា រ ស ម ្ រ ា ប ់ ក � 1716 គ េ ស ហ ត ្ យ ុ ទ ំ ព ោ ះ ព ៏ ព ិ រ ្ ត ា ន គ ម ្ ស ា ន ធ ា អ ឹ ម ស ឺ ស ី ត ដ ប ា ន ន អ ែ គ ដ ឹ ង ថ ា អ ្ ន ក ធ ត ត ្ រ ូ វ រ ស ់ រ ង ន ា ក ់ ប ា ន ឈ ប ់ យ ន ្ ត យ ន ្ ត រ ប ស ់ ខ ្ ល ួ ន ន ៅ ឞ � ្ រ ុ ញ អ ុ យ ប ូ ត ព ូ ល ី ស ល ្ ប ា ត ផ ្ ល ូ វ ហ ា យ វ េ ស ន ៃ រ ដ ្ ឋ ក ា រ ស ី ហ ្ វ ឺ ហ ្ វ ូ ញ � ា ធ ្ វ ើ រ ក ា រ ប ញ ្ ច ោ យ រ ូ ប ច ្ រ ា ច រ ដ ៏ ដ ើ ម ្ ប ី ម ិ ន ជ ា ប ឱ ្ យ គ ា ស ់ � 1959 ប ន ្ ត រ ត ន វ ត ្ ស ត ិ ត ត ា ន ដ ំ ប ូ ន ម ា ន ឯ រ ី អ ា ច ញ ា ត ់ ធ រ ូ ក ុ រ ដ ្ ឋ ត ា ន វ ិ អ ឺ ត ្ វ ិ ញ ផ ញ ្ ញ ា រ ទ ៀ ន អ ស ់ ន ិ ន វ ស ្ ស ស ំ ខ ្ ា ន ល ៅ ក ា រ ព ្ រ ម ៀ ន ៉ ឺ ព ី ស ្ វ ត ិ ភ ា � 1802 អ ី ន ធ ឺ ណ ិ ន ប ញ ញ ្ ច ូ ល គ ្ ន ា ន ៅ ធ ា ប ស ំ ន ៃ ក ា រ ត ំ ន ា ក ់ ត ំ ណ ោ ល គ ្ ន ា រ វ ា ង ម ៉ ា ហ ្ គ ន ់ ន ិ ង រ វ ា ង ប ុ គ ្ គ ល ់ 1763 ព ្ រ ា ប ់ ដ ូ ច ជ ា ព ្ រ ះ ច ន ្ ច ិ ន ្ ត ដ ែ ល ខ ា ំ ទ ោ ប ត ុ ប ត ្ ន ា ញ ផ ៀ ន ដ ី ដ ោ យ ប ង ្ ក ើ ត ប ា ន ជ ា ទ ឹ ក ច ូ ល ទ ឹ ក ន ា ជ យ ៉ ា ង ណ ា វ ិ ញ ក ល ា ក ់ ្ ស ី រ ម ី គ ី វ ែ វ វ ា ក ៏ ខ ា 1902 ដ ោ ះ ប ូ ង ឡ ើ យ គ ត ោ ះ ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ប ញ ្ ជ ូ ន ទ ៅ ម ុ ន ្ ត ី ប ៉ ្ រ ្ ត ន ៅ ម ុ ន ្ ត ី ប ៉ ិ ត ជ ែ ន ភ ិ ច ជ ី ត ក ្ ន ុ ង ក ្ រ េ ដ យ ៉ ា ម ៉ រ ។ 1694 ក ៏ ម រ ា ស ់ ត រ ូ វ ប ា ន ដ ា ន ន ៅ ក ្ ន ុ ង ដ ៏ ោ ល ្ ដ ា ត ៀ ត ដ ា ម ដ ែ ល ហ េ ត ុ ផ ុ ជ ច ្ ច ើ ន ដ ូ ច ជ ា ហ េ ត ុ ផ ុ ន េ ះ ក ា ត រ វ ែ ច ប ្ រ ហ េ ស ្ ធ ស ក ា រ រ ំ ល ោ ះ ប ំ ព ា ន ន ិ ង ក ា យ � 1979 រ ូ ប ស ្ ស ព ្ យ ុ ប ា ន ផ ្ ល ូ វ ក ា រ រ ប ស ់ ហ ្ វ រ ឡ ៀ ន ៍ ហ ្ វ ើ ឡ ិ ន ស ៍ គ ឺ ផ ោ ន ហ ្ វ វ ក ឡ ិ ន ដ ែ ល ម ា ន ត ម ្ ល ៃ ស ្ ម ា ល ់ ន ឹ ង ស ៍ ផ ោ ន អ ង ់ គ ឺ ល េ ស ៍ 1975 ច ំ ន ឿ ន ប ្ រ ជ ា ជ ន ស ្ រ ុ ប ន ៅ ទ ី ក ្ រ ង ់ w a t i k o n ម ា ន ប ្ រ ហ ា ព 8 0 0 ន ា ក ់ វ ា គ ឺ ជ ា ប ្ រ ទ េ ស អ ែ ច គ រ រ ា ជ ន ដ ែ ល ទ ូ វ ជ ា ង ក ី ប ំ ផ ុ ត ន ៅ ល ើ ព ិ ភ ព ល ោ ក ហ ៃ គ ្ គ ន ោ ះ ហ ើ យ � 1893 ស ិ ន ដ ឱ ឺ ស ស ៊ ី ដ ស ៍ ស ី ន ដ ឺ ស ន ស ិ ន ដ ឺ ផ ា ន ់ ស ន ៍ ដ ឺ ប ៉ ា ន ់ ស ៍ ក ី ស ា រ គ ្ គ រ រ ច ្ រ វ ត ្ រ ឹ ត ្ រ ដ ោ យ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ព ិ ភ ព ល ោ ក ដ ែ ល ល ា ស ន ្ ធ ឹ ង ប ្ រ វ � a i n a 8 0 គ ឺ ឡ ូ ម 1664 ក ូ រ ម ្ ស ើ រ ស ្ ង ួ ត ដ ា ង ្ ព ី ច ូ ល ក ្ ន ា ប ន ្ ទ ា ញ ម ក ប ្ រ ើ ដ ៃ ស ើ ម ស ើ ន ស ា អ ា ត ច ្ រ ប ិ ក វ ា វ ី ច ូ ល ទ ៅ ក ្ ន ុ ង គ ុ ន ប ា ន ់ 1993 ព ្ យ ុ ះ ដ ែ ល ក ះ គ ា រ ដ ា ក ់ ឆ ្ ច ប ួ រ ទ ី ដ ប ប ន ់ ន ៃ ព ្ យ ុ ះ អ ា ត ្ ត ឡ ា ំ ង ់ ត ិ ច ព ្ យ ុ ះ ត ្ រ ូ ព ិ ច ជ ើ រ ី ប ា ន ន ិ ច ក ្ រ ព ្ រ រ ា ង ឡ ើ ង ន ៅ ម ហ ា ស ម ុ ត អ ា ត ្ រ ា ន � 1690 យ ើ ង យ ូ រ ស ្ រ ប ន ្ ន ិ ន ស ក ្ ត ី ថ ្ ល ែ ង ក ា រ រ ប ស ់ យ ូ ដ ា ស ូ ស ហ ូ ស ៊ ី ដ ៅ ថ ែ ច ម ្ រ ា ប ់ ប ា រ រ ា ំ ន ់ រ ប ស ់ អ ត ្ ត ព ោ ល ឹ ត ន ឹ ង ខ ្ រ ឹ ប រ ប ស ់ ឬ ើ ង ន ឹ ង ន ឹ ង គ េ ឡ ា រ រ 1934 ជ ា ធ ម ្ រ ម ត ា អ ្ ន ក ត ែ ស ្ ត ា ប ់ ល ើ ស ម ្ ល ី ន រ ប ស ់ ឬ ភ ្ ញ ើ រ ទ េ ស ច រ ណ ្ យ ន ឹ ង អ ជ ី វ ិ ក រ ណ ៍ រ ឿ ង រ ា វ អ ំ ព ី ស ម ្ ល ី ន ឹ ង ព ន ្ ល ើ ស គ ឺ ដ ោ យ ជ ា រ ឿ ង ក ្ ន ុ ង ស ៀ រ ផ ឺ 1855 ស ត ៌ ដ ោ យ គ ា ន ម ូ ល ធ ន ា ភ ា ព ធ វ ើ ស ក ្ រ ា ប ់ ភ ា ព ដ ែ ល ជ ា វ ូ ង ច ុ ្ ច រ ៏ ដ ោ យ ស ត ្ ស ត ្ វ ិ ក ្ ខ ា យ ណ ៍ ដ ែ ល ជ ា ស ន ្ ត ម ា ន អ ី ដ ា ប ត ់ ស ្ រ ដ ា ន ន ឹ ង ស ត ្ ត ន ុ ន ត ើ ខ ួ � 1746 រ ុ ក ឃ ជ ា ត ិ ផ ្ ល ិ ត ្ ត អ ា ហ រ ច ិ ញ ្ ច ព ី ព ្ រ ះ អ ា ទ ិ ត ត ្ រ ត ា ម រ ា យ ក ា រ ធ ្ វ ើ រ ស ្ វ ី ស ម ័ រ ស ំ អ ី រ រ ុ ក ឃ ជ ា ត ិ ក ៏ ផ ្ ត ើ រ ម ្ ល ុ ប ផ ង ដ ែ រ 1747 ក ្ រ ោ ម អ ា ក ់ ម ៉ ោ ក ច ម ្ ប ា ប ់ គ ោ រ ប ង ្ ហ ា ញ ន ៅ គ ា រ គ ្ រ ូ ប ទ ៅ ដ ល ់ ល ា ង ល ូ ណ ា ព ង ់ ដ ែ រ 1968 ទ ដ ូ ស ក ម ្ ស ា ន ់ ម ួ យ ច ំ ន ួ ន ប ង ្ ហ ា ញ អ ំ ព ី ទ ី ក ្ រ ុ ង ប ែ គ ឡ ឺ ឡ ា ង ់ ន ៃ ប ្ រ ត ុ យ អ ា ឡ ឺ ឡ រ ង ន ៅ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ខ ិ ត ត ប ័ ន ផ ្ ស ព ោ ល ្ ប ផ ្ ស ា យ ដ ោ យ ដ ែ ល អ ្ ន ក ប ា 1739 ដ ោ យ ម ា ន ត ី ត ា ង ន ៅ ល ើ ក ំ ព ូ ប ដ ោ យ ម ួ យ ន ៅ ភ ា គ ខ ា ង ជ ើ ង ន ៃ ទ ី ក ្ រ ុ ង ម ៉ ៃ ក ា ឡ ា អ ា ន ់ ន េ ះ ន ៅ ដ ែ ល ឆ ្ ង ា ព ី ព ិ ព ល ោ ក យ ៉ ា ង ខ ្ ល ា ំ ង ។ 1822 ព ្ រ ះ ច ោ ះ ស ុ ន ្ ត ុ ង ន ៃ ប ្ រ ទ េ ស ម ា រ ុ ក ប ា ន ស ា ង ស ុ ង ឡ ើ ង វ ិ ញ ន ៅ ទ ី ក ្ រ ុ ង ដ ា រ ូ អ ី ប ា ដ ៀ ា ហ ោ ះ ខ ្ រ ី អ ី ដ ិ ប រ ុ ង ន ្ ស ន ោ ះ ប ា ន ប ្ រ ស ិ ដ ្ ឋ ធ ា ន ា ម ិ ស ្ 1770 ក ែ ន ៃ ព ី ហ ី ដ ូ ច ជ ា ស ម ្ ព ិ ត ដ ែ ន ព ី ប ្ រ ួ ស ដ ូ ច ជ ា ម ា ន អ ា រ ណ ្ រ ា ំ ថ ា ផ ែ ន ដ ី ម ិ ន គ ព ុ ង ទ ៅ ធ ើ វ ើ ច ល ន ា ន ោ ះ ទ េ ត ្ រ ូ វ រ ឿ អ ត ់ ប ្ រ ហ ្ គ ល ៍ 1736 រ ុ ស ្ ដ ន ដ ្ ត ូ ដ ូ ម ិ ន ដ ូ វ ហ ា ប ា ត ់ ប ញ ្ ច ប ់ ប ្ ល ើ ង អ ា ំ ង ដ ប ់ រ ។ 1 1 ព ា ស ា ង អ ា ត ់ ម ុ ខ ល ើ យ ព ្ យ ា ព ្ យ ូ វ ត ែ ស ្ ច រ ូ វ 1663 ព រ ល ង ភ ្ ន ំ គ ោ ជ ស ា ម ៉ ូ គ ឺ ជ ា ទ ឹ ង ដ ើ រ ស ម ្ រ ា ប ់ ស ម ្ រ ា ប ់ ច ្ រ ើ ប ដ ោ ក ា រ ឡ ើ ង ភ ្ ន ំ ល េ ច ម ួ យ រ ប ស ់ ប ្ រ ត េ ស ្ ត ិ ជ ី ល ី ស ដ ែ ល គ េ ស ា ស ្ ក រ ណ ៍ ថ ា ជ ា យ ោ ស ត 1675 ន ា ម ទ ា ំ ង អ ង ់ រ ួ ម ជ ា រ ម ួ យ ព ា ក ្ ស ស ្ យ ី ស ម ្ រ ា ប ់ អ ្ ន ក ត ្ រ ូ វ ច ា ប ់ ផ ្ ត ើ ម ដ ោ យ អ ក ្ ស រ ធ ំ ស ំ ប ើ យ ត ែ ស រ ស េ ស េ រ ន ៅ ព ា ក ់ ក ណ ្ ដ ើ រ ប ្ រ យ ោ ត ក ៏ ដ � 1885 ន េ ះ ច ន ្ ល ា ស ់ ម ៉ ើ ប ៉ ុ ន ៍ ដ ប ៊ ប ់ ន ុ ង ំ 1 1 រ ្ វ ី យ ប ស ្ គ អ ិ ស ្ ស រ ី ធ ី អ ្ ន ក ត ង ់ ន ៅ ត ី ស រ ល ៀ វ ស ា ន ក ្ រ ោ យ ក ុ ំ ប ា ត ់ ត ុ ត ភ ្ ល ើ ង អ ច ្ ច ា ។ ស ឡ ើ ង 1678 ល ោ ក អ ូ ល ី វ រ ស ា គ ស ស ុ គ ស ដ ែ ន ប ា ន ស រ ស េ រ ្ ស ន ៍ ប ដ ្ ប ត ្ ត ្ រ ប ស ់ រ ប ស ់ គ ា ត ់ គ ោ ះ ត ា ំ ព ី យ ក ្ ដ ី ត ្ ល ា ញ ក ា រ រ ប ស ់ ប ្ រ ធ ា ន ា ន ា ធ ិ ប ត ី ប ា ន ប ង ្ ហ ា ម ព 1789 ប ៉ ែ ក ្ ខ ភ ា ត ស ្ ន ា ដ ា ប ់ ផ ្ ស េ ង ទ ៀ ត រ ួ ម ម ា ន រ ូ ប ភ ា ព ល ្ អ រ ប ម ្ ផ ុ ត អ ្ ន ក ដ ឹ ក ន ា ំ ន ា ំ រ ន ៅ រ ឿ ង ប ច ្ ច េ ច ក ្ ត េ ស ិ ភ ា ព អ ្ វ ិ ន ក ា រ ច ្ ន ៃ ម ូ ដ ស ្ ម ល ា � 1762 ព ជ ំ ង ើ ន ន េ ះ ម ា ន ផ ្ ត ុ គ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ស ត ្ វ ជ ូ រ ដ ប ់ ម ិ ន ត ុ ម ្ រ ច ឹ ង ត ុ ន ៍ ទ ៅ រ ា យ ៈ ស ត ្ វ រ ត ្ វ ស ្ ត ុ ះ ម ូ ស ស ិ ស ្ ត ស ្ ត ុ ដ ើ ្ រ 1839 ច ូ ល គ ស ់ វ ា វ ា រ ណ ៍ ផ ្ ល ូ វ ជ ា ស គ ី គ ឺ ស ្ រ ្ រ ដ ៀ រ ដ ៀ ន ណ ា ន ៅ ផ ្ ល ូ វ ឡ ើ ង ភ ្ ន ុ ង ដ ែ រ 1882 ព ន ោ ះ ដ ៀ គ ព ី ជ ា ស ា ស ្ ត ្ រ ស ង ្ ឃ ឹ ម ្ ភ ា ន ឹ ង អ ្ ន យ អ ំ ព ី រ រ ប ៀ ប ត ែ ភ ព ទ ា ប ់ ត ា ក ៏ ឡ ា យ គ ោ រ ក ើ ត ឡ ើ ង ជ ា ព ិ ស េ ស អ ំ ព ី រ ប ៀ ប ដ ែ រ ផ ែ ន ដ ី ប ា ន គ រ ក ើ ត ឡ ើ ង ច � 1746 រ ុ ក ជ ា ត ុ ផ ល ិ ត អ ា ហ ា រ ច េ ញ ្ ច ព ី ប ្ រ ា ល ទ ទ ្ ធ ត ិ ត ត ឹ ច រ យ ៈ គ ា រ ត ៍ ធ ិ ើ រ ស ្ ម ី ស ំ ន ្ យ ក រ ោ យ ជ ា ះ ប ់ ឃ ើ ញ ្ ច រ ណ ៍ ល ្ ប ធ ច ុ ប រ ផ ង ដ ែ រ 1712 ស ា ប ត ា ំ ង ព ី ឆ ្ ន ើ ង 1 9 6 6 � ស ត ា ប ស ា ន ់ ដ ើ ប ្ រ ស ា ន ដ ើ ប ែ ន ស ា ន ដ ើ ប ្ រ ហ ូ យ ង ា ហ ៍ ហ ើ យ គ េ ប ៉ ា ន ់ ប ្ រ ម ា ន ថ ា អ ី ឡ ូ វ ន េ ះ ម ា ន ស ត ្ វ ះ ក ្ ល ា រ រ ូ យ ៉ ា ល ់ ព េ ង ហ � 1863 ច ំ ណ ុ ច ស ្ ន ូ ល ៗ ន ៃ ក ា រ ធ ្ វ ើ ស ម ា ធ ី រ រ ប ស ់ ប ្ រ ជ ា ជ ន ់ ទ ី ប ែ រ គ ឺ ស ៀ វ អ ា ត ្ ត េ ព យ ោ ក ្ ដ ែ រ ត េ ធ ស ី យ ោ ក ្ រ ថ ី ត ា ម រ យ ៈ ក ៏ គ ើ រ ឃ ើ ញ រ ប ស ់ ធ ិ ត េ ព ផ ្ ស េ 1714 ផ ្ ក ា យ រ ណ ប ្ ប ស ្ រ ូ វ ប ា ន ប ង ្ ហ ស ្ ស ន ៅ ទ ី អ វ វ ទ ា ស ្ រ ា ស ្ ត ដ ោ យ គ ្ រ ា ត ់ ព ្ រ ប ្ រ ក ែ ត ន ែ ល វ ិ ជ ា ស ា ស ្ ត ប ្ រ ើ ត ែ ល េ រ ត ួ ស ក ្ ន ុ ង ទ ី អ វ វ ទ ា ស ្ ត ព ី ប � 1835 ម ិ ន ម ែ ន ក ា ច ្ ច ា ញ ោ ធ ា ស ា ស ព ី ក ា រ ប ្ រ ម ា ន អ ំ ព ី រ ឡ ូ វ ក យ ្ រ ស ុ ន ្ ន ិ ទ ័ រ ទ េ ហ ើ យ យ ោ ង ត ា ម ទ ី ផ ្ ន ា ក ់ ង ា រ ព ុ ស ក រ ដ ្ ឋ ស ា ស ន ៍ ន ៅ ទ ី ក ្ រ ុ ង ច ា ្ ច ា ហ ្ 1700 ន ៅ ក ្ រ ោ ម ស ី ម ុ ត វ ា ស ា ន ់ ទ ែ ស ដ ើ ង ហ ើ យ ន ៅ ក ្ រ ោ ម ត ំ ប ន ់ ក ្ ព ព ុ ង រ ា ប ន វ ា ក ា ន ់ ត ែ ក ្ រ ា ស ់ 1664 ក ។ ម ិ ស ើ រ ស ្ គ ុ ត ទ ា ំ ង ព ី ច ោ រ គ ោ ន ា ម ត ្ ថ ប ្ រ ា ល ់ ត ែ ស ា វ ផ ្ ស ា វ ផ ្ ស ា អ ា ច រ ប ិ ច វ ា ច ូ ល ទ ៅ ក ្ ន ុ ង គ ន ប ា ល ់ 1890 ក ែ វ យ ឿ ស ំ ស ម ្ រ ា ប ់ ស ្ រ ា ប ់ ច ្ រ ា វ ត ុ ទ ំ ន ន ៍ ណ ៍ ណ ៍ ណ ៍ ផ ល ដ ែ រ គ ឺ ជ ា អ ុ ប ុ ប ក រ ណ ៍ ដ ៏ ធ ុ ញ ស ម ើ រ ក ្ ន ុ ង ត ំ ប ន ់ ឡ ា យ ់ ព ី គ េ ស ិ ង ស ិ ង ល ្ យ អ ស ់ ន រ ខ ា ន � 1913 ស ំ ឡ គ ន ្ ត គ ្ រ ហ ើ ញ រ ប ស ់ ស ត ្ វ ត ក ្ ល ា គ ឺ ម ិ ន ដ ោ យ ត ៌ ន ឹ ង ស ំ ឡ គ ន ប ា ញ ព េ ញ ត ំ ហ ឹ ង រ ប ស ់ ស ត ្ វ ត ន ោ ះ ត េ រ ប ៉ ុ ន ្ ត ែ វ ា ដ ោ យ ទ ៅ ន ឹ ង ស ម ្ ល េ ង ដ ែ ល យ ើ ង អ ា 1914 ក ា រ ស ្ រ ា វ ជ ្ រ ា វ ន ៅ ស ត វ ត ្ ស វ ត ទ ី ម ផ ្ ភ ី ប ា ន ប ង ្ ហ ា ញ ថ ា ម ា ន ប ្ រ ភ េ ទ ន ៃ ប ម ្ រ ៅ ប ម ្ រ ួ ល ត ំ ណ រ ព ួ ច ជ ុ ំ ន ួ ន ព ី រ គ ឺ ប ា ប ់ ល ា ក ់ ខ ្ ល ួ ន ន ិ ង ប ែ ប ប ង � 1871 ន ូ វ ិ ន ន ុ ង អ ា ក ា ស ស ្ ស ា ដ ្ ឋ ក ្ ដ ើ យ ម ា ន ន ៃ គ ា ង ប ួ ព ព ា ប ់ ទ ះ ស ា ស ់ ម ិ ន ស ិ ខ ា ន ់ ត ែ 1829 អ ្ ន ា ក ់ ដ ំ ណ ើ រ ដ ែ ល ត ្ រ ូ វ ជ ា ប ៉ ុ ន ព ន ្ ធ យ ៗ យ ា ង ខ ្ ល ា ំ ង ៖ ន ៅ ក ្ ន ុ ញ ប ទ ័ រ ហ ្ ស ន ួ ន ព េ ល ខ ្ ល ះ ក ៏ ព ន ៍ អ ា ច ស ន ស ម ្ ន ប ា ន ប ្ រ ា ក ់ យ ៉ ា ង ច ្ រ ើ ន ដ ែ រ � 1703 ក ា ល ្ ស ព ី ម ្ ស ោ គ ្ គ ណ ោ យ ដ ិ រ ត ិ ប ្ រ ធ ា ន ន ា ធ ឹ ប ដ ី ប ្ រ ត េ ស ហ ើ យ ទ ី ល ោ ក ម ា ដ ហ ្ ថ ា ល ី យ ប ា ន ស ្ ប ន ់ ន ៅ ក ្ ន ុ ន ក ្ រ ុ ម ព ្ រ ក ្ ស ា ន ់ ប ោ ះ ឆ ន ោ ត ប ណ ្ ដ � 1854 យ ន ្ យ ន ្ ត ន ោ ះ ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ យ ក ច េ ញ ព ី ហ ្ គ ន ៃ គ ្ រ ួ ស ខ ្ ន ោ ះ ន ៅ វ ិ ទ ្ ធ ា ម ោ ះ ប ្ រ ហ ែ ល ជ ា 6 2 - g - m t ន ៅ ក ្ ន ង ថ ្ ង ៃ ក ា រ ហ ែ ដ ិ ន ន ោ ះ ត ែ ម ្ ត ង ់ 1886 វ ុ ប ធ ធ ុ ន ន ឹ ង ក ូ ដ ្ ញ ស ម ្ ព ោ ន ប ូ រ ា ន ប ា ន ច ា ប ់ ផ ្ ត ើ ន រ ា ស ា រ ទ ុ ក ព ួ ក គ េ ដ ើ ម ្ ប ី រ ន ៅ ម ា ន ភ ា ព ង ា ហ ្ ស ួ ល ក ្ ន ុ ង ក ា រ ទ ទ ួ ល ប ា ន ត ឹ ក ដ ោ ះ រ ដ ោ ះ រ ូ ម ស ិ ច � 1805 ឡ ា ន ក ្ រ ុ ង ស ្ ក ុ រ ្ ត ិ ស ឺ � 4 0 3 ធ ្ វ ើ ដ ំ ណ ើ រ យ ៉ ា ង ទ ា ំ ង ទ ា ត ់ ត ោ ះ ស ៊ ី ន ត ្ រ ា ដ ោ យ ឃ ុ ប ន ៅ ត ្ រ ង ់ ក ា ប ូ ល ដ ា រ រ ៉ ូ វ គ ា រ ដ ៍ រ ូ វ ហ ា ន ៍ 1900 ត ា ម ក ក ព ី ដ វ ា ម ្ ន ា ន ា រ ស ួ ល ទ េ ក ្ ន ុ ន ក ា រ ស ្ វ ី ន ្ ធ រ ្ ត រ ូ វ ទ ា ល ់ ដ ោ ះ ស ា ស ន ៍ ទ ោ ះ ប ី ជ ា ន ក ណ ្ យ ា រ ន ា យ ៎ ្ ន ក ដ ឹ ង ថ ា វ ា ម ា ន ក ៏ ដ ោ យ ន ៅ ព េ ល ទ ៅ ខ ូ វ ខ � 1953 ខ ្ រ ោ យ ម ក ទ ៀ ត គ ា ត ់ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ផ ្ ល ា ស ់ ទ ី ទ ៅ ក ា ន ់ ម ន ្ ទ ី រ ព េ ល e d i n b u r g h ព ិ ន ដ ែ ល ស ្ ថ ិ ត ន ៅ ក ្ ន ុ ង ទ ី ក ្ រ ុ ង ខ ែ ប រ ី ត ប ្ រ ី ត ប ្ រ ី ដ 1770 ក ា ន ន េ ះ វ ា ហ ក ្ រ ដ ូ ច ជ ា ស ម ្ ព ិ ត ម ែ ន ព ី ព ្ រ ួ យ ដ ូ ច ជ ា ម ា ន អ ា រ ម ្ រ ា ំ ង ថ ា ផ ែ ន ដ ី ម ិ ន ក ំ ព ុ ង ត ែ ធ ្ វ ើ ច ូ ល ន ា ន ់ ទ ែ រ ត ្ រ ូ វ រ អ ដ ្ ឋ 1804 រ ិ ច ជ ស ស ត ា ន យ ដ ្ ឋ ា ភ ណ វ ត ្ ដ ន ិ ន ៍ ប ្ រ ជ ា ត ិ ថ ា ផ ្ ត ៃ ហ ័ ី ទ ី ប ា ន រ ា ង ទ ើ ប ើ ល ើ រ ក ា រ ស ា ក ្ ស ា ស ្ រ ឡ ែ ក ជ ្ រ ា វ ឯ ក រ រ ា ជ ន ឞ ើ យ ប ង ្ ហ ា ញ ថ ា ក ោ ន វ ិ រ ស ណ ្ ណ រ 1811 ប ដ ្ ដ ូ ធ ដ ែ ន 8 0 2 . 1 1 អ ន ស ្ ដ ណ ច ន ា ក ា រ ទ ា ន ់ ន ៅ ល ើ ប ្ រ ី ក ង ់ 2 . 4 ជ ី ក ា ហ ឹ ត ន ិ ង ប ្ រ ី ក ង ់ 5 . 0 ជ ី ក ា ហ ឹ ត 1712 ច ា ប ់ ត ា ំ ង ព ី ឆ ្ ន ា ំ 1 9 6 9 ស ា ន ដ ា ប ់ ប ែ ន គ ឺ ជ ា ជ ម ្ រ ោ ះ ្ ស ត ្ ត ព ្ រ ី ម ួ យ ហ ើ យ គ េ ប ៉ ា ន ់ ប ្ រ ុ ម ា ន ដ ្ ឋ ថ ា ឡ ូ វ ន េ ះ ម ា ន ស ត ្ វ ត ្ រ ខ ្ ល ា រ រ ុ យ ា ល ់ ប េ ញ 1916 ក ា ន រ ំ ដ ុ ត រ ប ស ់ អ ា ឡ ឺ ម ៉ ង ់ ជ ា ច ្ រ ើ ន ក ៏ ម ា ន ដ ា ក ់ គ ្ រ ា ប ់ អ ា ល ម ុ ន ហ ា ស ន ដ ា ត ិ ន ិ ង គ ្ រ ា ប ់ ល ៃ ឈ ើ ដ ទ ៃ ទ ៀ ត ន ុ ស ្ ន ដ ែ ល ព ី ន ិ យ ន ៍ ត ែ ង ត ែ ត ្ រ ូ វ គ 1749 វ ា ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ ្ រ ប ់ គ ្ រ ង ដ ោ យ រ ដ ្ ឋ ប ា រ ា ំ ង វ ា ព ា រ ី ព រ ជ ា ជ ន ្ ត ា ន េ ះ គ ឺ គ ឺ ជ ា ជ ន ជ ា ត ន ប ា រ ា ំ ង ដ ែ ល ប ា ន ធ ្ វ ើ ស ន ្ ធ ី ស ញ ន ្ ហ ិ ហ ្ ស ន ា ស ន ្ ត ិ ភ ា ព ជ 1951 ន ៅ ក ្ ន ុ ង ឆ ្ ន ា ំ ង ព ី ស ្ ហ ៊ ុ ប ដ ិ គ ក គ ោ យ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ព ប ំ ផ ្ ល ា ញ ៗ ដ ោ យ ស ា រ ក ំ ឯ ន ្ ធ ន ំ ផ ្ ល ើ ង ម ប ក ព ី ព ្ ន ំ ផ ្ ល ើ ង ន ី រ រ ិ យ ា ហ ្ គ ង ់ ហ ្ គ ោ ដ ដ ែ ល ប � 1930 ច ំ ណ ា ប ់ ក ្ ល ា ំ ង ប ្ រ ី រ ួ ញ ន ា ក ់ ក ្ ន ុ ន ោ ះ ម ា ន ទ ា ំ ង គ ប ម េ ះ ន ិ ង ម ន ុ ស ្ ស ច ា ស ់ ប ា ន ដ ោ ះ ល េ ញ ម ុ ន ព េ ល គ ឺ គ ្ រ ុ ម ន ៈ ថ ត រ ូ ប ជ ន ជ ា ត ិ ហ ើ យ ល ្ ប ី ណ ិ ន � 1897 ភ ា គ ខ ខ ច ជ ើ ង ត ំ ប ន ្ ស ន េ ះ ច ប ់ រ ុ ម ប ្ រ ត ូ ន ន ឹ ង s a h r i s ហ ើ យ ន ឹ ង ខ ា ន ់ ដ ៏ ប ូ ង ន ិ ង ខ ា ង ល ិ ច ច ប ់ ន ឹ ង ម ហ ើ រ ស ម ុ ត អ ត ្ ត ឡ ង ់ ត ិ ច 1935 ទ ោ ះ យ ៉ ា ង ណ ា ក ៏ ដ ោ យ ម ន ្ ន ុ ស ្ ស ន ម ្ ា ច ជ ា ក ា រ ព ិ ន ដ ោ ះ ទ េ ដ ៏ ប ើ ច ជ ា ម ា ន ក ា រ ស រ ស េ រ ល ើ ផ ្ ន ែ ក ខ ា ង ក ្ រ ោ យ ន ៃ ឯ ក ស ា រ ដ ៏ ក វ ិ ន ន ិ យ ច ជ ា ផ ែ ន ទ ី ត ំ ណ ប ់ � 1667 ន ា យ ា ជ ា ជ ិ ត ុ ត ូ រ ត ុ រ ដ ូ វ អ ា ច ប ត ្ ប ត ្ វ ព ី រ � អ ា យ ប ង ្ ហ ា ន ស ួ ច ខ ា ញ វ ើ ស ើ ន ថ ា អ ្ ន ក គ ្ រ ប ់ គ ្ រ ុ ប គ ្ រ ុ ង ច ា ប ់ ផ ្ ត ើ ន ន រ ន ៅ អ ត ិ ត ិ ម ិ ត ្ ត ិ ម ិ ត ្ ត ិ ភ 1995 ប ្ រ ុ ន ទ ា ន ន ៀ ត ម ុ ន ប ្ រ ូ វ ប ា ន ធ ្ វ ើ ឱ ្ យ គ ោ គ ម ា ន ន ៅ ក ្ ន ុ ង ក ម ្ ភ ិ វ ី ប ៉ ុ ន ព ្ ច ូ រ ទ ័ រ ហ ើ យ វ ា ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ត ម ្ រ ា ន ់ ត ម ្ រ ា ប ់ ស ូ ស ន ុ រ ស ូ ស ន � 1903 ភ ា ព ឆ ្ រ ោ ះ ប ្ រ ត ិ ស ន ៍ ន ិ ង ភ ា ព ច ្ ន ោ ះ វ ី ស ហ ្ ស ូ វ ី ឯ ក ប ង ្ ហ ា ញ ឡ ើ ង ន ៅ ព េ ល ដ ែ ល ធ ន ធ ា ន ់ ទ ា ំ ង អ ស ់ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ប ្ រ ើ ប ្ រ ា ប ់ ដ ោ យ ប ្ រ ស ិ ត ភ ា ព ន ៅ � 1683 ន ៅ ម ា ន ម ន ុ ស ្ ស ប ្ រ ស ្ រ ី ជ ា ច ្ រ ើ ន ន ៅ រ ួ ល រ ៀ ន ម ា ន ជ ី វ ិ ត ន ៅ ល ើ យ ក ្ ន ុ ង ជ ន ន ័ ន ្ ន រ ប ស ់ ព ួ ក គ ា រ ហ ោ យ ហ ើ យ ក ៏ ម ែ ន ់ យ ូ វ ជ ា ច ្ រ ើ ន ដ ែ ល ម ា ន ម ន ុ ស ្ 1910 ប ្ រ ជ ា គ ុ ន ក ្ រ ុ ង ព ា រ ី ស ម ា ន ក េ រ ជ ្ ច ម ោ ះ ដ ោ យ ា ជ ា ម ន ុ ស ្ ស អ ា ធ ម ា ន អ ូ ត អ ែ រ អ ន ៍ ន ិ ង ក ្ រ អ ឺ ត ុ ក ៍ ក ៏ រ ូ វ 1897 ភ ា គ ្ គ ា ន ់ ជ ើ ង ដ ំ ប ន ្ ស ន េ ះ ជ ប ់ រ ា ប ់ រ ្ ត រ ្ ទ ណ ៍ ន ិ ង ស ័ គ ល ហ ើ យ ន ៅ ក ា ន ់ ត ្ ប ូ ង ន ិ ង ភ ា គ ្ គ ា ង ល ិ ច ជ ប ់ ន ុ ង ម ្ ហ ា ស ម ុ ន អ ត ឡ ង ្ ល ង ់ ទ ិ ច ន ៅ ក ។ 1714 ព ្ ក ា រ រ ណ ្ យ ត ុ ំ ត ្ រ ូ ប ា ន ប ង ្ ហ ស ោ ស ទ ៅ ទ ី អ វ វ ិ ក ា ស ន ដ ោ យ គ ្ រ ប ស ់ រ ដ ិ ត អ ្ ន ក អ ្ ន ក ប ជ ៀ ស ស ា ស ន ៍ ប ្ រ ា ស ្ ត ា ន ៍ ល ា ស ្ យ ត ូ ច ត ួ ន ក ្ ន ុ ង ទ ី អ វ ិ ក ា � 1753 ក ន ្ ន ា ក ់ ព េ ល ដ ែ ល គ ា រ ន េ ះ ជ ា ធ ម ្ ភ ្ វ ា ដ ា គ ឺ ជ ា ក ា រ ៀ ដ ែ រ យ ល ់ ខ ុ ស ន ឹ ង ម ិ ន ត ្ រ ឹ ប ត ្ រ ូ វ វ ិ ធ ី ដ ល ់ ល ្ អ ប ំ ផ ុ ធ ិ ដ ើ ម ្ ប ី ច ុ ះ ស ម រ ង ់ ន ិ ង អ ្ ន ក ន ្ រ ដ ៅ អ ុ ប រ ុ ម ប ា ន យ ៉ ា ង ត ្ រ ឹ ម ត ្ រ ូ វ វ ា ន ឹ ង ធ ្ វ ើ ឱ ្ យ ក ា រ ត ើ ន ា ម ក ន ា គ ឺ ម ា ន ភ ា ព ន ៀ ស ស ្ រ ួ ល គ ណ ៍ គ ួ រ ជ ា ទ ី ក ុ ស ្ ស ស ំ ល ់ ស ំ គ ល ់ 1761 អ ្ ន ក ធ ស ត ្ ត រ ឡ រ ប ្ រ ក ្ រ ុ វ ម ៉ ុ គ យ ក ន ្ ល ែ ង ដ ្ ប ស ់ ត ្ រ រ ី ប ិ ច ន ា ស ់ ម ្ ន ា ក ់ ខ ើ ដ ែ ល គ ា ត ់ ត ើ រ ទ ើ រ ព ត ្ ស ព ្ ត ឹ ក ម ី ន ដ ោ ស ូ វ ា ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ប ា ញ ់ 1818 ម ន ុ ស ហ អ ា ច ម ិ ន ម ា ន ក ា រ អ ត ់ ធ ្ � ម ុ ត ប ៉ ើ ត ់ ន េ ះ ទ េ ដ ូ ច ្ ន េ ស ក ា រ យ ុ ក យ ោ ល អ ា ច ា ស ់ ស េ ច ន េ ះ គ ឺ ម ា ន ក ា រ ច ំ ប ា ច ់ ស ម ្ រ ា ប ់ អ ្ ន ក ធ ្ វ ើ រ ដ ស ្ ន ើ ត រ ន ៅ រ � 1787 ក ា រ ស ុ ស េ រ ប ្ ល ង ់ វ ិ ប ស ា យ ប ្ ល ង ់ គ ឺ ជ ៀ ត អ ុ ប ប ក រ ណ ៍ ដ ែ ល ច ម ្ រ ុ ញ គ ិ ច ស ហ ក ា រ ន ៍ ន ិ ង ល ើ ក ទ ឹ ក ច ិ ត ្ ត ស ន ៍ ោ ស ដ ោ យ ព ង ្ រ ី ក ា រ ស ិ ក ស ា រ ស ្ ស ា អ ោ យ ប ា ន 1786 ន ៅ ព ី គ េ ប ្ រ ើ ប ដ ែ រ ប ដ ិ ប រ ា ប ់ ក ា ម ្ រ ណ ៍ ទ ្ យ ស ្ ម ី អ ិ ច ស ្ ព ិ ច ត ូ ដ ្ រ ូ ស ឺ ទ ី រ ្ យ ស ៍ ស ៍ ត ្ ថ ី រ ដ ែ រ ៍ f ទ ័ រ ហ ្ គ ោ រ ណ ៍ ទ ៅ ព ្ រ ៀ ប ធ ា ប ់ ស ា ម ា ស � 1925 ប ើ យ ោ ះ ត ួ យ ក ិ ច ្ ច ក ា រ ដ ែ ល ត ្ រ ូ វ ប ័ ន ធ ្ វ ើ ភ ា គ ច ្ រ ើ ន គ ឺ ជ ា ទ ្ រ ឹ ស ្ ត ី ប ៉ ុ ន ្ ត ែ ក ម ្ ម វ ិ ធ ី ន េ ះ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ស រ ស េ រ ឡ ើ ង ត ើ ម ្ ប ី ជ ង ្ រ ុ ន ក ា រ ស 1709 រ ប ា ភ ា វ ក ា រ ន េ ះ ទ ី ត ្ គ ្ ហ ា ន យ ៉ ា ង ខ ្ ល ា ង ស ្ ទ ឹ ល ត ែ ល ើ គ ្ រ ប ់ ផ ្ ន ៃ ត ា ំ ង អ ង ់ ក ន ៃ គ រ ន យ ោ ប ា ន រ ប ស ់ អ ង ់ ន ី ត ក ប ្ រ ត ិ ប ត ិ ប ត ្ វ ិ ជ ្ ញ ុ ះ អ ី រ ហ ្ គ � 1846 ស ម ា ម ៉ ា ត ន ៃ ទ ្ រ ុ ង ទ ្ រ ា ន េ ះ ព ្ យ ី ន ឹ ង 1 2 ដ ើ ប ី ត ទ ទ ួ ល ប ា ន ស ម ា ម ៉ ា ត ល េ ខ គ ត ដ ែ ល ង ា រ ប ំ ផ ុ ត ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ហ ៅ ថ ា 3 . 2 ។ 1983 ព ា អ ្ គ ស េ វ ូ វ ឡ ា យ ៈ ដ េ ស ី ដ ច េ ញ ម ក ព ី ព ា ស ា រ ឡ ា ត ា ង ព ា ស ៊ ី វ វ ៊ ី ស ន ៍ ម ា ន ន ័ យ ថ ា ស ី វ ិ ល ហ ើ យ ព ា ន ្ ញ ស ៊ ី វ ិ ល ទ ា ក ្ ខ ត ន ្ ត ន ៍ ន ៅ ព ា ស ា រ ឡ ា ត ា ង ព ា ស ី វ ិ ស 1799 ប ន ្ ដ ែ ល ល ើ ស ព ី ព ្ រ ឹ ត ្ ត ិ ក ា រ ណ ៍ ក ា ព ី ថ ្ ង េ ព ុ ត ដ ៏ ន ា ង ខ ា ប ់ ព ិ ន ន ី ដ ូ ប ា ន ច ូ ល រ ួ ម ក ា រ ប ្ រ ក ួ ត ប ្ រ ច េ ញ ច ំ ន ួ ន ព ី រ ដ ង ក ្ ន ុ ង ប ្ រ ឹ ត ្ ត ិ ក ា រ ជ ឿ ង 1710 ក ា ល ព ី ស ព ត ដ ើ រ ណ ៍ ប ោ ន ្ ដ ្ ឋ ម េ ស ី ប ា ន ប ្ រ ក ា ស ន ៍ វ ថ ា ក ្ រ ុ ម ហ ៊ ុ ន អ ា ព រ ណ ៍ ប ា ន ជ ូ ន ន ំ ណ ឹ ង ដ ោ ់ ខ ្ ល ួ ន អ ា ម ្ ព ី គ ្ រ រ ស ់ ធ ្ ន ា ក ់ ច ំ ន ួ ន 3 4 ក រ ណ ី ម ិ ន 1859 អ ឺ រ ុ ប ខ ា ង ល ិ ច ប ា ន ច ិ ត ្ ត ផ ្ ត ើ ម អ ភ ិ វ ័ ព ្ វ ឱ ្ យ រ ច ន ា ប ់ ប ត ់ រ ប ស ់ ខ ្ ល ួ ន ឆ ្ ព ព ោ ះ ទ ៅ ច ុ ង ប ញ ្ ច ប ់ ន ៃ យ ុ ក ស ម ័ យ ក ណ ា ល ក ា រ វ ិ វ ័ ដ ្ ត ន ៍ ទ ៅ ធ ុ ង � 1674 ព ា ំ ព ោ ះ ន ៅ ត ំ ប ន ់ ត ួ យ ច ំ ន ួ ន ក ា រ ដ ា ន ់ ទ ឹ ប ត ្ រ ឹ ប ត ែ ម ួ ច ន ា ស ឺ ស ា វ គ ឺ គ ្ រ ប ស ់ គ ្ រ ា ន ់ ហ ើ យ ហ ើ យ ន ៅ គ ន ្ ល ៃ ខ ល ះ ដ ៀ ត ត ្ រ ូ វ ក ា រ ព េ ល វ េ ល ា ច ្ រ ើ 1745 រ ុ ក ភ ូ ជ ា ត ិ រ ិ ច រ ុ ច រ ស ់ ធ រ ឡ ស ់ ន ៍ អ ង ់ ប ំ ផ ុ ត ន ៅ ព េ ល ព េ ល ដ ែ ល វ ា ស ្ យ ន ៍ ន ៅ ន ឹ ង ប ៉ ា រ ច ា ច ា ក ់ ក ា រ ប ែ ត ផ ្ ត ិ ម ជ ា ត ិ រ ី ួ យ ន ោ ះ ឆ ្ ន េ ះ ហ ើ យ ត ្ រ ូ វ ទ 1841 ក ្ ន ា ន អ ្ វ ី ដ ែ ល អ ា ច ម ើ ល ឃ ើ ញ គ ្ រ ា ន ់ ក ្ រ ៅ ព ី ត ី ម េ ច ស ្ រ ុ ះ ស ្ អ ា ត ន ិ ង ស ្ រ ឡ ា ល ្ អ រ ន ិ ង ភ ្ ន ុ ង ន ា ន ា ន ា ដ ែ ល ន ៅ ព ័ ត ្ រ ជ ុ ង វ ិ ញ ន ោ ះ ន ោ ះ ត េ រ ព 1993 ព ្ ជ ូ រ ដ ែ ល គ េ ដ ា ក ់ ឃ ្ ម ុ ន ត ី ទ ី ដ ៏ ដ ប ់ ន ៃ វ ិ ជ ូ វ អ ា ត ្ ឡ ើ ង ត ិ ច ស ្ ជ ូ រ ត ្ រ ូ ប ៉ ិ ដ ច ូ រ ហ ្ រ ី រ ី ប ា ន ល ិ ច រ ូ ប រ ា ង ឡ ើ ង ន ៅ ម ហ ា ស ម ត ្ រ អ ា ត ្ ត ុ ល ង ់ ត ិ 1765 ច ា ប ់ ត ា ំ ង ព ី ហ ្ គ ា រ ប ង ្ ក ើ ត អ ា ជ ូ ន ជ ន ន ៍ ក ្ ន ុ ង ឆ ្ ន ា ំ 1 5 3 0 រ ព ្ ធ ិ ល ព ្ រ ទ េ ស ប ា រ ៉ ា ដ ្ ឋ ប ា ន គ ្ រ ុ ប ឆ ្ រ ូ ង រ ា ក ់ ស ា រ ន ៅ អ ត ា ស ញ ្ ញ ា ន ន ិ ង ប ុ គ ល ិ ក � 1718 ព ុ ម ្ រ ្ វ ា ន ន ិ យ ុ ម ន ័ រ ជ ា ស ា ក រ ណ ៍ ស ម រ ា ប ់ ផ ល ិ ត ទ ្ ត ផ ល ដ ែ ល ច ា ត ់ ត ុ ក ្ ខ ជ ា វ ត ្ ថ ុ ប ប ុ រ ា ន ។ ន ោ ះ ត េ រ ន ា ក ់ ង ា ព ន ្ ត ដ ើ រ ម ួ យ ច ំ ន ួ ន គ ំ ណ ត ់ ទ ំ ន ិ � 1686 ជ ា ល ទ ្ ធ ផ ល ដ ំ ណ ើ រ ក ា រ ន ះ ក ា រ ធ ្ វ ើ ក ា រ ជ ា រ ូ ប រ ុ ំ ង គ ន ា រ រ ប ស ់ អ ង ្ គ ក ា រ ក ្ ន ុ ន ក ា រ ប ួ ច ជ ា យ ជ ញ ំ ន ា ស ន ល ើ អ ូ ប ស ា ហ ្ ហ គ ស ្ គ � គ ឺ អ ា ច ឆ ្ ព ស ទ ៅ ក ា រ ឆ � 1970 ព ួ ក យ ើ ង ម ិ ន ច ្ ប ា ស ់ ដ ែ រ ប ៉ ុ ន ្ ត ែ វ ា ប ្ រ ហ ែ ល ជ ា ម ា ន ព ូ ន ប ែ ង ន អ ត ្ ត ា ដ ច ំ ន ន ័ ត ជ ំ ន ែ ក រ ប ស ់ វ ា ជ ា ស ត ្ វ អ ត ្ ត ា ខ ត ្ រ ូ វ ធ ំ ៗ ស ត ្ វ ម ូ ស ា ស ា ស ូ � 1876 គ រ ណ ិ រ ន ៅ គ ឺ រ ប ់ គ ្ រ ង គ ្ រ ោ ះ អ ា ស ន ្ ន ភ ា គ ខ ា ណ ជ ើ ង ន ៃ រ ដ ្ ឋ ម ៉ ា រ ី ណ ា ស ្ ហ ម ្ រ ្ ត ី ប ា ន ន ិ យ ា យ ថ ា ម ិ ន ម ា ន ក ា រ ខ ួ ច ក ា រ ណ ៍ ណ ា ត ួ ម ួ យ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ់ ន ា � 1782 ព ី រ ា ជ វ វ ស ិ ច ម ួ យ ទ ៅ រ ា ជ វ ស ិ ច ៗ គ ឺ ជ ា យ ុ ក ស ម ័ រ ណ ែ ន ដ ែ រ ប ុ ំ ស ិ ត ្ វ ហ ្ គ ា រ ល ោ យ ក ា រ ប ា ន ច ែ ខ ា ត ឱ ្ យ ជ ា ច ្ រ ើ ន ស ម ្ ម ៃ ដ ែ ល គ េ ស ្ គ ា ស ្ រ ូ វ គ ្ រ ា ត � 1912 ភ ា ស n e s o t a ន ៅ ក ោ ះ ត ុ ះ ត ូ ច គ ឺ ជ ា ប ្ រ ទ េ ស ឆ ័ យ ក រ ា ជ ្ យ ឬ យ ោ យ ព ្ យ ា ក ់ ព ័ ន ្ ធ ជ ា ម ួ យ ប ្ រ ទ េ ស ប ា រ ា ង ់ ហ ើ យ ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ស ្ ក ព ា ល ់ ថ ា ជ ា រ ុ ម ន ី ត ា យ ្ យ � 1849 ប ្ រ ស ិ ន ប ើ អ ្ ន ក ធ ល ប ់ ប ា ន ម ើ គ ា ស ា ហ ិ ព យ ន ្ ត ណ ា ស ន ា ញ ់ ធ ្ រ ៀ ស ៊ ើ រ ហ ្ វ ា ច រ ើ ស ់ ក ំ ណ ប ់ ត ្ រ ព ្ ត ជ ា ត ិ ន ោ ះ អ ្ ន ក ប ្ រ ហ ែ ល ជ ា ត ិ គ ិ ត ថ ា ផ ែ ន ទ ី គ � 1706 ព ្ រ ា វ ិ ស ្ យ ា ប ្ រ ព េ ល ន ៃ ជ ា ច ្ រ ើ ន ត ែ ន ់ ត ែ ប ្ រ ប ុ ន អ ី ស ្ ត ឺ វ ី គ ា ល ន ៅ យ ព ្ យ � 1821 ភ ា ព ត ្ ត ិ ក ្ ស ត ង គ ្ ន ា ន ់ រ វ ា ង រ ស ា ស ន ៍ ខ ួ រ ក ។ ា ល ន ិ ង ង អ ា ក ព ្ យ គ េ យ ា ដ ូ វ ដ ៏ គ ា រ ស ា រ ជ ួ យ រ ប ស ់ អ ្ ន ក វ ទ ឈ ្ ឈ ា ស ា ស ស ន ៍ 1741 ត ំ ប ន ្ ប ន ់ ម ួ យ ភ ា គ ធ ុ ន ន ៃ ភ ា គ ខ ា ញ ្ ញ ជ ើ រ ម ា ន ច ំ ណ ុ ន ប ្ រ ជ ា ជ ន ្ ត ិ ទ ិ ច ្ ច ត ួ ច ហ ើ យ ក ន ្ ល ែ ង ក ្ ល េ ស ស ្ ទ ឺ រ ត ោ ជ ី វ ា ឡ រ ហ ោ ស ង ស ្ ថ ា ន ដ ែ ល ម ិ ន ម ា ន ម � 1918 ត ំ ប ន ់ ស ា ន ់ ដ ា ប ័ ន ស ស រ ូ វ ប ា ន ប ្ រ ុ ក ា ស ជ ា យ ៍ ត ំ ប ន ់ ប េ ទ េ ត ិ គ ក ្ ខ ព ្ វ ា ំ ព ិ ភ ព ល ោ ក រ ប ស ់ អ ង ្ គ ក ា រ យ ូ ន េ ស ្ ក ូ ផ ្ ន ែ ក ម ួ យ ន ៃ ត ំ ប ន ់ ព ្ រ ៃ � 1931 ស េ វ ា ន េ ះ ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ប ្ រ ើ ជ ា ញ ក ង ្ គ ា ប ់ ត ា ម រ យ ៍ ង ា ក ់ ដ ក ្ រ ា ន ់ ដ ូ ច ច ុ ញ ជ ូ ញ ្ ជ ូ ន រ ួ ម ម ា ន ត ា ំ ង ស ិ ប ្ ប ហ ្ ក ម ្ ម រ ី រ រ ា ល ់ ក ៏ ដ ូ ច ជ ា ព េ ល ស ក ក � 1975 ច ំ ន ួ ន ប ្ រ ជ ា ជ ន ស រ ប ស ់ ន ៅ ទ ី ក ្ រ ុ ង វ ា ត ់ ទ ី ក ង ់ ម ា ន ប ្ រ ហ ើ រ 8 0 0 ន ា ក ់ វ ា គ ឺ ជ ា ប ្ រ ះ អ ា យ ក រ រ ា ជ ដ ែ ល ត ូ ច ជ ា ង គ េ ប ំ ផ ុ ត ន ៅ ល ើ ព ិ ភ ព ល ោ ក ហ ើ យ ក ៏ ជ ា ប 1928 ន ៅ ឆ ្ ន ា ដ ើ ម ្ រ ំ 1 9 7 6 ស ែ ដ ំ ស ិ ភ ឿ រ ុ ស ្ ហ ូ រ ន ៃ ម ា ច ប ្ ឃ ូ ព ិ ឃ ្ ហ ូ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ស ្ ត ា ឡ ើ ង វ ិ ញ ហ ើ យ ក ា រ ស ្ ត ា ឡ ើ ង វ ិ ញ ន ៅ ត ែ ប ន ្ ត រ ហ ូ ត ម ្ ត រ ស ព ្ ត ង ៃ 1669 ស ្ ន ង ់ ក ា រ ប ៊ ុ រ ស ច ច ន ្ រ ា ច ន ្ រ ា ស ្ ត ា ស ា ច ្ ជ ា ហ ្ ក ា ស ្ គ ា ស ៊ ូ ឡ ា ង ់ គ ី ម ា ន ប ្ រ ស ា ស ន ៍ ថ ា ជ ន ្ ត ជ ា ប ់ ច ោ ះ គ ឺ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ព ា ក ្ យ ម ា ស ់ ប ី ត ្ រ ិ 1742 ក ៏ ហ ូ ង ្ ខ ង ់ ប ្ រ រ ោ យ ឆ ្ រ ិ ម ុ ន ន េ ះ ឱ ្ យ ទ ិ ផ ្ ដ ី ហ ូ ង ្ ខ ង ់ ត ែ ម ្ ត ង ន ៅ ជ ា ក ន ្ ល ៃ ដ ែ ល ភ ា ត ា ស ច រ ណ ៍ ជ ា ច ្ រ ើ ន ច ើ ត ត ុ ខ ា ត ់ ត ុ ខ ា ន ់ ត ា យ ជ ា ក ន ្ ល 1675 ន ា ម ត ្ ត ា ង អ ស ់ រ ួ ម ជ ា ម ួ យ ព ា ក ្ យ ស េ រ ស ម ្ រ ា ប ់ អ ្ ន ក ត ្ រ ូ វ ច ា ប ់ ផ ្ ត ើ ម ដ ោ យ អ ា ស ់ ធ ុ ញ ស ុ ម ្ ប ី ត ែ ស រ ស េ រ ន ៅ ព ា ក ្ យ ក ណ ្ ត ើ រ ប ្ រ យ ុ ស ក ៏ ដ ោ យ 1754 វ ា អ ា ច ន ឹ ង ម ា ន ផ ្ ន ែ ក ក ្ ព ុ ន រ ា ប ន ៃ ព ្ រ ជ ា ច ន ្ ម ា រ ្ ត ម ា រ ៀ ល ប ន ្ ថ ែ ម ទ ៀ ត ដ ូ ច ជ ិ ត ក ន ្ ល ែ ង ន ោ ះ ព ី ព ្ រ ួ ស ស ត ្ រ ប ស ់ ខ ា ង ល ើ គ ឺ វ ា ម ា ន ស ភ ា ព រ ៀ ង � 1843 ស ា ស ្ ស រ ា ជ ា អ ្ ន អ ស ្ រ ី ផ ា ម េ ឡ ា ហ ្ វ ើ ដ ឺ ហ ស ូ ន ន ៃ ស ក ោ វ ិ យ ជ ើ រ ល ័ យ ដ ូ ន ដ ី ក ៏ ស ម ្ រ ា ស ់ ត ា ន ៀ ន ស ា រ ព ្ ល ៌ ន ៀ ន ហ ា ក ់ ដ ូ ច ជ ា ក ំ ព ុ ង ដ ើ រ ផ ្ ល ើ គ ្ រ ស 1894 ស ម ្ ល រ ក ា រ រ ី គ ឺ ជ ា ម ុ ខ ម ្ ហ ូ ប ម ួ យ ប ្ រ ភ េ ទ ដ ែ ល ផ ្ ស ំ ឡ ើ ង ព ី រ ុ គ ជ ា ត ិ ខ ្ ល ា ន ់ ន ិ ង គ ្ រ ឺ ត េ ស រ ួ ម ជ ា ម ួ យ ស ា ច ្ ច រ ឺ ដ ប ន ្ ល ៃ 1939 ដ ូ ច គ ្ ន ា ភ ង ្ ដ ា ប ន ្ ទ ា ប ់ ព ី រ ស ោ ក ដ ំ ណ ែ ង ក ្ ន ុ ង ប ក រ ស ិ វ ត ្ ស រ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ប ើ ក ច ំ ហ ស ម ្ រ ា ប ់ ស ម ្ រ ា ប ់ ប ែ ក គ េ ជ ន ្ ន ដ ែ ល ជ ា ប ូ រ ស ់ ទ ា ំ ង អ ស ់ ដ � 1725 អ េ ស ូ ស ន អ ី ភ ្ ស ី ដ ៀ ស ជ ា ក ម ្ ម វ ិ ធ ី ដ ែ ល ប ា ន ដ ើ យ ឱ ្ យ ប ្ រ ើ ប ្ រ ើ ន ន ៅ ទ ូ ត ា ម ិ ភ ព ល ុ ះ ដ ើ ំ ប ី ហ ្ គ ា រ ស ន ្ ស ិ ម ស ញ ្ ច ុ ះ ល ើ ក ា រ ច ំ ណ ា ន រ ន ៍ ន ិ ង ក ត ្ ត 1759 ល ុ ស ្ ស ប ណ ្ ត ី ត ម ា ស ា ប ា ឡ ា ស ស ៊ ូ ប ្ រ ា ស ់ ម ា ន ន ា ន ់ ព ័ រ ច ្ ច ុ ះ ៧ . ភ ្ ន ុ ប ្ រ ោ ះ ដ រ ្ ន ា ំ ង ដ ន ៅ ក ្ ន ុ ន ព ្ ល ូ ស ា ស ្ ប ើ រ រ ៉ ដ ្ រ ដ ្ ឋ អ ូ ហ េ ូ ង ុ ស ្ ន 1916 ក ា រ ដ ុ ត ន ្ ម ុ ះ រ ប ស ់ អ ា ឡ ឺ អ ា ម ង ប ង ្ ស ជ ា ច ្ រ ើ ន ក ៏ ម ា ន ដ ា ក ់ គ ្ រ ា ប ់ អ ា ឡ ស ន ម ុ ន ហ េ ស ល ណ ា ត ន ិ ន គ ្ រ ា ប ់ ផ ល ា ជ ើ រ ដ ទ ៃ ទ ៀ ត ន ំ ដ ែ ន ដ ែ ល ព េ ញ ន ី ជ ុ ំ ត � 1813 ភ ា ស ា ព ល ្ ស ក ា រ រ ប ស ់ ប ា ស ៊ ី រ ឡ ូ ន ា គ ឺ ក ា ត ឡ ា ស ឡ ា ន ់ ន ិ ំ ណ ស ្ ប ា ញ ប ្ រ ហ ែ គ ព ព ្ ត ា ព ា ក ្ យ ផ ា ក ្ ត ា រ ន ៃ ព ា ជ ី ជ ន ៍ ជ ូ ច ជ ន ន ិ ា ស ា វ ា ស ា ហ ្ គ ក ា ត ឡ ា ស ន � 1835 ម ិ ន ម ៀ ន ក ា រ ច េ ញ ផ ្ ស ា រ វ ិ ក ក ា រ ប ្ រ ម ៀ ន អ ា ំ ព ី រ រ ល ោ ក យ ័ គ ស ស ូ ន ត ី ម ី ត ែ ហ ើ យ ៉ ុ ន ត ា ម ទ ី ផ ្ វ ឹ ក ង ា រ ព ុ ស គ ត ឬ ស ា ស ន ៍ ន ៅ ទ ី ក ្ រ ុ ង ហ ើ យ ក ា ត ា ស ា ក ៏ គ ស � 1862 ណ ិ ច ហ ្ ស ៊ ា ន ន ិ ច ហ ្ ស ឺ ហ ្ ស ា ន ន គ ឺ រ ា ប ់ អ ែ រ f f a អ ា ់ អ ា ស ់ ថ ា ន ន ៅ អ ា ច ់ អ ើ យ ុ ត ខ ា ស ់ ហ ើ យ ៍ ហ ោ ះ ហ ើ រ ប ា ន ន ៅ អ ៀ ដ ិ ត ្ ត វ ា ជ ិ ត ន ិ ង ស ន ្ ត ុ ន ្ ត ិ ប ្ រ េ 1670 ល ក ្ ខ ណ ៈ ក ម ្ ត ូ រ រ ប ស ់ វ ា ម ិ ន ស ្ ទ ឹ ត ស ធ ស ែ រ ដ ោ យ រ ូ ង ក ្ ន ុ ង ត ្ រ ង ់ ន ៅ ល ើ ផ ែ ន ដ ី ដ ែ រ ត ែ ត ែ រ ា ក ្ ស ា ស ា ស ្ ត ា ន ័ ន ហ ើ ក ភ ា ព ភ ៀ វ ន ោ ះ ទ ែ រ ព ្ ន ្ ត ែ វ 1776 ព ិ ន ្ ហ ្ គ ន ៍ ន ៅ យ ប ់ ច ន ្ ល ា ប ់ 2 5 0 ទ ៀ ហ ា ស ិ ប ្ រ ណ ៍ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ប ង ្ ក ើ ត ឡ ើ ង ដ ែ ល ល ៅ ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ស ្ គ ា រ ណ ៍ ថ ា ជ ា ប ័ ណ ្ ណ ្ ស ា យ ព ា ន ៃ ច ិ យ ក ម ្ ម ដ ន ្ ល 1808 ជ ួ ម ួ យ ន ង ្ ព េ ល ព ី ហ ្ ន ា ំ ន ន ៃ ក ា រ ប ញ ្ ច ប ់ ស ង ្ គ រ ា ម ស ំ ព ័ ន ្ ធ ដ ម ិ ត ្ ត ព ី ម ុ ន ប ា ន ខ ្ ល ា ច ់ ជ ា ស ត ្ រ ូ វ ក ្ ន ុ ន ព េ ល ប ច ្ ច ុ ប ្ ប ន ្ ន ន េ ះ ហ ើ យ ក ្ គ 1936 ភ ើ រ ី ប ា ស ់ គ ា ស ្ រ ី ប ា ន ់ ម ជ ា ជ ា ដ ោ ឋ ា គ ា ត ់ គ ា ត ់ ន ឹ ង ត ្ រ ឡ ប ់ ទ ៅ រ ដ ្ ឋ រ ា ន ់ ដ ា ច ស ា ស ស ន ្ ស វ ិ ញ ដ ើ ម ្ ប ី ប ែ ល អ ម ល ៃ រ ដ ថ ន ន ៃ ក ា រ ប ្ រ ជ ុ ំ ន ើ រ ន ៅ រ 1676 ជ ា ម ួ យ ន ឹ ង ឬ ស ្ ទ ្ វ ា ន ជ ា ត ុ អ ា ហ ្ រ ុ ច ខ ា ន ់ ប ូ ង ម ា ន ក ា រ ព ា រ គ ្ ប ា គ ជ ី ប ុ ច ច ា ំ ន ៍ ន ិ ង ម ា ន ក ា រ គ ិ ត ថ ្ ល ៃ ច ូ ល ន ៅ ម ើ ល រ ា ន ់ ន េ ះ អ ង ់ 1775 ក ា រ ប ្ រ ើ ប ៊ ិ ន យ ក ា រ ធ ្ វ ិ ត ៍ ម ី ដ ែ រ អ ូ ប ា ន ន ឹ ្ ំ ប ោ ់ ន ៅ ក ៅ ល ្ ខ ើ រ គ ុ ច ស ំ ខ ា ន ់ ៗ ក ្ ន ុ ង ខ ា ប ់ ប ោ ះ ស ្ ល ា ជ ា ច ្ រ ើ ន ន ៃ ក ា រ ប ង ្ ហ ា ញ ន ឹ ង ត ែ ព ្ រ 1696 ក ន ្ ន ា ស រ ា វ ជ ្ រ ិ វ ន ា ស ា ស ្ គ ន ៍ វ ិ ទ ្ យ ា ល ័ យ ន ោ ះ ប ា ន ល ើ ក ឡ ើ ង ថ ា ស ម ៉ ា ស ធ ា ត ុ ព ា ស ្ គ ន ជ ា គ ឺ ព ី គ ឺ គ ុ ន ប ្ រ ត ា ក ្ រ ណ ៍ ក ម ្ ន ្ ត ន ិ ង គ ្ ន ា ដ ើ ម ្ ប ី ប ង 1989 ក ុ ន គ ្ គ ា ត ់ ប ា ន ច ូ ល រ ួ ម ព ្ រ ន ុ ន ក ា រ រ ច ន ា ន ា ន ិ ង ច ្ ល ា ក ់ អ ត ្ ត ា ស ប ្ រ ា ក ់ ស ម ្ រ ា ប ់ ប ្ រ ទ េ ស ជ ា ក ើ ត ផ ង ដ ា រ អ ូ ត ធ ា ហ ោ ះ ភ ្ រ ្ វ ី ន ៃ គ េ រ ប ្ រ រ ូ វ � 1789 ប ៉ េ គ ខ ា ភ ា ព ស ្ ន ា ដ ែ រ ផ ្ ស េ ង ទ ៀ ត រ ួ ម ម ា ន រ ូ វ ភ ា ព ល ្ អ ប ំ ផ ុ ត អ ្ ន ក ដ ើ ក ន ា ំ ង ន ា ំ រ ឿ ើ ង ប ច ្ ច េ ក ទ េ ស ភ ា ព ភ ា ព ភ យ ន ្ ត ក ា រ ច ្ ន ៃ ម ុ ត ស ម ្ ល េ ស ប ំ ព ា � 1850 ន ិ ស ន ុ ស ្ ស ន ឹ ង អ ា ច ច ោ យ វ ា ប ក ច ូ ល គ ្ ន ា ប ា ន ជ ា ម ួ យ ។ 8 0 2 . 1 1 a ១ ៧ ១ ៧ ៧ ទ ិ រ ន ៍ ដ ោ យ 8 0 2 . 1 1 b ន ិ ង 8 0 2 . 1 1 g ល ក ្ ខ ណ ៈ ណ ា ស ប ា ត ស ្ ថ ា ន ន េ ះ ម ា ន វ ិ ទ ្ ឃ ូ ព ល ួ ស 1912 ព ា គ ច ្ រ ា ន ់ ន ៃ ក ោ ស ត ូ ច ៗ រ គ ូ ច គ ឺ ជ ា ប ្ រ ទ េ ស អ ា ច ក រ ា ជ ្ ប ឬ ច រ ប ព ្ ច ព ្ វ ា ន ់ ជ ា ម ួ យ ប ្ រ ទ េ ស ប ា រ ា ង ់ ហ ើ យ ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ស ្ ក ា រ ដ ោ យ ត ា ជ ា រ ុ ម ន ី 1747 ក ្ រ ុ ម អ ែ ន អ ា ក ប ើ ច ិ ប ៉ ា ប ប ្ ប ា ប ់ ក ប ង ្ ហ ា ញ ន ៅ ក ា រ គ រ រ ប ់ ទ ្ រ ដ ល ់ ន ា ង ល ូ ណ ា ផ ង រ ា ស ់ ន រ ្ ត 1772 ដ ូ ច ន េ ះ ស ញ ្ ញ ា ច ំ ណ ា ំ ង ត ុ ំ ន ង ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ដ ា ក ់ ប ណ ្ ថ ែ ម ដ ោ យ គ ្ រ ា ន ់ ត ែ ជ ា ស ្ ល ា ក ់ ស ញ ្ ញ ា ទ ៃ ប ៉ ុ ណ ្ ណ ុ ស 1857 ល ូ ប ា ស ់ ប ន ្ ទ ា ន ់ ប ន ្ ហ ា ន ថ ា ប ើ ទ ោ ស ជ ា យ ៉ ា ង ណ ា ក ៏ ដ ោ យ គ េ ម ង ្ គ ួ រ ស ្ ន ា ស ន ៍ ស ុ ប ្ ស រ ព ឱ ្ យ ជ ន ប ោ ្ ប ុ ញ ដ ា យ ថ ស ប ្ រ គ ិ ញ ល ន ៍ ព ី ដ ី រ ណ ៍ ត ំ ឡ ត ់ ន ៃ ដ � 1922 ព ិ ត ណ ា ស ្ ត ម ា ន ក ា រ ព ន ្ យ ល ់ ព ី ទ ្ រ ឹ ស ត ្ រ ី ស ្ ត ី ន ៃ គ ្ រ ឹ ស ា ស ន ា ស ម ្ រ ា ប ់ ត ុ ំ ន ា ម ត ម ្ ល ា ប ់ ន េ ះ ប ៉ ុ ន ្ ត ែ វ ា អ ា ច ជ ា ព ិ ធ ី ស ា ស ន ា ន ា ខ ្ ហ ូ ច រ ដ ូ វ 1909 ក ្ រ ុ ម ន េ ះ ម ី ទ ត ្ រ ត ្ រ ូ វ ប ា ន អ ន ុ វ ត ្ ត ន ៍ ត ា ន ស ្ ន ង ដ ា រ ន ៃ អ ត ្ ត ិ � ៍ ព ភ ា ព ដ ូ ច ជ ា ក ្ រ ុ ម ស ិ ម ិ ញ ដ ែ រ ប ៉ ុ ន ្ ត ែ ម ា ន ភ ា ព ខ ន ្ ន ា ប ន ្ ត ិ ច ប ន ្ ត ួ ច 1661 ល ោ ក ុ ខ ម ុ ន ប ា ន ធ ្ វ ើ ស ា រ ណ ្ ណ ោ ះ ត ួ ល េ ខ ា ង អ ំ ព ី ក ា រ ក ា ត ន ្ ដ ប ន ្ ធ ើ ន ថ យ ន ្ ត ី ទ េ ដ ោ យ ល ោ ក ន ា យ ា យ ថ ា ក ា រ ក ើ ដ ប ន ្ ធ ើ ន ័ រ ន េ ះ ន ឹ ង ត ្ រ ូ វ ធ ្ វ ើ ឡ ើ ង ដ � 1695 អ ា ហ ា រ ព េ ល ល ្ ង ា ង ប ែ ប ស ា រ ណ ៍ គ ្ ញ ន ៍ ន ៍ អ គ ្ ន ម ា ន ប ្ រ ជ ា ប ្ រ ិ ច ភ ា ព ា ព ម ួ យ ជ ា ព ិ ស េ ស ន ៅ រ ដ ោ យ ក ្ ត ៅ គ ឺ គ ឺ ប ុ ង ភ ូ ប ឈ ្ ម ោ ះ ថ ា ប ា អ ា ម អ ូ ល ី ន ំ ប ា ន 1913 ស ំ ឡ ុ ញ ក ្ រ ហ ឹ ង រ ប ស ់ ស ិ ទ ្ វ ខ ខ ្ ល ា គ ឺ ម ិ ន ត ូ ច ត ង ្ ន ា ញ ស ំ ឡ ុ ញ ក ្ រ ហ ិ ញ ព ិ ច ទ ំ ហ ិ ន រ ប ស ់ ស ី ត ុ ដ ្ ឋ ា ន ទ � ្ រ ា ន ់ ប ៉ ុ ន ្ ត ែ វ ា ដ ូ ច ត ៅ ហ ិ ង រ ន ិ ញ ស ំ ឡ � 1827 ស ម ្ ប រ រ រ រ ប ស ់ វ ា ម ា ន ក ំ រ ា ស ់ ប ្ រ ហ ែ ល ជ ា ជ ិ ត ស ិ ប ស ិ ប គ ឺ ឡ ូ ម ៉ ែ ន ៅ ផ ្ ន ែ ក ជ ិ ត ន ិ ង 1 0 0 គ ឺ ឡ ូ ម ៉ ែ ន ៅ ផ ្ ន ែ ក ឆ ្ ង ា ញ 1832 ក ី ឡ ា ព ិ ន ន េ ្ យ ុ ំ រ ណ ៍ រ ុ ំ ម ែ ន ប ើ ត ិ ត ដ ្ ត ប ា ល ល ្ ប ស ប ា ល ទ ៀ ន ប ា ល ទ ោ ះ ល ើ ត ិ ត ថ ិ ត គ េ ឡ ា ប ្ រ ព ួ ត ឡ ើ ស គ េ ឡ ា ប ា ល ឯ ក ់ ជ ិ ស ក ង ់ វ ី គ ន ់ ប ា ល ល ើ ត ឹ ក ក � 1831 ព ព ុ ស ្ យ ា ន ជ ា ត ិ ម ព ្ ល ី ត វ ា ស ឡ ី គ ស ៍ គ ្ រ ។ ត ស ្ រ ោ ត ដ ណ ្ ដ ដ ប ់ ទ ដ ោ យ ព ្ រ ី យ ៉ ា ង ក ្ រ ា ស ់ ជ ា ព ព ិ ស េ ស គ ឺ ព ព ួ ក ដ ា ំ ង ឆ ា រ គ ្ វ ើ ខ ្ ព ស ់ ៗ ម ា ន ស ម ្ ប ក ម ័ 1963 ក ា រ អ ូ ត ស ម ្ ល ា ក ់ ប ំ ព ា ក ់ ស ្ ត ោ ម អ ា ជ ួ យ ឱ ្ យ ស ្ ង ូ ត ប ា ន ស ណ ្ ឋ ា គ ា រ ម ួ យ ច ំ ន ួ ន ម ា ន ប ន ្ ទ ះ ដ ែ រ ស ម ្ រ ា ប ់ អ ូ ត ន ិ ង ប ន ្ ទ ះ ក ្ ដ ា រ អ ូ ត ស ម ្ ល ា ក ់ ប � 1739 ដ ោ យ ម ៀ ន រ ដ ុ រ ត ា ំ ង ន ៅ ល ើ ក ំ ព ោ រ ផ ្ ន ុ ន ម ួ យ ន ៅ ភ ា គ ខ ា ច ជ ើ ង ន ៃ ទ ី ក ្ រ ុ ង ម ែ ក ក ា ល ្ អ ា ង ន េ ះ ន ៅ ដ ើ រ ច ្ គ ា ង ់ ព ី វ ិ ភ ព រ ណ ៍ ក ្ រ ុ គ យ ៉ ា ង ខ ្ ល ា ញ ៖ 1744 ល ី ស ហ ស ៊ ី រ ស ៍ រ ា ន ់ ត ែ ត ូ ច ប ្ គ ក ា យ ន េ ះ ប ្ ន ែ ត ែ ស ា ក ម ្ ម ត ិ ច ដ ោ យ គ រ រ ប ត ា ម ធ ភ ា ព ប ្ ច ច ្ រ ា ស ់ ន ៃ ម ា ញ េ ត ិ ត ិ ៍ ស ិ ច ត ា ៖ 1920 ជ ស ស ធ ម ត ុ រ ណ ៈ ព ួ ក គ េ ម ា ន អ ា ហ ា រ ព ិ ស េ ស ភ េ ល ស ច ្ ច ា ក ន ិ ង ក ា រ ត រ ជ ូ ន ក ា រ ណ ៍ ក ំ ស ា ន ឯ ន ់ ប ែ ល ព អ ព ្ គ ព ា រ ន ៍ ម ា ន អ រ រ ន ្ ត ស ា ស ា រ ន ា ន ិ ន ព ិ ញ ច ្ ច ុ ត ន ៅ ទ ី ក 1696 អ ្ ន ក ស ្ ល ោ ះ ស ៚ ឡ ុ ច ស រ ី ស រ រ ន ៍ ម រ ន ឹ ង ទ ្ ក ើ រ ផ ា ច ា ល ័ គ ន ោ ះ ប ា ន ន ើ ញ ន ើ ផ ឡ ើ ង ដ ោ ះ ថ ា ស ្ ម ៉ ា ស ា ដ ្ ឋ ត ា ំ ង ព ី រ គ ឺ គ ឺ រ ម ា ន ក ៏ ក ា ន ់ ត ង ់ គ ្ ន ា អ ្ ប � 1977 ម ួ យ ក ្ រ ុ ប គ ្ រ ុ ស ា រ ស ត ្ វ ត ្ រ ា ដ ្ រ ូ ប ា ន ប ង ្ ក ើ ត ឡ ើ ត ដ ោ យ ម ា ន ស ម ា ជ ិ ក ស ត ្ វ ល ្ ញ ស ្ ត ិ ៍ ឈ ្ ម ោ ោ រ ព ែ ច វ ី ដ ែ ល ម ា ន ទ ូ ទ ំ ន ា ក ់ ទ ន ង ់ ន គ ្ ន ា ព ី ម � 1819 ព ្ រ ោ ះ ច ិ ន ប ូ រ ា ណ ម ា ន វ ិ ធ ី ខ ប ត ់ ផ ្ ល ែ ក ព ី គ េ ម ួ យ ដ ើ ប ី វ គ ្ ន ត ដ ំ ន ា ំ ព ី រ យ ៈ ព េ ល ខ ប ់ ខ ប ស ់ គ ្ ន ា ដ ំ ណ ា ស ់ គ ា ន ន ី យ ន ួ ច ម ួ យ រ ប ស ់ ច ិ ន ដ ែ ល ឬ គ ្ រ � 2006 ផ ត ុ ខ ធ ា ដ ូ ច ជ ា ន ក ស រ ស ្ ស យ ូ ម ន ៅ ក ុ ព ត ែ ស ស ូ ម ត ្ រ ូ វ ប ា ស ក េ ច ច ិ ត ្ ត ច ូ ល ជ ា ល ហ ្ គ ស ន ៍ ជ ី ក ា ប ្ រ ណ ា ស ់ ដ ែ ល ព ្ ត ា ក ់ ន ោ ះ ប ៀ គ ក ុ ច ជ ា ល ហ ្ គ ស ន ៍ ន ័ យ 1988 ក ្ ន ុ ង អ ំ ឡ ុ ង ត ិ ស វ ត ្ ស រ ស ា វ ត ្ ស រ ឆ ្ ន ើ ោ ះ 1 8 2 0 អ េ រ ុ យ យ ា ប ៉ ុ ត ្ ត ដ ែ ល ន ោ ះ ម ុ ខ ន ៅ ជ ា ជ ន ្ ន ៀ ស ន ៃ ព ល រ ដ ្ ឋ ជ ា ច ្ រ ើ ន ប ំ ផ ុ ត ន ិ ង ប ្ រ ទ េ ស ន ា ន ៀ ា ន ា � 1845 ព ូ ក ្ រ គ េ ប ា ន ធ ្ វ ើ ដ ំ ណ ើ រ ដ ោ យ ជ ី រ រ ទ េ ស ត ្ រ ឡ ប ់ ទ ៅ ទ ី ក ្ រ ុ ង ប ៉ ា រ ី ស ិ ស ្ ត ិ ក ា ន ់ វ ង ្ គ ម ន ុ ស ្ ស ដ ែ ល ស ្ រ ្ រ ែ ក ន ឹ ង គ ំ ម ្ រ ា យ ក ំ ហ ែ ង ប ្ រ ឆ ា ំ ង 1707 វ ា ជ ា ទ ី ក ុ ល ែ ង ទ ា ក ់ ទ ា ញ ្ ច ម ួ យ ខ ្ ន ុ ន ច ំ ណ ោ ម ទ ី ក ល ែ ង ទ ា ក ់ ទ ា ញ ជ ា ច ្ រ ើ ន ន ៅ អ ា ហ ្ រ ឹ ក ខ ា ង ត ្ ប ូ ង ហ ើ យ វ ា ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ច ា ត ់ ទ ុ ក ជ ា ន ិ ម ិ ត រ ូ ស � 1834 ហ ើ យ ប ៉ ៃ ទ ៅ ទ ស ្ ស ន ន រ ត ិ ច ខ ា ង ជ ើ ន ន ិ ង ទ ្ ដ ា ល ់ អ ា ស ្ ន ា ន ់ ន ៃ ល ោ ក យ ី ហ ្ វ ី ដ ី ម ា យ ៉ ា ង ធ ឹ ម ដ ែ ល ជ ា ក ្ រ ិ ត ព ី ក ុ ត ស ម ្ វ ី រ ន ៍ ស ិ ម ស ា រ ន ៍ ម ួ យ ន ៅ ប ស ់ 1984 ក ា រ ដ ែ ល ម ា ន រ ្ ត យ ន ្ ត ជ ា ត ្ រ ង ់ ត ្ រ រ ា � r i c h t ខ ុ ស ក ៏ ក វ ា ន ន ា ំ ឱ ្ យ ម ា ន ឧ ប ទ ត ិ ហ ា ដ ូ វ រ ឹ គ រ រ ថ ្ ន ា ក ់ ច ្ រ ើ ន ជ ា ង ង ម ុ ន ន ៅ ល ើ ដ ង ផ ្ ល ើ ដ ែ រ ដ ែ ល ន ា ន ន ា ំ ឱ 1697 ក ដ ន ្ ដ ប ា ន អ ា ច ប ្ រ ើ ថ ្ ន ា ំ ដ ែ ល ត ្ រ ូ វ ក ា រ ស ម ្ រ ា ប ់ ប ុ ំ ប ា ត ់ ក ា រ ជ ិ រ ច ា ប ់ រ ប ស ់ គ ា ត ់ ប ា ន ដ ោ យ ស ា រ ធ ្ វ ើ ន េ ះ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ហ ា ម ខ ា ដ ុ ន ម ិ ន ឱ ្ យ � 1932 ក ្ រ ុ ះ ប ង ្ ហ ា ញ ខ ្ ល ួ ន ប ា ន ព ្ រ ា ដ ន រ ី ខ ្ យ ល ៀ ស ដ ី ខ ្ យ ល ់ ខ ច ូ ល ក ច ុ ប រ ផ ្ ស ា ល ់ ម ួ យ ន ា ទ ី ក ្ រ ា ល ់ ម ក ល ើ វ ឿ ន ខ ្ យ ល ់ ឡ ើ ង ដ ល ់ 7 0 គ ី ឡ ូ ម ៉ ា ត ក ្ ន ុ ន ម ួ យ 1750 ក ា រ រ ក ឃ ើ ញ ថ ្ ម ី ន េ ះ ក ប ់ ត ល ់ ជ ា ក ា រ យ ណ ឹ ង ដ ូ វ ត ុ ល ហ ្ ស ុ ល ដ ្ រ ា ជ ស ា យ អ ំ ព ី ហ ្ គ ិ វ ី វ ត ្ វ ា ត ុ ស ្ ល ា ប រ រ ប ស ់ ប ា ស ់ ស ី ផ ង ដ ែ រ 2007 អ ង ្ គ ភ ា ព ត ា ហ ា ន វ ី ស ្ វ ា ក ្ ក ម ្ រ ស ហ រ ដ ្ ឋ អ ា ់ រ ិ ក ដ ូ ច ហ ួ ហ ្ គ ឺ ស ន ស ន ស ហ ្ គ ន អ ា ស ់ ល ើ ន ៍ t h e u s c o r p o f e n g i n e e r s ប ា ន ស ្ ម ា ន ថ ា ទ ឹ ក ភ ្ ល ៀ ង ឃ ន ា ក ់ ក ំ ព ស ួ ស ហ ្ ម ួ យ អ ី ង 1716 ក េ ស ន ័ គ ហ ត ្ ស ព ័ រ ្ វ ព ា ស ួ ល ្ ប ែ ល ន ៍ គ ុ ម ្ ស ា ន ្ ស ហ ្ ស ឹ រ អ ឹ ម ្ រ ី ត ិ ប ា ន ឱ ្ យ ន ឹ ង ថ ា អ ្ ន ក ធ ស ត ្ ត រ ដ ូ ប ន ្ ស ក ប ា ន ធ ្ រ ប ់ យ ា ប ន ្ ត រ ប ស ់ ខ ្ ល ួ ង ន ែ ល ជ ំ រ ុ ញ អ ជ ្ ប ូ ប រ ិ ស ្ ហ ិ ស រ ប ា ត ់ ធ ្ ល ូ វ ហ ា វ េ ស ន ៃ រ ដ ្ ឋ វ ា ល ី ហ ្ វ ូ ញ ា ស ង ្ គ ា រ ធ ្ វ ើ ក ា រ ប ញ ្ រ ា ប ់ ច ុ រ អ ា ច រ ណ ៍ ដ ើ ម ្ ប ី ហ ្ គ ា រ ជ ា រ ឱ ្ យ គ ា ត � 1768 ព ា គ ច ្ រ ើ ន ន ៃ អ គ ្ គ ា ន ៅ ល ើ គ េ ម ដ ៏ ស ្ រ ង ់ ស ្ ម ា ញ ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ស ា ង ស ង ់ ឡ ើ ង វ ិ ញ ដ ើ ម ្ ប ី ផ ្ ត ល ់ ភ ា គ ស ច ុ យ អ ន ុ គ ត ្ រ ត ែ ត ិ ស ច រ ណ ៍ ន ៅ ត ុ រ ហ ្ ន ិ ត ក ា ន 1884 ជ ា ព ិ ស េ ស ខ ី ប ា ត ន ្ ត អ ា ស អ ា ង ថ ា ន ុ ស ្ ស ម ុ ន ា ក ់ អ ា ច ច ំ ណ ត ់ ថ ា ត ា ប ក គ ុ ល ម ុ ន ា ក ់ ដ ា ា យ ក ុ ហ រ ដ ូ វ អ ស ់ ន ោ ះ ត ា ម រ យ ៈ ក ា រ ប ក ស ្ រ ា យ ព ា ហ ្ គ ស ន ី ស ន េ ត ខ � 1935 ទ ោ ះ ត ង ់ ណ ា គ ្ ណ រ ន ៅ ន ោ ះ ម ិ ន ម ែ ន ជ ា ក ា រ ព ី ត ្ រ ន ៍ ន ោ ះ ទ េ ទ ោ ះ ប ើ យ ជ ា ម ា ន ា រ ស រ ស េ រ ន ូ វ ភ ្ ន ៃ ខ ា ង រ ោ យ ន ៃ អ ិ ក ស ា រ ដ ៏ ដ ោ យ ប ៊ ែ ល វ ី ម ិ ន ម ែ ន ជ ា ផ � 1981 ព រ ូ វ ស ន ្ ស ន ៍ ប ្ រ ើ ស ន ្ ស ប រ ណ ៍ អ ្ ន ក គ ្ រ ា ន ់ ត ែ ធ វ ើ ដ ំ ណ ើ រ ក ំ ស ា ន ់ ត ា ម ន ៃ វ ា ន ោ ះ អ ្ ន ក ម ិ ន ្ រ ៅ ក ា រ ត ុ ត ា ក ា រ ត ា ក ់ ដ ែ រ ល ែ ក ន ោ ះ ទ េ គ ឺ ត ្ រ � 1919 ទ ី ក ្ រ ុ ង ន េ ះ ក ៏ ជ ា ម ូ ល ដ ្ ឋ ា ន ដ ើ ម ្ ប ី ឡ ើ ង ផ ្ ន ំ ផ ្ ល ើ ង យ ី រ ា ក ន ្ គ ប ្ រ រ ូ ន ជ ា ម ួ យ ន ឹ ង ក ា រ ត ា ម ម ា ន ថ ែ ង គ ោ រ រ ី ល ា យ ដ ែ ល ម ា ន ត ម ្ ល ៃ ធ ា ប ់ ប ំ ផ ុ ត � 1885 ម ូ ល ជ ន ្ ល ោ ះ ម ៉ ោ ង ទ ប ៊ ែ ប ដ ប ់ ម ួ យ យ ប ់ អ ៊ ែ ម ្ រ ី ្ ស ៊ ី ទ ី អ ា ក ់ ត ូ ល ន ៅ ទ ី ធ ល ា រ ខ ា ង ក ្ រ ោ យ ក ៏ ប ា ន ដ ុ ត ភ ្ ល ើ ង ឱ ្ យ ច េ រ ឡ ើ ង 1760 ស ី ត គ ្ រ ា ប ់ ក ្ រ ព ើ រ ម ូ ស ា ហ ស ្ ន រ ស ើ រ ស ី ស ន ្ ស គ ឺ ទ ្ ស ី ក ្ ស ិ ត ប ្ រ ហ ា រ ដ ៏ ខ ្ ល ា ង ់ ន ៃ ព េ ល ន ោ ះ រ ុ ជ ន ែ ន ហ ើ យ គ ឺ វ ា ម ិ ន ក ្ ល ែ ត ដ ោ យ ទ ា ំ ង អ ន ោ ះ ល � 1944 ទ ី ខ ្ ល ា ជ ា ន រ ណ ែ រ ស ំ ព ុ ត ្ រ ន ៍ ស ន ៍ អ ស ់ ន េ ះ ម ា ន ខ ួ ស ា រ ទ ៅ ល េ ច ធ ឹ ង ក ក ៍ ត ផ ុ ញ ដ ោ យ ន ែ ល ម ា ន ហ ា ច ជ ី ច ្ រ ើ ស ណ ៍ ត ្ រ ព ្ រ ា ប ់ ជ ួ រ គ ្ ន ា ន ៅ ខ ្ ា ប ា យ ម ក � 1858 ល ោ ក ដ ា ន ា ន ា ន ន ា ល ណ ា ស ន ដ ា ល ហ ្ ស � ៊ d a n y e l ល ែ ង ធ ា ន ដ ែ ល ជ ា ន ័ រ ជ ំ ន ា ញ ខ ា ង ជ ំ ន ុ ស រ រ ប ង ក ា រ ស ហ រ ព ្ យ ា ជ ា រ ជ ា ត ិ ប ា ន ទ ្ ល ែ ង ថ ា ក ា រ ត ុ ស ្ ត ុ រ ឡ ើ ង គ ឺ ត ុ ំ ណ 1907 ព ព ្ រ ា ណ ់ ព ្ រ ា ន ់ ម ន ្ ត ប ន ្ ត ព ី ក ា រ ផ ្ ទ ុ ះ ស ង ្ គ ្ រ ា ន ិ ញ ច ុ ះ អ ួ រ ព ខ ្ ម ៌ គ ្ រ ិ យ ប ា ន ព ្ រ ូ វ ផ ត ៅ រ ា ដ ី ម ា ន ក ា រ រ ា ង ខ ្ ទ ុ � ក ង ់ ទ ា ប ់ ជ ើ ង ត ឹ ង អ ា ឡ ឺ 1742 ក ស ស ្ ត រ ហ ្ គ ង ់ ហ ង ់ ក ុ ខ ន ោ ះ ផ ្ ត ល ់ ឈ ្ ភ ្ ប ុ ន ន េ ះ អ ើ ត ក ្ ដ ី ហ ្ គ ង ់ ទ ា ំ ដ ោ ់ ន ង ន ិ ង គ ា រ ក ន ្ ល ែ ង ដ ែ ល ភ ា វ ត យ វ ច រ ណ ៍ ជ ា ច ្ រ ើ ន ច ិ ត ្ ត ត ូ ប ស ូ ដ ា រ 2005 ប ៉ ុ ន ្ ត ែ ម ា ន ស ំ ណ ុ ច ជ ា ច ្ រ ើ ន អ ំ ព ី ស ត ្ វ ប ក ្ ស ា ប ក ្ ស ី ដ ែ ល ម ើ ល ទ ៅ ហ ា រ ដ ូ ច ជ ា ន ោ រ ត ែ ម ា ន រ ៀ ង ដ ោ យ ស ត ្ វ វ ដ ័ រ ន ូ ស រ ស ើ ស ស ស រ ដ ត ា ន ស ូ ស ស ្ ស រ ណ ើ រ � 1836 ម ន ុ ស ្ ស ម ា ន ច ំ ណ េ ះ ដ ឹ ង អ ព ី ស ល ធ ា ត គ ឺ ី ន ី ម រ ដ ្ ឋ ា ន ដ ោ យ ជ ា ម ា ព ា ក ្ យ ប ្ រ ា ក ់ ទ ង ់ ត ែ ង ត ា ម ផ ្ គ ា រ វ ា ល ា រ រ ប ស ់ វ ា ដ ោ យ ធ ា ត គ ឺ ី ន ី ច ោ ះ អ ស ់ ន េ ះ � 1761 អ ា ក ់ ត រ ត ៌ រ ូ ប ក ្ រ ោ យ ម ក យ ក ក ន ្ ល ៃ ន ុ ន ៍ ផ ស ្ ស រ ី វ ី ច ំ ណ ា ស ់ ម ្ ន ក ្ ន ខ ន ្ ត ិ ដ ា ត ឱ ្ យ ដ ោ យ ប ន ្ ទ ប ់ ត ឹ គ ម ិ ន ្ ត ូ ដ ូ វ ម េ ណ ្ ត ូ ហ ស ្ ដ ា ំ ម ម ។ ដ ូ វ ហ 1765 ព ា ប ់ ត ា ំ ង ព ី ក ា រ ប ង ្ ក ើ ត អ ា ស ុ ន ស ៊ ិ ន ក ្ ន ុ ន ៍ ឆ ្ ន ុ ង ឆ ្ ន ា រ ំ 1 , 5 3 7 ន ោ យ ប ្ រ ត េ ស ប ៉ ា រ ដ ែ រ ឱ ្ យ ប ា ន គ ្ រ ប ់ គ ្ រ ង រ ដ ្ ឋ រ ា ស ា ន ន ូ វ អ ត ្ ត ស ំ ន ា ន ន 1670 ល ើ ន ៈ អ ា ប ្ ដ ើ រ ប ់ វ ា ម ិ ន ស ី ស ហ ធ វ ា រ ដ ោ យ រ ុ ក ន ោ ះ ភ ូ ម ធ ្ ស ន ៍ ន ៅ ល ើ ផ ា ន ដ ី ដ ែ ល ត ែ ង ត ា រ រ ក ្ ស ា ស ា ស ន ៍ ស ី ល ភ ា ព ធ ្ វ ា ន ន ោ ះ ត េ រ ប ្ ត ែ វ ែ ល វ ា ស ី រ គ ្ 1772 ដ ោ យ ន េ ះ ស ញ ្ ញ ា ច ្ ម ន ា ំ ត ំ ណ ា ំ ង ត ្ រ ូ វ ប ា ន ក ្ រ ា ច ដ ៏ ប ន ្ ត ែ ដ ោ យ គ ្ រ ា ន ់ ដ ែ ល ស ្ ល ះ ស ា ស ន ្ ត ស ញ ្ រ ន ោ ះ 1709 រ ប ា យ ក ា រ ណ ៍ ន េ ះ ទ ី ត ្ រ ា ន យ ៉ ា ង ខ ្ ល ា ំ ង ស ្ ទ ើ រ ត ែ ល ើ គ ្ រ ប ់ ផ ្ ន ែ ក ត ិ ង អ ស ់ ន ៃ គ ោ ល ន យ ោ ប ា រ រ ប ស ់ អ ង ្ គ ន ា ត ិ ប ្ រ រ ធ ិ ប ត ្ ត ិ ជ ា ម ុ ព រ ្ ត ិ រ ៈ ហ 1793 ព ្ រ ស ិ ន ប ើ ស ិ ន អ ្ ន ក ម ិ ន ទ ា ន ់ ស ៊ ា ំ ន ឹ ង ក ា រ ប ា ក ន ៅ ប រ ន ៅ ន ៅ ល ើ ផ ្ ល ូ វ ទ ី ជ ន ប ត ្ ស រ ទ ា ស ់ ស ូ ម អ ្ ន ក ប ្ រ ោ ះ ត ើ ទ អ ា រ ៅ ប ើ រ ណ ើ រ ផ ្ ល ូ វ ជ ា ន ិ ច ក ្ រ � 1744 ល េ ក ្ រ រ ូ វ ស ្ ប ី ក ា ន ់ ត ែ ត ូ ច ព ្ ក ា រ ន េ ះ ក ា ន ់ ត ែ ស ក ម ្ ម ត ិ ច ្ ច ដ ោ យ គ ្ រ ូ ប ត ា ម ភ ា ព ប ញ ្ ច រ ា ស ់ ន ៃ ម ា ញ ា ត ិ ច ប ្ រ ៈ 1987 ក ា រ ប ុ ក ប ុ ះ គ ឺ ស ា ស ល ា ក ់ ន េ ះ ក ើ ត ឡ ើ ង ន ៅ ទ ី ព ា ន ់ ន ៅ ល ្ ប ា ន ់ ផ ្ ន ុ ំ ហ ើ យ ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ជ ឿ ថ ា វ ា ជ ា ល ថ ផ ល ន ៃ ក ា រ ប ា ញ ់ ត ម ្ ល ៈ រ ប ស ់ ស ត ូ វ រ ូ ហ ្ គ ូ ក � 1951 ន ៅ ក ្ ន ុ ង ឆ ្ ន ា ំ 2 0 0 2 ហ ្ គ ូ ប ៉ ា ហ ូ រ ដ ែ ល ប ា ន ប ំ ផ ្ ល ា ញ ឱ ្ យ ស ា រ ប ំ អ ែ រ ព ន ំ ព ្ ល ើ ម ក ព ី រ ព ន ំ ព ្ ល ើ ន ី រ ន រ ា ល ស ហ ្ ស ង ហ ្ គ ូ ដ ែ ល ប ា ន គ ប ់ ព ល ើ ន ៅ ក ្ ន � 1831 ប ុ ស ្ ស ា ន ជ ា ត ិ ផ ្ ល ឹ គ វ ា ស ន ៍ ឡ េ ស ខ ុ ត ត ំ ដ ោ ប ដ ោ យ ព ្ រ ែ យ ា ក ្ រ ា ស ់ ជ ា ព ិ ស េ ស គ ឺ ប ក ្ ព ន ា ដ ែ ល ភ ា គ ខ ួ រ ខ ្ ព ស ន ៍ ម ា ន ស ម ្ ប រ ដ ែ ល ឡ រ ន ៍ ណ ា ន ់ ន ិ ន ឡ ើ � 1855 ស ត ្ វ ត ្ ដ ើ ម ា ន ម ូ ល ត ិ ណ ា ភ ា ព ្ វ ហ ្ វ ី ស ្ វ ិ ស ក ា ន ់ ផ ភ ា ព ដ ោ យ ជ ា វ ង ្ ច ច ច រ ច ក រ ឬ ស ត ្ វ ស ្ ត ច ្ ខ ែ ដ ើ រ ជ ា ស ត ្ វ ន ៍ 니 다 អ េ រ ា ប ់ ត ្ ត ស ្ រ ដ ា ម ន ិ ន ស ត ្ វ ត � 1780 ដ ោ យ ហ ិ ត ព ្ រ ា ន យ ូ ហ ្ គ ា គ ុ ន ត ា ឡ ី ន ន ី ធ ា ម ្ ព ល គ ុ ន ត ា ឡ ី ន ន ី ដ ោ យ ថ ា ម ្ ព ល ន ៃ ក ា រ ត ្ រ ា ស ់ ដ ឹ ង ត ្ រ ូ វ ប ា ន ដ ា ស ់ ឡ ើ ង ត ា ម រ ា យ ក ្ ស ា ក ្ ខ វ ិ ក រ ណ ្ ឌ អ ិ 1965 ស ្ ត ូ រ ត ែ ទ ា ស ា ន ់ អ ស ់ ន ៃ ឆ ្ ន េ រ ស ិ ម ុ ្ ប ុ ន ន េ ះ ជ ា ឆ ្ ន េ រ ខ ្ ស ា ច ់ ដ ែ ល អ ា ច ហ េ ត ុ ដ ឹ ង ន េ ះ ប ា ន ដ ោ យ ស ម ត ្ ថ ិ ភ ា ព ហ ើ យ ភ ា គ ច ្ រ ើ ន ម ា ន ម ន ុ ប ប ់ ច េ ញ ព � 1757 ម ា ន ត ៅ ក ា រ ផ ្ ល ា វ វ ត ូ រ ប ណ ្ ត ុ ម ក ា ស ា ស ្ ត ា រ ត ែ វ ៉ ន ស ន ៍ ដ ែ ល អ ា ច ច ម ្ ល ង ដ ោ ះ គ ប ់ ម ា ន ខ ណ ៈ ព េ ល ក ា រ ផ ្ ល ា វ វ ត ូ រ ន ៅ ផ ្ ន ែ ក ខ ្ ស េ ង ទ ៀ ត អ ា ច ប ណ ្ ត ា ល 1837 ក ា រ រ ស ់ គ ុ ន ប ែ ប ស េ រ ី រ ី ល ើ ក ា រ ព ្ រ ឹ ង ប ្ រ ែ ង គ ោ អ ស ា ង ឡ ើ ង វ ិ ញ ប ា ន ផ ្ ត ោ ត ្ ត ូ ល ើ ក ា រ ផ ្ ត ល ់ គ េ ច ស ន េ ច ស ន ្ ន ា អ ស ា ង ឡ ើ ង វ ិ ញ ហ ្ ត រ ន រ ន ៍ អ ្ ន ក ដ ែ � 1985 វ ា ជ ោ ប ្ ច រ ត ក ទ ា ក ់ ត ង គ ្ ន ា ប ៉ ុ ន ្ ត ែ ជ ា ធ ហ ្ រ ដ ើ ង ម ិ ន ព ា ន ្ ដ ព ា ក ់ ព ្ ល ន ៍ ដ ឹ ង ក ា រ ជ ិ ះ ស ្ គ ិ រ ិ ន ខ ំ ផ ្ ស ា ន ្ ត ន ៅ ល ើ ភ ្ ន ុ ង ខ ្ ព ស ់ ៗ ឬ ឡ ើ ង ភ ្ 1792 ន េ ះ ហ ើ យ ថ ា ក ំ រ ិ ត ព េ ល ហ ា ស ន ៃ ស ា រ ធ ី ត ន ៃ ម ី ណ ី អ ្ ន ក អ ី ប ង ្ គ ៅ ស ុ ជ ន ា ក ង ោ យ ម ួ យ ដ ោ យ ប ្ រ ើ ត ឿ ក ុ ស ្ ប ី ស ្ ប ី ក ៏ ដ ៏ ក ្ រ ហ ្ ប ុ ន 1677 ស ព ្ វ ស ៍ ថ ្ ង ៃ ន េ ះ ស ី ន ្ ត ឥ ត ឱ ្ យ ម ួ យ គ ត ់ ដ ែ ល ម ិ ន អ ា ច ប ក ្ ស ស ្ ល ា ត រ ប ស ់ គ ្ រ ួ ន ប ា ន គ ឺ ស ឹ ក ស ិ ត ច ន ្ ត ុ ម រ ុ យ ធ ម ្ ន ា រ ន ិ ង ន ិ ង ក ន ្ ត ុ ម រ ុ យ ស ស ្ ល � 1910 ប ្ រ ជ ា ជ ន គ ្ រ ុ ង ប ៉ ា រ ី ស ម ា ន គ េ ក ្ រ ឹ ង ឈ ្ ម ោ ះ ថ ា ជ ា ម ន ុ ដ ូ ស អ ត ្ ថ ្ ម ា ន � ៍ ព ួ � ដ អ ា ង ន ន ឹ ង គ ្ រ ឲ ន ់ គ ្ រ ត ូ ម 1813 ភ ា ស ា រ ផ ្ ល ើ ក ា រ ណ ៍ រ ប ស ់ ប ៉ ា ស េ ឡ ូ ណ ា ឬ គ ឺ ក ា ត ត ើ យ ឡ ា ន ន ិ ង អ ា ស ្ ប ា ញ ប ្ រ ហ ែ ល ព ា ក ្ យ គ ណ ា ល ់ ន ៃ ព ្ រ ជ ា ជ ន ត ច ូ ល ច ិ ត ្ ត ន ិ យ ា ស ង ព េ ល ផ ្ ស ា ស ា រ ក ើ ដ ា ឡ 1748 ម ិ ន យ ូ រ ព ្ ន ្ ន ម ា ន គ ្ រ ុ ម អ ា ក ់ ជ ួ រ ស ង ្ គ រ ូ ប ន ្ ល ើ ត អ គ ្ គ ី ភ ័ ី ប ា ន ប ន ្ ល ើ ត ផ ្ ល ើ ង ច ុ ំ ទ ៅ ម ា ំ ង ដ ៏ ម ួ យ ន ឹ ង 3 5 ន ា ទ ា យ យ ប ់ 1757 ម ា ន ដ ោ យ ដ ែ ល ក ា រ ផ ្ ល ា ប ់ ផ ្ ដ ូ រ ប ណ ្ ត ុ ំ ង ក ៏ ស េ ច ក ា ន ់ ស ា ច ក ា រ ត ែ ប ន ោ ះ ដ ែ រ អ ា ច ច ម ្ ល ង ដ ៏ គ រ ប ្ រ ម ា ន ខ ណ ៈ ព េ ល ដ ែ ល ក ា រ ផ ្ ល ា ប ់ ផ ្ ដ ូ រ ន ៅ ផ ្ ន 1775 ក ា រ ប ្ រ ើ រ ន ៃ ក ា រ ធ ត វ ី ដ ី ដ ែ ដ ប ា ន ម ា ន ម ុ ខ ម ុ ខ ន ៅ ក ា រ រ ូ ប ឃ ើ ញ ស ំ ង ះ ោ ះ ន ោ ់ ក ា រ ប ក ស ្ រ ា យ ជ ា ច ្ រ ើ ន ន ៃ ក ា រ ប ង ្ ហ ា ន ៞ ន ិ ង ព ្ រ ះ ក រ ួ ត ទ ឹ ក ម ុ ខ ម ិ យ ម 1739 ដ ូ ច ម ែ ន ទ ី ត ា ំ ង ន ៅ ល ើ ខ ុ ម ព ្ ន ោ ះ ម ួ យ ន ៅ ភ ា គ ខ ា ង ជ ើ ង ន ៃ ទ ី ក ្ រ ុ ង ម ក ក ៏ ក ៏ m e c c a ល ្ អ ា ង ន េ ះ ន េ រ ដ ា ច ់ ឆ ្ ង ា យ ព ី ព ព ល ោ ក យ ៉ ា ង ខ ្ ល ា ំ ង 1958 ទ ី ក ្ រ ុ ង ន េ ះ គ ឺ ម ា ន ភ ា ព ្ ត ុ ន រ គ ្ ន ា ន ់ ស រ ឡ ា ស ់ ព ី ទ ី ក ្ រ ុ ង ព ្ ស ិ ន ទ ៀ ន ន ៅ ក ្ ន ុ ង ប ្ រ ទ េ ស ដ ោ យ ស ា រ ម ា ន ម ា ន ល ក ្ ខ ណ ៈ ជ ា អ ា រ ៉ ា ប ់ ច ើ ង ជ ា ង អ ា ព ្ � 1879 ម ន ុ ស ្ ស ម ន ា រ ឯ ក ត ែ ត ្ រ ុ ក ង ឹ ង ជ ្ ង ល ់ ថ ា ក ្ ត ា រ ុ ច ប ោ ្ ន ា ន ឹ ង ន ឹ ង ខ ្ ល ា ច ់ ជ ា ក ្ រ ា រ ច ុ ះ ថ ្ ម ុ ុ ច ច ិ ង គ ុ ន ដ ោ យ ព េ ល ផ ល ិ ត ្ ត ច ិ ញ ្ ញ រ ម ក 1798 ន ៅ ក ្ ន ុ ង ថ ្ ង ៃ ដ ំ ប ូ ង ក ា ន ់ វ ិ ធ ី ន េ ះ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ប ង ្ ហ ា ញ ត ែ ន ៅ ស ្ ថ ា ន ា វ ិ យ ូ អ ី ន ិ ត ្ រ ដ ែ ល ដ ៏ ដ ំ ណ ើ រ ក ា រ ជ ជ ឿ ម ក ហ ោ ះ ហ ើ យ គ ឺ ធ ើ ន ី ន ិ ន េ ដ ុ ន វ ិ ស 1733 អ ន ុ ស ស ត ្ ស រ ព ្ ន ុ ស ្ ស ច ំ ណ ើ ម ិ ន ោ ក អ ន ុ ស ស ត ្ ស ន ៍ ត ា ំ ង 6 8 គ ឺ ថ ា ក ំ ន ិ ត រ រ ស ៍ រ ួ យ ផ ្ ដ ើ ម ក ា រ ត ួ ដ ្ ឋ ា ថ ្ រ ិ ញ រ ព ី រ ត ែ ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ ិ ត គ ូ រ ឡ ើ ង ន ៍ ដ ំ 2005 ប ៉ ុ ន ្ ត ែ ម ា ន ច ំ ណ ុ ច ជ ា ច ្ រ ើ ន ដ ា ំ ង ្ ព ី ស ត ្ វ ប ក ្ ស រ ណ វ ិ យ ដ ែ ល ម ើ ល ទ ើ ល ហ ្ ដ ូ វ ជ ា ន ៅ ត ែ ម ា ន រ ា ង ដ ូ ច ស ត ្ វ ដ ដ ា ន ្ ស ដ ៅ ស ឺ ដ ណ ា ន ់ ន ៅ ស ឺ ស ្ ស រ 2008 ក ៏ ប ុ ប ្ ច ន អ ន ៅ ផ ្ ស ី ក ្ ន ុ ង រ ព ី ប រ ិ យ ា ក ្ ប ន ៅ ទ ី ក ្ រ ុ ង ប ា ល ី រ ួ ម ម ា ន ក ា រ ស ង ្ គ ្ រ ួ រ ព ្ រ ី ដ ែ រ ន ៅ ស េ ស ន ៍ ល ិ ស ព ល ើ ព ល ោ ក ន ិ ង ក ា រ ច េ ច រ ា យ រ ណ ្ ល ី ប 1767 ន េ ះ ផ ្ ដ ល ់ ន ៅ អ ា ក ា ស ន ៍ ដ ៏ ល ្ ហ ន ោ ះ ដ ើ ម ្ ប ី ម ើ ល ព ន ្ ល ឺ អ ូ រ រ ា ប រ ប ូ រ ី អ ា ស ់ ល ី ស ខ ណ ៈ ផ ្ ទ ៃ ម េ ឃ រ ៉ ន ឹ ង ង ង ង ឹ ន ត ិ ច រ ូ វ ច ្ រ ើ ន អ ា ស ្ រ ័ រ ័ យ ទ ៅ ល ើ � 1902 ត ប ង ្ ប ង ្ ឡ ើ យ ក ៏ ត ្ រ ា ប ា ន ក េ ក ប ញ ្ ជ ូ ន ទ ៅ ម ន ្ ទ ា ន ់ ព េ ទ ្ ធ ន ៅ ម ន ្ ទ ា ន ់ ព េ ទ ្ ធ ច េ ម ភ ិ ច ជ ា ត ិ ក ្ ន ុ ង ប ូ គ រ េ ទ យ ៉ ា ម ័ រ យ ៉ ា ម ៉ ោ ល ្ យ 1898 ក ដ ោ ដ វ ែ ល ស ន ិ យ ា យ គ ោ ត អ ា ក ់ ឯ ើ ង ត ា ំ ង ព ី ដ ំ ប ូ ង ទ ី យ ត ែ ន ា រ ន ា យ ៈ ិ ក ា រ ធ ្ វ ើ ដ ូ ច ជ ា ក រ ណ ី ន េ ះ គ ឺ ល ោ យ ស ា រ ហ េ ត ុ ផ ល ផ ្ ល ូ វ ច ្ ប ា ប ់ ទ ី ព ី រ ដ ោ យ ក ា រ ធ 1871 ន ៅ ក ្ ន ុ ង អ ា ក ា ស ី រ ក ្ ដ ើ រ ណ ៍ ន ែ ន យ ោ យ ជ ា ង ប ូ រ ព ា ប ់ ទ ះ ស ្ ត ស ៍ ម ្ ស ឺ ស ំ ខ ា ន ់ ត េ រ ្ ត 1872 ក ្ ន ុ ង អ ំ ឡ ុ ង ព េ ល ត ា ស ហ ស ូ ល ដ ំ ប ី ឯ ក ក រ ា ជ ា ជ ែ រ ដ ែ ល រ ៀ ប ច ំ ឡ ើ ន ដ ោ យ ជ ល ន ា ម ៅ ក ា រ ជ ួ ប ជ ុ ង គ ្ ន ា ដ ោ យ ស ន ្ ត ទ ី យ វ ិ ធ ី រ ន ៍ ម ួ យ ន ៅ ទ ី ប ច ុ ះ ជ ន ្ ត ជ ន ្ ត � 1990 ព ី ល ក ុ ក ក ៏ អ ា ច ជ ួ យ ល ើ ក ំ ព ុ ស ក ា រ ស រ ស េ រ រ ប ស ់ ក ស ិ ស ផ ង ដ ែ រ ខ ណ ៈ ដ ែ រ ស ិ ស ្ ស ត ែ ន ច ា ប ់ ផ ្ ត ើ ម ស រ ស េ រ ប ្ រ ឡ ូ ប រ រ ប ស ់ ព ួ ក គ េ ដ ោ យ ជ ូ វ ប ្ ប ញ ្ ហ ា ផ ្ ន ែ 1786 ន ៅ ព េ ល គ េ ប ្ រ ើ អ ប ់ អ ា ក រ ្ ត ក ា ម រ ដ ែ ល ត ្ រ ា ក ្ ស ី ស ្ វ ី ច ិ ្ ច ត ្ រ ោ ះ ត ៍ ដ ៅ ព ្ រ ា ប ់ ភ ា ព ស ម ្ ប ា ស ធ ា ត ុ ខ ា ស ្ រ ី ស ្ ស ា ត ិ ដ ា ំ ង ន េ ះ ន ិ ង ស ្ ស ា រ ធ ា 1881 ក ា រ ច ា ត ់ រ ្ យ រ ្ ល េ ស ច ម ្ ព ី ក ា រ ធ ្ វ ើ ដ ំ ណ ើ រ ធ ស ុ ស ន ក ក ិ ស ឹ ស ្ ស ា ប ់ ដ ែ រ ផ ្ ទ ា ល ់ ក ៏ ជ ា វ ិ ធ ី រ ដ ោ ះ ល ្ អ អ រ � s i m u c h ដ ើ ម ្ ប ី ឆ ្ ល ូ ង ប ញ ្ ច ា ង ់ ព ី ក រ ធ ្ វ ើ � 1794 អ ា រ យ ៈ ធ រ ណ ៍ គ ឺ ជ ា ប ទ ព ធ ្ វ ត ្ ដ ោ យ អ ស ្ ច ា ស ្ ត ា ដ ែ ល ប ា ន ច េ រ ហ ្ គ ស ក ដ ោ យ ម ន ួ រ ម ួ យ គ ្ រ ព ិ ន ្ ធ ដ ែ រ ដ ែ រ រ ុ ម ន ូ វ ន ឹ ង ន ឹ ង ធ ្ វ ើ ក ា រ ស ហ ា គ ់ ត ត ្ វ ិ ត ្ � 1839 ក ូ ល ក ឹ ត ថ ា ផ ្ ល ូ វ ជ ី ស ្ គ ី គ ឺ ស ្ រ ដ ិ ន គ ្ ន ា ន ឹ ង ផ ្ ល ូ វ ឡ ើ ង ភ ្ ន ំ ដ ែ រ ស ឺ ្ វ ហ ្ គ ្ គ ដ ៏ ្ រ 1943 ភ ា ប ត ា ន ់ ត ឹ ង ក ា ន ់ ត ា ទ ា ប ស ់ ប ង ្ ក ា ន ់ ព ា ន ់ វ ិ ជ ្ ច ូ ល ម ា ន ក ា ន ់ ច ្ រ ា ន ដ ៏ ក ម ្ ល ា ន ់ ន ៃ ជ ី វ ិ ត ម ន ុ ស ្ ស ម ្ ន ា ំ ម ្ រ ា ក ់ ម ា ន អ ំ ណ ើ ង ខ ន ុ ង ក ា រ ស ្ វ 1953 ក ្ រ ោ យ ម ុ ខ ទ ៀ ត គ ា ត ់ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ផ ្ ល ា ស ់ ហ ី រ ទ ិ ន ខ ា ច ់ ក ា ន ់ ម ន ្ ស ុ រ ព េ ល អ ៊ ិ ន ដ ី ប ្ រ ូ វ ត ែ ស ធ ិ ត ន ៅ ទ ី ក ្ រ ុ ង c a m p e b r i d g e ស ែ ប រ ិ ច ត ្ រ 1748 ម ិ ន យ ូ រ ប ុ ណ ្ ម ា ន ក ្ រ ុ ម អ ្ ន ក ជ ួ ច ស ង ្ គ រ ស ព ន ្ ល ត ់ អ គ ្ គ ី ភ ័ ី ប ា ន ព ន ្ ល ត ់ ភ ្ ល ើ ង ច ប ់ ន ៅ ម ោ ង 1 1 . 3 5 ន ា ទ ី យ ុ ប ់ 1815 គ ្ រ ប ប ្ ប ា យ ក ហ ្ វ ី ស ្ ស ិ ន ព ា ៍ ឯ ន ្ ន រ ណ ្ ណ ា ក ា រ ត ា ន គ ្ រ ា ន គ ា រ ដ ែ ល វ ា ប ង ្ ក ា រ ដ ែ ល ដ ោ យ រ ន ៍ រ ួ ន ប ញ ្ ច ូ ល គ ្ ន ា ន ៅ ន ុ ស ្ វ ី គ េ អ ៊ ី រ ជ ា ន ិ ង ព ្ រ ុ ះ 1819 ប ្ រ ឹ ស េ ច ជ ន ប ូ រ ា ន ់ ម ា ន វ ិ ធ ី ខ ុ ក ផ ្ ល ៃ ម ី ព ី គ េ ម ួ យ ដ ើ ម ្ ប ី គ ំ ណ ា ប ់ ច ំ ណ ា ព ី រ ជ ា ប ់ ព េ ល ខ ុ ស ៗ គ ន ា ដ ំ ណ ើ ក ក ា ល ន ុ ញ ម ួ យ ៗ រ រ ប ស ់ ជ ន ស ្ គ រ ស ៍ ឬ គ ្ គ 1971 ខ ្ យ ល ់ ប ក ្ រ ា ង ធ ិ ល ៈ ព ្ រ ឹ ល ភ ្ ល ៀ ង ធ ិ ល ៈ ហ ួ រ គ ្ រ ិ ត ន ិ ង ផ ្ ល ើ ង ដ េ ះ ព ្ រ ី គ ឺ ជ ា ត ម ្ រ ង ន ិ ង ផ ល ប ៉ ា ស ់ ព ័ ស ្ ហ ន ៃ អ ា ក ា ស ធ ា ត ម ិ ន ឡ ា រ ដ ូ ច ជ ា ព ្ យ ូ 1673 ក ្ ន ំ អ ៗ ន ុ ង ស ង ្ គ រ ា ប ់ ប ា ហ ្ ន ុ វ ត ្ ស រ ៍ រ ដ ្ ច ច ំ ន ោ ន � ្ ន ំ 1 3 ប ា ប ា ន ប ា ា ន ក ា រ ជ ា រ ដ ្ ឋ ហ ្ គ ុ ប ា ស ់ ដ ណ ្ ត ា ន អ ា ម ៀ ន ភ ា ព ផ ្ ស ើ រ ដ ែ ល ម ា ន ស ា ភ ា ជ ឺ ស � 1970 ព ួ គ យ ើ ង ម ិ ន ច ្ ប ា ស ់ ដ ែ រ ប ៉ ុ ន ្ ត ែ វ ា ប ្ រ ហ ែ ល ជ ា ម ា ន ព ង ប ៉ ៃ គ ន ៅ អ ន ្ ត ើ ត ច ំ ណ ី រ រ ប ស ់ វ ា ជ ា ស ត ្ វ អ ន ្ ត ើ ត ត ្ រ ី ធ ំ ធ ុ ញ ស ា ត ់ ម ្ ម រ ស ួ រ ផ ្ ស េ ង ទ � 1879 ម ន ុ ស ្ ស ម ្ ន ា ឡ ើ ច ត ្ រ ឹ ង ង ើ ង ឆ ្ រ ា ល ់ ថ ា ក ដ ា ស ច ជ ុ ច ប ែ ប ណ ា ស ន ឹ ង ន ឹ ង ខ ្ ល ា រ ជ ា ក ្ ត ា ស ច ជ ុ ះ ថ ្ ម ី ជ ា ង គ េ ន ូ វ ព េ ល ផ ល ្ ល ិ ត ត ្ ផ ល ច ើ ញ ្ ច ម ោ ះ 1780 ប ើ យ ស ត ្ វ ា ដ ្ ប ា ន យ ូ វ ៉ ា ន យ ូ ក ា ហ ្ គ ុ ន ដ ា ល ី ន ី ណ ៍ ម ព ល ន ុ ន ដ ា ល ី ន ី ន ី ថ ា ម ព ល ន ៃ ក ា រ ត ្ រ ា ស ់ ដ ឹ ង ប ្ រ ូ វ ប ែ ន ដ ា ស ់ ឡ ា ល ុ ន ត ំ រ យ ៈ ក ា រ ព ិ ក ្ វ ិ ក ា រ � 1853 ព ី អ ា ន ក ា ឡ ូ ហ ្ វ ី ស ៊ ី ឆ ា ឡ ា ប ់ ប ា ន ប ញ ្ ជ ា ឡ ា ន រ ប ស ់ គ ា ត ់ ល ែ ង ក ើ ត ហ ើ យ ប ា ន ប ញ ្ ច ប ់ ក ា រ ប ្ រ គ ត ់ ភ ្ ល ា ម ្ ភ ្ ល ា ម ក ្ រ ោ ន ត ែ ច ប ់ ផ ្ ត ើ ម ប ា ន ប ន ្ ត 1968 ទ ោ ក គ ំ ស ា ន ់ ម ួ យ ច ំ ន ួ ន ប ង ្ ហ ា ញ � ំ ន ា ំ ព ី ទ ី ក ្ រ ូ ង ប ្ រ ា ក ់ ឡ ើ ង ឡ ើ ង ន � เ ล ស ្ រ ប ្ រ ទ េ ស អ ា ឡ ឺ គ ្ រ ា ប ់ ម ង ់ ន ៅ ក ្ ន ុ ង គ ិ ត ត ្ ត ា ន ់ ផ ្ ស ព ស ា ប ់ ឡ ើ ង � 1966 វ េ ស ិ ដ ្ ស ា ក ្ ខ ិ ប ន ោ ះ គ ឺ ជ ា ក ា ន ់ ឆ ្ ល ែ ង ត រ ដ ៏ រ ប ស ់ ម ៉ ា ល ់ ធ េ ល ី ច ំ ព ោ ះ ក ា រ រ ា ល រ ដ ា ល ់ ន ៃ ក ា រ ត ូ វ ា ប ្ រ ុ ស ្ ត ប ្ រ ជ ា ំ ង ន ិ ង រ ប ស ់ ត ើ ក ន ា ំ ង � 1726 វ ិ ញ ណ ើ រ ច ុ ទ ្ ត ិ ត ្ ត ា ម ួ រ ដ ្ ឋ ា ន គ ឺ ជ ា ផ ្ ន ែ ក ដ ៏ ធ ម ោ ះ ម ួ យ រ ប ស ់ ន ា ក ់ រ ា ន េ ដ ជ ា ញ ឹ ក ញ ា ប ់ គ ្ រ ូ ប ប ង ្ រ ា ន ច ោ ះ ជ រ ន ្ ត ន ា ំ ង ស ិ រ ស ា ន ន ៅ ស ើ រ ទ � � 1683 ន ៅ ម ា ន ម ន ុ ស ្ ស ប ្ រ ស ិ ស ្ រ ី ជ ា ច ្ រ ើ ន ន ៅ រ ស ់ រ ៀ ន ម ា ន ជ ី វ ិ ត ន ន ្ ល ័ យ ក ្ ន ុ ង ច ំ ណ ា ន ់ រ ប ស ់ ព ួ ក គ េ ហ ើ យ ក ៏ ម ា ន ម ន ុ ស ្ ស ជ ា ច ្ រ ើ ន ដ ែ ល ម ា ន ម ន ុ ស ្ ស 1868 ត ា ម គ ត ុ ន ិ ត ្ ត ិ ហ ្ ប ែ ប ទ ៀ ន ម ន ុ ស ្ ន ស ន ក ប ា ន ផ ្ ត ូ រ រ ូ ប រ ា ំ ង ឯ ក ទ ៅ ជ ា ព គ ្ គ ល ដ ែ រ គ េ ន ម ើ ន ម ិ ន ស ្ គ ា អ ា យ ្ គ ត ែ ត ែ ម ា ន អ រ ា ដ ្ ឋ ា យ វ ា គ េ ត េ រ ប ា ស ់ ត � 1930 ច ំ ណ ា ប ់ ក ្ រ ា ង ់ ព ្ រ ា ន ់ ន ា ស ស ្ ត ិ ក ្ ន ុ ង ន ោ ះ ម ា ន ទ ា ង ក ូ ម ា រ ន ិ ង ម ុ ន អ ុ ច ា ស ់ ប ា ន ដ ោ ះ ឡ ោ ះ ខ ្ ល ែ ង ម ុ ន ព េ ល គ ឺ ក ្ រ ុ ម អ ្ ន ក ធ ឺ ត ដ ូ ប ច ន ្ ច ជ ា ត ិ 1974 ស ្ ល ោ ះ គ ន ៍ ន ោ ះ ម ន ុ ស ្ ស ប ្ រ ប ស ់ ដ ្ រ ា ប ់ ត ម ្ រ ើ ឱ អ ោ យ ស េ ន ក ខ ា ល ់ គ ្ រ ា ប ់ ជ ិ ត ល ៅ ច ុ ង គ ួ ង 1677 ស ុ ប ស ្ រ ប ់ ដ ្ ញ ន េ ះ ស ត ្ វ អ ិ ត ត ែ ម ួ យ គ ត ់ ដ ែ ល ម ិ ន អ ា ច ប ត ់ ស ្ ល ា ប រ រ ប ស ់ ខ ្ ល ួ ន ប ា ន គ ឺ ស ត ្ វ ិ ត គ ន ្ ត ុ ម រ ុ យ ធ ម ្ ម ត ា ន ិ ង គ ន ្ ត ុ ម រ ុ យ ស ្ ល ា ប ម េ រ 1943 ភ ា ព ត ា ន ់ ត ឹ ង ទ ឹ ង ក ា ន ់ ត ែ ត ា ប ព គ ឺ ប ង ្ ក ា ន ភ ា ព វ ិ ជ ា ម ា ន ក ា ន ់ ត ែ ច ្ រ ើ ន ដ ោ ះ អ ំ ឡ ា ង ន ិ ជ ី វ ិ ត ម ន ុ ស ្ ស ន ៈ អ ្ ន ែ ន ម ា ន ដ ំ ណ ែ ក ក ្ ន ុ ង ក ា រ ស ្ វ ័ ង 1738 វ ា ក ្ រ វ ា ព ្ រ ហ ា ល ល ើ អ ្ វ ី ដ ា ង អ ន ់ ដ ែ ល ច ូ ល ក ្ ន ុ ង ត ផ ង ដ ែ រ ស ំ ប ី ដ ោ យ ណ ូ ស ័ រ ន ហ ្ ស ឺ ត ៌ ឯ ក ល ួ ច ជ ា ព ួ ក ច ុ ង គ ុ ម ស ្ រ ួ ត ថ ្ រ ួ ត ឈ ឃ ើ យ ៀ ស យ ស ្ រ ី ក ស គ ស ្ 1866 យ ោ ប ូ ង អ ្ ន ក ជ ី ភ ា គ ច ្ រ ើ ន ព ា គ ស ប ្ ប ែ ច ជ ើ ង គ រ វ ែ ង ម ៀ ន ប ា ន គ ែ ង ន ិ ង រ ឡ ូ ង រ ា ង ត ូ ច ន ឹ ង ម ា ន ត ្ រ ន ា ប ់ 1952 អ ្ ន ក ដ ឺ រ ប ា គ ប រ ប រ ន ៅ ទ ី ខ ្ ព ស ់ ឬ ឆ ្ ល ង ់ ក ា ត ់ ល ើ ភ ្ ន ំ គ ួ រ វ ិ យ ច រ ណ ា ព ី ឡ ត ់ ភ ា ព ន ៃ ព ្ រ ឹ ល ធ ្ ល ា ក ់ ទ ឹ ក ក រ ោ រ ឬ ស ្ រ ី យ ត ន ្ ន ើ ភ ា ព ត ្ រ ជ ា ក ់ ផ ង 1846 ស ម ា ម ្ ន ា ន ័ យ ត ្ រ ុ ង ក ្ រ ី ន េ ះ ច ែ ស ន ឹ ង ដ ប ់ ព ី រ ព ា ំ ប ី រ ទ ទ ួ ល ប ា ន ស ម ា ម ក ល ា ស ក គ េ គ ត ់ ដ ា ញ ន ា ី ប ំ ផ ុ ត ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ ា ហ ែ ល ថ ា 3 - 2 ។ 1757 ម ា ន ត ែ ក ា រ ផ ្ ល ា ស ់ ថ ុ ដ ូ វ ណ ្ ត ុ ន ្ ត ុ ះ ក ៏ ស ្ ស ិ ក ា រ ត ែ ប ន ្ ន ស ដ ែ ល អ ា ច ច ម ្ ល ង ដ ៏ គ ួ ម ា រ ប ា ន ខ ្ ន ា ក ់ ព េ ល ដ ែ ល ក ា រ ផ ្ ល ា ស ់ ដ ូ វ ន ៅ ផ ្ ន ែ ក ផ ្ ស េ � 1894 ស ម ្ រ ា ស ្ ត គ ា រ ី គ ឺ ជ ា ម ុ ក ្ រ ហ ុ យ ន ៍ ព ិ ភ ព េ ល ដ ែ ល ផ ្ ស ា ំ ង ឡ ើ រ ព ា រ ដ ្ ប ជ ិ ត ខ ្ ល ិ ន ោ ្ ន ន ុ ង គ ្ រ ូ ង ទ េ ះ រ ា ប ់ ជ ា ម ួ យ ស ា ច ្ ច ឬ អ ា ម ណ ្ ល ា យ 1765 ច ា ប ់ ត ា ំ ង ព ី ក ា រ ប ង ្ ក ើ ត អ ា ស យ ូ ន ជ ា ន ់ រ ន ៍ ក ្ ន ុ ង ឆ ្ ន ា ំ 1 5 3 6 ប ្ រ ទ េ ស ប ា រ ៉ ា ហ ្ យ ា យ ប ា ន គ ្ រ ប គ ្ រ ុ ប គ ្ រ ូ ង រ ា ក ្ ស ា ន ៍ ន ៅ អ ត ា ស ញ ន ្ យ ា ន ន ិ ង ប ុ 1891 ល ក ៏ ក ា រ ស ៊ ី ង ក ៏ ប ា ន ប ង ្ ហ ា ញ ឈ ប ៉ ុ ន ព ា ន ់ ប ង ់ គ ា រ ប ៊ ែ ន ផ ង ដ ែ រ ដ រ រ ា ជ ំ រ ា ង ល ោ ក រ ា ជ ូ ស ខ ា ន ់ ដ េ វ ា វ ៉ ា ល ់ ប ា ន អ ំ ដ ំ ណ ើ រ ជ ា ម ួ យ ន ឹ ង គ ា ត ់ 1908 ន ិ ច ជ ា ព ី ធ ី ដ ោ ះ ស ប ្ រ ា ន ់ ស ុ ខ ា ន ់ រ ណ ៍ ម ួ យ ខ ្ ន ុ ន ដ ឹ ង ដ ែ ល ព ិ ព ខ ុ ស គ ន ា រ វ ា ស ិ ច អ ា ច ា ស ា ប ់ ន ិ ង ក ា រ ប ា ប ត ់ ម ួ យ យ ោ យ ន ុ ង ន ៍ 1790 ខ ា ង ង ា រ រ ប ស ់ គ ា ត ់ គ ឺ រ ៀ ន គ ន ៍ គ ន ់ ភ ា ព ន ិ ង ភ ា ន រ ា ម ្ ម អ ី ត ហ ើ យ គ ត ់ គ ា ត ់ ត ា ន ់ ក ្ រ ា ស ្ ត ិ ថ ា ប ា ស ្ ហ ិ ត ន ៍ អ ្ រ ុ ន ច ំ ណ ើ ង ត ិ ម ុ ស ្ ត ា រ ត ិ ច ត ុ ច ត ួ ញ � 1865 ត ំ ណ ើ រ ក ំ ស ា ន ់ ត ា ម ទ ូ ប ន ៅ ទ ី ក ្ រ ុ ង ស ៊ ិ ន ភ ី ធ ើ ស ប ៊ ឺ រ ្ ត រ ួ យ ប ញ ្ ច ោ រ ជ ា ម ួ យ ព េ ល វ េ ល ា ន ៅ ក ្ ន ុ ង ក ្ រ ុ ង អ ្ ន ក ដ ញ ្ ណ ើ រ ត ា ម ទ ូ ប ត ្ រ ូ វ ប ា ន ល ើ ក � 1737 ស ត ្ ត ើ ង គ ឺ ជ ា ស ត ្ វ ិ ច ឆ ្ រ ា ដ ែ ល ជ ះ ស ម គ ុ រ ី គ ធ ន ា ន ់ ​ ប ំ វ ិ ផ ុ ត ដ ែ ល រ ស ត ្ វ ើ ន ៅ ជ ា ក ្ រ ុ ង ធ ំ ៗ ដ ែ ល គ េ ហ ែ រ ថ ា ម ក ន ា ន ់ ព ា ព ព 1794 អ ា រ ៃ ហ ្ ត ុ ខ ា ស ់ គ ឺ ជ ា វ ត ្ យ ប ្ ប ធ ្ ស ន ្ ត ដ ៏ អ ស ្ ច ច ា រ ្ ត ដ ែ ល ប ា ន ច ែ រ រ ឹ ម ឡ ែ ក ដ ោ យ ម ន ុ ស ្ ស ម ួ យ ក ្ រ ុ ម ធ ុ ម ដ ែ ល រ ស ន ៍ ន ៅ ន ឹ ង ធ ្ វ ើ ក ា រ ស ា ហ ក ្ រ ត 1918 ត ំ ប ន ់ ក ស ន ្ ស ា ណ ា ប ៊ ា ប ៉ ា ន ស ិ រ ូ វ ប ា ន ប ្ រ ក ា ស ជ ា ត ំ ប ន ់ ព ី ត ិ ក ខ ុ ស ប ្ ភ ន ៍ ព ិ ភ ព ព ល ោ ក រ ប ស ់ អ ង ្ គ ក ា រ វ ូ ន ី ស ្ គ ុ ផ ្ ន ែ ក ម ួ យ ន ៃ ត ំ ប ន ់ ព ្ រ ី ន � 1800 ស ្ ព ា ន ន េ ះ ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ ្ រ ោ ង ន ឹ ង ដ ា ក ់ ឱ ្ យ ត ំ ណ ើ រ ក ា រ ព េ ញ ល េ ញ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ខ ែ ក ញ ា រ ឆ ្ ន ា រ ឆ ្ ន ា ំ 2 0 1 7 ន ៅ ព េ ល ដ ែ ល ព ុ ះ ត ្ រ ួ ស រ ុ ត ព ី ន ិ ត ្ ត រ ប ស ់ ព � 1723 ក ្ ព ុ ង ផ ែ ន េ ះ គ ឺ ជ ា អ ត ី ត ា ក ់ ទ ី ត ា ន ់ ម ្ ប ស ន ៍ ក ង ្ ទ ្ ត ប ់ ជ ើ ន ទ ិ ដ ដ ៏ ខ ោ រ ខ ូ វ រ ួ យ ក ា រ ព ី រ ្ ន ា ំ 1 8 8 4 ន ៅ ព េ ល ដ ែ ល ក ប ៉ ា អ ជ ម ្ ន ន ន ប ៉ ា ព ី ស ឺ គ ឺ ម ក គ ា ត � 1661 ល ោ ក ម ិ ន ប ័ ន ធ ្ វ ើ ក ា រ គ ំ ណ ា ត ់ ទ ួ ល ឡ េ ខ អ ំ ព ី ក ា រ ក ា ត ់ ប ន ្ ថ យ ន េ ះ ត េ ស េ រ ដ ែ ល ន ុ គ ន ន ិ ា រ ា ស ា រ ក ា រ ក ា ត ់ ប ន ្ ថ យ ន េ ះ ន ឹ ង ត ្ រ ូ វ ធ ្ វ ើ ឡ ើ ង ដ ោ យ ប ា ឡ � 1994 ម ិ ន ច ា ំ ប ី ន ា ហ ្ ច ា ប ់ អ ្ វ ី ច ្ រ ើ ន ទ េ ប ្ រ ស ិ ន ប ើ អ ្ ន ក ច េ ហ ្ គ ា ត ់ ភ ា ស ា រ ័ រ ូ ម ែ ន វ ា ន ឹ ង ផ ្ ត ប ់ ភ ា ព ង ា យ ស ្ រ ួ រ ស ម ្ រ ា ប ់ អ ្ ន ក ក ្ ន ុ ង ក ា រ រ ា ន ភ 1848 ក ្ រ ប ់ ប ៃ ស ន ៅ ក ្ ន ុ ង រ ដ ្ ញ ះ ដ ែ ល គ េ ប ា ន ដ ា ក ់ ប ៉ ុ ផ ្ ទ ុ ះ ន ៅ ទ ី ស ្ ន ក ក ា រ ព ុ ស ្ ស ន ុ ង ទ ី ក ្ រ រ ង ់ ហ ្ គ ា ហ ្ ស ា ន ត ុ ប ប ្ រ ះ គ ត ុ គ ី ស ា ល ព ី ព ្ រ ឹ គ ខ � 1842 ដ ោ ះ ស ា រ េ ដ េ ះ ស ្ ល ា ប ់ ដ េ ន ន ៅ ស ត ស ្ ស ន ៍ ម ិ ន ម ា ន ក ា រ ល ូ ត ល ា ល ្ អ ន ្ អ ហ ើ យ ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ហ ោ ះ ថ ា � ច ្ អ ឹ ង ក ្ ន ង រ រ ៉ េ ច ុ ស ស ប ៉ ុ ន ្ ត ែ ម ា ន ល ក ្ ខ ណ ៈ វ 1853 ឌ ី អ ា ន ក ខ ើ ល ស ន ៍ ហ ្ វ ី ស ៊ ី ស ា យ ឆ ្ រ ឡ ើ ក ស ា ព ា ន ់ ប ា ន ប ញ ្ ច ៀ ន ឡ ា ន រ ប ស ់ គ ា ត ់ ឡ ែ ង ក ើ ត ហ ើ យ ប ា ន ម ិ ញ ប ្ ច ក ា រ ប ្ រ ក ួ ត ភ ្ ល ៀ ន ៗ គ ្ រ ស ន ្ ហ � ន ៍ ត ែ ច ច ា � 1983 ព ា ក ្ យ ។ ស ៊ ី វ ី រ ៉ ា ស ៊ ី ហ ើ យ � ន រ ជ ឿ ធ ្ ធ ត ោ ះ ច េ ញ ្ គ ្ គ ន ោ ះ ព ី ភ ា ស ា ល ត ា ំ ង ព ា ក ្ យ ស ៊ ី វ ី រ ម ា ន ន ី ដ ោ យ ថ ា ស ៀ វ វ ិ ល ហ ើ យ ព ា ក ្ យ ស ៊ ី វ ិ ល ទ ្ ដ ន ្ ត ព ា 1663 ច រ ឡ ុ ង ផ ្ ន ំ គ ោ រ ស ់ ហ ្ គ ា ប ូ ់ គ ឺ ជ ា ទ ិ ស ដ ោ យ ដ ោ យ ត ្ រ ប ា ប ់ ផ ្ រ ា ប ់ ឡ ើ ស ភ ្ ន ំ ល ិ ច ម ួ យ ដ ្ ប ស ់ ប ្ រ ទ េ ស ជ ិ យ រ ី ដ ែ ល គ េ ស ្ ត រ ថ ា ជ ា ហ ្ ច ុ ស ្ ស ា ម ិ ន � 1688 ក ា រ ន េ ះ រ ប ស ់ ក ង ់ ត ព ្ ត ព យ ា ង ត ឹ ប ម ា ន ប ្ រ ព ័ យ ន ័ យ ន ៅ ន ុ ង ក ា រ ស ន ា ស ន ៍ ថ ា ក ្ រ រ ទ េ ស រ ប ស ់ អ ្ ន ក រ ក ្ ស ា ស ្ ប ត ្ វ ិ ភ ព ន ុ ង ក ា រ ប ្ ល ា ស ់ ទ ី វ ិ ះ ជ ា ជ 1666 អ ្ ន ក ក ៏ អ ា ច ន ឹ ង ម ា ន ប ំ ណ ង ច ង ់ ព ្ រ ឹ ក ្ ស ា យ រ ប ដ ្ ដ ជ ា ម ួ យ រ ដ ្ ឋ ា ភ ិ ប ា ល ទ ា ំ ង ឡ ា យ គ ្ រ ា វ ព ី រ យ ប ស ត ្ រ វ ិ ៍ ផ ្ ទ ា ល ់ ខ ្ ល ួ រ រ ប ស ់ អ ្ ន ក ផ ង ដ ែ រ ប ៉ � 1734 ព ួ ក ន ា វ ិ ជ ា ស ា ស ា ស រ ដ ្ ឋ អ ា ច ស រ រ ប ស ិ ច ក ្ ដ ី ប ា ន ថ ា រ ូ ប ធ ា ត ង ោ ង គ ិ ត វ ា ជ ា ស ន ៍ ឯ ត ្ ថ ព ល ទ ៅ ដ ល ់ រ ូ ប ធ ា ត ង ោ ង គ ិ ត ផ ្ ស េ ង ទ ៀ ត ត ា ម រ រ ប ្ ដ ៀ ប ដ ោ យ គ ្ ន � 1665 ប ើ យ ោ រ ទ ្ ញ ុ ះ ត ា ន ក ា រ ប ី ធ ល ា ស ន ៍ ស ិ ខ ស ា ស ា ស ្ រ ន េ ះ គ ឺ ម ា ន ស ៊ ី ក ដ ុ រ យ ុ ង ទ ៅ ល ើ ច ំ ឡ ួ ស ព ្ រ ុ ម ដ ា ន ដ ែ ល ប ៉ ា ល េ ស ្ ត ី ន ច ង ់ ប ា ន ដ ោ យ ផ ្ អ ា ច ល ើ ប ្ រ ន � 1909 ក ្ រ ុ ម ម ី ម ិ ត ្ រ ត ្ រ ូ វ ប ា ន អ ន ុ វ ត ្ ស ត ន ា ំ ស ្ ត ង ដ ែ រ ណ ែ ន រ ឧ ្ ត ុ ម ្ ភ ា ព ដ ូ ច ជ ា ក ្ រ ុ ម ស ិ ម ញ ៍ ដ ែ រ ប ៉ ុ ន ្ ត ែ ម ា ន ភ ា ព ខ ុ ស គ ន ា ប ន ់ ទ ិ ច ប ន ្ ត ួ ច 1955 ព ា ប ស ់ ហ ុ គ គ រ ន ភ ា ព គ ឺ ជ ា ជ ំ ង ឺ ម ្ យ ា ក ៏ អ ា រ ្ យ ព ័ រ ព ័ រ ន ៀ ន ល ើ ប ្ រ ព ័ ន ្ ធ ស ា ធ ី ប ្ រ ា ស ា ធ ឺ រ ហ ្ គ ា រ ប ា ន ់ រ ា ស ់ គ ុ រ ក ្ ប ា រ ខ ួ ច អ ង ្ ខ ន ោ ់ ន ិ ង ក 1860 អ ្ ន ក ក ា រ រ ិ ប ល ័ យ រ ប ស ់ អ ព ិ ប ា ល ប ា ន ន ិ យ ា យ ថ ា ព ្ រ ា ំ ព ួ ក អ ្ ន ក ក ្ ន ុ ង ច ំ ណ ើ រ ន អ ស ់ រ ង រ ប ួ ស គ ឺ ជ ា ម ន ្ រ ូ វ ប ុ ល ស ្ ស ន ៍ 1849 ប ្ រ ស ី ន ្ ដ ប ើ ន ្ ន ា ត ្ រ ធ ្ ល ា ប ់ ប ា ន ម ើ គ ស ា ភ ា ព ា ព យ ន ្ ត ន ៃ ស ន ោ ន ដ ្ រ ី ស រ ន ោ ះ អ ្ ន ក ប រ ហ ា ជ ា ជ ិ ច គ ឹ ត ថ ា ផ ា ន ទ ី ក ំ ណ ព ្ យ គ ឺ ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ស ក ្ ស េ រ 1967 ល ួ ក ល េ ស ន ឡ ូ ន ប ា ន ស ្ ន ា ស ន ៍ ស ន ៍ អ ៊ ែ ល ម ា ន ប ្ រ ា ប ់ ផ ្ ល ា ប ់ ក ្ ដ ូ រ ន ៅ ច ្ ប ា ប ់ ស ្ ត ី អ ំ ព ី ប រ ិ ធ ា ន រ ប ស ់ ព ួ ក អ ា ហ ្ គ ា រ ក ន ៍ ក ្ ន ុ ង អ ំ ឡ ុ ង ព េ ល ប ្ 1788 ហ ្ រ ុ ន ក ែ ស ស ម ្ ព ន ្ ធ ស ស ហ រ ដ ្ ឋ អ ា ម េ រ ិ ក ក ៏ ត ្ រ ង ៃ ច ំ ព ួ ល ល ិ ខ ខ ិ ត រ ប ស ់ ខ ណ ៈ ក ម ្ ម ា ន អ ុ ល ៉ ា ព ី ស ហ រ ដ ា ដ អ ា ម េ រ ិ ក ន ិ ង ទ ទ ទ ួ ល យ ក ន ូ វ ត ុ ម ្ រ ូ វ ក ា ដ ិ ច � 1957 ល ោ ក ប ា ត ច ិ ត ្ ត ុ គ គ ិ គ ច ច ច ា ប ់ អ ា រ ា ម ន េ ះ ថ ា ជ ា ស ម ្ ត ី ដ ិ ត ប ្ រ យ ោ ជ ន ិ ង ល ្ ង ង ់ ខ ្ ល ា រ ព ា ក ្ យ ព ា ន ់ ន ិ ង អ ឺ រ ឿ ន ឹ ង ន យ ោ ប ា ន ់ 1704 ក ្ ន ុ ង ឆ ្ ន ា ំ ង ្ ស ែ 4 9 7 0 ត ី ម ៉ ប ន ្ ប ត ់ ន េ ះ ប ា ន ន ្ យ ោ ះ ទ ៅ ក ្ ន ុ ង ម ុ ញ ជ ា ត ម ្ ភ ណ ្ ត ិ ៍ ប េ ត ិ ស ក ្ ព ុ ន រ ណ ៍ ល ោ ក ដ ែ ល ក ំ ព ុ ង រ ង ់ រ ស ្ ន ា រ ថ ្ ន ា ក ់ ដ � 1796 ត ី ល ្ ប ា ប ់ ន េ ះ គ ឺ ច ា ំ ប ា ច ់ ស ម ្ រ ា ប ់ ប ង ្ ក ើ ត ន ៅ ភ ្ ន ូ ប ខ ា ច ស ា ច ់ ន ិ ង ឆ ្ ន េ រ ទ ា ំ ង ឡ ើ យ ដ ែ ល ត ើ ទ ួ ន ន ា ទ ី ជ ា ដ ែ ល ជ ុ ំ រ ូ ប រ រ ប ស ់ ស ត ្ រ ព ្ រ ៃ ព ្ 1688 គ ា រ ា ស ង ា ស ់ រ ប ស ់ គ ង ្ ត ា ប ់ ជ ឹ ង ទ ឹ ក គ ្ រ ា ន គ ន ៍ ម ា ន ប ្ រ ព ី ន ៃ ក ្ ន ុ ង ក ា រ ធ ា ន ៀ ត ថ ា ប ្ រ ទ េ ស រ ប ស ់ អ ្ ន ក រ ា ក ្ ស ា ស ម ត ្ ថ ិ ភ ា ព ក ្ ន ា ង ក ា រ ផ ្ ល ា ស ់ � 1972 ម ន ុ ស ្ ស ជ ច ច ្ រ ើ ន ម ិ ន គ ិ ដ ា ដ ែ រ ព ួ ក វ ា ជ ា ស ត ្ ហ អ ា ច ន រ ស ណ ៍ ទ េ ព ្ រ ព ្ រ ួ យ ព ួ ក វ ី ម ា ន រ ៉ ូ ម ន ឹ ង អ ា ច ់ ហ ោ ះ ប ា ន 1740 ក ា រ ត ឹ ង ប ង ្ ហ ា ញ ស ម ្ ល េ ង ន ឹ ង ព ន ្ ល ើ ន ៅ ប ្ រ ា ស ា ត ព ិ រ ិ ម ី ត គ ឺ ជ ា រ ឿ ង ម ួ យ ទ ៅ គ ួ រ ឱ ្ យ ច ច ្ ច ា ប ់ អ ា រ ម ្ រ ា ំ ខ ្ ល ា ំ ង ជ ា ង គ េ ប ំ ផ ុ ត ន ៅ ក ្ ន ុ ង ត ញ ្ ប ន 1742 ក ្ រ ហ ្ ហ ុ ង ហ ុ ង ក ្ រ ុ ន ផ ្ ត ោ ល ្ រ ្ ត ិ ះ ន េ ះ ឱ ្ យ ត ិ ប ដ ី ហ ុ ង ហ ុ ង ក ុ ន ត ែ ម ្ ត ង ់ ន ិ ង ជ ា ប ន ្ ល ៃ ដ ែ ល ភ ្ ញ ោ ដ ត េ ស ច រ ណ ួ យ ជ ា ច ្ រ ើ ន ច ា ត ់ ព ុ ក ថ ា ជ ា ក ន 1728 ទ ឹ ក ស ្ ប ី ស ្ ប ី ខ ្ ដ ា ប ់ ក ្ រ ឡ ុ ក ព ្ រ ះ ព ្ រ ួ ល ព ណ ើ រ អ ា ស ្ រ ី ល ើ ថ ា ថ ើ ស ា រ ធ ា ត ់ គ ី ម ី ន ោ ះ ជ ា អ ា ស ្ ស ី ដ ឬ ប ា ស ់ អ ា ល ់ គ ឡ ើ ង ន ៍ 1718 ព ុ ំ គ ្ ប ា ន ន ិ យ ុ ម ន ុ ន ័ រ ជ ា ស ា ក ល ស ម ្ រ ា ប ់ ផ ្ ល ើ ដ ្ រ ផ ល ដ ែ ល ច ើ ត ទ ោ ត ជ ា វ ត ្ ថ ូ ប ឺ រ ា ន ន ោ ះ ទ េ ប ៉ ុ ន ្ ន ា ង ង ា រ ប ៉ ុ ណ ្ ត ា ហ ៍ ម ួ យ ច ំ ន ួ ន ក ំ ណ ត ់ ទ ប ់ 1736 ព រ ណ ្ រ ឡ ើ ន ដ ូ រ ម ិ ន រ ួ ស ា ម ា ន ប ែ ន ប ែ ង ក ុ ំ ព ល ើ ង m 1 6 រ រ ប ស ់ គ ា ត ់ ម ុ ខ ល ើ ភ ញ ្ ញ ៀ រ ត េ ស ច ច រ ណ ៍ 1778 ទ ្ រ ូ រ ស ួ រ រ ា យ ក ា រ ណ ៍ ថ ា ផ ្ ស ែ ង ព ណ ្ យ ស ោ រ ដ ែ ល ឃ ើ ញ គ ឺ ច ើ ញ ្ ច ព ី រ ុ ស ្ ត ព ុ ជ ា ត ិ 1980 ជ ា ក ្ ស ន ោ ះ ក ា រ ស ិ ស ា ឡ ី ឡ ើ ស ព ី ល ំ ហ ូ រ ច រ ា ច ោ យ ម ា ន ក ា រ ព ី ប ា គ ន ោ ះ ស ា រ ត ា ក ា រ ព ុ ក គ េ ក យ ោ ដ ិ រ ប ស ់ អ ្ ន ក ប ា គ ប រ ប រ ម ិ ន ម ិ ន អ ា ន អ ា ច ស ្ ម ា ន ម ើ ង រ ប ា ន 1 0 0 % � 1975 ច ំ ន ួ ន ប ្ រ ជ ា ជ ិ ន ស រ ុ ប ន ូ វ ទ ី ក ្ រ ុ ង ប ា ត ិ ក ង ់ ន ៍ ម ា ន ប ្ រ ហ ែ ល 8 0 0 ន ា ក ់ វ ា គ េ ជ ា ប ្ រ ទ េ ស ្ ត ិ អ ័ គ ហ រ ិ យ ដ ែ រ ត ូ ច ជ ា ង គ េ ប ា ហ ្ វ ឹ ត ន ៅ ល ឹ ង ស ប ន ូ វ អ ា រ 1824 ត ំ ប ន ់ គ ព ព ុ ន រ ា ប ់ ហ ្ គ ី ហ ា ហ ្ គ ី ហ ស ្ វ ធ ី ហ ភ ្ ល េ ត ្ រ ូ វ ឬ វ ា ក ប ់ ខ ្ ម ោ ះ ហ ្ គ ី ហ ា ហ គ ី ហ ហ ន េ ខ ្ រ ប ន ់ ហ ្ គ ស ន ៍ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ជ រ ល ង ម ក ន ា ត អ េ ស យ ព ិ ប � 1719 អ ា ក ា រ ស ធ ស ៀ ត ម ិ ន ឡ ើ ត គ ឺ ជ ា ឡ ា ក ់ ខ ា ន ់ ទ ូ ត ើ រ ក ្ រ ា ប ់ ផ ា ត ់ ទ ភ ព ស រ ដ ែ រ ា ស ធ ស ៀ ត ដ ៏ គ ្ រ ស ់ ន ៍ ដ ែ រ អ ា ច វ ិ ន ្ ត ា ន ៗ ល ័ យ ខ ួ ច ខ ា ត ក ា រ រ ញ ំ ខ ា ន ់ ធ ង ់ 1703 ក ា ព ្ យ ព ្ ស ន ៍ ដ ំ ង អ ត ី ត ា ក ់ ប ្ រ ធ ី ន ា ទ ្ ធ ផ ា ដ ោ យ ប ្ រ ទ េ ស ហ ើ យ ទ ី ល ោ ក ម ា ធ ី ល ី ប ា ន ស ្ ន ុ ស ្ ត ន ៅ ក ្ ន ុ ង អ ុ រ ប ្ រ ិ ក ្ ស ា ប ោ ះ ឆ ន ោ ត ប ណ ្ ត ល ់ អ ា ស ន � 1708 ល ូ ហ ៊ ូ ន េ ះ ប ា ន ល ា ល ែ ង ព ី ត ្ ន ៃ ហ ើ យ គ ា ត ់ ន ឹ ង ត ្ រ ូ វ ត ែ ច ំ ន ួ ន ត ្ ន ា ញ ស ម ា ច ិ ក ស ភ ា អ ៊ ី ដ ា វ ើ រ ន ៅ ក ្ ន ុ ង គ ណ ៈ រ រ ្ ត ម ន ្ រ ី ស ម ា ច ិ ប ្ រ ភ ា ល ោ ក ន ា 1868 ត ា ម គ ំ ន ិ ត ្ ត ម ួ យ ប ែ ប ទ ៀ ដ ម ន ុ ស ្ ស ម ន ា ក ់ ប ា ន ប ្ ត ូ រ រ ូ ប រ ា ន ់ រ ា ង ទ ័ រ ជ ា ប ក ុ ខ រ គ ល ដ ែ ល គ េ ី ម ើ ល ម ិ ន ស ្ គ ា ល ់ ដ ែ ល ម ា ន អ ា រ ា ំ ង ថ ា គ េ ត ្ រ ូ វ ផ ្ ល ា ស 1867 រ ុ ស ្ គ ុ ជ ា ត ់ ផ ល ិ ត អ ុ ក ស ី ហ ្ ស ែ ន អ ា ន ់ ដ ែ រ ម ្ រ ួ ត ឱ ្ យ ឡ ង ្ ហ ើ រ ហ ើ យ រ ុ ស ្ គ ុ ជ ា ស ្ រ ូ ប អ ស ្ ស ម ា ន ា ន ក ា ប ស ់ ប ង ្ រ ព ា ន ់ ត ែ ន ៍ អ ុ ស ្ ស ន ៍ ដ ែ ល ម ន ុ ស 1944 ព េ ល ខ ្ ល ះ ឆ ្ ន េ ស ា ស ា ម ុ ត ្ រ ណ ៍ ដ ៏ អ ស ់ ន េ ះ ម ា ន គ ន ្ រ ួ ស ា រ ទ ៅ ល េ ង ច ្ រ ើ ង ក ក ៏ គ ុ ញ ដ ោ យ ម ា ន ហ ា គ ជ ា ច ្ រ ើ ន ទ ំ រ ៀ ប ជ ួ រ គ ្ ន ា ន ល ៅ ក ្ ប ា ដ ន ៍ ម ុ ខ ្ រ ន � 1950 ន ៅ ភ ា គ ខ ា ង ជ ើ ង ដ ែ ល ង ា យ ន ឹ ង ទ ្ រ ត ោ ដ ល ់ គ ឺ ជ ា ទ ី គ ្ រ ុ ង ដ ៏ គ ួ រ ួ រ ច ិ ច ្ ច ើ ប ្ រ ើ ម ន ៍ ន ិ ង ម ា ន ភ ា ព រ ូ ម ិ ន ្ ត ិ ច ្ ច ជ ្ ម ុ ខ ត ោ ះ ថ ា ស ៊ ី ន ត ្ រ ា ស ៊ ី � 1991 ក ្ ន ុ ង អ ំ ឡ ុ ង ព េ ល ព េ ល ព ្ រ វ ត ្ ត ិ ស ា ស ន អ ឺ រ ប ៊ ន ៀ ស ព េ ល ន ោ ះ ប ្ រ ះ វ ា ហ ្ គ ា ក ៏ ដ ូ ល ិ ច ដ ៏ ប ា ន ខ ្ ល ា ត ិ ជ ា អ ្ ន ា ក ់ ន ា ន ់ ន ឹ ង ម ហ ា អ ំ ណ ា ប ា ន ស ្ ថ ិ ន ក � 1889 វ ា ប ័ ន ្ ន ន ៅ ម ក ន ៅ ដ ុ រ រ ត ់ ប ្ ល ើ ង ឡ ា ន ន ុ ង ម ជ ្ យ ូ ប ា យ ធ ្ វ ើ ដ ំ ណ ា ដ ឹ ច ច ា រ ណ ៍ ទ ៀ ដ ែ រ 1848 ក ្ រ ប ប ៉ ែ ក ន ៅ ក ្ ន ុ ង រ ធ ិ ត យ ន ្ ត ដ ែ ល គ េ ប ា ន ដ ា ក ់ ប ុ ំ ផ ្ ទ ុ ះ ន ៅ ស ា រ ស ្ ន ា ក ់ ា រ ព ូ ល ី ស ្ រ ន ុ ង ទ ី ក ្ រ ុ ង ក ា ល ហ ្ ស ៀ ន ឌ ី ប ្ រ ប ្ រ ទ េ ស ត ួ គ គ ី ហ ្ គ � 1685 ជ ា វ រ ៀ វ ម ា ស ោ ហ ត ម ្ រ ុ ង ន ៅ ក ា រ ធ ា ត ុ ះ រ ូ វ ភ ា ព ន ៅ ន ឹ ង ទ ូ ទ ័ រ ដ ៅ ប ំ ផ ុ ត ន ៅ ល ើ ព ិ ភ ព ល ោ ក គ ឺ 3 5 ម ី ល ្ ម ៉ ែ ត ដ ែ ល ជ ា ត ំ ភ ព ព ្ វ ី ល ល េ ច ធ ្ ល រ ណ ៍ ន ៅ ជ ិ ត ស � 1869 ថ ្ គ ា ង វ ែ គ រ រ ប ស ់ វ ា ជ ា ប ់ ទ ៅ ន ឹ ង ត ្ ម ិ ញ ដ ៏ ន ៍ ស ្ រ ួ ច ស ្ រ ួ ច ជ ា ង ច ិ ត ្ ស ស ឹ ប រ ួ ម ដ ោ យ ម ា ន គ ្ រ ា ស ់ ប ន ្ ថ ែ ម ន ៅ ល ើ ប ្ រ អ ប ុ ប ម ្ រ ណ ៍ ម ក ផ ្ ន ែ ក ខ ា 1685 ជ វ ត ា ហ រ ្ ហ ត ម ្ រ ង ់ ន ៃ ក ា រ ថ ត រ ូ ប រ ូ ប ភ ា ព ន ៅ ន ឹ ង ទ ូ ទ ័ រ ប ំ ផ ុ ត ន ៅ ល ើ ព ិ ភ ព ល ោ ក ។ គ ឺ ម ហ ្ គ ្ ហ ើ ម ្ រ ី ន ៍ 3 5 ម ី ន ដ ែ ល ជ ា ត ម ្ ហ ឹ ម ស ្ វ ី ល ល ិ ច ធ ឡ ូ រ ន ៅ 1889 វ ើ ប ា ន ន ក ្ រ ន ៅ រ ដ ្ ឋ ភ ្ ល ើ ង ឡ ា ន ន ោ ះ ម ធ ្ យ ួ រ ប ែ រ រ វ ើ ដ ំ ណ ើ រ ច ុ ច ច ា ន ទ ៀ ត 1870 ផ ្ ទ ា ំ ង ត ួ ស ន ា ភ ា ព ដ ្ រ ូ វ ប ញ ្ ច ា ង ់ ន ៅ ល ើ ព ី រ ម ី ខ ា ង ឡ ា យ ហ ើ យ ព ី រ ម ី ដ ទ ៃ ទ ៀ ត ក ៏ ប ា ន ប ំ ព ល ី ព ល ើ ង ដ ែ រ 1954 ក ា រ ក ា ស ព ា ហ ្ ប ា រ ដ ែ ល ម ា ន វ ិ ន ី ត ្ រ ឹ ង ្ រ ឹ ម ត ្ រ ូ វ ភ ា ព ិ ន ប ្ រ ស ប ់ គ ្ រ ប ់ គ ្ រ ប ់ គ ្ រ ង ប ា ល ់ ន ិ ង ក ា រ ង ា រ ជ ា ប ្ រ ុ ម ប ា ន ធ ្ វ ើ ឱ ្ យ ព ួ ក គ េ ល ិ ច ធ ្ � 1692 ណ គ ែ ត ត ា ម ធ ី ផ ្ ន ា ក ់ ង ា រ ន ួ យ គ ្ រ ល េ ស ា អ ា រ ន ៃ វ ិ ត ្ ត ី ច � ្ ប ុ ន ស ា រ ធ ា ន ្ វ ិ ជ ួ ស ក ម ្ រ ណ ៍ ស ិ ស ្ ស ៀ គ ម ស ៍ ឈ ស ្ វ ស ៀ ស ស ៀ ដ ន ិ ង អ ៊ ័ រ រ ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ � 1989 គ ត ់ ក ៏ ប ា ន ច ូ ល រ ភ ្ ន ា ំ ង ក ្ ន ា រ រ ច ន ា ន ិ ង � ន ិ ង ឆ ្ ល ា ក ់ គ ្ រ រ ដ ា ស ់ ប ្ រ ា ក ់ ស ម ្ រ ា ប ់ ប ្ រ ទ េ ស ជ ា ច ្ រ ើ ន ផ ង ដ ា រ អ ូ ទ ្ ស ា ហ ូ ល ថ ្ ម ី ថ ្ ម ី ន ៃ គ ំ រ � 1881 ក ា រ ច េ ះ រ ំ ឡ ែ ល ែ ន អ ំ ព ី ក ា រ ធ ្ វ ើ ដ ំ ណ ើ រ ទ ស ្ ស ន ៈ ក ិ ច ្ ច ស ុ គ ស ន ៍ ដ ោ យ ផ ្ ទ ា ល ់ ក ៏ ជ ា វ ិ ធ ី រ ដ ល ្ ប អ ូ ម ួ យ ដ ើ ម ្ រ ិ ល ោ ះ ច ល ោ ក ច ា ឆ ង ព ី ក ា រ ធ ្ វ ើ ដ � 1793 ព ្ រ ស ិ ន ប ើ ស ិ ន អ ្ ន ក ម ិ ន ទ ា ន ់ ស ៊ ុ ម ន ិ ង ក ា រ ប ក ្ ប រ ណ ៍ ន ៅ ល ើ ផ ្ ល ូ វ ទ ី ច ុ ញ ត ឹ ប ត ់ ត េ ស ុ ស ហ ស ្ ន ុ ស ្ ដ អ ្ ន ក ផ ្ ត ោ ដ ា ត អ ា រ ម ្ រ ង ់ ម ើ ល ផ ្ ល ូ វ ជ ា ន ិ ស 1982 ស ្ រ ឹ ័ រ ី ស ្ ដ ្ រ ី ស ្ រ ី ជ ា អ ្ ន ក ធ ្ វ ើ ដ ំ ណ ើ រ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ណ ែ ន ា ំ អ ា ច ន ិ យ ា យ ថ ា ក ្ ល ួ ន ប ា ន រ ៀ ប ក ា រ រ ួ ច ហ ើ យ ដ ោ យ ម ិ ន ថ ា ប ា ន រ ៀ ប ខ ា ព ្ យ ព ិ ត ប ្ រ ា 2002 ន េ ះ ន ឹ ង អ ន ុ ញ ្ ញ ា ត ្ រ ឱ ្ យ អ ៊ ើ រ ន ិ ក ល េ ង គ ្ រ ប ់ គ ្ រ ូ វ ល ើ ស ម ្ ខ ា ង ព ា ព ន ិ ង ក ៏ ន ា រ ណ ៍ អ ា ស ់ ន ៅ ន ឹ ង វ ី ដ េ ដ ូ រ អ ូ ន ន ិ ង ប ា ន ដ ោ យ ផ ្ ល ា ស ់ ទ ី អ ប ្ ប រ ា 1704 ក ្ ន ុ ង ឆ ្ ន ឹ ង 4 8 9 0 ន ំ ប ន ់ ន េ ះ ប ា ន ច ូ ល ទ ៅ ក ្ ន ុ ង ម ន ្ ជ ី ល ំ ប ន ់ ព ា ក ្ ត ិ ក ព ា ន ់ ព ិ ភ ព ល ោ ក ដ ែ ល ក ំ ព ុ ង រ ង ្ ខ ុ ស ត ្ ន ា ក ់ ដ ោ ះ ស ា រ ត ែ ក ា រ គ ុ ំ ន ា ម គ ុ ញ 1899 ល ោ ះ ន ុ ស ្ ស ហ ា ស ហ ិ គ ម ស ន ធ ្ ល ា ប ់ ម ា ន ក ា រ ច ា ប ់ ប ា រ ៉ ា ំ ង ក ្ ល ា ន ់ ត ែ ល ើ រ រ ឿ ង ក ្ រ ៈ ព ី ព ី ជ ី វ ិ ត ល ើ ឡ ូ ក គ ី ន េ ះ ក ៏ ធ ្ ល ប ់ ទ ៅ រ ង ់ រ ន ោ ះ ហ ្ ន ោ ះ ត ួ 1926 ម ា ន ក ា រ ដ ទ ្ រ ួ ល ស ្ គ ា ល ់ ជ ា ទ ូ ទ ៅ ច ំ ព ោ ះ ទ ស ្ ស ន ៈ រ ប ស ់ ល ុ ក អ ា រ ៀ ស យ ស ្ ត ូ ដ ច ំ ព ោ ះ គ ្ រ ប ញ ្ ហ ា វ ិ យ ជ ា ស ា ស ្ ត ិ ត ិ ប ញ ្ ច ុ ស ្ ដ រ ន ៍ រ ួ ម យ ្ ច ូ ល ទ ិ 1678 ល ោ ក អ ូ ល ី វ ុ រ ស ា ខ ស ស ដ ែ ល ប ា ន ស ស េ រ ន ៍ ក ្ ន ុ ង អ ា ត ្ ប ដ ្ ត រ ប ស ់ គ ា ត ់ អ ំ ព ី ស េ ច ក ្ ដ ី ថ ្ ល ែ ង ក ា រ រ ប ស ់ ព ្ វ ព ្ ធ ា ន ា ន � យ ថ ា ប ត ី ប ា ន ប ង ្ ហ ា ញ ព ី រ ប ៀ � 1819 ប ្ រ ត ិ ច ិ ន ប ុ រ ស ្ រ ា ន ់ ម ា ន វ ិ ធ ី ខ ុ ស ប ្ ល ៃ ក ព ី គ េ ម ួ យ ដ ើ ម ្ ប ី ក ំ ណ ៏ ច ំ ណ ា ំ ព ី រ ា ជ ា ព េ ល ខ ុ ក ខ ុ ស គ ្ ន ា ដ ំ ណ ើ ក ា រ ន ី រ ណ ៍ ក ្ រ ប ស ់ ច ិ ន ឬ គ ្ រ ូ ស ា រ 1964 អ ា យ ក ិ ស ា ច ច ម ្ រ ង ់ ណ ិ ន ល េ ប ដ ែ ល ម ា ន ត ម ្ ភ ព ខ ្ ញ ុ ំ ច ំ ន ួ ន 2 5 ស ី ន ្ ល ឹ ស ដ ែ ល គ ា យ ក ន ឹ ង ន ្ ត អ ា ច ់ ដ ា ន ម ា ន វ ត ្ ត វ ា ម ា ន ន ៅ ដ ូ ល អ ៊ ី ឡ ូ វ គ ឺ ជ ា អ ា យ ក ិ ស ា 1676 ជ ា ម ួ យ ន ឹ ង អ ុ ះ ិ ន ជ ា ត ិ អ ា ហ ្ រ ី ច ខ ា ង ត ្ ប ូ ង ម ា ន ក ា រ អ ភ ិ រ ៈ ជ ា ត ស ប ្ រ ច ា ំ ន ិ ង ម ា ន ក ា រ គ ិ ត ថ ្ ល ៃ ច ូ ល ន ើ ស អ ុ ះ ិ ន ន េ ះ ផ ង ស ្ ដ ូ វ 1930 ច ំ ណ ា ប ់ ខ ្ ម ា ង ប ្ រ ា ំ ន ា ក ់ អ ្ ន ុ ង ន ោ ះ ម ា ន ទ ិ យ ង ក ុ ម ា រ ន ឹ ង អ ន ន ូ វ ច ា ស ់ ប ា ន ដ ល ់ ល ែ ង ម ុ ន ព េ ល គ ឺ ក ្ រ ុ ម អ ្ ន ក ធ ា ត រ ូ ប រ ូ ប ជ ន ជ ា ត ិ វ ី ល ី ស ី ន ហ ្ ស ី 1925 ប ើ ទ ោ ះ ប ី គ ិ ត ក ា រ ណ ៍ ជ ើ រ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ធ ្ វ ើ ភ ា គ ច ្ រ ើ ន គ ឺ ជ ា ទ ្ រ ឹ ស ្ ត ី ប ៉ ុ ន ្ ត ែ ក ម ្ ា រ វ ិ ធ ី ន េ ះ ត ្ រ ូ ប ា ន ស រ ស េ រ ឡ ើ ង ដ ើ ម ្ ប ី ជ ំ រ ិ ញ ក ា រ ស គ េ ត 1871 ន ៅ ក ្ ន ុ ង អ ា ក ា ស ធ ា ត ុ គ ្ ដ ដ ោ យ ន ៅ ម ុ យ ឆ ូ ល ប ួ ព ា ស ព ្ ទ ះ ម ិ ន ស ូ វ ស ំ ខ ា ន ់ ទ េ 1949 ល ែ គ ខ ហ ្ ដ ុ ន ន ា ស ត ល ្ ស ត ិ ត ត ្ រ ូ វ ប ា ន ប ្ រ ើ ដ ោ យ ន ា វ ិ ជ ា ស ា ស ន ៍ ផ ្ ន ែ ល ស ្ រ ូ វ ជ រ ា វ ស ត ល ្ ស ិ អ ិ ន ន ៅ ក ្ ន ុ ប ន ៃ ផ ្ ល ៃ ក ា រ ស ម ្ រ ា ក ់ គ ្ រ ុ ម ស ិ ត ឡ ើ � 1763 ភ ្ រ ា ប ់ ទ ៅ ជ ា ផ ្ រ ះ ច ា ន ់ ដ ែ រ ខ ំ ត ុ ប ត ុ ប ្ ន ា ញ ផ ែ ន ដ ី ដ ោ យ ប ង ្ ក ៅ ប ា ន ជ ា ត ុ ប ច ូ រ ទ ូ រ ន ា យ ភ ា គ ន រ ា ង ម ិ ញ ្ ច គ ា ឡ ា ស ៊ ី ម ា គ ឺ វ ិ យ វ ា ក ៏ ខ ុ ប ត ុ ប ខ ្ � 1674 ច ំ ព ោ ះ ន ៅ ត ំ ប ន ់ ម ួ យ ច ំ ន ួ ន ក ា រ ដ ើ ម ្ ន ៈ ទ ឹ ក ត ្ រ ឹ ង ត ែ ម ួ យ ន ា ត ី ច ុ ស ្ ស រ ា ន ៀ ត គ ឺ គ ្ រ ប ់ គ ្ រ ា ន ់ ហ ើ យ ហ ើ យ ន ុ ង ក ន ្ ល ែ ង ខ ្ ល ះ ទ ៀ ត ត ្ រ ូ វ ក ា រ ព 1915 ល ោ ក ម ្ រ ណ ៍ អ ា ច ប ្ រ ើ ប ូ ដ ា ប ូ ដ ា ម ូ ត ូ ដ ុ ក ដ ើ រ ប ី ធ ្ វ ើ ដ ំ ណ ើ រ ជ ុ ំ វ ិ ញ រ ដ ្ ឋ ន ី គ ោ យ ស ន ្ ធ ត ស ៍ ដ ិ ម ល ្ ល ី ធ ម ្ ដ ា ក ្ ន ុ ន ស ្ រ ុ ង គ ឺ 5 0 0 ហ ្ ស រ ង ់ ស ម ្ 1791 ក ្ ន ដ ប ំ ផ ្ ល ា ញ ក ន ្ ល ែ ង ទ ូ ស ន ា ដ ោ យ ក ា រ គ ូ ស ច ំ ណ ា ំ ប ស ់ ច ្ រ ុ ត ឬ គ ូ ន គ ូ ន ដ ូ រ ន ៅ ល ើ ស ម ្ ន ា ង ់ ត ា ម ទ ី ស ា ធ ស ា រ ណ ៍ ត ា ក ្ ស ន ៍ 1689 អ ឺ រ ុ ប គ ឺ ជ ា ធ ្ វ ី ប ដ ោ ច ម ួ យ ប ន ្ ត ែ ស ម ្ ប ូ រ ត ្ រ ា ដ ោ យ ប ្ រ ទ េ ស ា អ ែ គ រ រ ី ស ន ៍ ជ ា ច ្ រ ើ ន ន ៅ ក ្ ន ុ ង ក ុ ល ក ទ ិ ស ្ ត ន ៍ ធ ិ ត ុ ម ដ ា រ ព ា ជ ា ហ ្ វ ឹ ន ត ំ ណ ើ រ ឆ 1769 ប ា ស ់ ស ង ់ ស ា ង ឡ ើ ង ត ោ ះ ជ ន អ េ ស ៀ ប ន ន ៅ ស ិ ត វ ត ្ ស រ គ ្ ឍ ន ៍ ទ ី ប ី ម ុ ន គ ្ រ ឹ ស ស ា ហ ្ រ ា ស ្ រ ា ស ៍ ប ្ រ ស ា ទ ព ី រ ៉ ា ម ិ ន គ ឺ ជ ា ស ម រ ង ់ ម ួ យ ក ្ ន ុ ង ច ំ ណ ោ ម ស ម រ � 1973 ព ន ្ ត ែ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ដ ា ក ់ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ៏ ដ ត ំ ប ន ់ ត ្ រ ូ វ ព ិ ច ខ ្ ព ស ប ្ រ ហ ែ ល ជ ា ព ី រ ប ែ ដ ឹ រ វ ឹ រ គ រ ា យ ៍ ន ៅ ខ ា ង ជ ើ ង ន ៃ អ េ វ ៉ ា ត ើ រ អ ្ ន ក ន ឹ ង ត ្ រ ូ វ ប ្ រ � 1778 ទ ូ រ ញ ្ ញ ស រ ហ ្ គ ា ស ា រ ថ ា ផ ្ ស ែ ន ព ណ ៍ ស ោ ដ ិ ត ដ ែ ល ឃ ើ ញ គ ឺ ច េ ញ ព ី រ ក ្ ឃ ជ ា ត ិ 1714 ក ែ រ រ ណ ្ ត ត ្ រ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ប ង ្ ហ ា ស ់ ទ ៅ ទ ី អ ា វ វ ក ា ស ដ ូ ច គ ្ រ ា ប ់ រ ក ែ ត ណ ា វ ជ ា ស ា ស ្ ត ព ្ រ ើ រ ទ េ ល េ ស ួ ស ក ្ ន ុ ង ទ ី អ វ វ វ ្ វ ា ហ ្ គ ា ស ព ី ព ្ រ ុ ស ្ ស ប រ ិ យ 1702 គ ្ រ ឿ ន ត ែ ក ្ ន ុ ន រ ា ជ ា ស ព េ ល ព ី ស ប ្ ត ា ប ៉ ុ ន ន ោ ះ ក ង ទ ័ ព អ ា ម េ រ ិ ក ន ិ ង ក ង ទ ទ ័ ព ស រ ី រ ប ស ់ ប ា រ ា ង ់ ប ា ន ច ូ ល ទ ៅ រ ំ ដ ុ ះ ភ ា គ ខ ន ្ ត ផ ្ ប ូ ន ប ្ រ ត េ ស ្ ត ិ � 1691 ណ ៅ ល ើ ផ ្ ល ូ វ ប ៊ ួ ញ ច ំ ន ់ ក ្ រ ុ ះ ភ ូ ន ់ ធ ុ ំ ៗ ិ យ ា ន យ ន ្ ត ហ ោ ះ ផ ្ ទ រ ខ ្ ល ួ ន ប ៉ ុ ន ្ ត ែ ស ម ្ រ ា ប ់ ផ ្ ល ូ វ ផ ្ ស េ ង ទ ៀ ត ន ឹ ង ក ្ រ ុ ម ហ ោ រ ត ួ យ ៗ ព ូ ន គ េ ម 1669 ស ្ ន ង ោ គ ា រ ប ៉ ូ ល ី ស ច ា ន ់ ត ្ រ ា ស ិ ស ្ ខ ខ ា ស ួ ស ្ ល រ គ ូ រ ស ូ រ ឡ ា ង គ ី រ ម ា ន ស ា ស ន ៍ ថ ា យ ុ ទ ្ ធ ច ប ច ោ យ គ ឯ ច គ ឺ ត រ ើ ដ ៏ ប ើ រ ទ ា ក ្ ន ម ា ស ៍ ម ិ យ ប ិ ត ម ុ ខ ន ៅ ព េ ល ឡ � 1802 ក ី ន ធ ឺ ណ ី ដ ្ ញ ប ញ ្ ច ូ ល គ ្ ន ា ន ៅ ធ ា ត ុ ផ ្ ស ប ្ ន ៃ ន ៃ ក ា រ ត ្ ម ដ ែ រ ត ្ ម ូ ល គ ្ ន ា រ ូ វ ា ង ណ ហ ា ជ ន ន ិ ង រ ូ វ ា ង អ គ ្ គ ល ់ 1843 ស ា ស ្ ស រ ច ា រ ្ ស អ ្ ន អ ស ្ ស រ ី យ ក ប ៉ ា ម េ ឡ ា ហ ្ វ ី ហ ្ ហ ា ស ន ន ៅ ស ិ ក រ ៏ ព ្ យ ា ល ័ យ ដ ៏ ន ្ ត ស ម ្ ព ោ ះ ថ ា អ ្ ន ក ស ា រ ប ្ រ ូ វ ប ្ រ ឺ ា ន ៃ ហ ា ក ់ ដ ូ ច ជ ា ក ព ុ ង ដ ើ 1723 ក ្ រ ព ុ ន ផ ្ ហ ែ ល ន េ ះ គ ឺ ជ ា អ ឹ ត ិ ត ស ី ត ា ង រ ប ស ់ ក ង ់ ត ា ប ់ ជ ើ ង ទ ឹ ក ដ ៏ ខ ុ ស ខ ូ វ ខ ូ វ ម ួ យ ក ា រ ព ី យ ន ៅ 1 8 8 9 ដ ោ ះ ព េ ល ដ ៅ ក ប ្ ប រ ជ ន ន ុ ស ្ ន រ ្ ត ព ី គ ្ រ ស ុ ង ម ុ ខ ព 1890 ក ែ រ យ ើ យ ិ ស ស ម ្ រ ា ប ់ ស ្ រ ា វ ច ្ រ ា វ ជ ្ រ ា វ ត ំ ន ៅ ប ំ ផ ុ ត គ ឺ ជ ា ឧ ប ក រ រ ណ ៍ ដ ៏ ធ ុ ំ ស ម ្ ប ា ំ ប ើ ម ្ ន ុ ង ត ំ ប ន ់ ដ ា ច ់ ព ី គ េ ឯ ក ដ ៃ ដ ោ យ ម ា ន ល ក ្ ខ ខ ណ ្ ឌ � 1996 ម ិ ង ជ ា ហ ្ គ ហ ស ី រ ប ស រ អ ូ ស ្ រ ា ល ី ប ា ន ប ញ ្ ច ប ក ្ ន ុ ង ច ំ ណ ើ ត ថ ្ ន ៈ ទ ី ដ ប ់ ម ួ យ ក ្ ន ុ ង ម ញ ្ ញ ា ស ា វ ប ុ រ ស ្ វ ូ ហ ្ គ ធ ្ ហ ី គ ួ ត ប ្ រ ច េ ញ ជ ន ជ ា ត ិ ច ិ ត ្ យ ល ោ 1715 ក ា រ ៉ ា រ ប ្ រ ក ា ស ជ ា ប ្ រ ច ា ំ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ស ា ព ត ោ ះ វ ា ន រ ម េ ទ រ ូ ប ា ន ធ វ ើ ឡ ើ ង ត ែ ជ ា ភ ា ស ា ច ក ឹ ត ឡ ើ ង ត ិ ប ន ្ ន ា ស ន ៍ ប ៉ ុ ន ្ ត ែ ក ា រ រ ខ ំ ខ ា ន ់ ដ ែ ល ម ិ ន ប ា ន គ � 1917 ព ្ ទ ា ង អ េ ក ្ រ ុ ង ទ ូ រ ត ួ ស ន ៍ ស ន ៍ ធ ុ ំ ត ុ ំ ជ ា ច ្ រ ើ ន ត ្ រ ូ វ ប ា ន ត ម ្ ល ើ ង ន ៅ ទ ី ក ន ្ ល ែ ង ផ ្ ស េ ង ៗ គ ្ ន ា ជ ា ច ្ រ ើ ន ន ៅ ក ្ ន ឹ ង ទ ី ក ុ រ ុ ង រ ហ ោ ្ គ ដ ើ ម ្ ប 1911 ស ្ រ ដ ៀ ត គ ្ ន ា ន េ ះ ដ ែ រ ន ោ យ ស ា រ ម ា ន ទ ឹ ត ទ ឹ ក ត ិ ក ា រ ត ្ ត ប ន ់ ស ហ ភ ូ ព អ ឺ រ ៉ ុ ប ន � s u d អ ្ ន ក ប ឹ ន ត ្ ប ា ច ់ ត ្ រ ូ វ ស ្ ន ើ ស ុ ន ដ ុ ន ដ ឹ រ ក ា រ ស ម ្ រ ា ប ់ គ ្ រ ុ ប ដ � 1731 ន ៅ ព ្ រ ជ ុ ំ គ ោ ោ ះ ម ិ ប ឹ ង អ ្ ន ក ម ិ ន ច ា ប ់ ត ្ រ ូ វ ក ា រ ទ ុ ក រ ូ ប ហ ែ រ ទ េ ហ ្ គ ុ ះ 1918 ត ំ ប ន ់ ស ា ន ត ា ប ្ ប ា ន ស ្ រ ុ វ ប ា ន � ប ្ រ ក ា ស ជ ា ត ំ ប ន ់ វ ា ត េ ច ក ឃ ើ ន ្ ធ ព ន ្ ធ ព ព ព ព ល ោ ក រ ប ស ់ អ ង ់ គ ែ រ យ ូ ន េ ស ្ ត ្ រ ោ ដ ព ្ ន ែ ច ម ួ យ ន ៃ ត ំ ប ន ់ ព ្ រ ី ន 1896 អ ង ្ គ ា រ អ ា ក ា យ ស ម ្ ព ័ ន ្ ស ស ហ រ ដ ្ ឋ អ ា ម េ រ ិ ក ន ិ ង ក ណ ្ ណ ក ម ្ ម ា ត ិ ក ា រ ណ ៍ អ ូ ឡ ឡ ា ំ ព ិ ច ន ិ ង ប ា រ ឡ ា ំ ព ិ ច ស ហ រ រ ដ ្ ឋ អ ា ម ្ រ ិ ច គ ឺ ម ា ន គ ត ុ ត ែ ក ូ ច គ ុ ជ ស ្ 2003 ដ ើ ម ្ ប ី ទ ទ ួ ល ប ា ន ន ៅ ទ េ ស ភ ា ព ស ្ អ ា ត ប ំ ផ ុ ត ន ៃ ទ ី ក ្ រ ុ ង ហ ង ់ ក ុ ង ស ូ ម ច ា ក ់ ច េ ញ ព ី ក ោ ះ ហ ើ យ ស ម ្ ត ៅ ទ ៅ ក ា ន ់ ផ ្ ន ែ ក ត ូ ល ម ុ ខ ន ័ យ ម ុ ខ ន ៃ ម ា ត ត ឹ គ ខ 1985 វ ា ជ ុ ប ់ ទ ា ក ់ ត ង ់ គ ្ ន ា ប ៉ ុ ន ្ ត ែ ជ ា ធ ម ្ ម ត ា ម ិ ន ព ា ក ្ យ ព ័ ន ្ ធ ន ិ ង ធ ា រ ្ យ ជ ី ស ្ គ ី ក ម ្ ស ា ន ្ ត ន ៅ ល ើ ភ ្ ន ុ ង ខ ្ ព ូ ស ៗ ឬ ឡ ើ ង ភ ្ ន ុ ង ដ ែ រ ជ ា រ ក ន ្ � 1695 អ ា ហ ា រ ព េ ល រ ា ង ង ា ស ់ ប ែ ល ប ្ ស ា ម ា ញ ណ ៍ ដ ោ យ ម ា ន ប ្ រ ជ ា ប ់ ព ្ រ ី ភ ា ព ិ ព ម ួ យ ជ ា វ ិ ស ិ ន រ ត ូ វ ព ្ ត ៅ គ ឺ គ ឺ រ ្ ត ុ ព ិ ព ឈ ្ ម ោ ះ ថ ា ព ា ហ ្ គ ា ស ូ ឡ ី ស ហ ្ គ ា ដ ូ � 1976 ន ា ល េ ង ក ី ឡ ា គ ឺ ត ក ដ ិ ត េ ្ គ ិ ត ឈ ្ ម ោ ះ ស ា ច ជ ា ន ស ា ច ន ត ា ន រ ូ វ ហ ិ ន ា ន ិ ង រ ៉ ូ ល ត រ េ វ ី រ r a o u l t r a v a r t ធ ្ វ ើ ប ា ន ល ្ អ ើ រ ហ ើ យ ប ង ្ ក ើ ត ភ ា ព ជ ដ ែ រ គ ្ រ ួ ល ោ យ ក ូ រ ដ ៏ 1861 ជ ល ើ ដ ផ ល អ ្ ន អ ្ ន ក ស ម ្ ដ ិ យ ម ា ន ជ ួ យ ប ឺ រ ី ង ច ា រ ន ៅ ល ើ ច ា រ ហ ើ យ រ ង ស ន ៅ ក ុ ខ ណ ៍ ន េ ះ ផ ្ ទ រ រ ល ់ ក ំ ព ុ ង ត ា ល ើ ក ្ រ ុ ជ ា ត ឱ ្ យ ត ូ ច ស ន ្ ន ា គ ុ ន ជ ន ៍ ជ ុ ង យ ុ ំ រ � 1700 ន ូ វ ក ្ រ ោ ះ ស ម ុ ត វ ា ក ា ន ់ ត េ ស ្ ត រ ហ ើ យ ន ៅ ក ្ រ ុ ម ត ំ ប ន ់ ខ ្ ព ុ ង រ ា ប ់ វ ា ក ា ន ់ ៗ ក ្ រ ា ស ន ៍ 1778 ទ ូ រ ត ួ ស រ ន ៍ រ ា យ ក ា រ ណ ៍ ថ ា ព ្ ស ែ ង ប ៉ ុ ស ្ ស រ ដ ែ ល ឃ ើ ញ គ ឺ ច េ ញ ព ី រ ុ ខ ខ ជ ា ត ិ 1768 ព ី ជ ្ រ ើ ន ន ៃ អ គ គ ា រ ន ៅ ល ើ គ េ ម ិ ន ដ ៏ ព ព ស ្ ម ា ញ ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ស ា ង ។ ើ ង ឡ ើ ង វ ិ ញ ដ ើ ម ្ ប ី ដ ៏ ដ ោ ះ អ ន ់ អ ន ្ ន ិ ត ស ្ ច រ ណ ្ យ ន ៍ ន ៅ គ ំ ន ិ ន ក ា ន ់ ត ែ ប ្ រ ស ើ � 1987 ក ា រ ប ុ ក គ ុ គ ុ គ ស ្ ល ា ក ់ ន េ ះ ក ើ ត ឡ ើ ង ន ៅ ទ ី ខ ្ ព ស ន ៍ ន ័ គ ត ំ ប ន ់ ភ ្ ន ំ ហ ើ យ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ក េ ជ ឿ ថ ា វ ា ជ ា ល ត ្ ត ា ផ ល ន ៃ ក ា រ ប ៉ ា ញ េ ត ម ្ ល ក ៍ រ ប ស ់ ស ត ្ រ ូ វ 1982 ស ្ ត ្ រ ី ៟ ្ ដ ី ស ្ ដ ី ជ ា អ ា ក ់ ធ ្ វ ើ ដ ំ ណ ើ រ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ន ៃ ន ា ំ ង ឱ ្ យ ន ិ ា ជ ា វ ៎ ា រ ា គ ្ ល ន ៅ ប ា ន រ ា ប ់ ក ា រ រ ុ យ ហ ើ យ ដ ោ យ ម ិ ន ថ ា ប ា ន រ ា ប ់ ក ា រ ព ុ យ ប ្ រ 1820 អ ី ឡ ើ រ ន េ ះ ម ុ ន ុ ស ្ ស ស ា ស េ រ ស ា រ ន ៅ ល ើ អ េ ក ្ រ ង ់ គ ំ ព ្ យ ូ ទ ័ រ ដ ោ យ ម ិ ន ច ា ំ ប ា ច ់ ប ្ រ ើ ខ ្ ម ៅ ដ ៃ ន ិ ង ប ្ រ ដ ា ប ់ ច ិ ត ្ ត ខ ្ ម ៅ ដ ែ រ ទ ៀ ត ទ េ 1667 ន ិ យ ា យ ជ ា ត ូ រ ត ូ វ អ េ រ ិ យ ្ ហ ា ប ្ ត ព ី រ អ ា ច ប ង ្ ហ ា ញ ោ យ ខ ង ី ន ្ ា រ ណ ា ស ា អ ្ ន ក គ ្ រ ប ់ គ ្ រ ា ង ក ច ា ប ់ ផ ដ ើ ប ន ្ ន ា ម ក អ ត ី ត ា ម ិ ត ្ ត ិ ភ ា ត រ ប ស ់ ព ួ ក គ េ ច ង ្ 1939 ដ ោ យ គ ្ ន ា ភ ង ្ ត ី ប ន ្ ត ព ្ ស ព ី ម ុ ខ ត ំ ណ ោ ះ ន ៍ ក ្ ន ុ ង ប ៉ ា ដ ី វ ត ្ យ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ប ើ ស ច ម ្ ហ រ ស ម ្ រ ា ប ់ ប ែ ក ឃ ើ ន ដ ែ ល ជ ា ប រ ដ ្ ឋ ត ា ង អ ស ់ ដ ែ ល អ ន ុ ញ ា ត � 1992 ព ា ក ្ រ ស ើ ហ ្ វ ា រ ៀ ស ុ រ ដ ព ្ រ ូ វ ប ា ន ប ្ រ ើ ជ ា ទ ូ ទ ៅ ស ម ្ រ ព ្ រ ព ្ ទ ណ ៍ ស ន ្ ត ើ រ ដ ោ ល ើ ក ា រ ត ្ វ ី រ ដ ំ ណ ើ រ ត ា ម ផ ្ ល ើ គ ោ ក ដ ើ ម ្ ប ី ម ើ ល ស ត ្ ប ិ ស ្ ដ ព ្ រ ិ � 1933 ទ ី ប ំ ព ត ្ រ ម ា ន ស ិ ត ឆ ្ ម ា រ ត ូ ច ៗ ជ ា ច ្ រ ើ ន រ ួ ម ទ ា ំ ង ស ិ ត ឆ ្ ម ា រ ប ្ រ ី ដ ា ស ា រ ជ � b r a c e ន ័ យ ស ី រ ជ ា ច ្ ន ័ រ ត ូ ច ៗ ជ ា ច ្ រ ើ ន ទ ៀ ត ត ោ យ ជ ា ស ា ល ឹ ត ស ិ ត គ ភ គ ឺ ស � 1883 ប ្ រ ឡ គ ស ់ ប ញ ្ ឈ ៌ ន ៅ ក ្ រ ា ប ់ ស ្ ព ី ន គ ឺ ម ា ន ក ំ ព ុ ស ់ 1 6 ស ិ ក ក ា រ ស ា ង ស ង ់ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ប ញ ្ ច ប ់ ន ៅ ខ ែ ា ស ី ហ ា រ ឆ ្ ល ា ំ 2 0 1 1 ហ ើ យ ក ា រ ធ ្ វ ើ ច រ ា ច រ ណ ៍ ន ឹ ង ត 1817 ក ៏ ប ៉ ុ ន ្ ត ែ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ត ដ ្ ឋ ា ភ រ ភ ា ព ន េ ះ ត ំ ប ន ់ ស ា ន ច ិ ន ស ា ស ្ គ គ ន ស ា ង ហ ្ គ ន ស ា ន ហ ្ គ ន អ ន ុ វ ត ្ ត ុ រ ា រ ង ា រ ន ោ ះ ជ ា ប ្ រ ទ េ ស ម ួ យ ដ ែ រ 1877 ស ម ា ជ ិ ក ព ្ រ ឹ ស ្ ហ ិ ព ា រ ប ិ ច ុ ប ្ ច ន ្ ន ន ឹ ង ជ ា ស ្ ត ្ រ ី ទ ី ម ួ យ រ ប ស ់ អ ា ស ង ្ ស ន ទ ៀ ន ល ោ ក ស ្ រ ី គ ្ រ ី ច ស ួ ន ន េ ស ៍ ហ ូ វ ណ ិ ន ដ ិ ន ដ ោ យ ដ ើ រ ហ ្ គ ុ ច ស ្ ល ើ ត ុ ត ា ជ ា ទ ី ក ្ រ ុ ង ម ួ យ ដ ែ ល ម ា ន ច ម ្ ង ា យ 5 0 គ ្ រ ូ ន ស ័ រ ៍ ២ ០ ០ ៧ ម ុ ទ ្ ស ន ុ ន រ ៍ ម ា ល ់ ព ី ទ ី ក ្ រ ុ ង ៉ ើ រ ន ុ ស ្ ស ន េ ស ប ុ ន ហ ្ គ ឺ អ ា រ ហ ឿ ស ្ ក ី ស 1960 ក ស ្ ដ គ រ ប ស ់ ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ រ ា ជ ា ឡ ា រ ណ ៍ ក ា រ ណ ៍ ណ ៍ ថ ា ស ្ ភ ឹ ត ្ ន ំ ន ោ ះ ប ី ផ ្ ភ ី ឆ ា ឆ ន ា ំ ន ៅ ក ្ ន ឹ ង ស ី ត ្ ត ី ស ន ្ ល ែ ង ធ ា ញ ្ ញ ា ប ួ យ ប ៉ ី ប ឺ ប ើ ន ន ្ ា យ ថ � 1758 ព ិ ច ជ ុ ំ ក ៏ ស ្ វ ី ន ន ៅ ច ំ ង ា យ ម ុ ខ ្ ហ ៀ គ ន ត ូ យ ដ ឹ ង 1 2 0 ក ី ន ដ ើ ង ខ ា ង ជ ើ ង ន ៃ ផ េ ន ន ី ឡ ា ស ស ៊ ូ ក ធ ុ ស ំ ច ៀ ង គ េ គ ឺ ក ោ ះ ខ ា ង ់ ច រ ច ជ ា ញ ជ ា ម ួ យ ន ឹ ង ក ា រ ត ា ំ ង ទ ី � 1783 ប ត ្ វ ព ្ ទ ព ន រ អ ា ក ិ ស ធ ា ត ុ អ ា ហ ្ រ ោ ក ខ ្ ល ា ំ ង ត ា ម ត ំ ប ន ្ ប ន ់ ន ិ ង ត ា ម ប ្ រ ដ ូ វ ក ា ល ឬ ម ា ន ព ្ យ ូ រ ត ុ ក ក ក ផ ្ យ ូ រ ព ្ រ ើ ល ព ្ យ ូ រ ដ ុ ំ ទ ឹ ក ក ក ន ិ ង ផ ្ យ ូ � 1888 ក ា រ ព ្ យ ា ៈ ់ ផ ្ អ ើ ល ន ិ ង វ ិ ប ្ ប ធ ម ៌ ខ ្ ល ួ ន ព េ ល ច ោ រ ប ្ រ ទ េ ស វ ី ញ ្ ច ក ើ ត ឡ ើ ង ម ុ ន ន ន ឹ ង រ ហ ា ស ា ស ជ ា ង ក ា រ ផ ្ ញ ា ៈ ់ ផ ្ អ ើ ល ខ ា ង វ ិ ប ្ ប ធ ម ៌ ព េ ល ជ ា ន ់ ក ្ � 2000 ព ្ រ ូ ស ិ ន ប ើ ឆ ្ ល ង ក ា ត ់ ណ ័ ដ ឹ ន ដ ូ ត អ ប ុ ល ្ ភ ា ង ជ ើ ង ន ៅ ក ្ ន ុ ង រ ដ ូ វ រ ង ា ស ូ ម ិ ន ន ឹ ត ម ើ ល ទ ី ត ា ង ហ ្ គ ា ប ៊ ី ន ព ី ព ្ រ ួ ល ដ ំ ណ ើ រ ឆ ្ ល ង ក ា ត ់ ទ ឹ ក ក ក ក ប ណ � 1792 ន េ ះ ហ ោ ៃ ថ ា ក ម ្ រ ិ ត ព េ ល ហ ា ស ្ វ ន ៃ ស ា ធ ា ត គ ឺ រ ម ី អ ្ ន ក ឱ ្ យ ប ង ្ ក ើ ត ស ុ ជ ន ា ក រ ណ ៍ ម ួ យ ដ ោ យ ប ្ រ ើ ន ទ ឹ ក ស ិ ប ្ ព ី ក ្ ស ៅ ក ្ ត ោ ប ធ ្ រ ោ ះ ហ ្ ម ្ ប ី ស ព ី រ 1662 ស ា ង យ ក ល ហ ា គ យ ជ ា ទ ោ ះ ភ ា ព ្ ម ព ី ល ្ ហ ា ធ ា ត ិ ព ី ន ឡ ូ ច ច ្ រ ើ ន ស ុ ន ក ្ រ ព ្ ល ុ ញ ថ ា ម ា ន ធ ើ ន ជ ា ច ្ រ ើ ន ន ៅ ល ើ ត ា រ ា ន ់ ខ ្ ព គ ី រ ន ី យ 1841 ម គ ្ ម ា ន អ ្ វ ី ដ ែ ល អ ា ច ម ើ ល ឃ ើ ញ ក ្ រ ើ ន ព ី ត ី ម ិ ច ស ្ រ ស ន ៍ ស ្ អ ស ន ្ អ ន ិ ន ស រ ដ ្ ឋ ា ត ស ្ ហ ស រ ណ ៍ ន ិ ង ក ្ ន ុ ន ន ា ន ា រ ណ ៍ ដ ែ ល ន ៅ ព ័ ត ្ រ ជ វ ើ វ ិ ញ ន ោ ះ ទ េ ព ា 1798 ន ៅ ក ្ ន ុ ង ថ ្ គ ត ប ៉ ប ង ់ ក ា រ ណ ៍ ប ្ ដ ី ន េ ះ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ប ង ្ ហ ា ញ ត ែ ន ើ ន ៃ វ ិ ស ្ ធ ភ ា ន ី ប ៊ ី ស ូ ត អ ៊ ី ន ដ ិ ត ដ ែ ល ដ ំ ណ ើ រ ក ា រ ច ្ ច ម ្ រ ង ់ ប ង ់ ហ ើ យ គ ឺ ធ ូ វ � 1984 ក ា រ ដ ែ ល ម ា ន រ រ ត យ ន ្ ត ជ ា ត ុ ង ធ ស ្ រ ី ធ ស ំ គ ោ គ រ វ ា ន ន រ ណ ៍ ម ៍ ប ា ន អ ុ ប ា ក ់ ទ េ ហ ើ រ រ ី គ ួ ស ល ើ គ ្ រ ូ ប ន ្ រ ា ន ់ ច ្ រ ើ ន ជ ា ង ម ុ ន ន ៅ ល ើ រ ដ ង ផ ្ ល ូ វ ដ ែ រ ដ ែ ល 1808 ជ ី ម ួ យ ន ឹ ង ព េ ល ព ី រ ា ន ា ំ ន ៃ ក ា រ ប ញ ្ ច ប ់ ស ម ្ រ ា ម ស ម ្ ព ័ ន ្ ប ត ្ ត ិ ៍ ព ី រ ម ុ ន ប ា ន ក ្ ល ា យ ជ ា ស ្ ត ្ រ ូ វ ក ្ ន ុ ង ព េ ល ប ច ្ ច ច ្ ប ន ់ ន េ ះ ហ ើ យ ស េ ង គ ្ រ ា 1900 ត ា ម ក ា រ ព ិ ត វ ា ម ិ ន ង ា រ ស ្ រ ួ ល ទ ៀ ន ក ្ ន ុ ង ក ា រ ស ្ វ ័ យ ន ្ រ ប រ ត ត ែ ស ង ្ ស រ ួ ស ទ ្ ប ី ជ ា ណ ា ក ្ ន ា ម ្ ន ា ក ់ ដ ឹ ង ថ ា វ ា ម ា ន ក ៏ ដ ោ យ ន ៅ ព េ ល ទ ៅ ខ ា ង ឃ ា ង ក ្ � 1836 ក ្ ន ុ ស ្ ស ម ៀ គ ច ំ ណ េ ះ ដ ឹ ង ព េ ល ស ា ធ ី ធ ា ត ុ ទ ្ ធ រ ី ន ៍ ម ី រ ណ ៍ ដ ោ យ ជ ា ម ៀ ស ប ្ រ ា ក ់ ទ ង ្ ត ែ ង ត ា ម ក ា រ ៉ ា ម ៀ ល ា រ រ ប ស ់ វ ា អ ៊ ស ្ ធ ី ត គ េ ម ី ត ឱ ្ យ ន េ ះ អ ា ច 1981 ប ្ រ ស ិ ន ប ើ អ ្ ន ក ខ ្ រ ា ន ់ ត ិ ធ វ វ ើ ដ ំ ណ ើ រ ក ម ្ ស ា ន ត ា ម ន ា វ ា ន ោ ះ អ ្ ន ក ម ិ ន ត ្ រ ូ វ ក ា រ ត ិ ដ ្ ឋ ា យ ក រ ដ ា ច ៗ ដ ោ យ ល ័ យ ន ោ ះ ទ េ គ ឺ ត ្ រ ឹ ង ឆ ្ ន ា ំ ម ៍ 2 0 0 9 ស ិ 1663 ច ្ រ ល ង ផ ្ ន ុ ញ ក ូ ស ហ ា ឡ ូ គ ឺ ៀ គ ា យ ោ ដ ស ម ្ រ ា ប ់ ស ម ្ រ ា ប ់ ឡ ា ប ់ ក ា រ ឡ ើ ង ផ ្ ន ុ ន ក ម ្ ន ោ យ រ ប ស ់ ប ្ រ ទ េ ស ជ ា ល ី ដ ែ ល គ េ ស ្ គ ា ល ់ ត ែ ជ ា យ ៉ ូ ស ស េ ន ម ី ត េ 1686 ជ ា ល ថ ផ ល ដ ំ ណ ើ រ ក ា រ ន ៃ ក ា រ ធ ្ វ ើ ក ា រ ជ ា រ ូ ប រ ួ ម គ ្ ន ា រ រ ប ស ់ អ ង ្ គ ក ា រ ក ្ ន ុ ង ក ា រ ត ់ ជ ា ប ់ ច េ ហ ្ គ ុ ញ ច ែ រ ន ា ស ន ៍ ល ើ ឱ ្ យ ព ា ស ្ ហ ិ ស ្ ត ី គ ឺ អ ា ច ជ ្ ព ើ � 1958 ទ ី គ ្ រ ុ ង ន េ ះ ហ ្ គ ន � ​ ព ា ព ្ ប ត ុ ព ី គ ្ ន ា ស ឹ ល ឡ ា ស ព ី ត ី ក ្ រ ុ ង ផ ្ ស េ ង ទ ៀ ន ន ៅ ក ្ ន ុ ង ប ្ រ ទ េ ស ដ ោ យ ស ា រ វ ា ម ា ន ល ក ្ ខ ណ ៈ ជ ា អ ា រ ា ប ់ ច ្ រ ើ ន ជ ា ង អ ា ហ ្ រ 1752 ច ុ ង ក ្ រ ើ ញ ម ែ ន ត ្ រ ី ច ំ ន ួ ន ព ី ប ៉ ិ ភ ព េ ល ប ា ន ភ ត ព ូ ជ ហ ើ យ ត ្ រ ី ប ី ប ៉ ិ ភ ព េ ល ទ ៀ ត ប ា ន ជ ិ ត ភ ព ិ ត ព ូ ជ ដ ោ យ ម ា ន រ ា ប ់ ប ញ ្ ច ោ រ ទ ា ំ ង ប ្ រ ភ េ ល ្ រ ី ម ា ស ម ្ 1971 ខ ្ យ ន ោ ប ក ខ ្ ល ា ង ធ ល ា ក ់ ព ្ រ ូ វ ព ្ ល ា ង ខ ្ ល ា ក ់ ហ ុ ស ក ម ្ រ ិ ត ន ិ ង ភ ្ ល ើ ង ឆ ៀ ហ ្ រ ី គ ឺ គ ឺ ជ ា ត ម ្ រ ង ន ិ ង ផ ព ប ា ប ្ រ ណ ៍ ន ៃ អ ា ក ា ស ធ ា ដ ្ ឋ ម ា ន ់ ល ្ អ ដ ូ ច � 1912 ភ ា គ ច ្ រ ើ ង ន ៃ ក ោ ះ ត ួ យ ៗ គ ឺ ជ ា ប ្ រ ភ េ ះ ឯ គ រ រ ា ជ ា គ ឺ ជ ា ប ់ ព ា ក ្ យ ព ័ ន ្ ធ ជ ា ម ួ យ ប ្ រ ទ េ ស ប ា រ ា ញ ្ ញ ហ ្ គ ើ រ ហ ើ យ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ់ គ េ ស ្ គ ា ល ់ ត ា ជ ា រ ំ ន 1744 ល េ ខ រ ដ ្ ស ី ប ី រ ា ន ់ ត ែ ត ូ ច ផ ្ ក ា យ ន េ ះ ក ា ន ់ ត ែ ស ក ម ្ ម ត ិ ច ដ ោ យ គ រ រ ប ់ ត ា ម ភ ា ព ប ញ ្ ច រ ា ស ់ ន ៃ ម ជ ែ ត ិ ត ិ ច 1952 អ ស ំ គ ស ា រ ដ ែ ល ដ ែ ល ដ ើ រ ប ា ស ់ ប រ ន ៅ ន ៅ ទ ី ខ ្ ព ើ រ ឬ ច ្ ល ង ់ ក ា ន ់ ល ើ ផ ្ ន ុ ង គ ួ រ វ ិ ច ា ើ ន ា ព ី ល ្ ត ិ ភ ា ន ន ៃ ព ្ រ ើ រ ធ ្ ល ា ក ់ ត ក ក រ ស េ ត ន ្ ត អ ា ព ិ ប រ ធ ជ ា ក � 1700 ន ៅ ក ្ រ ា ំ ស ម ស ្ ត ុ រ វ ា ក ា ន ់ ត ែ ស ្ ត ា ហ ៍ ហ ើ យ ន ៅ ក ្ រ ា ន ់ ត ំ ប ន ់ ខ ួ ង រ ា ប ់ វ ា ក ា ន ់ ដ េ ប រ ា ស ់ 1863 ជ ំ ន ុ ច ស ្ ន ូ រ ន ោ ះ ន ៃ ក ា រ ធ ្ វ ើ ស ម ា ធ ិ ប ប ស ់ ប ្ រ ជ ា យ ន ់ ទ ី ប ែ រ គ ឺ គ ឺ ជ ា អ ា ត ា ត េ ព ា ន � ្ យ ូ វ ហ ្ គ ា រ ត ៅ ន ិ ច ុ ្ ជ ា ក ្ ខ ា ល ម ើ ល ឃ ើ ញ រ ប ា ក ់ ក អ ា ត ា ត េ ព ស � 1762 ជ ោ ង ន េ ះ ម ា ន ផ ្ ទ ង ់ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ស ត ្ វ ជ ្ រ ូ ស ប ន ្ ទ ា ប ់ ម ក ច ំ ឡ ង ់ ទ ៅ ម ន ុ ស ្ ស ត ា ម រ យ ៈ ស ត ្ វ ស ន ៍ ម ុ ស ្ ត ន ៍ ល ័ យ 1963 ក ា រ អ ូ ដ ស ្ ស ស ម ្ ល ៀ ប ប ំ ព ា ក ្ យ ស ោ ម អ ា ច ជ ួ យ ឥ វ ា ស ្ ម ុ ទ ្ ធ ប ា ន ស ណ ្ ឋ ា គ ា រ ៀ ន ម ួ យ ជ ំ ន ួ ន ម ា ន ប ន ្ ទ ះ ដ ែ រ ស ម ្ រ ា ប ់ អ ូ ដ ន ិ ង ប ន ្ ធ ទ ះ ក ្ ដ ា រ អ ូ រ ស � 1715 ក ា រ ប ្ រ ក ា ស ជ ា ព ្ រ ច ា រ ្ ច ា ំ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ស ា ល ព ុ ល ម ា ន ម េ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ធ ្ វ ើ ឡ ើ ត ត ែ ជ ា ព ិ ស ា ស ន ី ខ ា ត ្ ត ឡ ើ ង ត ែ ប ៉ ន ា ស ់ ប ៉ ុ ន ្ ត ែ ក ា រ រ ំ ខ ា ន ់ ត ែ ល ម ា � 1661 ល ោ ក ម ិ ន ប ា ន ធ ្ វ ើ ក ា រ ក ំ ណ ត ់ ត ួ ល េ ខ ា អ ំ ព ី ក ា រ ក ា ត ់ ប ន ្ ថ យ ន េ ះ ទ េ ដ ោ យ ល ោ ះ ន ា រ ា ជ ្ ជ ា វ ា ក ា រ ក ា រ ក ា ត ់ ប ន ្ ថ យ ន េ ះ ន ឹ ង ត ្ រ ូ វ ធ ្ វ ើ ឡ ើ ង ដ ោ យ ផ ្ 1933 ទ ី ប ំ ផ ឹ ត ម ា ន ស ត ្ វ ិ ច ្ ច ិ ម ា រ ត ូ ច ៗ ជ ា ច ្ រ ើ ន ន ូ ន រ ា ស ន ៍ ស ត ្ វ ិ ច ្ ច ិ ម ា រ ព ្ រ ុ យ ដ ែ ល ស ៀ រ ច ំ ណ ី ត ូ ច ៗ ជ ា ច ្ រ ើ ន ទ ៀ ត ដ ូ ច ជ ា ស ត ្ វ ិ ដ ិ ត ស ត ្ ត ស ត ្ 1780 ដ ោ យ ហ ើ ត ប ្ រ ា ន ់ យ ូ វ ហ ្ គ ា គ ន ដ ត ល ់ ល ី ន ី ថ ា ម ្ ព ល គ ន ដ ត ល ់ ល ី ន ី ថ ា ម ព ព ល ដ ែ ល ក ា រ ត ្ រ ា ស ់ ដ ឹ ង ត ្ រ ូ ប ន ់ ដ ា ស ស ឡ ើ ស ឡ ើ ង ត ា ម រ យ ៈ ក ៃ វ ិ ក ា រ ល ំ ហ ា ត ប ្ 1730 ឡ ើ ង ក ្ រ ុ ង ច ា ក ច ិ ញ ្ ច ព ី ស ្ ថ ា ន ន េ ះ រ ន ្ ទ យ ន ្ ដ ក ្ រ ុ ង ក ្ រ ន ុ ង ស ង ្ គ ក ា ត ់ ឆ ្ ល ង ក ា ត ់ ត ន ្ ល េ ព ិ ញ ម ួ យ ថ ្ ង ៃ ដ ោ យ ភ ា គ ច ្ រ ើ ន ឈ ្ ព រ ្ ព ្ ស ិ ន ៅ ភ ា � 1727 ក ុ ះ ម ្ ស ្ ត ិ ខ ា ន ់ អ ា ន ់ ដ ៏ ដ ្ ឋ ា រ ្ យ ា ដ ើ រ អ ា ច ធ ្ ល ា ប ់ ទ ៅ រ ូ វ ន ៅ ក ា រ ព ន ្ ល ោ ក ដ ង ះ ព ា ន ឬ ព ិ ប ត ្ ប ត ្ រ ធ ្ ង ន ់ ធ ង រ ស ់ ន ៍ ព ុ ន ព េ ល ដ ្ រ ា ន ់ ត ្ រ � 1858 ន ោ ះ ដ ា ន ា ន ា អ ា រ ។ ត ា ន ់ ដ ោ យ ជ ា អ ្ ន ក ជ ំ ន ា ញ ខ ហ ា ង ជ ំ ង ឺ រ ប ស ់ អ ង ្ គ ក ា រ ស ហ វ ិ ជ ្ ជ ា ជ ា ត ិ ប ា ន ផ ្ ល ែ ង ថ ា ក ា រ ផ ្ ទ ុ ល ឡ ើ ង គ ឺ ទ ំ ន ោ ះ ជ ា ប ង ្ គ ោ ល ឡ ើ 1672 ស ូ ន ប ្ រ ុ ង ប ្ រ ិ ច ា ត ្ ន គ ំ ឱ ្ យ គ ្ រ ណ ា ត ់ ត ្ រ ូ វ គ ំ ដ ៅ ក ្ ដ ៅ ព េ ល ដ ែ ល ជ ា ហ េ ត ឹ ត អ ា ច ប ណ ្ ត ើ ល ឱ ្ យ រ ួ ញ ឬ ម ា ន ស ្ ន ា ំ ង ឆ េ ះ រ ូ ល ខ ្ ល ា ំ ង 1750 ង ា រ ូ ច ខ ើ ន ឃ ើ ញ ថ ្ ម ី ន េ ះ ក ក ៏ ផ ្ ត ល ់ ជ ា ក ា រ ត ា ល ់ ដ ឹ ង ដ ល ់ ត ូ ល ស ូ ល ុ ំ ទ ូ ល ា យ អ ំ ព ី ឃ ី វ ិ វ ដ ត ្ វ ី ត ស ្ ល ា ប រ រ ប ស ់ ប ា ក ់ ស ី ផ ង ដ ែ រ ប ្ រ ជ ន ៍ 1722 ល ូ ហ ្ គ ុ គ ស ន គ ូ ន ៍ អ ា យ ុ 5 3 ឆ ្ ន ា ំ ប ា ន ច ប ់ ផ ្ ត ើ ប អ ា ណ ិ ត ្ ត ជ ា អ ព ិ ប ា រ រ ដ ្ ឋ រ ប ស ់ គ ា ត ់ ន ៅ អ ើ ម ឆ ្ ន ា ំ ន េ ះ ន ឹ ង ប ា ន ច ុ ះ ហ ្ វ ី ត ល ័ យ ខ ា ល ៍ ល ើ ស ក ្ ត ី 1768 ភ ូ ី ច ្ រ ើ ន ម ួ យ ន ៃ អ គ គ ា រ ន ៅ ល ើ គ េ ប ្ រ ិ ស ្ ប ុ ក ស ្ ម ា ង ត ្ រ ូ វ ប ា ន ក េ ស ា ង ស ង ់ ន ោ ះ វ ិ ញ ដ ំ ប ី ដ ៏ អ ា ច ្ ន ះ ព ិ ក ច រ ច ន ្ ត ន ៍ ន ៅ គ ុ ប ិ ន ក ា ន ់ ត ែ ប ្ រ � 1733 អ ន ុ ស ស ា ដ ះ ប ំ ប ូ ង ក ្ ន ុ ង ច ំ ណ ា ំ ង អ ន ុ ស ស ា ស ា ស ្ ត ា ន 7 8 គ ឺ ថ ា ក ុ ម ្ ន ា ស ់ ព ្ រ ើ ប ្ រ ា ង ក ា រ ត ូ ត ិ ថ ្ ម ី ម ួ យ គ ួ រ ត ែ ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ ិ ត ក ួ ល ឡ ើ ង ន ្ ត ដ ំ ណ ា ន � 1958 ទ ី គ ្ រ ុ ន ន េ ះ គ ឺ ម ា ន ភ ា ព ត ុ យ គ ្ ន ា ន ស ្ រ ឡ ា ស ់ ព ី ទ ី ក ្ រ ុ ង ផ ្ ស េ ង ទ ៀ ន ន ៅ ក ្ ន ុ ន ប ្ រ ទ េ ស ដ ោ យ ស ា វ ា ម ា ន ល ា ក ្ ខ ណ ៈ ជ ា អ ា រ ា ប ់ ច ្ រ ើ ន ជ ា ង អ ា ហ ្ រ ី � 1984 ស ា រ ្ ស ដ ែ ល ម ា ន រ ក ជ ន រ ជ ី ត ្ រ ង ់ រ ូ វ ធ ំ ព ្ ដ ែ ល ន ឹ ង អ ា ម ្ ន ា ន អ ុ ប ត ្ ប ត ្ ន រ ហ េ ត ុ ទ ្ រ ហ ្ គ ុ ស ថ ្ ន ា ក ់ ច ើ ល ជ ា ម ុ ន ន រ ល ើ ន អ ង ្ ឃ ន ោ យ ដ ែ រ ដ ែ ល ន ោ ះ ម ា 1676 ព ជ ា ម ួ យ ន ឹ ង ឧ ូ ត ិ ជ ា ន ជ ា ត ិ អ ា ហ ្ រ ្ រ ិ ច ខ ា ន ់ រ ប ូ ង ម ា ន ក ា រ ព ី រ អ ា យ ជ ា ប ្ រ រ ច ើ ម ន ឹ ង ម ា ន ក ា រ គ ិ ត ធ ល ៃ ច ូ ល ច ូ ល អ ួ រ ហ ្ គ យ ន ៃ ផ ង ដ ុ ស ្ ស រ ។ 1672 ស ូ ម ្ រ ុ ង ប ្ រ ិ យ ច ា ត ្ គ ក ុ ំ ឱ ្ យ គ ្ រ ណ ា ត ់ ត ្ រ ូ វ គ ំ ដ ោ យ ក ្ ដ ោ យ ព ី ក ដ ែ ល ជ ា ហ េ ត ុ អ ា ច ប ណ ្ ត ើ រ ឱ ្ យ រ ួ ញ រ ឿ ន ឆ ស ្ ន ា ញ ៊ ី រ ហ ្ រ ូ ល ខ ្ ល ា ំ ង ៗ 1933 ទ ី ប ំ ផ ុ ត ម ា ន ស ិ ខ ុ ស យ ិ ្ ស ា រ ត ូ ច ត ូ ច ជ ា ច ្ រ ើ ន ន ្ រ ួ ម ទ ៀ ន ស ិ ខ ុ ស យ ិ ្ ស ា រ ព ្ រ ី ដ ែ ល ស ៀ វ ជ ំ ណ ី ត ូ ច ត ូ ច ជ ា ច ្ រ ើ ន ៗ ដ ូ ច ជ ា ស ត ្ វ ី ដ អ ឹ ត ស ិ ខ គ េ ស ិ ខ � 1869 ធ គ ស គ ា រ វ ហ ្ គ ា រ អ ្ ប រ វ ា ភ រ ុ ប ទ ន ឹ ង ត ្ ន ុ ង ប ្ រ ិ ញ ន ៍ វ ហ ប ុ ស ុ ល ៍ ជ ា ង ជ ិ ត ្ ស ន ស ុ ហ ្ ប រ រ ួ ម ដ ោ យ ម ា ន គ ្ រ ា ស ់ អ ន ្ ត ែ ន ៅ ល ើ ប ្ រ អ ុ ្ គ ន ់ ន ៍ ត ែ ខ ា ង ល 1678 ល ោ ះ អ ូ ល ី វ ើ ស ា រ ដ ែ ល ប ា ន ស រ ស េ រ ្ ស គ ខ ្ ត ុ ង អ ត ្ ត ប ទ ដ ៏ រ ប ស ់ គ ា ត ់ អ ា ំ ព ិ ស ្ ត ី ស ្ ល ែ ង ស ា រ រ ប ស ់ ប ្ រ ធ ា ន ា ធ ើ ប ្ ប ត ី ប ា ន ប ង ្ ហ ា ញ ព ី រ ប ៀ ប ដ ែ ល ម � 1923 ភ ្ យ ុ ទ ្ ធ ន ៍ ស ា ស ា ស ្ ស ន េ ះ ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ប ញ ្ ជ ា ក ដ ៍ ថ ា ម ា ន ប ្ រ ស ិ ស ក ្ រ ភ ា ព ដ ោ យ វ ា ក ា ត ់ ផ ្ ត ា ច ់ ក ា រ ព ្ គ ត ់ ផ ្ គ ង ផ ្ ន ែ ក យ ូ ធ ា ន ន ិ ង ស ៀ វ វ ល � 1886 វ ព ្ ធ ធ ន ់ ន ុ ង គ ោ ល ស ម ្ ព ័ ន ្ ប ូ រ ា ន ប ា ន ច ា ប ់ ផ ្ ត ើ ម រ ា ក ់ ស ្ ត ា ៖ ទ ុ ក ព ួ ក គ េ ដ ើ ម ្ ប ី អ ឲ ្ យ ម ា ន ភ ា គ ង ា រ ស ្ រ ួ ល ខ ្ ន ុ ន ក ា រ ទ ទ ោ ល ប ា ន ទ ឹ ក ដ ិ ះ រ ស ិ ត 1741 ត ំ ប ន ្ ប ន ្ ន ម ួ យ ព ា គ ធ ស ន ៃ ព ា គ គ ណ ុ ង ម ា ន ច ំ ន ួ ន ប ្ រ ជ ា ជ ន ់ ទ ិ ច ត ួ ញ ហ ើ រ ក ន ្ ល ែ ង ខ ្ ល ះ ស ្ ត ើ រ ត ែ ជ ា វ ា រ ក ្ ខ ហ ោ ស ឃ ា ន ដ ែ រ ម ិ ន ម ា ន ម ន ុ ស ្ ស រ រ ស ់ ន � 1727 គ ុ ក ម ា រ អ ា ណ ា ធ ្ វ ា ស ែ អ ា ច ថ ា ដ ើ រ ធ ល ា ប ់ ទ ៅ ទ ូ ល រ ង ់ ន ៅ ក ា រ ត ុ ង ល ោ ព ប ំ ព ា ន ឬ វ ិ ប ត ្ វ ត ្ ដ ធ ង ន ់ ធ ង រ ប ុ ន ព េ ល ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ប ោ ះ ប ង ់ ច ោ ល ឬ រ ដ ុ ត ច េ ញ 1971 ខ ្ យ ល ់ ប ក ់ ខ ឡ ា ង ថ ្ ល ា ក ់ ព ្ រ ិ ល ភ ្ ល ា ង ថ ្ ល ា ក ់ ហ ួ រ គ ំ រ ិ ត ន ិ ង ផ ្ ល ូ វ ច េ ះ ព ្ រ ី គ ឺ ច ា រ ុ ង ់ ន ិ ង ផ ល ត ា ៗ ព ័ រ ន ៃ អ ា ក ា ស ធ ី ន ៍ ប ណ ្ ត អ ស រ ដ ូ ច ជ ា 1787 ក ា រ ស រ ស េ រ ន េ ះ ប ុ រ ល ក ព ា ព ្ វ ិ ផ ្ ស ា យ គ ឺ ជ ា អ ប ្ រ ា ក ដ ើ រ ត ែ ច ព ្ រ ុ ញ ក ិ ច ស ហ ក ា រ ន ិ ង ន ឹ ង ល ្ ត ខ ្ យ ច ិ ត ្ ត ស ិ ស ្ ស ន ៍ ឡ ើ ង ព ង ្ គ រ ិ ច ក ា រ ស ិ ក ្ ស រ ណ ៍ ន ៍ អ 1856 ប ្ រ ទ េ ស ស ព ្ រ ា ង ឡ ង ់ គ ឺ ជ ា ទ ិ ស ដ ើ ច ្ ហ ជ ិ ស ទ ូ ក គ ម ្ ស ា ន ្ ត ន ៅ អ ស ្ ច ច ា រ ណ ៍ ម ួ យ ទ ឹ ក ដ ី ន ៃ ប ឹ ង រ ្ ត ន ៍ ក ន ៍ ក ា ន ់ គ ោ ង រ ព ត ់ ស ង ់ ដ ែ រ ដ ូ ច ជ ា ក ្ ន ុ ង ប 1724 ក ី គ ្ រ ា ហ ្ គ ន ់ ដ ៏ ល ្ ប ី ដ ូ វ ា ន េ ច ន ិ ស ា ស ន ្ ត ិ ភ ា ព ល ្ អ ប ន ន ្ ន ឹ ស រ ប ស ់ វ ា ប ា ន ច ា ប ់ ផ ្ ត ើ ម ូ ច ម ប ្ រ ហ ៃ ឆ ្ ន ា ំ 4 0 0 ម ុ ន គ ្ រ ី ស ា ក រ ា ស ្ ត ា ហ ែ ន ប ន ្ ត រ � 1957 ល ុ ក ប ា រ ច ា ត ់ ត ុ ព ា ក ្ រ ច ច ្ ច ា ស ម រ ា ម រ ា ្ យ ន េ ះ ថ ា ជ ា ស ម ្ រ ី ត ឱ ្ យ អ ុ ទ ព ្ រ យ ោ យ ន ឹ ង ន ា ំ ង ង ់ ក ្ ន ើ រ ព ា ក ់ ព ័ ន ្ ធ ន រ ណ ា ន រ ន ្ យ ប ា ន 1699 អ ្ ន ក ស ង ្ គ េ ត ិ ក ា រ ណ ា ក ់ ប ា ន ន ិ យ ា យ ភ ា គ ប ៉ ុ ស ្ គ ស ្ គ ខ ក ប ា ន ធ ្ ល ា ប ់ ច ូ ល ទ ៅ ក ្ ន ុ ង ស ្ វ ា ន ៈ ព ា ព អ ន ា ធ ា ប ត ី ដ ោ យ ម ា ន ខ ្ ម េ ង ទ ំ ន ូ វ ន ា ំ គ ្ ន ា ដ ើ រ 1738 វ ា ក ៏ វ ា ប ្ រ ហ ា ឡ ើ រ វ ី ។ ត ង ្ អ ស ់ ដ ែ ល ច ូ ល ក ្ ន ុ ង ទ ឹ ក ផ ង ដ ែ រ ស ូ ម ្ ប ី ដ ែ រ ណ ូ ស ឺ រ ា យ យ ក ដ ោ យ ជ ា ព ួ ក ច ង ្ គ ោ ម ស ្ រ ួ ច ធ ា រ ស ៀ គ ក ក ៏ ិ ម ិ ន អ ែ ន ប ្ រ ា ប � 1956 ក ា រ ប ្ រ ើ គ ក ប ា ល ់ ដ ឹ ក ជ ា ញ ជ ូ ន ទ ំ ន ិ ញ គ ឺ ជ ា ម ្ យ រ ូ ប ា យ ្ ត ដ ោ យ ម ា ន ប ្ រ ស ិ ត ិ ភ ា ព ា ផ ្ ហ ល ់ ក ្ ន ុ ង ក ា រ ផ ្ ល ា ស ់ ទ ី ម ន ុ ស ្ ស ន ៍ ន ិ ង ទ ំ ន ិ ញ ដ ៏ ច ្ រ ើ ន � 1679 គ ្ រ ុ ម a r េ ដ អ ា រ ហ ូ � y g ស ម ៀ ត ប ា ន ល ុ ប ច ោ ល ប ្ រ គ ា ល ់ ក ា រ ប ្ រ គ ុ ំ ត ន ្ រ ្ ត ី ដ ែ ល ន ៅ ស េ ស ស ុ ល ទ ៀ ន ប ន ្ ម ា ន រ ប ស ់ ខ ្ ល ួ ន ក ្ ន ុ ង ដ ំ ណ ើ រ ក ម ្ ស ា ន ់ ប ្ រ គ ុ 1672 ស ូ ន ្ រ ព ្ រ ុ ង ប ្ រ ា យ ា ត ់ អ ុ ះ អ ុ យ ក រ ណ ា ប ់ ត ្ រ ូ វ ខ ំ ដ ៅ ក ្ ត ៅ រ ដ ោ យ ដ ែ ល ជ ា ហ េ ត ុ អ ា ច ប ញ ្ ត ើ ល ឱ ្ យ រ ួ ញ ឬ ម ា ន ស ្ ន ា ប ់ ជ ្ ជ ា ស ៍ រ ា ស ់ រ ុ ល ខ ្ ល ា ង 1996 ម ី ឆ ្ ហ ា គ ឺ ហ ្ គ ូ ត ី រ ប ស ់ អ ូ ស ្ រ ឡ ា ល ី ។ ប ា ន ប ញ ្ ច ប ក ្ ន ុ ន ច ំ ណ ា ត ធ ្ ន ា ក ់ ធ ិ ន ៍ ដ ោ យ ម ួ យ ន ៍ ក ្ ន ុ ន ៍ វ ិ ញ ៀ ា ស ា ប រ រ ស ៍ ស ូ ព ី ជ ី គ ួ រ ព ្ រ ជ ា ញ ្ ត ជ 1917 ក ្ ត ា ន អ េ ក ្ រ ង ់ ត ្ រ ូ វ ទ ួ ល ធ ំ ភ ព ុ ន ជ ា ច ្ រ ើ ន ប ្ រ ូ វ ប ា ន ត ម ្ ឡ ើ ង ន ៅ ទ ី ក ្ រ ុ ង ផ ្ ស េ ល ផ ្ ស េ ង � r a ្ ន ា ជ ា ច ្ រ ើ ន ន ៅ ហ ូ ង ទ ី ក ្ រ ុ ង រ ូ ង ដ ើ ម ្ ព ី អ ត ់ � 1808 ជ ៀ ម ោ យ ន ឹ ង ព េ ល ព ី ឆ ្ ន ា ំ ន ័ យ ក ា រ ប ញ េ ច ប ់ ស ង ្ គ រ ា ម ស ព ័ ន ្ ធ ន ្ ត ន ៍ ត ្ ម ុ ត ព ី ម ុ ន ប ា ន ខ ្ ល ែ ង ជ ា ស ត ្ រ ូ វ ខ ្ ន ោ ះ ព េ ល ប ច ្ ច ុ ប ្ ប ន ្ ន ន េ ះ ហ ែ ស � 1864 ល ុ ក ស ្ រ ី ក ខ ី គ ិ ស ន ូ ស ប ា ន ប ្ រ ក ា ស ន ៍ ដ ៏ ប ំ ណ ង រ ប ស ់ ន ា ង គ ្ ន ុ ន ក ្ ន ា រ ឈ ោ រ ឈ ្ ម ោ ះ ស ម ្ រ ា ប ់ ត ំ ណ ែ ន ែ ន ប ្ រ ហ ា ព ា ន ា ធ ិ វ ត ្ ត ី ន ៅ ម ហ ោ ហ រ ស ្ រ ប 1766 ព ា ត ូ ស ន ៍ ម ួ យ ច ំ ណ ួ ន ម ា ន ន ុ យ គ ្ ន េ ស ឺ អ ៊ ី រ ិ ម ិ ន ្ ស ន ្ ត ស ្ ថ ិ ស ្ ត ិ ស ្ ធ ា រ ម ា ន ន ័ យ ថ ា ព ួ យ វ ា ម ា ន ទ ំ ន រ ប ែ ក ញ ា ជ ា ច ់ ន ា ស ន ៍ ល ោ ះ ម ា ន ស ្ ន ា ម ្ រ េ ស ត � 1976 អ ា ក ៏ ល ា ញ ក ី ឡ ា ក រ ្ រ ា ប ់ គ ្ រ ី ក ិ ច ឈ ្ ម ោ ះ ស ា ច ិ ន ស ា ច ី ន ធ ិ ន ដ ូ ស ា ច ី ន ដ ូ ស ា ច ី ន ស ា ច ិ ន ន ិ ង រ ោ គ ដ ូ រ អ ្ រ ្ វ ី វ ិ ដ ធ ្ វ ើ ប ា ន ល ្ អ រ ហ ើ យ ប ង ្ ក ា ល � 1951 ន ៅ ក ្ ន ុ ង ឆ ្ ន ា ំ 2 0 0 2 គ ូ ម ា រ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ប ំ ផ ្ ល ែ ង ដ ោ យ ស ា រ ក ំ អ ែ រ ផ ្ ន ំ ផ ្ ល ើ ង ម ក ព ី ផ ្ ន ំ ផ ្ ល ើ ង ន ី រ ី ហ ្ គ ា ប ស ង ់ គ ូ ដ ែ ល ប ា ន ក ប ់ ល ើ ផ ្ ល ូ វ ន ៅ � 1695 អ ា ហ ា រ ព េ ល រ ង ា ច ស ប ល ់ ណ ា ម ញ ្ ញ ដ ៏ ម ា ន ប ្ រ ជ ា ប ់ ប ្ រ ិ ភ ា ព ម ួ យ ជ ី វ េ ស េ ស ន ៍ ន ៅ រ ូ វ ឡ ូ វ ក ្ ត ោ ះ គ ឺ ម ុ ស ្ ត ិ ៍ ម ្ ឮ ុ ង ៗ ជ ្ ម ោ ះ ប ៉ ា ហ ្ គ ា ស ៊ ី ប ា រ ម � 1941 ប ្ ត ី ប ្ រ ព ន ្ ធ ស ា ង ន ិ ស ្ ស ន ៍ ប ្ រ ហ ា រ ជ ា ស ម ្ រ េ ច ធ ្ វ ើ ផ ែ ន ក ា រ ជ ្ រ ូ វ រ ើ ស គ ោ ង យ ក ម ក យ ង ច ិ យ ច ឹ ប 1861 ជ ា រ ដ ឹ ត ផ ល ក ្ ន ិ ស ន ្ ស ត ែ ង ប ា ន ជ ប ់ ប រ ិ ស ក � � ង ្ ឆ ា ្ រ ណ ើ រ ្ ហ ើ យ ហ ើ យ រ ា ន ់ រ ធ ្ វ ើ ស ៊ ី ត រ ោ ះ វ ិ ត ស ព ុ ន ដ ល ់ រ ុ ស ្ រ ី ច ិ ត ្ ត អ ើ ច ត ុ ស ន ៍ ត ា ក ្ រ ជ ន ច ូ ល រ 1670 ល ើ ក ន ឹ ង ក ន ្ ត ែ រ ប ស ់ វ ា ម ិ ន ស ិ ន ស ធ ើ � យ រ ដ ោ យ រ ើ ភ ិ ន ធ ំ ស ិ ន ន ៅ ល ើ ផ េ ត ដ ី � ា ប ់ ត ែ ន ា រ ្ ត ា ស រ ភ ា ព ធ ម ្ ភ ា ប ធ ៃ ន ុ ង ទ េ ប ៉ ុ ន ្ ត ែ វ ា ស ៀ ង គ ្ ន ា ន ឹ ង រ ន ៍ � 1995 រ ូ ន ត ា ន ី ម ិ ត ត ្ រ ូ វ ប ា ន ធ ្ វ ើ ឱ ្ យ ម ា ន ៅ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ក ម ្ ម វ ិ ធ ី គ រ ំ ព ្ យ ូ រ ទ ៅ ហ ើ រ វ ា ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ត ត ម ្ រ ើ ង ឡ ើ ង ស ម ្ រ ា ប ់ ស ួ រ ស ម ន ោ ស ស ួ រ ផ ្ ត ល � 1731 ន ៅ ព ុ រ ជ ុ ំ គ ង ក ោ ះ ន ិ ង ព ឹ ង អ ្ ន ក ម ិ ន ច ា ា ំ ច ្ រ ត ្ រ ា ន ់ ត ុ គ ស ព ល ្ ហ ា ដ ែ រ 1860 អ ្ ន ក ក ្ រ ិ យ ា ល ័ យ រ ប ស ់ អ ភ ិ ប ា ល ់ ប ា ន ន ិ យ ា យ ា រ ណ ា ព ា ប ្ រ ា ំ ប ួ ន អ ្ ន ក ន ុ ង ច ំ ណ ោ ម ន ា ក ់ រ ង ់ រ ប ួ ស គ ឺ ជ ា ម ន ្ រ ូ វ ព ូ ល ិ ស ្ ស 1831 អ ូ ស ្ ហ ា ន ជ ា ត ិ ភ ្ ល ី ត រ ុ ស រ ហ ស ្ ស រ ឡ េ ក គ ្ រ ស ់ ដ ណ ្ ត ប ់ ដ ោ យ ព ្ រ ៃ យ ៉ ា ង ក ្ រ ា ស ់ ជ ា ព ិ ស េ ស ព ព ព ើ ក ្ រ ដ ើ ម ឬ រ ជ ើ រ ខ ្ ព ព ោ ះ ក ្ ព ស ន ៍ ម ា ន ស ម ្ ប ក ម ៏ � 2004 ព ន ៅ ខ ែ ដ ដ ែ រ ខ ុ ជ ន ា ន យ ន ្ ដ ខ ហ ោ ះ ដ ឹ ក អ ្ ន ា ក ់ ត ំ ណ ើ រ ខ ណ ្ ញ ា ត ធ ស ំ ប ា ន ច ុ ះ ច ត ់ ខ ុ ស ខ ល ូ វ ន ៅ ទ ា រ ក ្ រ ង ់ ម ៉ ា ហ ្ ស ា ដ ន ិ ង ប ា ន ប ើ ក ប ុ គ ច ជ ា រ ប ួ ញ ដ ោ យ 2009 ធ ន ធ ា ន រ ុ ក ជ ា ត ុ � ណ ៍ ដ ែ ល ង ា រ ស ្ រ ួ ល ស ្ វ ែ ង រ ក ជ ា ង គ េ ន ោ ះ ន ឹ ង ខ ្ ល ើ យ ជ ិ វ ភ ព ព រ ្ យ ប ្ រ ៈ អ េ ន ដ ែ ល អ ា ច ស ្ វ ែ ង រ ក ប ា ន ន ៅ ក ្ ន ុ ង ស ្ ល ឹ ក រ ក ជ ា ត ុ ន ិ ង � 1988 ក ្ ន ុ ង អ ំ ឡ ូ ង ត ួ យ ស វ ត ្ ស វ ត ្ ស រ ន ៍ ស ា ស ន ៍ ៍ 1 9 2 0 អ េ រ ិ យ ា ប ត ្ ត ដ ែ ល ន ា ំ ម ុ ន ន ៅ អ េ ក ជ ន ុ ស ្ ន ា ស ្ ដ ន ៃ ព ល រ ដ ្ ឋ ជ ា ច ្ រ ើ ន ប ំ ផ ុ ត ន ិ ង ប ្ រ ទ េ ស ន ា ន ា គ ឺ ថ 1992 ព ី ឡ ា ហ ស ា ហ ស ស ឦ ៍ ស ៀ វ ឺ ស ្ ហ ស ា ហ ហ ស ស ត ្ រ ី ស ូ វ ប ា ន ប ្ រ ើ ជ ិ ទ ទ ៅ ស ម ្ រ ា ប ់ ស ម ្ ដ ោ ត ៅ ល ើ ក ា រ ធ ្ វ ើ ដ ំ ណ ើ រ ត ា ម ព ្ ល ូ វ គ ោ ក ដ ើ ម ្ ប ី ម ើ ល ស ត ្ វ ព ្ រ ី អ 1848 ក ុ រ ប ី ន ៅ ក ្ ន ុ ង រ ា ត យ ន ្ ជ ន ៍ វ គ ា រ ប ា ន ដ ា ប ់ ប ម ្ ព ្ ទ ុ ះ ន ៅ ទ ី ស ្ ន ា ក ់ ក ា រ ព ល ិ ស ្ ស ន ៍ ក ្ ន ុ ង ទ ី គ ្ រ ុ ង ហ ្ គ ា ស ៀ ន ត ី ប ប ្ រ ទ េ ស ទ ួ រ គ ី ល ា ស ា ព ី ប ្ 1821 ព ា ប ិ ព ទ ា ប ់ ត ុ ង គ ្ ន ា រ វ ា ង ្ ស រ ុ ក ក ស ា ស ្ ស ន ៍ ខ ួ រ ក ្ ប ា ង ន ិ ង អ ា ក ប ្ ប គ េ រ ិ យ ា ជ ួ រ ដ ៏ ក ា ស ្ រ ូ វ ជ ្ រ ា រ ជ ិ រ ជ ិ រ រ រ ប ស ់ អ ្ ន ក វ ិ ជ ា ស ា ស ្ ស 1740 ក ា រ ត ា ំ ង ប ង ្ ហ ា យ ស ម ្ ល េ ង ន រ ង ព ន ្ ល ើ ន ៅ ប ្ រ ស ា ត ់ ព ី រ ៉ ី រ ម ី ស គ ឺ គ ឺ ជ ា រ ឿ ង ម ួ យ ល ោ យ គ ួ រ ច ោ យ រ ំ រ ា ំ ង ជ ា ង ក ្ គ ា រ ប ំ ផ ុ ត ន ៅ ក ្ ន ុ ន ន ំ ប ន ់ ន េ ះ ស ម � 1801 អ គ ្ គ ា ហ ោ ហ ហ ា រ ជ ួ រ ន ៅ ទ ី ក ្ រ ុ ង ហ ុ ង ក ្ គ ង ់ ដ ោ យ ម ា ន អ គ ្ គ ា ល ៀ ត ត ន ្ ធ ឹ ង ច ត ប ់ ជ ើ ង ម េ ច ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ប ្ រ ដ ូ ច ទ ៅ ន ឹ ង ត ែ រ ា ដ ង ប ង ្ គ គ រ ព ្ ល ើ ស ភ ្ ល ឺ 1926 ម ា ន ក ា រ ទ ទ ួ ល ស ្ គ ល ់ ជ ា ទ ូ ល ទ ៅ ច ំ ព ោ ះ ទ ស ្ ស ន ៈ រ ប ស ់ ល ោ ក អ ា រ ី ស ្ ត ូ ត ច ំ ព ោ ះ គ ្ រ ព ្ រ ប ញ ្ ហ ា វ ជ ា ស ា ទ ា ន អ ស ់ រ ួ ម ប ញ ្ ច ោ រ ត ា ង ជ ិ ត វ ិ យ ជ ា ផ ង ដ ែ រ 1820 ណ ើ យ ល ើ ន េ ះ ម ុ ន ្ ស ស រ ស េ ស ា ស ា រ ន ៅ ល ើ អ េ ក ្ រ ុ ង គ ុ ញ ព ្ យ ូ ទ ័ រ ដ ោ យ ម ិ ន ច ំ ប ើ ច ប ្ រ ើ ខ ្ ម ា ដ ត ី ន ិ ង ព ្ រ ដ ប ់ ជ ិ ត ខ ្ ម ា ដ ែ ល ទ ៀ ត ទ ី 2002 ន េ ះ ន ឹ ង ក ន ុ ញ ន ា ត ឱ ្ យ អ ន ា ក ់ ល េ ង គ ្ រ ប ់ គ ្ រ ង ល ើ ស ក ម ្ រ ភ ា ព ន ឹ ង ច ល ្ រ ណ ា ន ៅ ក ្ ន ុ ង វ ី រ ូ វ ហ ្ គ េ ម ប ា ន ដ ោ យ ផ ្ ល ា ស ់ ទ ី អ ប ក រ ណ ៍ ន ៅ ក ្ ន ុ ង រ ា ំ ហ ៊ ស 1991 ខ ន ុ ស អ ំ ឡ ុ ង ព េ ល ប ្ រ ប ស ់ ស ា ស ហ អ ឺ រ ៉ ុ ប ន ៀ វ ព េ ល ន ោ ះ ប ្ រ វ ា ស ន ៍ ហ ្ គ ា ត ុ រ ណ ៍ ត ូ ល ិ ច អ ា ន ក ្ ល ែ ក ទ ែ រ ជ ា ន ា យ ន ៍ ន ិ ង ម ហ ែ ស អ ំ ណ ា ច ់ ប ា ន ស ឹ ន ្ ន ុ ង � 1823 ល ុ ំ ហ ូ រ ច រ ា ច រ ណ ៍ គ ឺ ជ ា ក ា ស ា ស គ ្ ស ា ដ ៏ ល ើ យ ច រ ណ ា ស រ អ ស ្ ប ន ្ ន អ ា ក ់ ប ង ្ ប ង ន ិ ន យ ន ្ ត យ ន ្ ត ជ ា ល ្ យ ដ ា ក ្ ខ ណ ៈ ឧ ក គ ុ ល ម ្ រ ា ន ់ ម ្ ន ា ក ់ រ វ ា ជ ញ ្ ន ុ ច ព 1896 ក ង ់ គ ា រ ស ា ហ ្ គ ន ៍ ក ា រ ស ំ ព ័ ន ្ ស ស ហ រ ដ ្ ឋ អ ា រ ម ិ រ ិ ក ន ិ ង ក ណ ្ ណ គ ្ ន ា ត ិ ៍ ស ា រ អ ង ្ រ ា ដ ុ ់ អ ូ ឡ ា ំ ព ិ ក ន ិ ង � ៉ ា រ ា រ ា ដ ា ំ ព ិ ច ស ហ រ ដ ្ ឋ អ ា រ រ ិ ច គ ឺ គ ឺ គ ឺ 1668 ព ី ក ៏ អ ា ច ម ា ន ប ្ រ យ ោ ឃ ស ម ្ រ ា ប ់ ស ម ្ រ ា ប ់ អ ្ ន ក ដ ែ ល ទ ិ ញ ប ា ន វ ៉ ា ល ់ ក ា រ ដ ែ រ ផ ្ ត ល ់ អ ា ក ា ស ន ៍ ក ្ ន ុ ង ក ា រ ជ ្ រ ើ ស រ ើ ស រ ូ ស ឱ ្ ញ ច ូ ល ទ ៅ ក ្ ន ុ ង អ ូ ស 1956 ក ា រ ប ្ រ ើ ស ក ប ា ល ់ ត ុ គ ខ ជ ន ត ំ ណ ី ញ គ ឺ ជ ា ម ស ្ ហ ូ ប ា ហ ្ គ ដ ៏ ម ា ន ប ្ រ ស ិ ត ភ ា ព អ ំ ផ ុ ត ត ុ ង ក ា រ ផ ្ ល ា ស ់ ទ ី រ ន ុ ស ្ ស ន ិ ង ទ ា ំ ន ី ន ្ ា ង ដ ៏ ច ្ រ ើ រ ណ ្ ឆ ង ្ ឆ ង 1769 ប ា ន ស ា ង ស ង ្ ល ើ ង ដ ោ យ ជ ន ជ ា ត ិ អ េ ជ ី ប ដ ែ ល ស ត វ ត ្ ស រ ប ស ់ ទ ី ប ី ប ុ ន គ ្ រ ឹ ស ស ហ ្ រ ា ក ្ រ ា ជ ប ្ រ ស ត ្ វ ត ្ គ ព ី រ ំ ន ា ត គ ឺ គ ឺ ឆ ្ ន ុ ង ច ំ ណ ោ ម ស ំ ណ ង ់ ព ី រ ំ � 2007 អ ង ្ គ ភ ា ព ្ យ ា ន វ ិ ស វ ក ្ ខ ា ស ់ ស រ រ ដ ្ ឋ អ ា ម េ រ ិ ក ដ ែ ល យ ួ យ ក ស ្ រ ូ ប អ ហ ្ គ ិ ន ជ ន ជ ា ស ្ ត ា ស ន ៍ រ ដ ែ ស រ ណ ៍ ប ស ្ ម ា ន ថ ា ទ ឹ ក ផ ្ ល ា ង ធ ្ ល ា ក ់ ក ំ ព ុ ស ប ្ រ រ ោ 1781 ម ក ដ ោ យ ត ុ ស ព ា ហ ្ គ ន េ ះ ម ៉ ា ដ ា ហ ្ គ ា ស ្ ត ា ហ ្ គ ា រ គ ឺ ជ ា ថ ធ ភ ា ព ធ ្ ញ ុ ំ រ ជ ា ង គ ្ រ ា ម ប ំ ផ ុ ត ហ ើ យ ប ា រ ន ្ ញ ា រ អ ំ ព ី ស ត ្ វ រ ី ម ៉ ា ដ ា ហ ្ គ ា ស ្ ត ា ហ ្ គ ា រ គ ឺ ជ 1803 ស ំ ណ ើ ម ន ៅ ល ើ ដ ែ រ រ ប ស ់ អ ្ ន ក ន ឹ ង ម ា ន ប ្ រ ត ុ ក ម ្ រ ្ ត ិ ម ជ ា រ ម ួ យ ន ឹ ង ស ទ ្ ត ា ប ខ ា ង ក ្ រ ើ ដ ែ ល ន ឹ ង អ ា ច រ ណ ិ ង ជ ឿ ម ុ ន ប ា ន រ ូ ច ប ង ្ ក ើ ត ក ្ ស ក ្ ប ក ម ួ យ ប ្ រ ភ 1707 វ ា ជ ា ទ ី ក ណ ្ ត ា យ ្ ត ទ ា ក ់ ទ ី ម ួ យ ង ្ ន ុ ន ោ ះ ច ំ ណ ្ ន ៅ ម ្ រ ា ន ់ ព ្ គ ា ង ស ា រ ន ៅ អ ា ហ ្ រ ិ ក អ ា ម ្ ប ប ូ ង ហ ើ យ ែ វ ា ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ច រ ត ់ ត ុ គ ី ន ដ ្ ឋ រ ូ ប ន � 1800 ស ្ ព ្ ន ៀ ន ន េ ះ ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ ្ រ ូ ង ន ឹ ង ដ ា ក ់ ឱ ្ យ ដ ំ ណ ើ រ ក ា រ ព េ ញ ល េ ង ន ៅ ក ្ ន ុ ង ខ ែ ច ន ្ ញ ា ស ព ្ យ ន ៍ ស ្ ន ា ំ 2 0 0 7 ន ៅ ព េ ល ដ ែ ល ប ៉ ុ ន ត ួ ត ស ្ វ ី ត ិ ត រ ប ស ់ ប � 1897 ព ា គ ខ ខ ហ គ ជ ើ ង ត ំ ប ន ់ ន េ ះ ច ប ់ ព ិ ន ប ្ រ ុ ម ប ្ រ ត ូ ល ន ឹ ង ស ា ហ ា ល ហ ើ យ ន ៅ ខ ា ង ត ្ ប ូ ង ន ិ ង ខ ា ង ល ែ ក ជ ប ់ ន ឹ ង អ ា ហ ្ ស ម ុ ត អ ត ្ ឡ ឡ ង ់ ត ិ ច 1903 ភ ា ព ច ្ ន ៃ ព ្ រ ដ ិ ត ន ិ ង ភ ា ព ឃ ើ ត វ ី � អ ា ច ប ង ្ ហ ា ញ ឡ ើ វ ន ៅ ព េ ល ដ ែ ល ធ ិ ន ធ ា ន ធ ា ង អ ស ់ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ប ្ រ ើ វ ប ្ រ រ គ ប ់ ដ ោ យ ប ្ រ ស ិ ត ភ ា ព ន ៅ ក ្ ន ុ ង ផ ្ ន ែ ក ដ 1733 អ ន ុ ស ស ា ស ន ៍ ត ំ ប ូ ង ក ្ ន ុ ន ច ប ្ រ ា ប ់ អ ន ុ ស ស ស ត ្ រ ព ា ង យ ិ ត ស ៊ ី ប ្ រ ា ប ់ វ ិ ស ខ ា ស ្ ត ៀ គ ជ ា ថ ា ក ំ ន ុ ន ្ ស ព ដ ើ រ ផ ្ ត ើ រ ផ ្ ក ា រ ត ួ ត ថ ្ ម ី ម ួ យ គ ួ រ ត ែ ត � 1954 ក ា រ ក ា រ ព ា ស ន ៍ ដ ែ ល ម ា ន វ ិ ន ័ យ ត ្ រ ឹ ង ត ្ រ ូ វ ភ ា ព ព ្ ញ ឹ ន ប ្ រ ស ព ្ វ ប ់ គ ្ រ ប ស ់ ក ្ រ ុ ង ប ា ល ់ ន ិ ង ក ា រ ង ា រ ជ ា ក ្ រ ុ ន ប ា ន ធ ្ វ ើ ឱ ្ យ ព ួ ក ក េ រ ល ិ ច ត ្ ល � 1785 ក ា រ ប ង ្ រ ា ន ជ ា ល ក ្ រ ា ប ់ គ ម ្ រ រ ូ ន ម ិ ន គ ្ គ ា ត ់ ជ ា វ ិ ធ ី ស ា ន ៃ ក ា រ ស ិ ក ្ ស ា រ រ ា ន ស ់ ន ោ ះ ឡ ើ យ ប ៉ ុ ន ្ ត ែ វ ា គ ឺ ជ ា ជ ា ម ន ួ យ ដ ែ ល ផ ្ ត ល ់ ជ ូ ន ប ុ គ គ ុ ល ដ 1886 វ ិ ប ធ ម ្ ធ ា ន ុ ង ក ោ គ ស ម ្ ព ោ ន ប ុ រ ា ន ប ា ន ច ា ប ់ ផ ្ ត ើ ង អ ្ ន ា ស ា រ ទ ុ ក ព ួ ក គ េ ឡ ើ ប ី ត ឱ ្ យ ម ា ន ភ ា ព ង េ ស ួ ស ន ។ ំ ន ៍ ន ុ ង ក ា រ ត ុ ទ ្ ធ ស ន ៍ ប ា ន ត ដ ុ ះ ដ ោ ះ រ ុ ម ស 1856 ប ្ រ ទ េ ស ហ ្ វ ា ង ្ ល ង ់ គ ឺ ជ ា ទ ូ រ ដ ៅ ជ ា ត ុ គ ុ ស ន ្ ទ ា ន ់ ដ ៏ អ ស ្ ច ា រ ណ ៍ ម ួ យ ទ ុ ក ដ ី ន ា រ ប ឹ ង រ ួ យ ព ា ន ់ ក ៏ ម ា ន ក ោ ះ រ ា ប ់ ព ា ន ់ ផ ង ដ ែ រ ដ ូ ច ជ ា ន ៅ ក ្ ន ុ ង � 1844 ព ្ ត ៃ ន ័ យ ប ្ រ ជ ្ ត ា ន ់ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ប ង ្ ក ើ ត ឡ ើ ង ព ី ស េ ល ា ន ន ឹ ង ធ ូ ល ី ស ត ុ ត ុ ខ ា ង អ ្ រ ា យ ន ៃ ប ្ រ ជ ្ ត ា ន ់ ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ អ ោ យ ឈ ្ ម ោ ល ថ ា ស ម ្ ប ស ់ 2006 វ ិ ធ ហ ូ ស ធ ា ត ុ ដ ោ យ ជ ា ក ា រ ស ្ យ ដ ំ ន ិ ង ព ូ ទ ្ រ ា ៗ ស ្ រ ូ ម ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ច ើ ត ច ូ ល ជ ា ល ូ ហ ា ធ ា ត ុ ជ ា ក ា រ ព ិ ត ណ ា ស ់ ដ ែ ល ប ្ រ ា ក ់ ន ឹ ង ម ា ស ្ គ គ រ ណ ៍ ក ៏ ជ ា ល ូ � 1906 ន េ ះ ន ឹ ង ម ិ ន ម ែ ង ជ ា ក ា រ ល ូ វ ឃ ើ ញ ខ ្ ញ ា ត ែ ន េ ះ គ ឺ ជ ា ក ា រ ប ុ ច ព ួ ក ម ួ យ ន ិ ង ក ា រ ប ើ ទ ំ ព ័ រ ថ ្ ម ី ម ួ យ 1978 ស ម ្ រ ា ប ់ ក ្ រ ុ ប ព ី ព ្ រ ី ង ប ុ ក អ ស ់ វ ា ប ា ន ម ញ ្ ច ប ់ ក ា រ ប ្ រ គ ួ ត ដ ោ យ ច ័ ញ ។ ប ្ រ គ ូ ន 1728 ទ ឹ ង ស ិ ប ្ រ ព េ ល ក ្ រ ូ វ ប ក រ រ ល ក ព រ ែ ល ព ្ រ ា យ ព ្ រ ោ ះ ប រ ន ៍ ព ណ ៍ អ ា ស ្ រ ័ ី ល ើ ថ ា ត ើ រ ស ា ន ធ ា ត ុ គ ី ម ី ន ោ ះ ជ ា អ ា ស ្ ស ី ត ឬ ប ៉ ា ស ្ រ ណ ៍ អ ា ឡ ា ឡ ា ំ ង ណ ៍ 1697 ក ដ ោ យ ប ា ន អ ា ច ប ្ រ ើ ន ្ ន ា ំ ដ ែ រ ត ្ រ ូ វ ិ ា ស ម ្ រ ា ប ់ ប ំ ប ា ត ់ ក ា រ ឆ ា រ ិ ួ ច ច ា ប ់ រ ប ស ់ គ ប ្ រ ា ត ប ា ន ដ ោ យ ស ា រ ធ ្ ន ា ំ ន េ ះ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ហ ា ម គ ប ត ិ ន ប ្ រ ើ � 1785 ក ា រ ប ង ្ រ ៀ ន ជ ា ល ក ្ ខ ណ ៈ ក ំ រ ុ ស ន ៍ គ ្ រ ុ ស ម ា ន ម ែ ន ជ ា វ ិ ធ ី ស ា ស ្ ត ន ៃ ក ា រ ស ុ ខ ្ ស ា រ រ រ ា ន ់ ស ូ ត ដ ូ ឡ ើ ស ប ៉ ុ ន ្ ត ែ វ ា គ ឺ ជ ា ច ំ ន ួ យ ដ ែ ល ផ ្ ត ល ់ ជ ូ ន ប ក ុ 2002 ន េ ះ ន ឹ ង អ ន ុ ញ ា ត ឱ ្ យ អ ្ ន ក ល េ ង គ ្ រ ប ់ គ ្ រ ង ល ើ ស ក ម ្ ម ព ា ព ន ៅ ជ ល ន ា ន ៅ ក ្ ន ុ ង វ ី ដ េ អ ូ ហ ្ គ េ ន ប ា ន ដ ោ យ ផ ្ ល ា ស ់ ទ ី អ ុ ប ្ ប ក រ ណ ៍ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ល ុ ំ ហ រ � 1724 គ េ រ ្ គ ុ ះ ដ ៏ ឡ ប ី ល ្ ប ា ញ ដ ោ យ ស ា រ ត ែ ភ ា ព ល ្ អ រ ព ្ រ ណ ិ ន ដ ូ ប ស ់ វ ា ប ា ន ច ប ្ ប ត ៅ ដ ើ រ ន ៅ ប ្ រ ហ ែ ល ឆ ្ ន ា ំ 4 0 0 ម ុ ន គ ្ រ ី ស ា ក រ ា ជ ហ ្ គ ស ហ ែ រ ប ន ្ ត រ ហ ូ រ ដ � 1692 ផ ្ អ ា ឡ ា យ ត ា ប ់ ទ ី ភ ្ ន ា ក ់ ង ា រ ន ុ យ គ ្ ន េ រ ឺ អ ឺ រ ន ៃ ប ្ រ ទ េ ស ច ុ ្ ប ុ ន ស ា រ ធ ា ធ ា ត វ ិ ញ ស ក ម ្ ម ស ី ស ៀ ង ស ៀ គ ន ិ ង អ ី ត រ ណ ៍ ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ រ ក ឃ ើ ញ ឃ ើ ញ ថ ា ម ា ន 1866 ដ ំ ប ូ ង អ ្ ន ក ជ ា ភ ា គ ច ្ រ ើ ន ក ា ស ប ស ្ វ ិ ជ ើ រ ក វ ែ វ ម ា ន ក ា យ ន ង ្ រ ឡ ូ ន រ ា ង ត ូ ច ន ឹ ង ម ា ន ត ្ រ ូ ន ា ប ់ 1986 វ វ ្ ដ ្ ត ង ៃ ម ា ន ន ៃ ក ្ រ ុ ប ដ ែ ល ន ៅ ម ើ ល ន ៍ ម ន ្ ឃ ើ ញ ព ិ ត ប ្ រ ា ក ដ ្ ឋ ល ា ស ន ្ ស ល ា ហ ្ វ ា ស ូ ស ្ ត ូ រ ល ោ ះ វ ា ស ្ ត ូ រ ស ្ ត រ ១ ៍ រ ហ ៍ ស ា យ ់ ន ិ ង ច ុ ះ ព ្ ត 1667 ន ិ ស យ ា ជ ា ទ ូ ទ ៅ ម រ ិ យ ា ប ្ ប ត ្ រ ព ី អ ា ច ប ង ្ ហ ា ញ ឱ យ ឃ ើ ញ ថ ា អ ្ ន ក គ ្ រ ប ់ ក ្ រ ង ់ ច ា ប ់ ផ ្ ត ើ ម ន ា ំ ង ម ុ ខ អ ត ី ត ា ម ិ ល ្ ញ ភ ា គ រ រ ប ស ់ ព ួ ក គ េ ច ុ ង ម ្ ខ ា ង ន ៃ 1807 ភ ា ស ា អ ី ត ា ល ី ក ៏ ជ ា ភ ា ស ា ល ដ ែ ល អ ្ ន ក ធ ្ វ ើ ក ា រ រ ដ ៏ ភ ា គ ច ្ រ ើ ន ប ្ រ ើ ប ្ រ ា ស ់ ព ្ រ ជ ា ញ ្ ច ថ ្ ង ៃ ខ ណ ៈ ដ ែ ល ព ា ស ា ល ើ ត ា ង ត ្ រ ូ វ ប ា ន ប ្ រ ា ជ ា ន ឃ ង ញ ា ំ 1875 ភ ា គ រ ោ យ ព េ ញ ្ ច ន ៃ ទ ឹ ក ន ៅ ដ ែ រ ហ ្ គ ល ច េ ញ ព ី ត ន ្ ល េ ស ន ា ន ា ន ៃ ព ព ន ្ ធ ផ ែ ដ ី ច ូ ច រ ន ៅ ក ្ ន ុ ន ម ហ ា ស ម ុ ត គ ឺ គ ឺ ម ៀ ន ប ្ រ ផ ុ ស ប ក ប រ ព ី ត ន ្ ល េ ស អ ា ម ៉ ា ស ូ ន 1687 ក ា រ ប ែ ច ច េ ច ច ែ ក ន ិ ង ក ា រ ប ញ ្ ច ូ ល គ ្ ន ា ឡ ើ ង វ ិ ញ ប ា ន ផ ្ ល ា ស ់ ប ៉ ូ រ រ ខ ្ ល ះ ឆ ្ ល ា ស ់ គ ្ ន ា ទ ៅ វ ិ ញ ម ក រ វ ា ន ក ្ រ ុ ប ទ ា ំ ង ព ី រ ព ី ម ួ យ ច ំ ន ន ់ ទ ៅ ម ួ យ ច � 1807 ព ូ ស ា ស ា អ ី ត ា ល ី គ ង គ ា ជ ា ព ា ស ា ស ា ដ ែ ល អ ្ ន ក ធ ស វ ើ គ ្ វ ើ រ ក ា រ រ ដ ្ ឋ ភ ា គ ច ្ រ ើ ន ប ្ រ ើ ប ្ រ ា ស ់ ប ្ រ ច ា ំ ន ្ ត ថ ្ ង ៃ ខ ណ ៈ ដ ែ ល ព ា ស ា ឡ ា ត ា ំ ង ត ្ រ ូ វ ប ា ន ប 1767 ព ព ី ះ ផ ្ ត ល ់ ន ូ វ អ រ គ ា ត ់ ដ ៏ ល ្ អ ដ ើ ម ្ ប ី ម ូ វ ព ន ្ ល ឺ អ ូ រ ហ ា ប ូ រ រ េ ស ៍ អ ា ឡ ី ស ក ា ន ៈ ក ្ ន ា ព ្ ទ ៃ ម េ គ ន រ ន ឹ ង ង ង ា ត ន ្ ត ិ ត ិ ច រ ួ ច ច ្ រ ើ ន អ ា ស ្ រ ្ ត ែ � 1838 ម ហ រ ហ ា ព ី រ ា រ ្ ម ី ន ន ៅ គ ុ ច ច ី ឡ ា ជ ា គ ឺ ជ ា ខ ា ដ ្ ញ ា ស ន ៍ ទ ៅ គ ុ ត ន ោ ះ ច ំ ណ ើ ន ឱ ្ យ ខ ា ដ ្ ញ ា ៗ ទ ា ង ប ្ រ ា ំ ព ី រ ដ ែ ល ន ៅ ត ា ង ច ំ ហ ូ រ រ ង ្ ប ា ប ់ រ ហ ូ ត ប ដ ា ល � 1829 អ ្ ន ក ដ ំ ណ ើ រ ដ ែ ល ទ ្ រ ូ វ ជ ា ក ព ន ិ យ យ ៉ ា ង ខ ្ ល ា ំ ង ន ៅ ក ្ ន ុ ង ប ្ រ ទ េ ស ម ួ យ ច ំ ន ួ ន ព េ ល ខ ្ ន ោ ះ ក ៏ អ ា ច ស ិ ន ្ ស ំ ប ា ន ប ្ រ ា ក ់ យ ៉ ា ង ច ្ រ ើ ន ដ ែ រ ជ ា វ ិ ទ េ � 1660 អ ន ៈ ច ិ ត ្ ត ន ា យ ុ ក ម ា ន ធ ា ត ុ ធ ំ ម ួ យ ន ៃ ក ា រ ផ ំ ណ ុ ត វ ត ្ ប ផ ្ ប ធ ម ៌ ដ ែ ល ប ា ន ឡ ក ស ្ រ ុ ង ច េ ញ ព ី អ ្ ន ក ន ី ព ន ្ ប ូ ន ដ ូ ច ជ ា ល ោ ក ហ ្ គ ឺ ដ ថ ា ល ោ ម ហ ្ វ ី ត ើ យ ន � 1711 ទ ស េ ស ្ ដ ែ រ ណ ា ន ៃ ប ្ ដ ូ រ ទ ៅ ល ើ ល ក ្ ខ ណ ៈ ស រ ប ស ់ ម ន ុ ង ះ ម ួ យ ច ំ ន ួ ន រ ដ ែ ល ធ ្ វ ើ ឱ ្ យ គ េ ច ើ ង ់ ប ា ន អ វ ី ដ ែ ល ព ួ ក គ េ ច ើ ង ់ ប ា ន ន ិ ង អ វ ី ដ ែ ល ន ៅ ក ្ ន ុ ង ប រ 1965 ស ្ ទ ើ រ ត ែ ទ ា ង អ ន ោ ះ ន ិ ស ្ ស ន ិ ស ្ ស ដ ុ ស ហ ្ ស ន ្ ន េ ះ ជ ា ច ្ ន ុ ស ្ ស ត ្ រ ា ញ ្ ច ដ ែ ល អ ា ច ហ េ ត ុ ក ល េ ស ប ា ន ច ោ យ ស ្ ប ត ិ ភ ា ព ហ ើ យ ព ី ច ្ រ ើ ន ម ា ន ល ុ ប ច េ ញ ព ី ដ ៏ � 1893 ស ន ្ ត រ ប ្ ប ា ន គ ឺ ជ ា ខ ្ ស ែ គ ក ្ រ វ ត ្ ដ ដ ើ ម គ ូ ម ក ា រ ង ធ ំ ជ ា ង ក េ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ព ី ភ ព ល ោ ក ដ ែ ល ល ៀ ត ស ន ្ ធ ឹ ង ប ្ រ វ ៃ ប ៊ ែ ន 8 0 គ ្ រ ូ ម ៉ ែ ត ន ៍ 5 0 ម ៉ ា ល ច ូ ល ៗ ដ ៅ ក 1725 អ ស ្ ស ុ ស ្ ស ៊ ី ភ ា ស ៊ ី ក ស ៀ គ ស ា ហ ្ គ ា ដ ែ ល ប ា ន ដ ា ក ់ ឱ ្ យ ប ្ រ ើ ប ្ រ ា ស ់ ន ៅ ទ ូ ទ ា ង ព ិ ភ ូ ព ល ោ ក ដ ើ ម ្ ប ី ក ា រ ស ិ ន ្ ស ំ ស ំ ច ំ ច េ រ ី ល ើ ក ា រ ច ំ ណ ា យ ន ិ ង ក ត 2000 � ប ្ រ ូ ស ិ ន ប ើ ឆ ្ ល ង ក ា ត ់ n o r t h e r n ប ន ្ ហ ី ក ខ ា ង ជ ើ ង ន ៅ ក ្ ន ុ ង រ ត ូ វ រ ង ង ា រ ស ួ ម ព ី ន ិ ត ្ ត ម ើ ល ទ ី ត ា ំ ង ក ា ប ី ន ព ី ប ្ រ ូ ស ដ ំ ណ ើ រ ឆ ្ ល ង ក ា ត ់ ទ ឹ ក ក ក ៏ ប ណ ្ ត ា ល ់ 1693 ព ន ្ ត ែ ប ន ្ ទ ា ប ់ ព ី ច ា ញ ្ ញ ត ោ ះ ត ើ ល ើ ក ា រ វ ា យ វ ី ខ ី ដ រ រ ប ្ ប ស ់ ប ្ រ ធ ា ង ក ្ រ ុ ម អ ៊ ី ន ្ ហ ា ធ ្ វ ើ ប ា ន ត ែ 3 6 ល ើ ក ប ៉ ណ ី ស ដ ែ ល ប ា ន ព ិ ត ្ ស ប ំ ព ្ យ ា ំ ព ិ � 1680 ក ត ត ព ល ល ោ ក ដ ែ ល ម ា ន រ ា ង រ ង ្ ស ន ៍ ឯ ប ់ ត ា ម ខ ្ ល ា ំ ង គ ឺ ដ ូ ច ជ ា ស ត ្ វ ី ខ ្ ន ា ដ ែ រ អ ា ច ឡ ើ ង ភ ្ ន ំ ទ ោ ះ ប ោ ់ ប ី ជ ា ម ិ ន ្ ស រ ប ា ន ល ្ អ ហ ើ យ ត ឹ ក ល ូ ត ច ម ្ ង ា ញ � 2008 ក ុ ខ ប ំ ណ ន ោ ក ផ ្ ស េ ង រ ឞ � ្ ន ុ ន រ ប ៀ ប វ ា រ ា ដ រ ៈ ន ៅ ទ ី ក ្ រ ុ ង ប ា ឡ ី រ ួ ម ម ា ន ក ា រ ស ង ្ គ រ ស ់ ព ្ រ ី ដ ែ រ ន ៅ ស ង ់ ល ើ ព ិ ភ ព ល ោ ក ន ិ ង ក ា រ ច ៃ រ ណ ្ យ រ ប ា ច ្ ច ជ វ ិ 1887 ខ ណ ្ ដ ី ដ ែ ល ដ េ ះ គ ោ ត ិ ក ំ ព ុ ស ្ វ ើ គ ា ស ់ ន ៅ ឯ ម ន ្ ទ ី ប េ ះ ល ុ ខ ល ី ង គ ី ន ប ា ន ច ប ់ ផ ្ រ ើ រ ំ ស ្ រ ើ ប ន ្ ក េ ត ក ម ្ ល ា ង ក ុ ល ក ម ្ ម ប ្ រ ច ា ំ ង ខ េ ត ខ ្ ន ុ ង អ ំ ឡ � 2000 ព រ ស ិ ន ប ើ ឆ ្ ល ង ់ ក ា ត ់ ណ ូ ដ ើ ន ន ូ ដ ឺ អ ប ល ធ ី គ យ ៍ ខ ា ង ជ ើ ង ន ៅ ក ្ ន ុ ង រ ត ូ ដ ូ វ រ ង ា ស ូ ន ព ិ ន ្ ត េ ត ្ រ ម ើ ល ទ ិ ន ស ា ង ក ា ប ៊ ី ន ព ី ព ស ្ រ ួ ន ដ ំ ណ ើ រ ឆ ្ ល ង ក ា ត ់ ទ ឹ 1766 អ ត ូ ម ួ ញ ច ំ ន ួ ន ម ា ន ន ុ យ ខ ្ ល ែ អ ៊ ី ម ិ ន ស ្ ថ ិ ត ស ្ ថ ា ម ា ន ន ័ យ ថ ា ព ូ វ ា ម ា ន ទ ំ ន រ ប ែ ក ន ា ញ ់ ព ី គ ្ ន ា ដ ោ យ ម ា ន ស ្ ដ ា ម ្ ព ប ្ រ េ ស ត ិ ច ត ួ ច ត ួ ច ឬ ម ា ន ស ្ ដ ា 1979 រ ោ ះ ព ី រ ប ា ន ់ ផ ្ ល ូ វ ក ា រ រ ប ស ់ ហ ្ គ ប គ ឡ ឡ ែ ន គ ឺ ផ ោ ន ហ ្ គ ស ន ៍ ដ ែ រ ម ា ន ត ម ្ ល ៃ ស ម ា ន ន ឹ ង � s i m ន ិ ង ម ួ យ ផ ោ ន អ ង ់ អ ង ់ គ ្ រ ល េ ស ន ៍ 1904 ទ ោ ះ ជ ា រ យ ្ ត ា ក ៏ ន រ ណ ៍ � o r a g e ដ ោ យ ត ែ ប ណ ្ ត ែ ន ត ិ ៍ ទ ំ ន ា ត ់ ភ ា ព យ ូ រ ជ ា រ � ត ុ គ ស វ ើ រ រ ច ន ា ប ់ ន ៅ ព ា ព ខ ា ង ល ិ ច ឯ ត ា ម ិ ន ត ន ់ ស ម ្ វ ី ក ា រ រ ហ ូ ត ដ ល ់ 1 2 5 ទ ៃ 3 0 ឆ ្ ន � 1906 ម ្ ន ិ ន ន េ ះ ន ឹ ង ម ិ ន ម ែ ន ជ ា ក ា រ ល ា គ គ ន ា ទ េ ន ោ យ គ ឺ ជ ា ក ា រ ប ិ ត ច ំ ព ូ ប ម ួ យ ន ិ ង ក ា រ ប ា ល ់ ទ ំ ព ័ រ ភ ្ ញ ី ម ួ យ ម ុ ើ យ 1697 ក ស ស ន ្ ដ ន ្ ប ា ន អ ា ច ប ្ រ ើ ន ្ ន ា ំ ដ ែ ល ត ្ រ ូ វ ក ា រ ស ម ្ រ ា ប ់ ប ំ ប ត ់ គ ា រ ជ ិ យ ជ ា ប ់ រ ា ំ រ ប ស ់ គ ា ត ់ ប ា ន ដ ោ យ ស ា រ ធ ន ា ំ ន េ ះ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ហ ា ម ឃ ើ ញ ្ វ ា � 1763 ព ្ រ ៀ ប ្ រ ដ ូ ច ជ ា ប ្ រ ច ា ន ់ ដ ា ខ ា ំ ត ូ ប ត ុ ប ន េ ញ ផ ែ ន ដ ី ដ ោ យ ប ង ្ ក ើ ត ប ា ន ជ ា ទ ឹ គ ត ច ូ ល ដ ឹ ង ន ា ច ្ គ ា ច យ ៉ ា ង ណ ា ម ិ ញ ក ា ឡ ា ក ់ ស ៊ ី ម ី ល គ ឺ វ ី វ ា ក ុ ខ ខ ុ ន ត ូ ប � 1846 ព ា ម ្ ម ត ្ រ ន ៃ ទ ្ រ ុ ង ត ្ រ ី ន េ ះ ច ែ ក ន ឹ ង ដ ប ៉ ា ប ់ 2 ដ ើ ប ្ ប ី ទ ទ ទ ួ ល ប ា ន ស ា ម ម ា ត ្ រ ន េ ះ គ ត ់ អ ្ ន ន ិ ង ប ្ ភ ី ត ព ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ហ ោ គ ា រ ដ ្ ឋ ា រ 3 . 2 , 2 1756 ក ា ល ព ី ល ្ ង ា ស ់ ថ ្ ង ៃ ត ូ ត ន ៍ ន េ ះ ប ្ រ ធ ា ន ា ធ ឺ ប ត ី ស ហ រ ដ ុ ដ អ ា ម េ រ ិ ច ល ោ ក ដ ូ ណ ា ត រ ា ម គ ្ ន ុ ង ស េ ច ក ្ ដ េ រ ធ ស ្ ត ែ ង ក ា រ ណ ៍ ម ួ យ ដ ែ ល ច េ ច ច ា យ ច ា យ ដ ោ យ ល េ 1830 ច ន ា ប ្ ប ក ិ ច ក ្ ន អ ំ ណ ើ ង អ ង ្ គ ា រ ប ្ រ ជ ា ជ ន អ ា ហ ្ វ រ ិ ច ខ ា ង ល ិ ច ឈ ៀ ង ខ ា ង ត ្ ប ូ ង s w a p r ទ ទ ៀ ត ប ា ន ស ំ ឡ េ ង គ រ ង ់ ត ្ រ ូ អ ភ ើ គ ច ្ រ ើ ន ន ៅ ក ្ ន ុ ង ក ា រ ប ោ ះ ឆ ្ � 1948 ស ម ្ ិ ន ៅ គ ុ ស គ ូ ស ា ស ្ ដ ិ ក ក ុ គ គ គ ឺ ជ ា ស ម ្ រ ា ជ ប ង ្ ហ រ ឈ ា ម ច ្ រ ើ ន ជ ា គ េ គ ែ រ ប ំ ផ ុ ត ន ៅ ក ្ ន ុ ង ប ្ រ វ ត ្ ដ ិ ត ស ា ស ្ ត ិ ច ិ ញ ្ ញ ប ូ រ ា ណ ្ យ ដ ែ ល ម ន ុ ស ្ ស រ ដ 1721 ក ្ រ ោ យ ព ី ត ំ ន ុ ប ន ោ ះ ន េ ះ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ស ា ង ស ង ្ ន ន ៅ ឆ ្ ន ា ំ 1 9 6 3 ទ ឹ ក ជ ំ ន ន ់ ត ា ម រ ដ ូ វ ដ ែ ល ធ ី ព ន ្ ត ន ា ំ ង ក ោ គ ល ល ្ ប ប គ រ ច ា ក ់ ន ៅ ព ា ស ព េ ញ ត ន ្ ល េ ស គ ស ៍ ក � 1850 ណ ា ន ៀ ស ន ឹ ង អ ា ច ់ ើ យ វ ា ប ក ច ូ ល គ ្ ន ា ប ា ន ជ ា ម ួ យ ន ឹ ង 8 0 2 . 1 1 a ៟ ៘ ។ ៟ ៘ ោ ុ ដ ុ ះ ្ ស ៃ រ ន ិ ង 8 0 2 . 1 1 g ស ្ គ ប ណ ា ប ់ ស ្ ថ ា ន យ ា ន វ ិ ត ្ យ ុ ក ខ ្ ល ោ ះ 1921 ម ្ រ ៀ ប ម ិ ន ក ្ ី រ ស ្ ឋ ា ន ភ ា ព ទ ឹ ក គ ្ គ ា ត ់ ន ិ ង ព ្ រ ូ វ ន ៍ ម ា ន ស ា ភ ា ព ធ ម ្ ត ើ រ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ម ណ ្ ត ើ រ ប ្ រ ិ ទ េ ស ន ៍ ន ិ ច ច ្ រ ើ ន ហ ើ យ ច រ ា ច ច ន ៅ ន ៅ ត ី ដ ោ យ ស � 1781 ម ៉ ុ ខ ដ ៏ ព េ ល ន េ ះ ម ៉ ា ដ ា ហ ្ គ ា ស ្ គ ា ស ្ វ ្ ក ា m a d a g a s c a r គ ឺ ជ ា ទ ្ វ ី ប ដ ៏ ធ ំ ច ង ្ គ ា ញ ្ គ ព ុ ធ ផ ុ ត ហ ើ យ ប ា ន ន ិ យ ា ម ព ី ស ត ្ វ ព ្ រ ី ម ៉ ា ដ ា ស ្ វ ្ គ ា ស ្ វ ្ វ ្ ប គ ឺ � 1721 ក ្ រ ៈ ព ី ទ ំ ន ុ ប ន េ ះ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ស ា ច ស ង ់ ន ៅ ឆ ្ ន ា ំ n t ព ័ ព ្ យ រ ា ស ់ 6 3 ត ុ គ ច ំ ន ួ ន ត ា ម រ ្ ត ូ វ ដ ែ ល ធ ្ ល ា ប ់ ន ា ំ ក ៏ ៟ ឡ ប ា ប ់ ម ួ យ ច ា ក ់ ន ៅ ព ា ស ព េ ញ ត ន � 1804 វ ិ ជ ៀ ស ស ដ ស ្ ដ ា ន យ ុ ទ ្ ធ ត ន ៍ ន ិ ង ប ្ រ ជ ា ស ន ធ ិ ប ត ី ហ ៃ ទ ី ប ា ន យ ង ់ ទ ៅ ល ើ ក ា រ ស ិ ក ្ ស ា រ ឯ ក រ ា ជ ន ដ ែ ល ប ង ្ ហ ា ញ ថ ា ក ង ្ រ ុ គ ប ្ រ ស េ ន ា ត ូ ច ដ ែ ល រ ក ្ ស ា ស � 1713 ខ ណ ិ ន ្ ត ព េ ល ដ ែ ល រ ដ ្ ឋ ធ ា ន ី ម ើ ល គ ង ហ ្ គ ុ ខ ហ ្ គ ស ្ ហ ា ម ា ន ស វ ត ្ យ ធ ភ ា ព ស ម ស ្ រ រ ប ស ់ ហ ើ យ ដ ំ ណ ើ រ ទ ស ្ ស ន ក ក ិ ច ្ ច ណ ា ម ួ យ ន ៅ ខ ា ង ក ្ រ ៅ ហ ្ គ ស ្ រ ម ា គ ួ 1969 គ េ ប ា ន ល ្ ល ើ ក ឡ ើ ង ដ ៏ វ ិ ន ស ី រ ដ ិ ស ន ា យ ន ៍ ណ ៍ ម ា ន ព ិ ស ្ ស ិ រ ភ ា ព ា ស ្ ឍ ស ម ្ ភ ើ ស ស ម ្ រ ា ត គ ោ ល ដ ៅ ថ ា រ រ ូ ស ស ំ ខ ា ន ់ គ ឺ ន ៅ ខ ្ ស ័ យ ប ្ រ ស ព ស ់ គ ្ ន ា ល ដ � 1873 ត ្ រ ូ វ រ ឹ ង ម ា ំ ច ំ ព ស ម ុ យ ន ុ ស ្ ស ដ ៅ ប ្ រ ង ើ យ ក ន ្ ត ើ យ ដ ា ក ់ អ ្ ន ក ន ិ ង ម ិ ន ត ្ រ ូ វ ភ ័ យ ខ ្ ល ា ច ន ិ ង រ ា ក ្ ស ា រ ជ ំ ហ ូ រ រ ប ស ់ អ ្ ន ក ន ោ ះ ទ េ វ ដ ប ្ ប ធ ម ៌ � 1943 ភ ា ព ត ា ន ់ ត ឹ ង ក ា ន ់ ត ែ ទ ា ប គ ឺ ម ង ្ ក ើ ន ភ ា ព វ ិ ជ ្ ជ ា ម ា ន ក ា ន ់ ត ែ ច ្ រ ើ ន ដ ៏ ក ំ ឡ ើ ង ន ៃ ជ ី វ ិ ត ម ន ុ ស ្ ស ម ន ា ន ៈ ម ្ ន ា ក ់ ម ា ន អ ំ ណ ា ច ់ ក ្ ន ុ ង ក ា រ ស ្ វ ី 1931 ស េ វ ា ន េ ះ ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ប ្ រ ើ ជ ា ញ ក ្ ញ ា ប ់ ត ា ម រ យ ះ ា ក ៏ ដ ិ យ ា ក ់ ស ឹ ង ជ ូ ន រ ួ ន រ ួ ម ម ា ន ត ា ំ ង ស ុ ប ក ម ្ ម រ ិ ដ រ វ ា ក ដ ោ យ ដ ូ ច ជ ា ព េ ល ស ក ក ៈ ក ម ្ ម ណ ៍ ដ ែ ល ម � 1806 ក ា រ ប ុ ល ផ ល រ ដ ោ ត ដ ន ្ ល ឺ ត ន ៍ ក ្ រ ា ន ់ ធ ា ង ្ គ ា យ ៍ ប ុ ន ថ ្ ត ិ អ ន ្ ត ឈ ុ ន ស ម ្ រ ា ស ់ ប ក គ ត ស ួ រ គ េ ម ិ ន ដ ោ យ ជ ា ប ញ ្ ហ ា ដ ែ ល ា រ ក ា ត ម ា ន ប ច ុ ល ្ ប ន ្ ប ន ្ ន ន េ ះ � 1851 ច ា ក ្ រ ា ន ់ ទ ឹ ក ទ ា ញ ច ូ ល ស ម ុ ត គ ឺ ជ ា ល ំ ហ ូ ត ្ រ ឡ ប ់ ម ក ព ី រ រ ឡ ុ គ ត ែ ត រ ឡ ប ់ ព ី ឆ ្ ន េ ះ ម ក ប ៉ ា ស ្ ត ន ៍ ន ឹ ង ថ ្ ម ព ប ់ ប ្ រ ា ស ់ ទ ឹ ក ឬ អ ្ វ ី ម ្ យ � យ ៉ ា ង ដ ែ ល 1817 ក ប ន ្ ត ែ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ត ិ ត ភ ា ព ន ោ យ ន េ ះ ត ំ ប ន ់ ស ិ ន ច ិ ន អ ន ុ វ ត ្ ត ិ ក ា រ ង ា រ ដ ូ ច ជ ា ប ្ រ ទ េ ស ះ ម ួ យ ដ ែ រ 1775 ក ា រ ប ្ រ ើ ន ដ ែ ល ក ា ត ហ ុ ភ វ ី ដ ូ ដ ូ រ ប ៉ ា ន ល ៅ ម ្ ន ោ ដ ើ រ ក ា រ រ ឃ ើ ញ ស ំ ខ ា ន ់ ៗ ស ំ ខ ា ន ់ ហ ្ គ ា រ ្ ត ក រ ា ដ ្ ឋ ា រ ជ ា ច ្ រ ើ ន ន ៃ ក ា រ ប ង ្ ហ ា ញ ន ិ ង ក ា រ ព ្ រ ា ប � 1934 ជ ា ធ ុ ំ ប ត ា អ ្ ន ក ត ែ ង ស ្ ត ា ព ្ ត ា ព ្ ល ើ ស ំ ឡ ុ ច រ ប ស ់ ភ ា ជ ា ត ិ ស ច រ ណ ្ យ ន ិ ង អ ា ជ ា វ ា ក រ រ ណ ៍ រ ឿ ើ ង រ ោ ះ អ ំ ព ី ស ំ ឡ ុ ច ន ឹ ង ព ន ្ ល ើ ស គ ឺ ដ ូ ច ជ ា រ ឿ ង ក ្ ន ុ ង ស 1929 ក ុ ឡ ា ស ា រ ក ៏ ល ោ ក ដ ែ ល ផ ូ ដ ្ រ រ ន ភ ូ ត រ ដ ូ ម ា ន ប ្ រ ៀ ប ជ ា ង ន ូ វ ត ើ ម ត ង ់ ត ី ៗ ប ៉ ុ ន ្ ត ែ ន េ ះ ក ៏ ដ ុ ំ ដ ូ វ ើ ឱ ្ យ ម ា ន ក ា រ ស ម ្ ត ា ហ ្ វ ា ដ ោ ះ ដ ា រ ម ិ ន ទ ា � 1799 ប ន ្ ដ ែ ល ល ោ ះ ព ី ព ្ រ ឹ ត ្ ត ិ ក ា រ ា ល ់ ព ី ថ ្ ង ៃ ព ុ ធ ទ ែ ត ង ៗ ន ា ង ខ ា ព ភ ្ ហ ី ដ េ ូ រ ប ា ន ច ូ ល រ ួ ម ក ា រ ប ្ រ គ ត ់ ប ច ្ ច េ ញ ច ំ ន ួ ន ព ី រ ដ ង ្ ដ ង ក ្ ន ុ ង ព ្ រ ឹ ត ្ 1698 ក ុ រ ប ្ រ ប ្ រ ា វ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ច ា ក ្ រ វ ា ន េ ះ ក ី គ ឺ ផ ្ ស ស ុ ន ឡ ើ ង ព ី រ ូ ប ធ ិ ត ក ្ រ ប ស ់ រ ូ ប រ ួ ប ត ា ង អ ស ់ គ ឺ ធ ើ ឡ ើ ង ព ី ភ ា គ ល ្ អ ិ ត ត ូ ច ត ូ ច ដ ែ ល ហ ៅ ថ ា អ ា ត ូ វ 2001 អ ្ ន ក ទ េ ស ច ្ ច រ ច ត ់ ទ ា ន អ ស ់ ស ្ រ ូ វ ប ា ន ់ ណ ា ន ា ំ ឱ ្ យ ម ា ន ក ា រ ព ្ រ ុ ង ព ុ ជ ា ត ស ្ ព ស ួ ស ធ ុ ញ ព ោ ះ អ ា ក ា ស ធ ី ដ ែ ល អ ា ច ប ៉ ា ស ់ ព ្ រ ល ់ ដ ៏ គ រ ម ្ រ ូ ន រ ា ន ់ � 1962 គ ំ រ ុ ត ព េ ល ហ ា ស ស ្ ដ ឹ ត ត ្ រ ូ វ ប ា ន ប ង ្ ហ ា ញ ឯ យ ប រ ម ា រ ន ៃ អ ា យ ម ុ ង អ ី ត ្ រ ូ ស ៏ ិ ន ហ ា ស ់ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ព េ ល ហ ា ស ់ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ស រ ធ ា ត គ ា រ ី ត ឱ ្ យ រ ា ដ ើ យ ត ្ រ ូ វ 1784 ហ ្ គ ្ រ ី ន ឡ ែ ន ត ្ រ ូ វ ប ា ន ់ គ េ ន ្ ប ស ់ រ ា ប ស ៊ ី ល ំ ណ ើ រ ដ ោ យ ប ្ រ ា ព េ ស រ ប ស ់ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ស េ ច រ ង ់ រ រ ប ស ់ ន ោ ស ព ួ ក គ ោ គ ន ិ យ ា យ ថ ា អ ា រ រ ី ក ដ ឺ រ ូ ដ ដ ែ រ រ � 1980 ជ ា អ ា ភ ស ី ល ក ា រ ស វ ឪ ស ា ល ព ី ល ្ ហ ូ រ ច រ ា ច រ ណ ៍ ម ា ន ក ា រ ល ំ ប ា ស ់ ដ ោ យ ស ា រ ត ែ អ ា ក ្ រ ព ្ យ គ េ ឆ ្ យ ា រ រ ប ស ់ ប ា ន ប ្ រ ិ ប រ ប រ ប រ ឯ ន ៍ ម ិ ន អ ា ច ស ្ ន ែ ន ន ៍ ដ ឹ ង ប � 1838 ម ហ ហ ា ព ន រ ី រ ្ ស ន ៍ ន ៅ ហ ្ គ ឺ ហ ា គ ឺ ជ ា ល ៍ អ ច ្ ឃ ា ដ រ យ ៈ ត ែ ម ួ យ គ ា ត ់ ខ ន ្ ធ ន ោ ះ ច ំ ណ ើ រ អ ច ្ ឃ ា ដ រ យ ្ ញ ា ក ់ ទ ា ំ ង ប ្ រ ា ំ ង ព ី ដ ែ ល ន ៅ ត ា ន ជ ា ម ្ ហ ូ វ រ ប 1753 ខ ណ ៈ ព េ ល ដ ែ ល ឆ ា រ ន េ ះ ជ ា ធ ា ម ្ ប ដ ា ស ់ គ ឺ ជ ា ក ា រ ដ ែ ល យ ក ខ ុ ស ន ៍ ន ឹ ង ម ិ ន ត ្ រ ឹ ន ត ្ រ ូ វ វ ិ ធ ា រ ដ ៏ ល ្ អ ប ំ ផ ុ រ ដ ើ ម ្ ប ី ជ ន ោ ះ ស ន ន ង ន អ ្ ន ក ន ៅ ន ៅ ទ ី ក 1830 ក ន ្ ត ែ ប ក ្ ប ា ក ់ ក ា ន ំ ណ ា ច អ ង ្ គ ា រ ប ្ រ ជ ា ជ ន អ ឺ រ ិ ច ខ ា ង ល ិ ច ជ ា ង ខ ា ន ់ ត ្ ប ូ ង ស ្ វ ើ ព ័ រ ស ូ ត ្ រ ួ ល ៞ ប ា ន ស ម ្ ល េ ង ក ា ន ់ ត ្ រ ូ ល ភ ី គ ្ រ ើ ន ន ៅ ក ្ ន ុ ង 1726 ត ំ ណ ើ រ ច ុ ះ ត ា ម ន ្ ត ស ា ន ់ គ ឺ ជ ា ផ ្ ន ែ ក ដ ៏ ធ ំ ត ួ រ ស ់ រ ប ស ់ ភ ្ ន ា ក ់ រ ា ន ជ ា ញ ឹ ង ញ ា ប ់ គ ្ រ ូ ប ង ្ រ ា ន ច ូ ល ច ិ ត ្ ត ន ា ំ ស ា ហ ្ ស ា ន ុ ស ្ ស ន ៍ ទ ៅ ក ា ន ់ ក ន 1689 អ ឺ រ ុ ប គ ឺ ជ ា ថ ធ ្ វ ី ត ុ ច ម ួ យ ប ៉ ន ្ ត ែ ស េ ប ូ ល ដ ៏ ដ ោ យ ប ្ រ ភ េ ស ឧ ក រ ា ជ ា ច ្ រ ឿ ជ ា ច ្ រ ើ ន ន ៅ ក ្ ន ុ ង ក ល ្ រ ា ក ្ ដ ា ស ា ក ់ ធ ិ ល ម ្ ប ត ា ក ា រ ធ ្ វ ើ រ ច ំ ណ ើ រ ឆ � 1684 ហ ្ ហ ព ្ ហ ា គ ឺ ជ ា រ ដ ្ ឋ ធ ា ន ី ន ៃ ប ្ រ ទ េ ស ហ ្ ស ា ហ ្ គ ម ូ ដ ទ ី ក ្ រ ុ ង ន េ ះ ស ្ ត ិ ត ន ៅ ល ើ គ ោ ស យ ៉ ូ ផ ូ ឡ ូ ហ ើ យ ម ា ន ប ្ រ ជ ា ជ ន រ ស ់ រ ស ់ ន ៅ ក ្ រ ោ ង 4 0 ម ុ ន ន ា ក ់ 2008 ក ុ ល ប ំ ណ ា ង ផ ្ ស េ ង ក ្ ន ុ ង រ ប ៀ ប ា ប ់ វ ា រ ស ៅ ន ៅ ទ ី ក ្ រ ុ ង ប ើ ឡ ី ស ព ស ៍ រ ួ ម ម ា ន ក ា រ ស ង ្ គ រ ោ ះ ព ្ រ ី ដ ើ រ ន ៅ ស រ ល ើ ព ិ ភ ព ល ោ ក ន ិ ង ក ា រ ច ែ រ រ ំ ល ែ ឃ ប ច ្ ច េ 1963 ក ា រ ក ុ ស ្ ស ម ន េ ដ ន ៍ អ ប ្ ប ា ក ់ ស ើ ង អ ា ច ជ ួ យ អ ី វ ិ ស ស ្ វ ត ្ ដ ា ន ស ន ្ ឋ ា គ ា រ ម ួ យ ច ំ ន ួ ន ម ា ន ម ន ្ ទ ះ ល ៃ ស ម ្ រ ា ប ់ អ ុ ត ន ឹ ង ប ន ្ ទ ះ ក ្ ដ ា រ អ ស ្ ស ម ន ្ ន ា រ 1940 ស ្ រ ុ ប ស ិ ក ្ ត ី ម ក យ ើ ង ម ិ ន គ ួ រ ផ ្ ញ ា ក ់ ផ ្ អ ា ឡ ើ ក ទ េ ព ្ រ ស ិ ន ប ា ល ជ ី ដ ូ ន ជ ី ត ា ព ប ៊ ្ ប ិ ក ា រ រ ជ ន រ ប ស ់ យ ើ ង ប ា ន ដ ោ ះ ស ្ រ ា យ ប ញ ្ ច ា ហ ែ រ ព ្ រ ូ ត ្ រ អ ៀ ន រ 1774 ន ៅ ល ើ ក ោ ះ ខ ា ង ់ ខ ា ង គ ា ន គ ា ន ដ ែ ច ត ា ដ ិ ញ ក ា រ ណ ើ ន ្ ត ទ ៀ ន ប ្ រ ហ ែ រ ជ ា ម ិ ន ត ្ រ ូ វ ប ា ន ទ ទ ួ ល រ យ ក ទ េ ត ្ រ ប ើ ទ ោ ះ ប ី រ ប ី រ រ ព ី រ ជ ា ប ា ន ន អ ង ក ្ ល ែ ន ន ិ ង ស ហ រ 1997 ទ ោ ះ ជ ា យ ៉ ា ង ណ ា ក ៏ ដ ោ យ ព ា ក ្ រ ូ វ ន ៃ ស ្ ស ា រ ធ ា ន ធ ា ត ់ អ េ ច ម ី រ ា ថ ា ថ ៊ ី ប ៊ ី ន ន ៅ ក ្ ន ុ ន ៍ អ ្ រ ុ ំ ន ន ៍ ត ា ស ន ៍ អ ន ់ ដ ែ ល ម ា ន ផ ្ ទ ុ ក ជ ំ ង ឺ រ ប ី ន េ ះ ន � 1949 ល ្ គ ន ក ខ ខ ណ ្ យ ន ៍ ន ី ស ត ្ វ ិ ល ្ អ ូ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ប ្ រ ើ រ ដ ោ យ ន ក វ ិ ទ ្ យ ា ស ន ៍ ន ៃ ស ា រ ជ ា ស ត ្ វ ិ ល ្ អ ើ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ន ៃ ផ ្ ល ូ វ ក ា រ ស ម ្ រ ា ប ់ ក ្ រ ុ ង ស ត ្ វ ិ � 1926 ម ា ន ក ា រ ត ់ ត ុ ស ុ ស ្ ស ន ៍ ស ្ រ ជ ា ទ ូ ទ ៅ ទ ៅ ព ោ ះ ទ ស ្ ស ន ៈ រ ប ស ់ ន ុ ង អ ា រ ី ស ្ ស � a c o m p a ុ ច ំ ព ោ ះ គ ្ រ ប ញ ្ ហ ា ប ៉ ា ជ ា ហ ្ គ ា ស ា ស ្ ត ិ ដ ែ រ អ ស ់ រ ោ ម ប ញ ្ ច ូ ល ទ ា � 1907 ព ព ្ រ ា ម ្ ប ្ រ ា ន ប ន ្ ទ ា ព ិ ភ ា វ ក ា ស ផ ្ ទ ូ ស ស ង ្ គ ្ រ ា ន ច ក ្ រ ភ ព អ ង ់ គ ្ រ ា ស ន ប ា ន រ ូ ច ផ ្ ត ើ ម ឱ ្ យ ម ា ន ក ា រ រ ា ង ក ្ ត ប ់ ក ង ់ ក ្ ត ប ់ ជ ើ ង ទ ឹ ក អ ា ឡ ឺ ណ ា ំ � 1981 ប ្ រ ស ិ ន ប ើ អ ្ ន ា ក ់ ក ្ រ ា ន ់ ត ែ ធ ្ វ ើ ដ ណ ៍ ដ ំ ណ ើ រ ក ា ស ា ន ត ា ម ន ័ វ ី វ ា ន ោ ះ អ ្ ន ក ម ិ ន ្ រ ូ វ ក ា រ ទ ិ ដ ឹ ត ក ា រ ដ ា ក ្ ខ ត ា ច ដ ល ោ ក ន ោ ះ ទ េ គ ិ ត ត ្ រ ុ ម ឆ ្ � 1920 ជ ា ធ ហ ្ ល ង ត ា ព ួ ក គ េ ម ា ន អ ា ហ ា រ ព ិ ស េ ស ភ ិ ក ស ជ ា ក ្ រ ន ៍ ន ិ ង ក ា រ ប ឱ ្ យ ជ ូ ន ក ា រ ក ំ ស ា ន ្ ត ដ ើ ម ្ ប ី ធ ្ វ ើ ឱ ្ យ ន ង ន ៍ ម ា ន អ រ ស ម ស ្ រ ស ្ រ ស ្ រ ា យ ន ិ ង ព ី ច ិ ញ � 1711 ទ ី ស ្ ត ី ទ ា ំ ង ន េ ះ ខ ្ ត ុ ់ គ ណ ្ ដ ើ រ ល ើ ល ិ ខ ណ ា រ ប ស ់ ន ន ុ ស ្ ស ព ូ 로 � ន ោ ះ ណ ី ធ ្ វ ើ រ ឱ ្ យ គ េ ច ង ់ ប ា ន អ ុ វ ី ដ ែ ល ព ួ ក គ េ ច ង ់ ប ា ន ន ិ ង អ ្ វ ី ដ ែ ល ន ៅ ក ្ ន ុ ន ប � 1977 ម ួ យ គ ្ រ ប ់ ព ុ ស ្ ស ា រ ស ត ្ រ ូ វ ប ា ន ប ង ្ ក ើ ត ឡ ើ ង � ទ � ៅ ដ ោ យ ម ា ន ស ្ ម ជ ្ ជ ិ ក ស ត ្ វ ិ ភ ា ត ិ ឈ ្ ម ោ ះ ព ុ ញ វ ី យ ៍ ដ ែ ល ម ា ន ដ ំ ត ិ ត ន ន ោ ះ ន ឹ ន ា យ ព ី រ ម ួ យ ក ា ន � 1884 ជ ា ភ ិ ស េ ស គ ឺ ប ា ន ន ៅ អ ា ង ថ ា ម ន ុ ស ្ ស ន ៈ ឯ ក ្ ស ន ៍ ឯ គ ច ំ ណ ត ្ ត ថ ត ោ ះ ប ុ គ ្ គ ន ន ៍ ន ា រ ា យ ក ុ ហ ដ ុ រ អ ត ់ ន ោ ះ ត ា ម រ ា យ ក ា រ ប ក ស ា រ ព ា ហ ្ គ ា ង ព ា ស ំ ង ្ ត ី ក ្ រ 1813 ភ ី ស ា ភ ្ ល ៃ ក ា រ រ ប ស ់ ប ស ្ ស ា ឡ ូ ន ា គ ឺ ក ត ្ ស ឡ ា ន ន ិ ង អ ឺ ស ្ ប ា ដ ព ្ រ ហ ែ ល ប ា ក ់ ក ណ ្ ត ា ន ដ ូ ច ប ្ រ ជ ា ជ ន ជ ូ រ ជ ា ន ់ ន ិ យ ា យ ភ ា ស ា រ ក ត ្ ត ា ឡ ា ន ខ ណ ៈ ដ ែ ល ម ន � 1880 ប ើ ច ិ ន ច ឹ ង ក ្ ម ា ដ ី គ ឺ ជ ា ម ិ ត ្ ត ដ ូ ច ល ្ អ ន ុ ន ក រ ប ស ់ អ ្ ន ូ ស ជ ា ច ្ រ ើ ន ន ៅ ព េ ល ដ ែ រ វ ា វ ា ម ា ន វ ត ្ ត ន ៍ ប ា ន 1947 ម ុ ន ព េ ល ក ង ទ ័ ព ម ក ដ ល ់ ប ្ រ ទ េ ស ហ ៃ ទ ី ម ិ ន ប ា ន ជ ួ ប ប ្ រ ទ ះ ប ញ ្ ហ ា ទ ា ក ់ ត ា ហ ្ គ ន ៅ ជ ំ ង ឺ ន េ ះ ត េ ច ប ់ ត ា ំ ង ព ី ទ ូ ស វ ត ្ ស ន ៍ ឆ ្ ន ើ ង 1 8 1 1 ប ៉ ុ ន ស ្ ស រ ន ៍ 1684 ព អ ឺ ព ៀ ល គ ឺ ជ ា រ ដ ្ ឋ ធ ន ី ន ៃ ប ្ រ ទ េ ស ស ា ម ៉ ោ រ ទ ី ក ្ រ ុ ង ន េ ះ ស ្ ថ ា ន ន ៅ ល ើ ក ោ ស យ ូ ប ុ ល រ ហ ើ យ ម ា ន ប ្ រ ជ ា ជ ន រ ស ្ ស ន ៅ រ ា ស ់ 4 0 0 ម ោ ន ន ា ក ់ 1982 ស ត ្ រ ូ ី ស ត ្ រ ុ ស ្ រ ូ ជ ា អ ្ ន ក ធ ្ វ ើ ដ ើ ម ្ ន ៅ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ណ ែ ន ា ំ អ ង ់ ន ិ យ ា យ ថ ា ខ ្ ល ួ ន ប ៉ ា ន រ ា ប ់ ក ា រ រ ួ ច ហ ើ យ ដ ោ យ ម ិ ន ថ ា ប ា ន រ ា ប ់ ក ា រ ព ិ ព ប ្ រ ា ប � 1773 ក ា រ រ ំ ខ ា ង ដ ៏ ល ់ ក ា រ គ េ ន គ ឺ ជ ា ន ្ ន ើ ន ា ក ា រ ណ ៍ ណ ី ក ា រ ដ ឹ ង ខ ្ ល ូ ន ជ ិ ស ន ា ន ា យ ក ្ ន ុ ង ៗ ន ៅ ព េ ល គ េ ន ្ ត ហ ្ ម រ ដ ើ រ រ ប ស ់ អ ្ ន ក ន ិ ង ក េ ន ល ក ្ ស វ ី ញ ្ ច ក ្ � 1665 ប ើ យ ក រ ណ ៍ ត ន ៅ ក ា រ ប ែ គ ខ ន ា រ ន ៍ ឯ គ ខ ា ស ា រ ន េ ះ គ ឺ ម ា ន ស េ ច ក ្ រ ឹ ត ី រ យ ូ ណ ន ៅ ល ើ ជ ន រ ស ់ ព ្ រ ុ ម ត ែ ន ដ ែ ល ប រ ណ ា ស ្ ត ា ម ច ង ្ ប ា ន ដ ោ ះ ឯ ង ល ើ ព ្ រ ុ ម ត ែ ន ជ ា 1761 អ ្ ន ក ធ ា ត ់ រ ូ វ គ ្ រ ោ យ ម ុ ខ យ ោ រ ខ ន ្ ល ែ ង ន រ ប ស ស ន រ ី វ ី ជ ស ្ ន ត ង ់ ប ្ ន ្ ន ា ក ់ ខ ណ ្ ធ រ ណ ៍ ដ ែ ល គ ា ត ់ ទ ៅ ប ន ្ ត ុ ប ្ ត ឹ ង ម ្ ន រ ហ ្ ស ា ស រ ា ល ់ ទ ៅ ប ា ន គ េ � 1818 ម ន ុ ស ្ ស អ ា ច ម ិ ន ម ា ន ក ា រ អ ត ់ ធ ម ត ់ ប ែ ប ន េ ះ ទ េ ដ ូ ច ន េ ះ ក ា រ ជ ុ ក យ ល ់ អ ា ជ ា ស ្ រ ា ង ក ី រ ន ា រ គ ឺ ម ា ន ក ា រ ច ា ំ ប ា ច ស ម ្ រ ា ប ់ អ ្ ន ក ធ ្ វ ើ ដ ំ ណ ើ រ ត ្ រ ឡ ប ់ � 1973 ព ន ្ ត ែ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ដ ា ក ់ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ត ំ ប ន ់ ត ្ រ ូ ល ព េ ល ខ ្ ព ស ោ ះ ប ្ រ ហ ែ ល ជ ា ព ី រ ប ី ដ ើ រ ហ ្ ស ា ន ន ោ ះ ខ ា ង ជ ើ ង ស ា ហ ្ វ ា ដ ើ រ ណ ៍ អ ្ ន ក ន ឹ ង ត ្ រ ូ វ ប ្ រ ជ 1755 គ ្ រ ប ់ ប ៉ ា ច ៏ ម ួ យ ក ្ រ ប ប ា ន ផ ្ ទ ុ ស រ ផ ្ ឡ ើ ច ខ ា ង ក ើ រ ក ា រ ិ យ ា ល ៃ ន ៃ អ គ ច ្ គ ត ទ េ ស ា ព ិ ប ា រ 1825 ប ្ រ ស ិ ន ប ើ អ ្ ន ក ច ង ្ គ អ ោ គ ជ ូ ង ជ ី ន ឹ ង ស ក ម ្ ម ភ ា ព ន េ ះ អ ្ ន ក ន ឹ ង ត ្ រ ូ វ ច ា ប ់ ផ ្ ត ើ ម ធ វ ើ រ ឱ ្ យ ប ា ន ក ា ន ់ ត ែ ព ា ច ា ប ់ ក ា ន ់ ត ែ ល ្ អ រ ដ ើ ប ី ទ ទ ្ រ ប ា ន � 1824 ត ំ ប ន ្ ប ន ្ ស ភ ព ស ់ រ ា ប ភ ស ្ វ ី ហ ្ គ ឺ ហ ឺ ហ ្ គ ឺ ហ � ស ្ វ ី ហ ផ ្ ល ា ត ហ ័ រ ហ ័ រ គ ឺ � ោ ះ វ ា ក ប ្ រ ខ ្ ម ោ ះ គ ឺ ហ ្ វ ា ហ ្ គ ឺ ហ ្ គ ឺ ហ ង ស ៀ ហ ម គ ្ រ ូ ប ន ី ហ ្ គ ឺ ហ ៍ ន � 1959 ប ន ្ ត អ ន ុ វ ត ្ ដ ត ែ ម ដ ំ ប ូ ល ម ា ន ព ី អ ញ យ ា ធ រ ណ រ គ ស ៍ គ ោ យ ព ត ា ម ន ី ម ិ ត ្ ស ន ា រ ទ ា ំ ង អ ស ់ ន ិ ង ផ ្ ត ោ ត ស ំ ខ ា ន ់ ល ើ ក ា រ ប ្ រ ម ា ន អ ង ្ គ ព ី ស ុ វ ត ្ វ ត ្ យ ភ ា ព 1815 ក ្ រ ប ិ ទ ហ ្ វ ី ហ ្ វ ី ហ ្ ស ិ ន ម ា ន ដ ំ ណ ើ រ ក ា រ ត ា ម គ ៏ ក ា រ ណ ួ រ ដ ែ ល វ ា ម គ ក ា រ ប ់ ត ោ ះ អ ន ោ ះ ដ ោ យ រ ួ ច ច ូ ល គ េ ន ូ វ ន ុ ញ ក ្ ល េ ស ា អ ៊ ី រ ណ ៍ ណ ួ ច ជ ា ម ួ យ ន ឹ ង ប ្ រ 1961 វ ិ ធ ី ស ា ស ្ វ ី ៍ ម ួ យ ក ្ ន ុ ង ច ំ ណ ោ ះ េ ស ា ស ស ្ វ ី ស ា ស ្ វ ី ទ ូ រ ទ ៅ ដ ែ ល គ េ ព ើ រ ើ ច ្ រ ើ ន ប ំ ផ ុ ត ដ ើ ម ្ ប ី ប ង ្ ហ ា ញ ព ី ស ា រ ៈ ស ំ ខ ា ន ់ ន ៃ ស ង ្ គ ុ ម ភ ា រ វ ួ ប ន ិ 1901 ក ៏ ប ោ ះ ប ើ ច ្ ច ី អ ៊ ី អ ា រ ្ ត អ ៊ ី អ ា រ ម ា ន ក ា រ ក ំ ណ ត ់ ម ី ខ ្ ្ ល ា ន ់ ឬ ល ៅ ល ើ ប ្ រ ឡ ប ់ ល ោ ក វ ិ យ ស ា ស ន ៍ គ ្ រ ព ិ ត ម ែ ន ប ្ ត ន ្ ត ែ អ ៊ ី អ ា រ ្ ត ប ា ន ជ ា ម ិ យ � 1787 ក ា រ ស ូ ស ៊ ី ប ្ ល ុ ក វ ិ ប ស ា ហ ្ គ គ ឺ ស ា ព គ ឺ ជ ា ឧ ប ក រ ណ ៍ ដ ោ យ ច ម ្ រ ុ ញ ក េ រ ស ា រ ា ហ ្ គ ា រ ន ិ ង ល ើ ក ត ុ ក ច ិ ត ្ ត ស ន ៍ ស ុ ស ្ ស ន ឱ ្ យ ព ុ ង រ ី ស ក ្ រ ា ស ់ ក ា រ ស ុ គ ្ ស ា 1719 អ ា ក ា ស ធ ា ត ់ ម ិ ន ល ្ អ គ ឺ ជ ា ល ក ្ ខ ា ន ទ ូ ទ ៅ ស ម រ ប ា ត ់ ត ្ ព ូ ត អ ា ក ា ស ធ ា ត ុ ដ ៏ គ ្ រ ួ ស ន ឹ ត ដ ែ រ ឯ ប ា ន ប ណ ្ ត ើ ល ឱ ្ យ ខ ុ ជ ខ ា ត ិ ក ា រ រ ំ ខ ា ន ់ ធ ង ន ធ ង រ ដ ៏ ស ម គ � 1679 ក ្ រ ុ ស ្ គ ន ៅ េ រ អ ឺ រ ូ ស ្ វ ី ដ ិ ស ប ា ន ល ុ ប ច ោ ល ក ា រ ប ្ រ គ ុ ម ត ន ្ រ ឹ ស ័ រ ី ដ ែ ល ន ៅ ស េ ស ស ល ត ា ម ត ា ន ប ន ្ ម ា ន រ ប ស ់ ខ ្ ល ួ ន ប ្ ន ុ ង ដ ំ ណ ើ រ គ ំ ស ា រ ប ស ្ រ គ ុ ម 1860 អ ស ្ ស គ ្ គ ក ្ រ ិ យ ា ល ិ រ រ ប ស ់ អ ព ិ ប ា ស ់ ម ា ន ន ិ យ ា យ ថ ា ព ្ រ ប ួ ន អ ្ ន ក ន ោ ះ ច ំ ណ ោ ម អ ្ ន ក រ ុ ង រ ប ួ ស គ ឺ ជ ា ម ន ្ រ រ ី ប ួ ន ស ្ ក ី ស ស ៍ 1847 ល ោ ក ត ្ រ ូ វ ប ា ន ស ្ វ ា គ ំ ដ ោ យ ឧ ្ ប ា ន ន ិ យ រ ា ជ ប ក រ ី ស ង ្ ហ រ ប ្ រ ី ល ោ ក វ ង ្ គ ហ ្ គ ា ន ស េ ង w o n g g a n t i n g s ន ិ ង ប ា ន ព ី ភ ា ស ា រ អ ង ្ ស ី ព ា ញ ហ ា ប ៉ ា ហ ា ព េ ន ិ ជ ិ យ ច ក ម ្ រ ម ន ិ 1681 វ ី ន ្ ស ម ្ ន ះ ត ែ ន ៍ ម ួ យ រ ណ ៍ ន ូ វ ត ី ក ា ត ់ ព ី ស ោ ស ន ន ិ ង ព ី ស ោ ស ន គ ឺ ជ ា ត េ ស ្ ត ី រ ម ួ យ ដ ែ ល ត ្ រ ូ វ ប ា ន ប ្ រ ើ រ ដ ប ្ ប ី ល ុ ប ប ្ ប ា ត ់ ស ម ី ត ិ ក ា ស ម ិ ម ួ យ ដ � 1804 វ ិ ជ ា រ ស ្ ថ ា ន យ ដ ទ ្ ឋ ន ៍ ន ិ ង ព ្ យ ជ ា ធ វ ើ ប ្ ត ី ហ ៃ ទ ី ស ហ ្ គ ន ៍ ត ើ ហ ែ ដ គ ្ រ ា ន ់ ដ ូ ច ហ ្ ស េ ស ហ ្ វ ឺ ច ិ ត ្ ស ី ស ្ ត ី ហ ្ ស ី ហ ្ គ ន ដ េ ដ ច ម ក រ ូ វ ស ៍ ប ា ន យ ង ់ ទ 1907 ក ្ ន ា ណ ៍ ប ន ្ ទ ា ដ ែ ល ព ី ក ា រ ផ ្ ទ ុ ះ ស ង ក ្ រ ា ម ជ ា ប ់ ព ស ់ ព ស ្ ត ុ រ ព ័ ង ្ គ ្ រ ា ស ់ ប ា ន គ ្ រ ូ វ ផ ្ ត ើ ម ោ យ ម ា ន ក ា រ រ ា ង ខ ្ ទ ប ់ ក ង ទ ា ត ់ ជ ើ ង ត ឹ ង អ ា ក ល ្ ល 1955 ក ា ច ្ រ ហ ៊ ុ រ គ ្ រ ឹ ន ភ ា ព គ ឺ ជ ា ជ ំ ង ើ រ ម ្ យ ៉ ា ង ដ ែ ល ប ៉ ះ ព ា ល ់ ល ើ ប ្ រ ព ័ ន ្ ធ ស ស ី ស ្ ហ ៃ ប ្ រ ស ា ដ ត ែ ប ង ្ ក ើ ដ ដ ោ យ ខ ួ រ ិ ប ្ ប ា ល ខ ួ ច អ ឹ ង ខ ្ ន ង ន ឹ ង ស ា � 1748 ម ី ន ្ យ ូ រ ប ន ្ ម ា ន ក ្ រ ុ ប អ ្ រ ុ ស អ ា ច ជ ួ យ ស ង ្ គ រ ្ រ ្ ស ព ន ្ ល ា ត ឱ ក ី ភ ី ប ា ន ព ន ្ ល ា ត ផ ្ ល ើ ង ច ោ ់ ន ា ម ៉ ង ង ដ ែ ល ម ួ យ ដ ា ស ៍ 3 5 ន ា ទ ា យ យ ក ៍ 1917 ផ ្ ទ ា រ ង ា យ ក ក ្ រ ង ្ រ ង ់ ត ួ ត ធ ស ំ ធ ិ ញ ជ ា ច ្ រ ើ ន ទ ៅ ប ា ន ម ្ ល ា ំ ង ន ៅ ទ ី ក ន ្ ល ែ ង ផ ្ ស េ ង ៗ គ ន ា រ ជ ា ច ្ រ ើ ន ន ៅ ក ្ ន ង ទ ី ក ្ រ ុ ង រ ង ់ ដ ើ ម ្ ប ី ន ៅ ព ុ ជ ា ជ ន � 1941 ថ ្ ត ី ប ្ រ ព ន ្ ត ទ ា ង ន េ ះ ប ្ រ ហ ា វ ជ ា ស ម ្ រ ិ ច ធ ្ វ ើ ផ ែ ន ន ក ្ គ ា រ ជ ្ រ ើ ស រ ើ ស គ ន ោ រ ន ៍ យ ក ម ក ច ិ ញ ្ ញ ុ ំ 1832 ខ ី ឡ ា ប ព េ ញ ន ិ យ ម រ ួ ម ម ា ន ប ា ល ់ ទ ា ដ ្ ឋ ប ា ល ់ ប ក ប ា រ ្ ត ប ា ល ់ ទ ា ស ្ ត រ ប ា ល ់ ទ ា ស ្ ល ើ ទ ឹ ក ខ ី ឡ ា ប រ គ ប ់ ដ ើ យ គ ី ឡ ា ប ា ល ់ អ ា ប ់ ជ ិ ះ គ ង ់ វ ា ហ ្ គ ូ ន ប ា ល � 1969 គ េ ស ប ា ន ល ើ ក ឡ ើ ង ដ ោ ះ ថ ា ទ ី ក ន ្ ល ៃ ដ ែ រ ម ា ន ប ្ រ ស ិ ស ្ ត ិ ភ ា ព ប ំ ផ ុ ត ស ម រ ៉ ា គ រ ក ែ ន ដ ា ត ត ់ រ ូ ប ស ំ ខ ា ន ់ គ ឺ ន ៅ ខ ្ ស ា ព ្ យ ប ្ រ ស ព ៍ គ ្ ន ា ដ ែ ល ខ ា ន ់ ច � 1978 ស ម ្ រ ា ប ក ្ រ ុ ង ស ្ ប រ ា ង ប ូ ក ស ឹ ង ស ា ម រ ា ប ូ ប ស ា ហ ា ប ់ ក ្ រ ុ ប ស ី ព ស ្ រ ី រ ប ួ ក វ ា ប ា ន ប ញ ្ ច ប ់ ក ា រ ប ្ រ ក ួ ត ដ ោ យ ច ័ គ ្ គ ប ្ រ ា ន ់ 5 ប ្ រ ក ួ ត 2003 ដ ើ ម ្ ប ី ទ ទ ួ ល ប ា ន ន ៅ ត ិ ស ភ ា ព ស អ ប ម ្ ភ ិ ន ន ៃ ទ ី ក ្ រ ុ ង ហ ុ ង ក ុ ង គ ុ ង ស ួ ម ច ា ក ់ ច េ ញ ព ី គ ោ ះ ហ ោ ះ ហ ើ រ ស ម ្ ដ ៅ ត ឹ ង ក ា ន ់ ព ន ័ យ ផ ្ ន ែ ក ត ួ ន ម ុ ខ ន ៍ ន ៃ ម រ ប 1938 ម ុ ន ទ ី រ ព េ ល ប ា ន អ ន ុ វ ត ្ វ ត ៍ ត ា ម ្ ព ិ ធ ី ស ា រ គ ្ រ ុ ប ់ គ ្ រ ង ់ ក ា រ ច ម ្ ល ង រ ក ដ ោ យ រ ួ ន ម ា ន ក ា រ ដ ា ក ់ អ ្ ន ក ជ ំ ង ឺ អ ន ៍ ន ៅ ដ ា ច ់ ព ី គ ្ ន ា ដ ើ ម ្ ប ី ក ា រ គ 1985 វ ី ច ប ត ្ ក ត ែ ត ង ្ ស ្ រ ៀ ន ប ៉ ុ ន ្ ត ី ជ ា ធ ល ហ ្ ហ ្ ដ ា ន ់ ម ិ ន ព ា ក ្ ខ ព ្ វ ន ៍ ន ិ ង ក ា រ ជ ិ ះ ស ្ គ ា ង រ ា ម ស ើ រ ន ៅ ល ើ ភ ្ ន ុ ន ្ គ ួ រ ខ ្ ព ស ន ៍ ឬ ឡ ោ ះ ប ្ ន ន ំ ដ � 1978 ស ម ្ រ ា ប ់ ក ្ រ ុ ម ស ៍ ស ្ ព ី ង ប ុ គ ស ស វ ា ប ា ន ប ញ ្ ច ប ់ ក ា រ ប ្ រ ក ួ ត ដ ោ យ ច ា ញ ់ ប ្ រ ក ួ ត ប ្ រ ក ួ ត 1986 ម ុ ធ ត ្ វ ត ្ ន ា ន ៅ គ ្ រ ុ ម ដ ែ ល យ ើ ន ោ ះ ប ា ន ់ ព ី ល ធ រ ា ក ដ ្ ឋ ល ា ក ស ុ ន ន ិ ង ល ា ហ ្ គ ា ស ្ ត ូ ម ៉ ា ក ្ ស ូ l a c a s t i l l o 1 8 8 9 ទ ំ ព ្ ល ស ៍ 1 0 9 ក ៏ ជ ា ស ្ ម ៉ ា ត ្ ត ស ៀ ន ដ ៏ ម ួ យ គ ត ់ ន � 1998 ព ួ ក គ េ ម ា ន ជ ើ ង ដ ែ ល ម ា ន ធ រ ក ា រ ណ ឹ ង ន ឹ ង ប ញ ្ ញ ា ំ ព ព ួ ក វ ា ក ្ រ ប ូ ង ហ ើ យ ព ួ ក វ ា ដ ើ រ ដ ោ យ ជ ើ ង គ ្ រ ុ យ ត ា ំ ង ព ី រ ប ើ ព ព ួ ក វ ា ដ ោ យ ជ ា ស ិ ដ ដ ោ យ ន ា ស ន ៍ ថ ្ ស ស រ ធ � 1987 ក ា រ ប ុ ក រ រ ស ន ្ ល រ ្ ល ា ក ់ ន េ ះ ក ា រ ឡ ើ ង ន រ ត ្ រ ី ស ្ ព ុ ស ន ៅ ត ុ ំ ប ា ន ភ ្ ន ុ ំ ហ ើ យ ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ជ ា ដ ៏ ថ ា ជ ា រ ដ ិ ត ផ ល ន ៃ ព ា រ ណ ី ប ា ច ់ ទ ម ្ ល ះ ដ ្ ល ា ក ់ រ ប 1767 ន េ ះ ដ ល ្ ត ន ៅ ន ឹ ង អ ា គ ្ គ ា ស ន ៍ អ ា ឡ រ អ រ ដ ៀ ត ប ែ ប ី ម ើ រ ព ន ្ ល ឺ អ ឺ រ ូ វ វ ា អ ូ រ រ ុ ស ប ូ រ ហ ី អ ា ឡ ី ស ខ ណ ៈ ក ្ រ ែ ម េ ក ន ិ ង ល ្ ង ឹ ត ត ិ ច រ ី ច រ ច រ រ ើ ន អ ា ស ្ ត ័ � 1784 ហ ្ រ ី ន ឡ ា ន ់ ហ ្ រ ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ប ៉ ុ ស ្ ស រ ា ន ន ៅ ដ ោ យ រ ព េ ល រ ប ោ ះ ន ៅ ក ្ ន ុ ន ោ ក ស ា ច រ ិ ង រ ា ង រ រ ប ស ់ ន ា ស ូ ស ព ុ ក ្ គ គ េ ន ់ ា យ ា ច ថ ា អ ៊ ើ រ ហ ី ក ដ ើ រ រ រ ដ ូ វ ត � 1771 ជ ូ រ យ ុ យ អ ង ្ ច ា ន ់ ថ ា វ ា ត ូ ត ុ ប ី ជ ា ន ន ្ រ ី ន ៅ ល ើ ឆ ហ ា គ ធ ុ ំ អ ា ច ន ឹ ង ត ្ ត ប ់ ដ ោ យ អ ា ច ម ា ន ផ ្ ន ែ ក ព ិ ធ ី ប ុ ណ ្ ស េ ង ទ ៀ ត ដ ែ ល ន ឹ ង ប ន ្ ត ល ៀ ន ន ្ រ ី រ ហ ូ ត ដ � 1816 ដ ូ វ ូ ដ ែ ល ប ា ន រ ា ប ញ ៀ ប គ ា រ ន ឹ ង ម ា ន គ ុ ន ជ ញ ំ ត ុ ង ៗ ព ី រ ន ា ក ់ ម ិ ន ប ា ន ធ ្ វ ើ ឱ ្ យ ម ៀ ល ល ៃ ម ា ន ក ា រ ច ា ប ់ រ ង ់ ម ្ រ ី ង ់ ៗ ន ោ ះ ទ េ ស ន ោ ះ ត ្ រ ួ ស ជ ា ង ់ ព ស ្ 1905 រ ដ ្ ឋ ធ ន េ ះ រ ប ស ់ m o d o v a ម ូ ដ ូ វ ៉ ា ព ្ យ ង ជ ា ស ូ ន គ ឺ ជ ី ស ្ ហ ូ ន ស ន ោ ះ ភ ា ស ា រ ក ្ ន ុ ង ស ្ រ ុ ក គ ឺ ភ ា ស ា រ រ ូ ម ា ន េ ះ ប ៉ ុ ន ្ ត ែ ភ ា ស ា រ រ ុ ស ្ ស ៊ ី ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ប � 1783 ព ិ ត ត ្ ព ូ ត អ ា ក ា ស ធ ា ត ុ អ ា គ ្ រ ា ក ់ ខ ្ ល ា ំ ង ត ា ម រ ំ ប ន ់ ន ិ ង ត ា ម រ ដ ូ វ ក ា រ រ ួ ម ម ា ន ព ្ យ ុ ះ ទ ្ រ ក ្ រ ព ្ យ ុ ះ ព ្ រ ិ ល ព ្ យ ុ ះ ដ ុ ំ ត ុ ក ក ន ិ ង ព ្ យ ុ ះ ធ ុ � 1873 ត ្ រ ូ វ រ ឹ ង រ ង ្ ស ម ្ រ ា ប ់ ច ្ ព ស ់ ម ន ន ុ ស ដ ែ ល ប ្ រ ើ ល យ ើ ង ក ន ៅ ត ែ ល អ ្ ន ក ន ិ ង ម ិ ន ត ្ រ ូ វ ភ ី ខ ្ ន ា ច ន ិ ន រ ក ្ ស ា ច ិ ្ ហ ុ រ រ ប ស ់ អ ្ ន ក ទ � ្ ន រ ទ េ ស ប ្ ប ល � 1797 ន ុ ស ្ ស ន ុ ស ្ ស រ ខ ្ ន ា ច ូ រ រ ួ ម ន ោ ះ ន ុ ង ស ង ្ គ ុ ម ន ិ ង ប ្ រ ើ ប ្ រ ា ស ប ្ រ ព ័ ន ្ ធ ដ ខ ្ ញ ជ ូ ន ស ឹ ង ត ែ រ រ គ ្ ន ា រ អ ូ រ ដ ្ ញ អ ឧ ប ្ រ ព ី ប ្ រ ព ា ន ់ ទ ័ រ ជ ូ ន 1823 ល ុ ំ ហ ូ រ ច រ ា ច ង គ ឺ ជ ា ក ា រ ស ិ ក ស ា រ ណ ៍ រ ្ វ ល ៅ ច ល ់ ណ ា ស ន រ ប ស ់ អ ្ ន ក ប ា ក ្ រ ន ៍ ន ិ ង យ ា ន យ ន ្ ត យ ា ត ឺ ល ក ្ ខ ណ ៈ អ ុ ក គ ន ់ ន ៍ ម ្ ល ា ន ់ អ ្ ន ក រ វ ា ជ ន ុ ញ ព ី រ ន 1889 វ ា ប ា ន ន ា ំ ម ក ន ៅ រ ដ ្ ឋ ព ្ ល ើ ង ឡ ា ន ន ិ ង ម ិ យ ឈ ោ រ ប ៃ ធ ា វ ើ ដ ំ ណ ើ រ ជ ា ច ្ រ ើ ន ទ ៀ ត 1866 ត ំ ប ូ ល អ ្ ន ក ជ ិ ស ភ ា គ ច ្ រ ើ ស ព ា ស ្ ប ស ្ ប ា រ ជ ើ ង ក រ វ ិ ង ម ា ន ក ែ ង ន ិ ង រ ល ោ ក រ ា ង ត ូ ច ន ិ ង ម ា ន ត ្ រ ន ា ប ់ 1821 ភ ា ព ទ ្ ញ ត ន ់ ទ ង គ ស ្ ន ា រ ្ វ ា ន ៅ រ ូ ប ស ា ស ា ស ្ ត ខ ួ រ ខ ្ ប ា ល ន ិ ង អ ា ក ា ប ់ គ េ រ ិ ញ ្ ញ ា ច ូ ច ន ោ ះ ក ា រ ស ្ រ ើ ជ រ ា ល ់ រ ប ស ់ អ ្ ន ក វ ិ ទ ្ ច ា ស ្ ត ា ស ា ស ្ ត ី ន ៍ 1740 ក ា រ ត ា ង ្ គ ប ង ្ ហ ា ញ ស ំ រ ន ិ ង ន ិ ង ព ន ្ ល ឺ ន ៅ ប ្ រ ា ស ា ព ី រ ា ម ី ត គ ឺ ជ ា រ ឿ ង ម ួ យ យ ៏ ដ ៏ គ ួ ដ ឱ ្ យ ច ោ ះ អ ា រ ្ ត ិ រ ្ ត ខ ្ ល ា ង ជ ា ង គ េ វ ប ំ ផ ុ ត ន ៅ ក ្ ន ុ ង ដ ំ ប ត 1905 រ ដ ្ ឋ ដ ធ ា ន ន ី រ ប ស ់ ម ៉ ូ ន ន ូ វ ា ប ស ់ ម ើ ម ណ ៍ ម ៉ ូ ដ ូ វ ន ូ វ ៉ ា គ ឺ ជ ិ ះ ស ្ ន ូ ប ព ា យ ស ា ស ន ោ ះ ដ ង ់ ស ្ រ ុ ក ្ រ គ ឺ ព ា ន ់ រ ូ ន ្ ត ន ី ប ៉ ុ ន ្ ត ែ ព ិ ស ា រ រ ុ ស ្ ស ី � 1936 ភ ា រ ី ព ា ន ប ញ ្ ជ ជ ា ក ់ ថ ា គ ា ត ់ ន ឹ ង ត ្ រ រ ឡ ប ់ ទ ៅ រ ដ ៏ ត ិ ច ស ា ស ន ្ ស វ ី ន ៍ ដ ើ ម ្ ប ី វ ា ត ម ្ ល ៃ ល ទ ្ ធ ផ ល ន ៃ ក ា រ ប ្ រ ជ ុ ំ ន ៅ រ ា ជ ស ្ រ ី ន េ ះ ត ា យ ត ោ ះ ម ិ ង ប ្ រ គ ួ ត ្ ត ប ្ រ ច េ ញ ន ៅ ស ា ល ា ប ដ ្ ឋ ធ ម ្ ភ ស ិ ក ្ ស ា ក ា រ ូ ល ហ ឺ ណ ា ស ន ា ខ ា ង ត ្ ប ូ ង ន ៅ ថ ្ ង ៃ ទ ី 2 1 ខ ែ ម ក ្ រ ា ន ់ 1904 ទ ុ ះ ជ ា យ ៉ ា ង ណ ា ក ៏ ែ រ ោ ះ ដ ោ យ ព រ រ ុ ស ្ ត ែ ប ណ ្ ត ែ ង ត ប ្ ន ា ស ្ ត ិ ទ ំ ណ ូ ន ន ោ ះ ម ា ន ភ ា ព យ ី ដ ្ ជ ា យ ោ ដ ត ្ រ ធ ្ វ ើ ឱ ្ យ រ ច ន ច ្ ន រ ប ដ ន ៅ ភ ា គ ខ ា ង ល ិ ច អ ា ច ដ ើ 1814 អ ី រ យ ង អ ៊ ី ត ្ រ ូ ស ៊ ស ែ ន អ ឺ ត ្ រ ូ ស ោ ង ដ ែ ល អ េ ឡ ិ ច ត ្ រ រ ង ់ រ ប ស ់ វ ា ត ្ រ ូ វ ប ា ន ផ ្ ត ែ ច ច េ ញ ព ី ព ួ ក វ ា ដ ោ យ ស ា រ ត ែ អ ត ោ ម អ ី ត ្ រ ូ ស ៊ ស ែ ន ម ា ន ប ្ រ ូ ស 1810 អ ភ ិ ប ា រ រ ដ ្ ឋ គ ល រ ណ ៍ គ ឺ ញ ្ ញ ា រ ល ោ ក អ ា ណ ូ វ ស ្ វ វ ា ច ស ៊ ែ ន ហ ្ គ ា ស ្ ដ ី ហ ្ គ ា ប ា ន ច ុ ះ ហ ្ វ ិ ត ល េ ខ ្ វ ា រ ៉ ា ល ា ច ្ ប ា ប ់ ដ ែ ល ប ហ ា រ ប ្ រ ើ ប ក ា រ ល ុ ក ឬ ជ ួ រ 1959 ប ន ្ ត រ អ ន ុ វ ត ្ ត ឱ ្ យ ត ា ម ដ ប ំ ប ូ រ ម ា ន ព ា ន ឯ ញ ្ ញ ា ធ ត ូ រ គ ុ រ ប ត ា ម ន ី ម ិ ត ្ យ ស ញ ្ ញ ា ត ្ ន ា ខ ា ង អ ស ់ ន ិ ប ្ រ ើ ស ំ ខ ា ន ់ ល ើ ក ា រ ប ្ រ ម ា រ ន អ ្ ន ុ ស វ ត ្ ថ ិ ភ 1952 អ ្ ន ក ដ ែ ល ប ើ ក ប រ ណ ូ ន ន ៅ ទ ី ខ ្ ព ស ឬ ឆ ្ ល ង ់ ក ើ ត ល ៅ ផ ្ ន ំ គ ួ ត វ ិ ច រ ណ ា ល ើ ឍ ល ្ ត ភ ា ព ន ៃ ព រ ធ ល ៈ ទ ឹ ក ក រ ា ស ់ ស ុ ខ រ ា ំ ង ស ន ោ ះ ឬ ស ី រ ី ត ន ្ ស ន ្ ន ភ ា ត ត ្ រ � 1910 ប ្ រ ជ ា ច ន ្ ដ ក ្ រ ុ ង ប ៉ ា រ ី ស ន ម ា ន ក េ រ ឈ ្ ម ោ ះ ថ ា ជ ា ន ប ្ ន ុ ស ្ ស អ ា ត ្ ម ា ន អ ួ ត អ ា ង ន ឹ ង ក ្ រ អ ឺ ត ឡ ុ ក ប ្ រ ណ ូ ម ិ ។ 1892 ក ន ្ ល ែ ង ន េ ះ ហ ើ យ ដ ែ រ ក ន ា ន ិ ក ម ្ រ ុ ប អ ង ់ អ ង ់ ប ្ ល េ ស ប ា ន ច ុ ង ក ធ ្ វ ើ គ ា រ ប ស ់ ខ ្ ល ួ ន ដ ូ ច ន េ ះ ហ ើ យ ប ្ រ ស ិ ន ប ា ន អ ្ ន ក ក ំ ព ុ ង ស ្ វ ័ រ រ ផ ស ន ៍ ត ា ង អ ំ ព 1934 ជ ា ថ ៌ ម ត ា អ ន ៈ ដ ិ ស ត ែ ស ្ ត ិ ស ្ ត ា ព ន ិ ស ម ្ ល េ ង រ ប ់ ភ ្ ជ ា ត ែ ស ច រ ណ ន ៍ ន ិ ង អ ា ជ ី ប ក រ ណ ៍ រ ើ ស ា រ អ ំ ព ី ស ្ ប ល េ ខ ន ៍ ន ឹ ង ប ៉ ើ ត ្ រ ី ដ ូ ញ ដ ូ ច ជ ា រ ឿ ន ក ្ ន ុ � 1691 ន ៅ ល ើ ផ ្ ល ូ វ ម ួ យ ច ំ ន ួ ន ក ្ រ ុ ប ហ ុ ន ធ ំ ៗ ស ំ ម ា ន យ ញ ុ ញ ហ ោ ះ ត ា ថ ល ់ ខ ្ ល ួ ន ប ៉ ុ ន ្ ត ែ ស ម ្ រ ា ប ់ ផ ្ ល ូ វ ផ ្ ស េ ង ទ ៀ ត ន ិ ង ក ្ រ ុ ប ហ ុ ន ត ូ ច ៗ ព ួ ក គ េ ម ា ន ប 1919 ទ ី ក ្ រ ុ ង ន េ ះ ក ៏ ជ ា ម ូ ល ថ ា ន ដ ើ ម ្ ប ី ឡ ើ ង ភ ្ ន ុ ង ភ ្ ល ើ ង ន ិ រ ន ា រ ៉ ា ហ ្ គ ា ន គ ោ រ រ រ ូ ម ជ ា ម ួ យ ន ឹ ង ក ា ត ត ា ម ៉ ា ន ់ ធ ា ន យ ៍ ក ូ រ ដ ី ឡ ា ដ ែ ល ម ា ន ត ម ្ ល ៃ ថ ោ ប � 1680 អ ត ្ ត ព ោ ះ ព ើ ល ិ ស ្ ត ី ដ ែ ល ម ា ន រ ា ង ម ា ំ ទ ោ ះ ត ា ំ ខ ្ ល ា ំ ង គ ឺ រ ្ វ ូ វ ជ ា ស ិ ត ខ ្ ន ា ដ ែ ល ដ ែ ល អ ា ច ឡ ើ ង ភ ្ ន ន ំ ទ ោ ះ ប ៊ ិ ប ី ជ ា ម ិ ន ត ្ យ ូ វ ប ា ន ល ្ អ ា ហ ្ ហ ី 1974 ស ្ រ ុ ប គ ្ ន ា ន ោ ះ ម ន ុ ស ្ ស ប ្ រ ុ ស ត ្ រ ូ វ ប ា ន ត ម ្ រ ូ វ ឲ ្ យ ស ្ ល ា ក ់ ខ ា ល ់ គ ្ រ ប ច ិ ត ្ ត ល ើ ច ំ គ ុ ង 1693 ប ន ្ ត ែ ប ន ្ ទ ា ប ់ ព ី ច ា ញ ្ ញ ទ ៅ ល ើ ក ា រ វ ា យ វ ិ ខ ិ ន រ ប ស ់ អ ា យ រ ា ន គ ្ រ ុ ប ម ន ា រ ធ ្ វ ើ ប ា ន ត ា យ ក ្ ស ែ ប ្ រ ។ ់ ១ ុ ប ន ៍ ល ើ ក ្ ន ា ស ់ ដ ែ ល ប ា ន អ ា ត ្ ប ង ់ ព � 1944 ព េ ល ោ ះ ខ ្ រ ា ល ់ ជ ន ៅ ស ម ុ ន ស ម ុ រ ន ៍ ទ ា ំ ង អ ន ស ន េ ះ ម ា ន គ ្ រ ួ ស ា រ ទ ៅ ល េ ង ច ្ រ ើ ង ក រ គ ន ់ ដ ែ ល គ ែ ន ហ ា ញ ជ ា ច ្ រ ើ ន ៊ ម ្ រ ា ប ់ ជ ួ រ គ ្ ន ា ន ន ៅ ក ។ ា រ ម រ ឆ ្ ន 1874 ម ន ្ ន ុ ស ្ ស ម ួ យ ច ំ ន ួ ន គ ិ ត ថ ា ក ន ្ ដ ា រ ្ ត ត ្ រ ូ វ ប ៉ ុ ន ្ ត ែ ម ន ុ ស ្ ស ជ ា ច ្ រ ើ ន ជ ឿ ថ ា ក ន ្ ដ ា រ ម ិ ន ្ ត ិ ប ្ រ ូ វ ទ ៃ ទ ែ ន គ ា ដ ែ រ ក ្ រ ា ដ ្ ឋ ា វ ្ រ ព ព ្ វ ា ន 1998 ព ព ឞ � ្ គ ិ គ ម ា ន ជ ឺ ង ល ៅ ម ា ន ស ុ រ ហ ្ គ ា រ ្ រ ា ន ឹ ង ន ិ ង គ ្ រ ញ ា ំ ព ព គ វ ា ក ្ រ ា ប ់ ប ង ហ ើ យ ព ព គ វ ា ត ា រ ដ ោ យ ជ ឺ ង ក ្ រ ោ យ ទ ា ំ ង ព ី រ រ ប ស ់ ព ព គ វ ា ដ ូ ច ជ ា ស ត ្ វ ដ ា ញ 1928 ន ូ ល ឆ ្ ន ា រ 1 9 7 6 ស ា ំ ស ព ស ្ ស រ ួ យ ន ៃ ម ា ឃ ូ ផ ៀ ស ត ហ ូ រ ។ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ស ្ ដ ា រ ឡ ើ ង វ ិ ញ ហ ើ យ ក ា រ ស ្ ដ ា រ ឡ ើ ង វ ិ ញ ន ៅ ត ែ ប ន ្ ត រ ហ ូ ន ក ។ ក ដ ៏ ស ប ្ ន ោ ធ ន ៍ ធ ស រ ង ា � 1900 ព ា ំ ង ក ា រ ព ិ ត វ ា ម ិ ន ង ា យ ស ួ រ ទ េ ះ ក ្ ន ុ ន ក ា រ ស ្ វ ែ ន រ ក ត ា ថ ា ស ន ៍ ទ ោ ះ ប ី ជ ា ណ ែ ន ា ម ្ ម ណ ា ដ ឹ ង ថ ា វ ា ម ា ន ក ៏ ដ ោ យ ន ៅ ព េ ល ទ ឹ ក ខ ា ង ក ្ ន ុ ង ល ្ អ ា ង វ ា ន ឹ ត � 1995 រ ន ្ ត ស ី ន ៀ ត ព ិ ត ត ្ រ ូ វ ប ា ន ធ ្ វ ើ ឱ ្ យ ម ា ន ន ៅ ក ្ ន ុ ង ក ម ្ ា ព វ ិ ធ ី ក ុ ំ ព ្ យ ព ័ រ ហ ើ យ វ ា ស ្ រ រ ប ់ ប ា ន គ ា ន ត ម ្ រ ើ ន ស ម ្ រ ា ប ់ ស ុ ស ន ន រ ស ួ រ ត ្ រ ត ោ ះ ត 1996 ម ៉ ា ខ ា ង ូ ល ី រ រ ប ស ់ អ ស ្ រ ឡ ុ ល ី ប ា ន ប ញ ្ ច ប ់ ក ្ ន ុ ន ោ ង ប ត ្ ន ា ក ់ ទ ី ដ ប ៗ ម ួ យ ក ្ ន ុ ន ប ្ វ ញ ៀ រ ស ា ប រ ដ ្ រ ស ព ្ ប ជ ី ក ូ ប ព រ ជ ា ជ ន ជ ា ច ិ ច ឆ េ ក ល ោ ក អ ូ ន រ ្ ត 1994 ម ិ ន ច ា ំ ប ា ច ់ ន ិ យ ា រ អ ្ វ ី ច ្ រ ើ ន ទ េ ប ្ រ ស ិ ន ប ើ ន អ ្ ន ក ច េ ះ ព ា ស ា រ ដ ូ ម ័ គ ន វ ា ន ឹ ង ផ ្ ត ល ់ ព ា គ ង រ ា ង ស ្ រ ួ ល ស ម ្ រ ា ប ់ អ ្ ន � ន ក ក ្ ន ុ ង ក ា រ រ ៀ ន ព ា ស ា � 1842 ដ ោ យ ស ា រ ត ែ ស ្ ល ា ប ដ ា ន ន ូ ស ឺ ស ឺ គ ុ ន ម ិ ន ម ា ន ក ា រ ល ូ ត ល ោ ះ ល ្ អ ហ ើ យ ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ហ ា រ ថ ា ច ្ អ ឹ ង ក ្ ន ង ់ រ ៉ េ ជ ី ស ប ៉ ុ ន ្ ត ែ ម ា ន ល ក ្ ខ ណ ៈ ព ិ ស េ ស ផ ្ ស េ ង ធ 1942 យ ើ ង ធ ្ វ ើ ព ្ ទ ា ស ់ ព ី ដ ើ ម ិ ង ឃ ើ ញ ហ ោ យ ធ ្ វ ើ ស ំ ហ ្ គ ន ិ ញ ប ា ្ ប ា ក ់ ព ី រ ុ ក ជ ា ត ុ ឬ ដ ើ ម ិ ង ឃ ើ ញ ដ ែ រ អ ហ ហ ា ភ ា គ ន ន ៍ ដ ែ ល យ ង ប រ រ ភ ព គ ឺ ជ ា រ ុ ក ជ ា ត ុ ប ើ គ ្ គ ម � 2009 ភ ន ស ធ ា ន ស ុ ខ ជ ា ត ុ ដ ែ រ ង ា ស ្ រ ួ ស ស ្ រ ា ប ់ រ ប ់ ជ ា គ គ ី ន ិ ង ក ្ ល ា ជ ា ប ់ រ ភ ើ ព ប ្ រ រ ោ ត ខ ្ រ អ ា ន ដ ែ ល អ ា ច ស ្ រ ផ ែ ង រ ប ្ ប ា ន ក ្ ន ុ ន ំ ស ន ៍ ស ិ ត ្ រ ជ ា ត ិ ន � 1950 ន ៅ ភ ា គ ខ ខ ា ន ់ ជ ើ ង ដ ែ ល ង ា យ ន ឹ ង ទ ឹ ង ដ ត ់ ដ ា ំ គ គ ស ្ យ គ ឺ ជ ា ទ ី ក ្ រ ុ ង ដ ៏ គ ួ រ ឱ ្ យ ច ប ្ រ រ ា ំ ង ន ិ ង ម ា ន ភ ា ព រ ោ ម ែ ន ត ្ រ ិ ក ឆ ្ ម ោ ះ ថ ា ស ា ន ត ្ រ ា ដ ែ ល ត � 1704 ក ្ ន ុ ង ឆ ្ ន ា ំ 1 8 9 0 ត ំ ប ន ់ ន េ ះ ប ា ន ប ញ ្ ច ូ ល ទ ៅ ក ្ ន ុ ង ប ញ ្ ជ ី រ ត ំ ប ន ់ ព ិ ត ិ គ ស ភ ន ្ ធ ព ព ព ល ល ោ ក ដ ែ ល ក ំ ព ុ ង រ ហ ្ ស ុ ង គ ្ រ ួ ល ធ ្ ន ា ក ់ ដ ោ យ ស ា រ ត ែ ក ា រ � 1896 ក ង ្ គ ា រ ក ែ ស ា ស ា ំ ព ័ ន ្ ស ស ហ រ ដ ឺ ត អ ា ម េ រ ិ ក ន ិ ង ក ណ ្ ណ ក ម ្ ម ា ស ិ ក ា អ ុ ឡ ា ព ិ ច ន ិ ង ប ា រ ា ឡ ា ភ ិ ច ស ហ រ ដ ឺ ត អ ា ម ្ រ ិ ក គ ឺ ម ា ន ក ន ៍ ដ ើ រ គ ន ា រ ព ុ គ ា រ ច ា ន ់ ស ្ � 1749 វ ា ស រ ូ វ ប ោ ះ គ ត ់ ផ ្ រ រ ណ ៍ ភ រ ដ ុ រ ដ ្ ឋ ប ា រ ា ង ់ យ ី ឆ ា រ ប ្ រ ជ ា ជ ន ត ា ំ ង ន េ ះ គ ឺ ជ ា ជ ន ជ ា ត ន ៍ ប ា រ ា ង ់ ដ ែ ល អ ែ គ ប ា ន ធ ្ វ ើ ស ន ិ ញ ្ ច ា ស ្ ន ិ ភ ា ព ជ ា ហ ៍ ហ ្ 1862 ន េ ះ ច េ ន គ ឺ ជ ា ប ្ រ ព ័ ន ្ ធ ម ួ យ ដ ែ រ អ ៊ ែ ន អ ៊ ី អ ា អ ា ង ថ ា ន ឹ ង � អ ា ច អ យ ុ ន ហ ស ្ ដ ប ៍ ហ ោ ះ ហ ៅ ប ា ន ន ៅ រ ៀ ច ច ម ្ ង ា រ ជ ិ ត ន ិ ង ស ន ្ ស ំ ស ា ម ស ្ ច េ ច ព េ ល ជ ា ច ្ រ � 1788 ក ្ រ ុ ប ក ែ រ ស ម ្ ព ័ ន ្ ស ស ហ រ អ ា រ អ ា ម រ ិ ច ្ រ ដ ំ ត ្ រ ូ វ ច ំ ព ោ ះ ល ័ យ ខ ិ ត រ ប ស ់ គ ណ រ ណ ៍ ក ា រ ម ក ា រ អ ូ ឡ ា ព ិ ច ស ហ រ អ ា ម រ ិ ច ន ិ ង ត ិ ន ទ ួ ល យ ោ ក ន ៅ ទ ំ ន ើ រ ក ា រ អ � 1825 ព ្ រ ូ វ ស ន ្ ស ប ើ អ ្ ន ក ច ុ ង អ ោ យ ជ ោ គ ជ ុ យ ន ឹ ង ស ក ម ្ ម វ ិ ភ ា ព ន េ ះ អ ្ ន ក ន ឹ ង ត ្ រ ូ វ ច ា ប ់ ផ ្ ត ើ ម ធ ្ វ ើ ឱ ្ យ ប ា ន ក ា ន ់ ទ ៃ ឆ ា ប ប ់ ក ា ន ់ ត ែ ល ្ អ ដ ើ ម ្ ប ី ទ 1783 ប ា ល ់ ត ុ ភ ូ ត អ ា ក ា ស ធ ា រ ណ ៍ ដ ែ ល គ ្ រ ា ក ់ ខ ្ ល ា ំ ង ត ា ម ត ំ ប ន ់ ន ិ ង ត ា ម រ ដ ោ យ ក ា ល ស ្ រ ោ ះ ម ា ន ព ្ យ ូ ត ក ក ក ព ិ យ ុ ះ ព រ ឹ ល ព ្ យ ូ ត ដ ំ ទ ឹ ក ក ក ន ិ ង ព ្ យ ូ ត ធ រ 1794 អ ា រ យ ា ក ់ ធ ា រ គ ឺ ជ ី វ ែ ប ត ្ វ ា ដ ូ វ ក ឃ ្ ច ា រ ស ់ ដ ែ ល ប ា ន ច េ រ រ ា ច ់ រ ប ្ ល េ ខ ច ូ ល ម ន ន ុ ស ្ ន ប ួ រ គ ្ រ ូ វ ធ ុ ំ ដ ែ រ រ ស ់ ន ៅ ន ឹ ង ធ ្ វ ើ ក ា រ ស ហ អ ុ ស ប ត ្ ប ត ្ ត � 1948 ស ម ៃ ន ុ ង ក រ ស ា ម គ ោ ក គ ឺ ជ ា ស ម ័ យ ប ង ្ ហ ូ រ ជ ា ម ច ្ រ ើ ន ច ា ន ់ ច ុ ង គ េ ប ំ ផ ុ ត ន ៅ ក ្ ន ុ ន ៍ ប ្ រ វ ិ ត ្ ត ិ ស ា ស ន ្ ត វ ិ ន ប ុ រ ា ណ ដ ា រ ន ន ុ រ រ ណ ៍ ព ន ្ ន ន រ ា ប ់ ន ា 1931 ស េ វ ា ស ្ ស ះ ន េ ះ ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ប ្ រ ើ ជ ា ញ ឹ ក ញ ា ប ់ ត ា ំ ង រ យ ៈ ក ា រ ដ ឹ ក ស ញ ី ដ ូ ញ រ ូ វ ម ា ន ត ា ំ ង ស ុ ប ប ឹ ក ក ម ្ ល ា ម រ ិ ញ រ ា យ គ រ ដ ូ ល ជ ា ប េ ស ក ក ក ម ្ ម ណ ៍ ដ ែ ល ម 1847 ល ោ ក ត ្ រ ូ វ ប ា ន ស ្ វ ា ស គ ្ គ ន ៍ ដ ោ យ អ ប ្ ប រ ន េ រ រ ដ ្ ឋ រ ដ ្ រ ិ ស ្ ត ិ ស ង ្ ហ ប ្ រ ី ល ោ ក វ ូ ង ក ា ន ់ ស េ ញ ន ិ ង ប ា ន ព ិ ភ ា គ ស ា រ ព ី ប ញ ្ ហ ា ភ ្ ន ិ ច ក ម ្ ល ា ម ន ិ ង គ 1829 អ ស ្ ន ដ ឡ ស ្ ន ដ ំ ណ ើ រ ដ ែ ល ត ្ រ ូ វ ជ ា ប ់ ព ន ្ ន យ ៉ ា ង ខ ្ ល ា ំ ង ន ៅ ក ្ ន ុ ន ប ្ រ ប ្ រ ិ ទ េ ស ន ៍ ម ួ យ ជ ្ ន ន ៍ ព េ ល ខ ្ ន ោ ះ គ រ ា ស ់ ស ា ង ស ំ ប ា ន ប ្ រ ើ ស ប ្ រ ា ន ់ យ 1842 ដ ោ យ ស ា ស ា ស ត ្ ត ិ ស ្ ល ា ប ត ា ហ ្ ន ទ ស ៊ ើ រ ដ ែ ន ម ិ ន ម ា ន ក ា រ ល ូ ត ល ោ ះ ល ្ អ ស ់ ហ ើ យ ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ហ ៅ ដ ថ ា ជ ើ ង ខ ្ ន ង ់ ។ រ ៉ ុ គ ុ ស ប ៉ ុ ន ្ ត ែ ម ា ន ល ក ្ ខ ខ ណ ៈ ព � 1899 ល ោ ក ម ូ ហ ា ស ្ ស ន ម ូ ហ ា ម ៉ ា ដ ម ហ ា ម ា ដ ធ ល ា ប ់ ម ា ន ក ា រ ច ប ់ អ ា រ ា ំ ម ខ ្ ល ា ំ ង ត ្ ល ើ រ រ ឿ ង ក ្ រ ែ វ ព ី ជ ី វ ិ ត ល ើ ល ោ � s គ ី ន េ ះ គ ា ត ់ ធ ល ា ប ់ ទ ៅ រ ូ ប ភ ្ ន ុ ន ំ � 1924 ណ គ ្ គ ា ជ ិ ះ ស ្ គ ី ច ំ ន ួ ន ប ួ ន អ ្ ន ក ក ្ ន ុ ង គ ្ រ ុ ម ម ង ់ គ ុ យ ផ ្ ន ែ ក ន ា រ ី ប ា ន ប រ រ ា ជ ិ ះ ន ក ្ ន ុ ង ក ា រ ប ញ ្ ច ប ់ ក ា រ ជ ិ ះ ស ្ គ ា រ រ ប ស ់ ព ួ ក គ េ ហ ើ យ អ ្ ន ក � 1822 ព ្ រ ា ជ ោ ះ ស ូ ន ត ង ់ ន ៅ ប ្ រ ឹ ទ េ ស ម ា រ ុ ក ប ា ន ស ា ង ស ង ់ ឡ ើ ង វ ិ ញ ន ោ ះ ទ ី ក ្ រ ុ ង ដ ា រ ូ អ ៊ ី ប ា ត ្ រ ា ហ ើ យ ទ ី ក ្ រ ុ ង ន េ ះ ម ា ន ប ្ រ ស ិ ត ន ា ម ថ ា ក ា ស ា ស ា ផ ្ ល ា � 1957 ល ូ វ ប ្ ប ា ន ច ា ត ់ ទ ុ ប ព ី គ ច ុ ច ្ ច ា ំ រ ា ំ ន ៍ ន េ ះ ថ ា ជ ា ស ម ្ ត ី អ ុ ត ប ្ រ យ ោ ច ន ឹ ង ន ឹ ង ន ង ្ គ ង ក ្ ល ើ ព ា ក ់ ព ័ ន ្ ធ ន ិ ង រ ឿ ន ភ ា ប ា ហ ៍ 1758 ព ្ រ ជ ុ ំ ក ោ ស ស ្ ហ ឹ ត ន ៅ ច ំ ង ា រ 1 2 0 គ េ ឡ ូ ម ៉ ែ រ ខ ង ជ ើ ង ន ៃ ព ា ន ្ ន ន ី ឡ ា ស ្ ស ស ន ៍ ធ ំ ច ង ្ គ េ ន គ ឺ ក ោ ះ គ ី គ ូ ច គ ោ គ ច ែ ច ជ ា ម ួ យ ន ឹ ង ក ា រ ត ា ំ ង ទ ី ល ំ ណ ើ រ រ ប ស � 1717 ហ ន ្ ស ា ស ា រ ត ែ ស ហ ស ដ ា ន ៍ ដ ូ ច ្ ប ហ ្ គ ន ់ ខ ា ង ក ្ រ ា ន ់ ត ុ ខ ហ ្ គ ហ ូ រ ត ្ រ ឡ ប ់ ត ្ រ ូ វ ប ា ន រ ្ ល ស ន ៍ រ ន ៍ ន ៅ ផ ្ ន ែ ក ច ្ រ ូ វ ច ្ រ ូ វ វ ែ ល អ ា ច ប ា ន ក ា រ ច ្ � 1694 ក ុ ខ ណ ា ស ់ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ដ ា ក ់ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ម ណ ្ ដ ុ ល ថ ែ ត ុ អ ំ ដ ោ យ ហ េ ត ុ ផ ល ជ ា ច ្ រ ើ ន រ ួ ច ជ ា ហ េ ត ុ ផ ល ន ៃ ក ា រ ធ ្ វ ី ទ ប ្ រ ហ ែ ស ក ា រ រ ំ ឡ ូ ប ប ំ ព ា ន ន ិ ង ក ា រ ជ ម ្ 1946 គ ោ គ ា រ ន ៃ ក ា រ ល ុ ក ច ៉ ើ ង ម ា ន ភ ា ព ខ ុ ស គ ន ា ប ៉ ុ ន ្ ត ែ ន ៅ ច ុ គ ខ ខ ហ ែ ន ន ី ន ា យ ៍ ក ន ្ ល ា ង ់ វ ា ន េ ស ្ ស គ ោ គ ា រ ្ ត ល ់ ច េ ល ់ ច ក ្ រ ី ផ ្ ស េ ង ៗ ដ ូ ច ស ា រ ត ែ ក ា រ ឆ 1914 ក ា រ ស ា រ ា ជ ្ រ ា វ ន ៍ ភ ត វ ត ្ ស វ ិ ដ ្ ស ទ ី ម ក ផ ្ ហ ៃ អ ន ុ ត ហ ា ច ថ ា ម ា ន ប ្ រ ភ េ ក ន ី ប ច ្ ប ា វ រ អ ម ្ រ រ ប ដ ្ រ ណ ៍ ត ្ រ ឡ ូ វ ព ួ ច ជ ប ្ ន ន ័ ន ្ ស ី គ ឺ ប ែ ត ប ្ រ ា ក ់ � 1993 ព ្ ជ ុ ះ ដ ែ ល គ េ ដ ា ក ់ ឈ ្ ម ោ ះ ទ ី ដ ប ព ន ែ ល ព ្ យ ុ ះ អ ា ត ្ រ ឡ ង ់ ត ិ ច ព ្ ជ ុ ះ ត ្ រ ូ ព ិ ច ្ ច រ ូ រ ី ដ ស ៍ ប ា ន ល ិ ច រ ូ ប រ ា ង ឡ ើ ង ន ៅ ម ហ ា ស ម ុ ត អ ា ត ្ រ ឡ ង ់ ត ិ ច ន ៅ � 1816 ដ ូ វ វ ស ៍ ដ ែ ល ប ា ន រ ា ប ់ ក ា រ ន ឹ ង ម ា ន គ ោ ល ជ ំ ត ុ ង ព ី អ ្ ន ក ម ិ ន ប ា ន ធ ្ វ ើ ឱ ្ យ ម ី ល ើ រ ម ា ន ក ា រ ច ា ប ់ រ រ ំ អ ្ វ ី ន ោ ះ ទ េ ជ ូ ន ច ំ ព ោ ះ អ ្ ន ា ដ ែ ល ដ ែ ល ម ា ន ជ ី 1673 ក ន ុ ន ន ុ ង អ ំ ណ ុ ង ស ំ គ ្ រ ា ន ់ ប ា ដ វ វ ត ្ វ រ រ ដ ្ ឋ រ ដ ្ ច ច ំ ន ួ ន ដ ប ្ ប ី ប ា ន ប ង ្ ក ា រ ជ ា រ ដ ្ ឋ ធ � ម ិ ព ិ ប ា ល ក ណ ា រ ណ ា ស ់ ដ ែ ល ម ា ន ភ ា ព ខ ្ ស ោ រ ដ ែ ល ម ា ន ស ា ភ � 1664 ក រ ស ់ ម ្ ស ា រ ស ្ វ ុ ន ទ ា ំ ង ព ី រ ច ូ ល ក ្ ន ា ម ន ្ ទ ា ដ ោ យ វ ោ ះ ប ្ រ ើ ដ ៃ ស ើ រ ស ្ អ ា ស ិ ប ា ច ់ វ ា ច ូ ល ទ ៅ ក ្ ន ុ ង អ ំ ប ៉ ើ រ 1731 ន ៅ ប ្ រ ជ ុ ំ ក ា ស ់ ន ឹ ង ប ឹ ង អ ្ ន ក ម ិ ន ច ា ំ ប ា ច ់ ក ្ រ ា ន ់ ទ ុ ះ ល ំ ហ ើ យ ទ េ 1921 ម ៉ ុ ញ ៉ ា ង ព ្ ញ ូ ច ទ ៀ ត ថ ា ន ភ ា ព ត េ ត ្ យ គ ក ក ន ិ ង ព ្ រ ឹ ល ម ា ន ស ព ្ ហ ា ដ ធ ហ ្ គ ម ្ ន ា ន ន ៅ ដ ំ ប ណ ្ ត ើ ប រ ត េ ស យ ជ ា ច ្ រ ើ ន ហ ើ យ ច រ ា ច ច រ ណ ៍ ន ៅ ត ែ ប ន ្ ត ដ ោ យ ស ិ ន ត � 1891 ល ក ្ ស ា ស ៊ ី ង ធ ា ប ់ ប ា ន ប ង ្ ហ ា ញ ឆ ា ប ់ ប ្ ប ូ ប ា ច ន ់ ត ា ដ ែ រ ដ ា រ ា ជ ា ម ្ រ ា ជ ្ រ ា ង ល ោ ក រ ា ជ ូ ខ ណ ្ ដ ដ េ វ ា ល ់ ប ា ន អ ង ់ ប ំ ណ ើ រ ជ ា ម ួ យ ន ោ ក ៏ រ ត ់ 1908 ន ី ជ ី វ ិ ធ ី ដ ោ យ ស ម ្ ល ា ន ់ ម ួ យ ក ្ ន ុ ង ដ ឹ ង ព ី ភ ា ព ខ ុ គ រ គ ្ ន ៀ ន រ វ ា ង គ េ រ ិ យ ា ស ា ប ្ រ ន ិ ង ក ា ម ្ ម ប ត ់ ម ួ យ ច ំ ន ួ ន 1947 ម ុ ន ព េ ល ក ង ់ ទ ា ប ់ ដ ំ ដ ោ យ ដ ៏ ប ្ រ ្ ត េ ស ហ ើ យ ទ ី ម ិ ន ប ា ន ជ ួ ប ប ្ រ ទ េ ស ប ញ ្ ហ ា ទ ា ក ់ ត ូ ន ន ឹ ង ជ ំ ង ឺ ន េ ះ ទ េ ច ា ប ់ ត ា ំ ង ព ី គ េ ស វ ា ស វ ត ្ ស រ ឆ ្ ន ា ំ 1 8 0 0 ម ម ក ម ្ � 1724 គ េ ក ្ រ ឈ ្ ម ោ ដ ៏ ល ្ ប ី ល ្ ប ា ន ដ ោ យ ស ា ត ព ា ព ល ្ អ ប ្ រ ណ ិ ត រ ប ស ់ វ ា ប ា ន ច ា ប ់ ផ ្ ត ើ ម ន ៅ ប ្ រ ហ ែ ល ឆ ្ ន ា ំ 4 0 0 ម ុ ន គ ឺ ស ្ ត ុ រ ា ជ ្ ន ហ ើ យ ប ន ្ ទ រ រ ហ ោ ល ដ ៏ ឆ � 1749 វ ី ត ្ រ ូ វ ប ា ន ព ុ ប គ ្ រ ណ រ ង ដ ោ យ រ ដ ្ ឋ ប ា រ ា ន វ ិ ធ ហ ើ ព ្ រ ជ ា ជ ន ត ា ម ន េ ស ក ុ យ ជ ន ជ ី ត ្ ដ ប ា រ ា ន ់ ដ ែ ល ប ា ន ធ ្ វ ើ ន ន ្ ស ា ស ញ ្ ញ ា ស ន ៍ ភ ា ព ជ ា ប ់ ត ុ ប ុ ន ក រ ប ស េ 1705 ន ៅ ក ្ ង ៃ ទ ី 1 5 ខ ែ ស ី ហ ា រ ្ ស ន ា ំ ង ៗ 1 9 9 0 ក ្ រ ុ ម ស ម ្ ព ន ្ ត ម ុ ិ ត ប ា ន ឈ ្ ន ា ន ់ ព ា ន ឃ ើ ញ ខ ា ន ់ ដ ្ ប ូ ង ប ូ រ ត េ ស ប ា រ ា ំ ង ស ា រ ៍ ក ា រ ប ្ រ ិ ន ព ា ន ់ ន េ ះ ហ ៅ ថ ា ប � 1881 ក ា រ ច េ ះ រ ណ ៍ រ ូ ម ល ែ ក អ ង ្ គ ព ី ក ា រ ធ ្ វ ើ ដ ំ ណ ើ រ ទ ស ្ យ ន ា ក ់ ក ិ ច ្ ច ស ិ ខ ស ា រ ដ ោ យ ផ ្ ទ ា ល ់ ក ៏ ជ ា វ ិ ធ ី ដ រ ល ្ អ ង ់ ម ួ យ ដ ើ ម ្ ប ី ឆ ្ ល ួ ប ប ញ ្ ច ច ា ំ ង ព ិ គ ្ 1728 ត ឹ ខ ស ្ ប ី ស ្ ប ី ក រ ដ ូ វ ប ្ រ ឡ ុ ក ព ្ រ ះ ព ្ រ ួ ល ព ា ល ់ អ ា ស ្ រ ី ល ើ ថ ា ត ា ស ា រ ធ ី ដ គ ូ ន ម ី ន ោ ះ ជ ា អ ា ស ៊ ិ ត ឬ ប ា ស ់ អ ា ក ល ា ង ់ 1856 ត ់ ទ េ ស ប ា ង ្ រ ឡ ង ់ គ ឺ ជ ា ទ ិ ស ដ ោ យ វ ង ្ ច ុ ះ ត ុ ក ដ ូ វ ទ ូ ក ក ម ្ ស ា ន ្ ត ដ ៏ អ ស ្ ច ច ា រ ម ួ យ ទ ឹ ក ដ ី ន ៃ ប ី ន រ ប ស ់ 1 0 0 0 គ ត ុ ន ្ ត ម ៀ ន ា ន ក ័ រ រ ដ ្ ឋ ព ា ន ់ ផ ង ដ ែ រ ត � 1747 គ ្ រ ុ ប អ ា ក ន ្ ត ឱ ្ យ ច ម ្ ប ា ប ់ ក ៏ ប ង ្ ហ ា រ ន េ ក ក ា រ គ ោ រ រ ួ ប ទ ្ ដ ា ំ ន ោ ះ ន ៀ ង ន ូ ស ា ត ុ ផ ង ដ ែ រ 1705 ន ៅ ធ ង ៃ ទ ី 5 5 ខ ែ ស ី ហ ា ស ី ហ ា រ ណ ា ំ 1 9 4 0 ក ្ រ ុ ម ស ម ្ ព ័ ដ ្ ឋ ត ិ ម ុ ុ ទ ្ ធ ជ ា ព ា ន គ ា ច ់ ខ ា គ ខ ា ង ់ ត ្ ប ូ ង ប ្ រ ទ េ ស ប ា រ ា ង ់ ក ា រ ឆ ្ ល ៀ ន ព ា ន ន េ ះ ហ ៅ ថ ា ព ្ រ ត ្ ត 1843 ស ា ស ស ុ រ ឆ ា ស ់ អ ្ ន ក ផ ្ ស ្ រ ី ព ា ម េ ឡ ា ហ ្ វ ើ ហ ហ ហ ្ គ ឺ ស ូ ន ន ៃ ស ក ៏ វ ិ យ ា ល ០ យ ដ ូ ន ដ ា ប ់ គ ្ គ ស ក ស ា រ ្ យ ដ ៀ ព ា ហ ៍ ដ ូ ច ជ ា ក ំ ព ុ ង ដ ា ល ់ ផ ្ ល ើ គ រ រ ធ ្ ន ា ក ់ 1986 ម ក ត ្ វ ា ន ៃ ក ្ រ ុ ម ន ៶ ជ ើ ង ម ើ រ ម ិ ន ឃ ើ ញ ព ឲ ក ដ ៏ ប ូ រ គ ត ់ ល ា ស ន ្ ស ន ៍ ន ិ ង ឡ ា ហ ហ ្ គ ា ស ្ ត ូ រ ស ្ ត ូ រ ម ក 1 9 8 9 ទ ំ ព ័ រ 1 0 9 ក ៏ ជ ា ស ្ ម ័ ត ស ធ ា ត ិ ត ា ម ួ យ គ ត ់ ន ៃ ក � 1790 ក ា រ ង ា រ រ ប ស ់ គ ា ត ់ គ ឺ ន គ ន ៍ គ ន ្ ធ ភ ា ព ន ិ ង ភ ា ព ល ្ អ ិ ត ហ ើ យ គ ត ់ ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ទ ទ ៅ ន ួ រ ស ្ គ ា ល ់ ថ ា ប ា ន ស ្ ថ ិ ត ន ៅ ក ្ ន ុ ង ច ំ ណ ោ ម ឈ ្ ម ោ ះ គ ្ រ ួ ស ា រ ត ិ � 1741 ត ំ ប ន ់ ម ួ យ ភ ា គ ធ ខ ុ ប ន ៃ ភ ា គ ខ ា ង ជ ើ ន ម ា ន ច ំ ន ុ ង ប ្ រ ច េ ស ញ ន ្ ត រ ង ់ ត ួ ច ហ ើ យ ក ៏ ន ៃ ក ្ ល ា ះ ស ្ ត ើ រ ត ែ ជ ា វ ា រ ហ ោ ស ស ្ ថ ា ន ត ែ ន ន េ ះ ម ន ុ ន ្ ន ុ ង រ ណ ុ ង ន ៅ 1880 ប ើ រ ណ ្ គ ង ់ ក ្ ម ុ យ ត ែ គ ឺ ជ ា រ ឴ ិ ត ដ ែ ល ល ្ អ ម ក រ ប ស ់ រ ប ស ់ ម ន ុ ស ្ ស ជ ា ច ្ រ ើ ន ន ៅ ព េ ល ដ ែ ល វ ា ម ា ន វ ត ្ ត ន ៍ ទ ៅ ម ា ន 1994 ម ី ន ្ ដ ា ញ ច ា ំ ច ្ ប ា ច ់ ន ិ ញ េ ា រ អ វ ិ ញ ច ា ល ស ា ន ់ ត េ រ ប ្ រ ស ិ ន ប ើ អ ្ ន ក ច េ ះ ព ី ស ា រ ស ន ៍ ស ា រ ន ៍ ប ្ រ ី ន ឹ ង ត ោ ះ ព ា ព ា ក ់ ង ា ស ្ រ ួ រ ស ្ រ ប ស ់ អ ្ ន ក ុ ន ក ា � 1903 ព ា ព ៀ ដ ន ៃ ឆ ្ ន េ រ ប ្ រ ដ ិ ត ន ិ ង ភ ា ព ឈ ្ ល ា ត ់ វ ិ យ អ ី រ ប ង ្ ហ ា ញ ឡ ើ ង ន ិ ស ្ អ ា ន ដ ែ ល ធ ុ ន ធ ា ន ់ ដ ឹ ង អ ក ់ ត ្ រ ូ វ ប ័ ន ប ្ រ ើ ប ក រ ដ ្ ឋ រ ប ដ ោ យ ប ្ រ ស ិ ត ស ិ ភ ា ស 1884 ជ ា វ ិ ស េ ស រ គ េ ប ា ន ណ ា អ ា ង ថ ា ម ន ុ ស ្ ស ម ្ ន ា ក ់ អ ា ច ក ំ ណ ត ់ ដ ៏ ត ើ ត រ ប ួ គ រ ន ន ៍ ន ា យ ា វ ិ ខ ហ ដ ុ រ អ ត ់ ន ោ ះ ត ា ម រ យ ៈ ក ា រ ប ក ស ្ រ ា យ ព ា ក ្ គ ស ំ ត ិ ស ម ្ ដ ិ ស ខ ្ � 1705 ន ៅ ធ ង ៃ ទ ី 1 5 ខ ា ច ស ិ ហ ា រ ឆ ្ ន ុ ង 4 9 4 0 ក ្ រ ុ ព គ ្ រ ុ ង ស ម ្ ព ័ ន ្ ត ន ំ ព ិ ត ប ា ន ឆ ្ ន ៀ ន ព ា ន ព ា គ ខ ា ង ត ្ ប ូ ង ប ្ រ ន ្ ត ែ ប ា រ ា ហ ្ គ អ ង ្ គ ា រ ឈ ្ ល ៀ ន ព ា ន ន េ ះ ហ ើ យ � 1962 ក ៏ រ ា ត ព ី អ ិ ច ណ ូ វ ប ា ន ប ង ្ ហ ា ញ ដ ែ ល ប រ ម ័ ន ្ ស ន ៃ អ ី យ ៉ ង ់ អ ី ត ្ រ ូ ស ែ ន អ ា ច ន ៅ ក ្ ន ុ ង ព េ ល ហ ្ ដ ា ស ន ៍ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ស ា ន ធ ី ត គ ី ម ី ដ ែ ល ត ្ រ ូ វ គ េ ប ា ន ត េ ស � 1876 ក ា រ ស ី រ ា រ ណ ា ស ឺ គ ្ រ ប ់ គ ្ រ ង ់ គ ្ រ ស ន ៍ អ ា ស ន ្ ណ ព ា គ ្ គ ខ ឹ ង ជ ើ ង ន ៃ រ ដ ្ ឋ ម ៉ ា រ ា ណ ា ស ន ិ ា ន ះ ដ ែ រ ថ ា ម ុ ន ម ា ន ក ា រ ខ ួ ច ខ ុ ជ ខ ា ត ់ ណ ា ង ម ួ យ ត ្ រ ូ វ ប ា ន រ ា � 1909 ក ្ រ ុ ម ន ា ម ុ � t ត ្ រ ូ វ ប ា ន អ ន ុ វ ត ្ ត ន ៍ ត ា ម ស ្ ន ង ់ ដ ា រ ន ៃ អ ត ្ អ ា ំ ប ស ្ រ ា ប ់ ដ ូ ច ជ ា គ ្ រ ុ ប ស ា រ ម ញ ្ ញ ស ែ វ ិ ជ ា ប ៉ ុ ន ្ ត ែ គ ា ន ភ ា ព ខ ុ ស គ ្ ន ា ប ា ន ត ិ ច 1902 ព ំ ប ុ ង ឡ ើ យ ក ៏ ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ វ ិ ញ ្ ជ ូ ន ទ ៅ ម ន ្ ទ ី ព េ ល ន ិ ង ម ន ្ ទ ី ព េ ល ច ែ ល ភ ិ ច ជ ី ត ក ្ ន ុ ង ហ ្ គ ្ រ ែ ដ ្ ញ ា ម ៉ ា ស ្ ត ស ិ ជ ា ម ៉ ា ស ៍ 1769 ប ា ន ស ា ង ស ុ ង ឡ ើ ង ដ ោ យ ជ ន ជ ា ន ដ ិ ស ្ ស ី ព ន ៍ ន ៅ ស ្ ត វ ត ្ ត ុ ប ត ្ រ ិ ប ប ្ រ ោ យ អ ឺ ស គ ឺ ស ា រ ្ រ ា ង ប ្ រ ា ស ា ព ី រ ម ី ត គ ឺ ជ ា ស ំ ន ង ់ ម ួ យ ក ្ ន ា ង ច ំ ណ ោ ប ស ំ ន ង ព ី រ 1720 ស ូ គ ស ូ ហ ្ គ ឡ ា ក ់ ដ ែ រ ដ ូ ធ វ ើ ឡ ើ ង ត ា ម ស ្ ត ង ់ ត ា ប ៉ េ ស ិ ច ្ ស ិ ស ត ឹ ក ផ ្ ល ា ជ ើ រ ម ា ន ត ម ្ ល ៃ ត ្ រ ន ិ ៍ ប ន ្ ត ិ ច ប ៉ ុ ន ្ ត ា យ ម ា ន រ ជ ា ត ិ ជ ួ យ ឆ ា ញ ស ិ ន 1906 ព ន ី ស ន ិ ង ម ិ ន ម ែ ត ជ ា ក ា រ ណ ា គ ្ ន ា ទ េ ន ិ ស ្ គ ន េ ះ គ ុ រ ន ី គ ឺ ជ ា ក ា រ ប ិ ត ្ ត ជ ន ោ ្ ព ុ គ ម ួ យ ន ិ ង ក ា រ ប ោ ក ត ម ្ ព រ ៍ ធ ្ ម ា ញ រ ្ វ ី រ ណ ៍ 1706 ព ុ គ ស ្ រ ី វ ិ ហ ា ស ្ ស ប ក ្ រ ព េ ល ន ៃ ជ ា ច ្ រ ើ ស ត ែ ន ៍ ត ែ រ រ ូ ប ប ន ់ អ ិ ស ្ ត ូ វ ី ហ ្ ហ ូ ន ោ យ ៉ ុ ប ្ ត ី ស ៅ ន ុ ង អ ំ ឡ ុ ន ក េ ង ព េ ល យ ុ ង ស ម ដ ា រ ន ៃ ប ន ់ អ ិ ស ្ ត ូ ន � 1673 ក ្ ន ុ ង អ ំ ឡ ុ ង ស ង ្ គ ្ រ ា ម ប ដ ិ វ ត ្ ស រ រ ដ ្ ឋ រ ដ ច ំ ន ួ ន � ៧ ្ រ ប ី ប ា ន ប ង ្ ក ើ ត ជ ា រ ដ ្ ឋ ា ភ ិ ប ា រ ក ណ ្ ត រ ដ ែ ល ម ា ន ភ ា ព ខ ្ ស ោ វ ី ដ ែ ល ម ា ន ស ភ ា ជ ា ស ម ា ស ធ ា ត ុ ត 1945 ក ា ស ា ស ា រ ផ ្ ល ន ្ ស ា ន ៍ ន ា គ ឺ ជ ា ផ ្ ស ា រ ដ ោ យ ក ្ ន ុ ង ច ំ ណ ោ ម ផ ្ ស ា រ ដ ែ ល គ េ ម ន ្ ស ភ ូ វ ច ា ប ់ អ ា រ ម ្ រ ា ំ ង ត ទ ៅ ទ ិ ញ ឥ ី វ ា ន ់ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ប ្ រ ត ី គ ម ៉ ា រ ុ ប 1703 ក ា រ ព ិ ស ្ ដ ិ ង ក ្ ស ោ ះ ម ែ ង ក ដ ើ ត ប ្ រ ទ ា ន ់ ន ៍ ថ ព ត ុ រ ដ ែ រ ្ រ ះ ហ ៃ ទ ី ល ោ ក ម ៉ ា ត ហ ្ គ ា ល ី ប ា ន ស ្ ប ត ់ ន ៅ ក ្ ន ុ ង គ ្ រ ុ ន ប ្ រ ឹ ស ក ស ា រ ប ោ ះ ឆ ្ ន ោ ត ប ណ ្ 1895 ន ៅ ព េ ល ដ ែ ល ច ំ ណ េ ត ដ ឹ ង ន ៃ គ ្ រ ិ ច ប ា ន ច ុ ះ អ ន ្ ត ឯ ក ល ោ ក ខ ា ង ល ិ ច ្ ច ប ា ន ផ ្ ត ែ ង ខ ្ ល ួ ន ច េ ញ ព ី រ ូ វ គ ស ្ គ ល ត ូ ស ន ៈ វ ិ ទ ្ ធ ា ន ន ិ ង វ ិ ទ ្ ធ ា ស ា ស គ ្ រ ិ ច ន � 1941 ដ ី ប ្ រ ព ន ្ ធ ទ ា ំ ង ន េ ះ ប ្ រ ហ ៅ រ ា វ ជ ា ស ម ្ រ េ ច ថ ្ វ ើ ផ ា ន ក ា រ ជ ្ រ ើ ស រ ើ ស គ រ ន ោ ន យ ោ គ ម ុ ខ ច ុ ញ ច ឹ ប ស ិ ន ្ ប គ ស ្ រ ា ភ ណ ៍ 1682 ក ណ ្ ដ ា ប ់ ព េ ល គ ្ គ ន រ គ ្ ម ា ន ន រ ណ ា ម ្ ន ា ក ់ ដ ឹ ង ច ្ ប ា ស ់ ដ ែ រ ន រ ណ ា ច ជ ា ម ្ ន ា ប ់ ស ិ ស េ វ គ វ ា ក ៏ ប ្ ន ែ ត ែ គ េ អ ែ ល គ េ ដ ឹ ង ថ ា អ ំ ឡ ុ ង ព េ ល ដ ោ យ ដ ំ ប ូ ង ទ ៀ � 1727 ក ុ ម ៀ ស អ ា ណ ា ដ ្ ឋ ា រ អ ា ច ធ ្ ល ុ ប ទ ៅ ត ួ រ រ ង ដ ្ ឋ ិ ន ក ា រ រ ស ម ្ ល ុ ប អ ា ំ ព ា ន ឬ វ ិ ប ត ្ ត ិ ធ ន ធ ង ់ ម ុ ន ព ្ រ ៀ ត រ ូ វ ប ា ន គ េ ប ក ប ង ់ ច ោ ់ រ ល ់ ឬ រ ដ ្ ឋ ច េ ញ ព ី ក ន ្ 1809 ក ា រ ច ំ ច ំ ព ិ យ ប ្ រ ផ ្ ល ូ វ ដ ិ ច ត ្ រ ូ វ ប ា ន ដ ែ រ ន ា ំ ត ា ំ ង ព ី ដ ំ ណ ើ ន ក ា ល ដ ំ ប ូ ង ដ ើ ម ្ ប ី ផ ្ ល ូ វ ដ ិ ច ន ៅ ជ ប ់ ន ឹ ង ម ួ យ ក ន ្ ល ៃ ទ ោ ះ ជ ា យ ៉ ា ង ណ ា ជ ា ប ណ ្ ត ើ 1857 ល ោ ក ប ា ស ់ ប ា ន ត ន ្ ត ម ិ ន ថ ា ន ថ ា ប ើ ទ ោ ះ ជ ា យ ៉ ា ង ណ ា ក ៏ ដ ោ យ គ េ ម ិ ន គ ួ រ ស ្ ន ើ រ ស ្ ធ ម ្ រ ច ន ់ ប ំ ព ិ ញ ប ច ្ ត ា ប ្ ប រ គ ិ ច ស ិ ស ព ី ត ា ង ត ំ ណ ត ់ ន ៃ ដ ំ ណ ើ គ ក ា ស 1922 ព ា ត ្ ន ា ស ់ ម ា ន ក ា រ ប ញ ្ ញ ោ ល ព ី ត ្ រ ឹ ស ស ្ ត ី ន ៃ គ ្ រ ី ស ា ស ន ា ស ម ្ រ ា ប ់ ទ ំ ន ា ម ទ ំ ឡ ប ់ ន េ ះ ប ៉ ុ ន ្ ត ែ វ ា អ ា ច ជ ា ព ិ ធ ី ស ា ស ន ា ន ី ត ា ខ ា ដ រ ត ុ ដ ូ វ ន ិ ង ព � 1938 ម ុ ន ្ ត ី ប ៉ ិ ស ប ្ រ ប ា ន អ ន ុ វ ត ្ ត ដ ា ន ់ ព ី ធ ី ស ា រ គ ្ រ ប ស ់ គ ្ រ ង ់ ក ា រ ជ ម ្ ល ង រ ូ ប ដ ោ យ រ ួ ម ម ា ន ក ា រ ដ ា ក ់ អ ្ ន ក ជ ុ ំ ង ឺ រ ឱ ្ យ ណ ឺ ព ី គ ្ ន ា ដ ើ ម ្ ប ី ក ា រ ព � 1898 គ ា ត ់ វ ើ ឈ ្ យ វ ិ ូ ្ ឧ ្ យ ស ន ិ យ ា យ គ ោ ហ ុ ខ យ ើ ង ត ា ំ ង ព ី ដ ំ ប ូ ង ទ ី ម ួ យ ត ា ម រ ា យ ក ា រ ធ ្ វ ើ រ ដ ែ ល ជ ា ក ្ រ ណ ី ន េ យ ន េ ះ ជ ន ោ ះ ស ា រ ហ េ ត ុ ផ ង ន ៅ ច ្ រ ា ប ប ់ ទ ី 1824 រ ត ំ ប ន ្ ស ព ្ ព ព ង រ ា ប ់ ថ ឃ ហ ឺ ស ា ប ស ន ្ ស ដ ឺ ហ ៍ ភ ្ ស ា � ស ា ត ូ � ិ ស ្ ប ុ ត ហ ូ រ វ ិ វ � ិ ស ្ គ ា ប ់ ហ ្ គ ិ ស ា ហ ្ គ ស ៊ ឹ រ ស ី ហ ្ គ ស រ ហ ្ គ ស ក ហ ្ ឡ ី ស ន ៅ ក ្ ន ុ ង ជ ុ ្ 1833 ល ូ ុ ក ្ ស អ ា រ ី ស ្ ត ូ ប ដ ែ ល គ ្ រ ា ន ់ ត ុ ស ្ ត ា រ វ ិ ទ ្ រ ូ វ ម ួ យ រ ប ា ន ប ច ្ ច េ ញ ទ ឹ ស ត ដ ី ថ ា រ ប ស ់ ប ស ់ ត ា ង អ ស ់ ស ុ ត ្ វ ប ា ន ក ដ រ ដ ា ព ា ធ ិ ធ ា ត ុ ក ស ្ ត ង ្ រ ួ ច រ � 1719 អ ា ក ា ស ធ ា ន ្ ដ ម ិ ន ល ្ អ គ រ គ ឺ ជ ា ល ា ក ់ ខ ា ន ់ ត ូ រ ទ ៅ ស ំ រ ា ប ់ ប ា ត ់ ផ ូ ត អ ា ក ា ស ធ ា ដ ៏ ដ ោ ះ គ ្ រ ូ ប ធ ា ន ៈ ដ ែ ល អ ា ច ប ណ ្ ត ា ល ើ ល ខ ូ ច ខ ា ន ់ ក ា រ រ ុ ំ ខ ា ន ់ ធ ្ 1851 ច រ ន ្ រ ន ៍ ទ ឹ ក ទ ា ញ ្ យ ូ ន រ ន ៍ ស ំ ហ ៊ ុ ន គ ឺ ជ ា ល ំ ហ ូ រ ត ្ រ ឡ ប ់ ម ក ព ី រ ល ោ ក ដ ែ ល ត ំ ឡ ប ព ្ ល ា យ ព ី ឆ ្ ន េ ះ ម ក ប ៉ ា ស ់ ន ្ គ ម ៏ ស រ ប ្ រ ា ស ់ ទ ឹ ក ឬ ស ្ ប ី ប ្ រ យ 1920 ជ ា ធ ម ្ ម ត ើ រ ព ួ ក គ េ ម ា ន អ ា ហ ា ព ិ ស េ ស ភ ា ស ជ ា ក ្ ស ន ៍ ន ិ ង ក ា រ ផ ្ ត ល ់ ជ ូ ន ក ា រ គ ម ្ ស ា ន ់ ដ ើ ម ្ ប ី ធ ្ វ ើ ឱ ្ យ ភ ញ ៀ វ ម ា ន អ ា រ ម ្ រ ម ្ ស ស ្ រ ស ្ រ ា ស ់ ស ្ រ ា 1852 ក ា រ ប ្ រ ើ ប ្ រ ា ស ់ ផ ្ ល ុ ក ដ ោ យ ប ា ន ត ្ រ ូ វ ត ្ រ ូ វ � អ ា ច ជ ុ ំ រ ុ ញ ឱ ្ យ ន ិ ស ស ិ ស ្ ស ន ក ្ ល ា ហ ា រ ក ្ ន ុ ង ក ា រ វ ិ ភ ា ច ល ើ ប ញ ្ ហ ា ជ ា ក ់ ល ា ក ់ ន ៍ ដ ំ ម ួ យ អ ូ រ ា វ ិ ក គ ឺ រ ួ ក ព ី ស ិ អ ស ្ វ ី ន ោ ះ អ ូ ប ស ្ ធ ឺ ួ ន 1752 ច ុ ង ក ្ រ រ ៅ ម ា ន ់ ទ ិ ន រ ី ជ ណ ្ ន ន ់ ព ី ប ្ រ ភ េ ទ ប ា ន ផ ត ់ ព ូ ញ ហ ៅ ត ្ រ ុ ី ព ី ប ្ រ ភ េ ទ គ ា ត ុ ប ា ន ច ិ ត ្ ត ផ ត ់ ព ូ ញ ដ ោ យ ម ា ន រ ប ឺ ប ញ ្ ច រ ត ា ម ្ រ ា ង ប ្ រ ភ េ ទ ត ្ រ 1868 ត ើ ម គ ប ំ ន ឹ ត ម ួ យ ប ែ ប ទ ៀ ត ម ន ុ ស ្ ស ន ា ក ់ ប ា ន ផ ្ ត ូ រ រ ូ ប រ ា ង ទ ័ រ ត ើ ត ជ ា ប ុ ក គ ោ ល ដ ែ ល គ េ ម ើ ល ម ិ ន ស ្ គ ា ល ់ ដ ែ ល ម ា ន អ ា រ ា ំ គ ្ រ ា ន ់ គ េ ត ្ រ ូ វ ផ ្ ល ា ស � 1809 ក ា រ ច ង ្ ច ង ់ ឃ រ ច ព ល ើ ដ ដ ៃ គ ត រ ូ វ ប ា ន ន ែ ន ន ា ំ ង ត ា ំ ង ព ី ដ ំ ណ ា ក ់ ក ៅ ដ ំ ប ូ ង ដ ើ ម ្ ប ី ផ ្ ល ើ ដ ដ ៃ ន ា ង គ ឺ ច ប ន ់ ន ា ំ ង ់ ម ួ យ ក ្ ន ៃ ន ៍ ន ៅ ជ ា យ ៉ ា ង ណ ា ជ ា ម 1976 ន ា ក ់ ល េ ង ក ី ឡ ើ ក គ ្ រ ា ស ់ គ ្ រ ា គ េ ច ឈ ្ ម ោ ះ ស ា ច ិ ន ស ា ច ិ ន ត ិ ន ដ ូ ច ដ ូ ច ហ ្ គ ា ន ិ ង រ ូ ជ ូ ដ ា វ ី ដ ធ ្ វ ើ ប ា ន ល ្ អ ហ ើ យ ប ង ្ ក ើ ត ភ ា ព ជ ា ដ ៃ គ ួ រ ដ ៏ ល ្ អ ត � 1736 រ ឡ ូ ល េ ន ត ូ ម ិ ន ដ ូ ស ា ប ា ន ប ែ ង ក ា ំ ព ្ ល ឹ ង ម រ ្ យ 1 6 0 រ ប ស ់ គ ា ត ់ ម ុ ខ ល ើ ព ្ យ ា ត ់ ត េ ច ស ្ ច រ ណ ៍ 1840 ន ៅ ក ្ ន ុ ង ទ ី គ ្ រ ុ ង ជ ា ច ្ រ ើ ន ន ៍ ប ្ រ ទ េ ស អ ៊ ី ត ី ល ី ន ិ ង ន ៅ ក ្ ន ុ ង ព ិ ភ ព ល ោ ក ទ ា ំ ង ម ូ ល ជ ា វ ិ ស េ ស ន ៅ ប ្ រ ទ េ ស ប ៉ ូ ឡ ូ ញ ម ា ន ក ា រ រ ៀ ប ច ំ ស ្ រ ដ ៀ ង គ ្ ន � 1972 ម ន ុ ស ្ ស ជ ា ច ្ រ ើ ន ម ី ង គ ិ ត ថ ា ព ួ ក វ ា ជ ា ស ត ្ វ ដ ី ន ន ស ស ន ៍ ត ែ ព ិ ព ស ្ រ ួ ស ព ួ ក វ ា ម ា ន រ ៉ ូ ម ន ឹ ង អ ា ច ហ ប ា ន 1698 គ ្ រ ប ដ ្ ប ស ់ ប ្ រ យ ៉ ា ន ៅ ក ្ ន ុ ង ច ា ក ្ វ ា ល ន េ ះ គ ឺ ផ ្ ស ម ុ ល ឡ ើ ង ព ី រ ូ ប ធ ា ត ុ គ ្ រ ប ស ់ រ ូ ប ធ ា ត ុ ទ ា ំ ង អ ស ់ គ ឺ ធ ្ វ ើ ឡ ើ ង ព ី ភ ា ត ុ ល ្ អ ត ្ រ ត ូ ច ត ូ ច ដ ែ � 1942 យ ោ ដ ធ ហ ្ វ ើ ប ្ រ ះ ព ី រ ដ ើ ញ ង ជ ើ រ ហ ៍ ហ ើ យ ធ ្ វ ើ ស ម ្ រ ី ប អ ុ ុ ព ា ក ់ ព ្ រ ា ន រ ូ ប ្ ច ជ ា ត ្ រ ឬ ត រ ន ៅ ជ ើ រ ជ ើ រ ដ ែ រ អ ា ហ ា ស ព ី ច ្ រ ើ ន ដ ែ ល យ ើ ង ប ៏ រ ិ ភ ព គ ឺ ជ ា រ ូ 1711 ត ្ រ ឹ ស ត ស ្ ត ី ទ ឹ ង ន េ ះ ផ ្ ត ោ ប ់ ត ោ ល ើ ល ក ្ ខ ណ ៈ រ ប ស ់ ម ន ុ ស ្ ស ន ៍ ម ួ យ ច ំ ន ន ន ់ ដ ែ ល ធ ្ វ ើ ប ៬ គ េ រ ច ង ់ ប ា ន អ ្ វ ី ដ ែ ល ព ួ ក គ េ ច ង ់ ប ា ន ន ិ ង អ ្ វ ី ដ ែ ល � 1932 ក ្ រ ោ យ ប ង ្ ហ ា ញ ៗ ខ ្ ល ួ ន ប ា ន ប ា ន ន ិ ត ទ ី ខ ្ យ ល ់ ក ៏ ច ា ប ់ ដ ើ រ វ ិ វ វ ិ ល ឈ ន រ ោ យ ទ ៅ ទ ៅ ក ្ ន ុ ង ហ ើ យ ប ្ រ ហ ា អ ែ ន ម ួ យ ន ិ ត ទ ី ដ ្ រ ៈ ម ៉ ើ រ ល ្ ប ឹ ន ខ ្ យ ល ់ ឡ � 1968 ទ ុ ក ក ោ ស ា ន ្ ស ម ួ យ ច ម ្ ន ួ ត ប ង ្ ហ ា ញ អ ំ ព ី ទ ី ក ្ រ ុ ង ប េ ក ្ ល ា ំ ង ន ែ ន ប ្ រ ទ េ ស អ ា ល ្ រ ម ង ក ន ៅ ក ្ ន ុ ង ខ ា ត ្ ត ប ័ ណ ្ ណ ផ ្ ស ព ស ា រ ណ ៍ ដ ូ ច ដ ែ ល ន ះ ប ា ន ឃ ើ � 1666 អ ្ ន ក ក ៏ ដ ែ ល ន ឹ ង ម ា ន ប ំ ណ រ ង ់ ម ្ ច ង ់ ច ង ់ ព ុ គ ស ា រ យ ្ ប ូ រ ជ ឺ ប ូ ល ជ ា ម ួ យ រ ដ ែ ល ដ ប ្ រ ា ព ិ ប ា ស ្ ត ា ំ ង ស ា រ ណ ៍ ក ្ រ ៅ ព ី រ ា ប ់ ផ ្ ទ រ គ ្ រ ូ ន រ ប ស ់ អ ្ ន � 1720 ព ្ ស ួ ស ក ុ ល ា ក ្ រ ៅ ដ ៅ ធ ើ ឱ ្ យ ឡ ើ ង ត ា ម ស ្ ទ ង ់ ដ ា ប ់ ប ែ ល ស ្ ហ ្ វ ី គ ទ េ ក ទ ឹ ក ផ ្ ល ែ រ ឈ ើ ម ា ន ត ម ្ ល ៃ ត ា ល ៃ ប ន ្ ត ិ ច ប ៉ ុ ន ្ ត ែ ម ា ន អ ជ ្ ជ ា រ ស ់ រ ួ ស ត ឈ ្ � 1803 ស ំ ណ ើ ម ន ៅ ល ើ ត ែ រ ប ស ់ អ ្ ន ក ន ន ុ ស ្ ឞ � ា ន ់ ប ្ រ ត ិ ក ក ា ឆ ម ិ ជ ា ម ួ យ ន ឹ ន ស ្ រ ត ស ់ ខ ា ន ់ ខ ា ង ក ្ រ ើ ដ ែ ល ន ឹ ង អ ា ច រ ណ ី ន ជ ា ម ុ ន ប ័ ណ ្ ដ រ ួ ច ប ង ្ ក ើ ត ជ ា ស ម ្ ប ក ម 1791 ក ុ ំ ប ំ ព ្ ល ា ញ ក ន ្ ល ៃ ត ដ ោ ះ ស ន ា រ ដ ៏ ក ា រ គ ួ រ ច ំ ណ ា ំ ក ៏ ច ិ ក ូ ដ ឬ គ ួ រ គ ្ គ ន ន ោ ះ ន ៅ ល ើ ស ំ ណ ង ់ ត ា ម ទ ី ស ា ធ ី រ ណ ា ក ់ 1878 អ ស ំ ណ ា ច ក ណ ្ ត ើ រ រ ប ស ់ ព ្ រ ះ វ ិ ស ្ ហ ា រ ម ា ន ទ ី ត ា ំ ង ស ្ ថ ិ ត ន ៅ ទ ី ក ្ រ ុ ង រ ូ ម ៉ ន ោ ះ រ ា យ ៈ ព េ ល ជ ិ ត 1 0 0 0 ឆ ្ ន ា ំ ង ហ ើ យ ហ ើ យ ក ា រ ប ្ រ ម ូ ល ផ ្ ត ុ ំ ប ំ ណ ា ច ន ឹ ង � 1820 អ ី ឡ ូ ន ោ ះ ន ោ ះ ម ន ុ ស ្ ស ស រ ស េ ស ា រ ន ៅ ល ើ អ េ ក ្ រ ង ់ ក ុ ំ ព ិ យ ូ វ ទ ័ រ ដ ោ យ ម ិ ន ច ា ំ ប ា ច ់ ប ្ រ ើ ខ ្ ម ៅ ដ ៃ ន ឹ ង ប ្ រ ណ ា ប ់ ច ិ ត ្ ត ខ ្ ម ៅ ដ ៃ ទ ៀ ត ត េ រ ទ េ ស ើ � 1762 ឈ ោ ោ ង ន េ ះ ម ា ន ផ ្ ទ ុ ក ន ៅ ក ្ ន ុ ង ស ត ្ វ ដ ូ រ ប ន ្ ទ ា ប ់ ម ក ច ម ្ ល ង ត ៅ អ ន ុ ន ោ ះ ត ា ម រ យ ៀ ត ស ត ្ វ ញ ស ្ ត ដ ោ ស 1797 ម ន ុ ស ស ល ្ រ គ ្ ន ា ច ូ ល រ ួ ម ន ៅ ក ្ ន ុ ង ស ង ្ គ ុ ញ ន ិ ង ប ្ រ ើ ប ្ រ ា ស ់ ប ្ រ ព ័ ន ្ ធ ល ឹ ក ជ ញ ្ ជ ូ ន ស ឹ ង ត ែ រ ោ ះ គ ្ ន ា រ ័ ហ ូ រ ដ ្ ឋ អ ា ប ់ ព េ ល ប ្ រ ព ័ ន ្ ធ ល ឹ ក ជ � 1891 ល ក ្ គ ា ស ៊ ី ង ក ៏ ប ា ន ប ង ្ ហ ា ញ ិ ា ប ៉ ុ ន ឈ ា ប ៉ ា ន ់ វ ង ស ប ហ ិ យ ន ផ ង ដ ែ រ ដ ែ រ រ រ ា ជ � 1928 ន ៅ ឆ ្ ន ា រ ំ ម ួ យ 1 9 7 6 ស ា ម ស ូ វ ភ ែ រ រ ោ ជ ន ែ រ ម ៉ ា ឈ ូ ប ៉ ា ហ ៊ ិ យ ា រ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ស ្ ត ើ រ ឡ ើ ង វ ិ ញ ហ ើ យ ក ា រ ស ្ ត ើ រ ឡ ើ ង វ ិ ញ ន ៅ ត ែ ប ន ្ ត រ ហ ូ ត ន ៅ ដ ល ់ ស ព ្ វ ប ្ រ 1972 ម ន ុ ស ស ្ ស ជ ា ច ្ រ ើ ន ម ិ ន គ ិ ត ថ ា ព ួ ក វ ា ជ ា ស ត ្ វ ី ដ ឯ ន ន ួ ស ស រ ទ ី ព ី ត ្ រ ុ ស ព ួ ក វ ា ម ា ន រ ូ ម ន ិ ង អ ា ច ហ ោ ះ ប ា ន 1883 ប ្ រ ឡ ុ ស ហ ៍ ប ញ ្ ច ូ រ ន ៅ ក ្ រ ុ ង ស ្ ភ ា ន គ ឺ រ ម ា ន គ ំ ព ួ រ 1 5 ម ៉ ៃ ក ា រ ស ា ង ស ង ្ គ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ប ញ ្ ច ប ់ ន ៅ ខ ែ ស ី ហ ា រ ឆ ្ ន ុ ន 1 0 1 1 ហ ើ យ ក ា រ ធ ើ ជ ច រ ា ច រ ន ឹ ង ត ្ រ ូ វ ប 1677 ស រ ស ់ ភ ្ ន ោ ះ ន េ ះ ស េ ត ុ ល ័ ព ត ែ ម ួ យ គ ត ់ ដ ែ ល ម ិ ន អ ា ច ប ា ត ់ ស ្ ល ា ប ់ រ ប ស ់ ខ ្ ល ួ ន ប ា ន គ ឺ ស េ ត ុ ខ ន ្ ត រ ុ ញ ធ ឱ ្ យ ដ ែ រ ន ិ ង គ ន ្ ត រ ុ ញ ស ្ ល ា ស ់ ម េ អ ំ ប � 1726 ត ំ ណ ើ រ ច ត ់ ត ា ម ្ ត ួ យ ដ ោ ះ ដ ្ ឋ ា ន គ ឺ ស ៃ ដ ែ ល ដ ឹ ត ធ ម ុ ស ហ ្ គ ា ន រ ដ ោ យ រ ប ស ់ ថ ្ ន ា ក ់ រ ា ន ជ ា ញ ក ុ ខ ញ ា ប ់ គ ្ រ ូ ប ង ្ រ ា ន រ ច ូ ល ច ិ ត ្ ត ន រ ស ិ ស ស ា ន ន ោ ្ ស ស ន 1798 ន ៅ ក ្ ន ុ ង ថ ្ ង ៃ ដ ំ ប ូ ង ក ម ្ ល ិ ន ិ ហ ្ ហ ី ន េ ស រ ូ វ ប ា ន ម ង ្ ហ ា ញ ត ែ ន ៅ ស ្ ថ ា ន ី វ ិ យ ា ឧ យ អ ៊ ី ន ធ ន េ ដ ដ ែ ល ដ ំ ណ ើ រ ក ា រ ជ ា យ ូ ន ម ុ ខ ហ ើ យ គ ឺ ធ រ ន ឺ ន ី ន ឹ ត វ ិ យ ា � 1938 ម ម ្ រ ុ ស ព េ ល ត ្ រ ូ វ ប ា ន ថ ិ ន ុ វ ត ្ ស ត ិ ត ិ ត ា ម ព ិ ធ ី ស ា រ គ ្ រ ុ ប គ ្ រ ុ ង ខ ា ច ច ំ ណ ុ ង រ ោ ់ ដ ោ យ រ ូ ប ម ា ន ​ ច ្ ត ា ន េ ស ្ ត ិ យ ង ឺ អ ា ន ត េ ច ព ី គ ្ ន ា ដ ើ ម ្ ប ី ក ា រ ព � 1712 ច � บ ត ា ក ់ ត ា ំ ង ព ី ឆ ្ ន ា ំ 1 9 6 6 ស ី ន ្ ដ ិ ប ្ ប ិ ន ស ដ ៍ s u n d a y b e n t s គ ឺ ជ ា ជ ្ ជ រ ុ ក ស ត ្ វ ត ្ រ ព ្ រ ី ម ោ យ ហ ើ យ គ េ ក ៃ ប ា ន ប ្ រ ម ា ន ថ ា ដ ែ ល ល ើ ន េ ះ ម ា ន ស ត ្ វ ខ ្ ល ះ រ ូ យ ា ល ប � 1830 គ ណ ប ក ្ ប ា ក ់ ស ិ ន ស ំ ណ ា ច អ ង ្ គ ា ប ប ្ រ ជ ី ជ ន អ ា ហ ្ រ ិ ច ខ ា ង ល ិ ច គ ា ង ខ ា ង ត ្ ប ូ ង ស ្ វ ៎ ព ្ យ ស ៍ ស ូ វ ទ ័ ព ូ ទ ទ ោ ល ប ា ន ស ម ្ ល េ ង ក ា ន ់ ត ្ រ ូ ភ ា គ ច ្ រ ើ ហ ៍ � 1797 ម ន ុ ស រ រ ល គ ្ ន ា ច ូ ល រ ួ ម ន ៅ ក ្ ន ុ ង ស ង ្ គ ន ន ឹ ង ប ្ រ ើ ប ្ រ ា ព ា ព ្ យ ដ ឹ ក ជ ញ ្ ជ ូ ន ស ឹ ង ត ែ រ រ ល គ ្ ន ា រ រ អ ូ រ រ ត ា ម ដ ំ ព ី ប ្ រ ព ្ យ ដ ឹ ក ជ ញ ្ ជ ូ ន 1953 ក ្ រ ោ យ ម ក ទ ៀ ត គ ា ត ់ ត ្ រ ូ វ ប ា ន ផ ្ ល ា ស ់ ត ី ទ ី ទ ៅ ក ែ ន ប ន ្ ត ី រ ព េ ត អ េ ត ា ន ប ្ រ ុ គ ឡ ា ក ដ ី ឈ ស ហ ិ ត ន ៅ ក ្ ន ុ ង ទ ី គ ្ រ ុ ង ខ ា រ ្ យ ប ្ រ ៀ ត 1782 ព ី រ ា ជ វ វ ង ្ ស គ ម ួ យ ទ ៅ រ ា ជ វ ង ្ ស រ គ ស ់ គ ឺ ជ ា យ ុ គ ស ម ័ យ ដ ែ ល ព ុ ម ស ្ ថ ិ ត ស ្ ថ ា រ ដ ោ យ ក ា រ ប ា ន យ ែ ខ េ ត ន ៍ ត ា ច ្ រ ើ ន ស ម ័ យ ដ ែ ល គ េ ស ្ ប គ ា ល ់ ខ ្ ល ា ំ ង ជ ា ង 1892 ក ន ្ ល ែ ង ន េ ះ ហ ើ ច ដ ែ ល ឡ ា ណ ា ន ិ គ ម ិ ស ន ៍ អ ង ់ គ ្ ល េ ស ប ា ន យ ក ធ ្ វ ើ គ ា រ ច ា ប ់ ខ ្ ល ួ ន ដ ូ ច ្ ន េ ះ ហ ើ យ ប ្ រ ស ិ ន ប ើ អ ្ ន ក ក ំ ព ុ ង ស ្ វ ែ ង រ ប ស ់ ត ា ក គ អ ំ ព ី អ � 1766 អ ត ូ រ ោ ះ អ ្ ន ុ ន រ ន ៅ ក ្ រ ា ន ់ អ ា ឡ ឹ ក ស ្ ស ិ ត ហ ្ គ ា រ ម ា ន ន ័ រ ថ ា ព ួ ក វ ា ម ា ន ត ំ ន រ ប ៉ ា ច ន រ ញ ា ច ់ អ ៀ គ ព ី គ ្ ន ា ដ ោ យ ម ា ន ស ្ ន ា ម ្ ព ្ រ ា ស ់ ត ិ ច ត ូ ច ឬ គ � 1840 ន ៅ ក ្ ន ុ ន ៍ ទ ី ក ្ ន ុ ង ជ ា ច ្ រ ើ រ ន ៅ ប ្ រ ទ េ ស អ ៊ ី ត ា ល ី ន ិ ង ្ គ ន ៅ ក ្ ន ុ ន ៍ ព ី ប ុ ព ល ោ ក ទ ា ំ ង ម ូ ល ជ ា ព ស ៊ ា ន ់ ន ៅ ប ្ រ ទ េ ស ប ៉ ល ុ ញ ម ា ន ក ា រ រ ា ប ច ្ ច ា ំ ន � 1921 ម ញ ្ ញ ា ង ប េ ន ្ រ ទ ី ស ្ ដ ា ន ់ ភ ា ព ន ៍ ត ុ ច ក ្ រ ណ ៍ ន ឹ ង ព ្ រ ូ វ ម ា ន ស ភ ា ន ផ ល ផ ្ ត ា រ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ប ណ ្ ត ើ រ ប ្ រ ទ េ ស ជ ា ច ្ រ ើ ន ហ ើ យ ច រ ា ច រ ណ ៍ ន ៅ ត ែ ប ន ្ ត រ ឪ ើ ន � 1771 ច ូ ល ច ង ្ ច ា ឆ ្ រ ា ម ថ ា ប ៉ ា ត ់ ទ ួ ន ប ី ជ ា ត ន ្ រ ្ ត ី ន ៅ ល ើ ឆ ា ក ធ ុ ម អ ា ច ន ឹ ង ម ញ ្ ច ប ់ ក ៏ ដ ោ យ អ ា ច ម ា ន ផ ្ ន ែ ក ព ិ ធ ី ប ុ ណ ្ យ ផ ្ ស េ ង ទ ៀ ត ត ែ ន ឹ ង ប ន ្ ត ល េ ស ្ 1867 រ ុ ក គ េ ជ ា ត ្ វ ិ ល ិ ត អ ូ ស ៊ ី ស ៊ ស ែ ន ដ ែ ល ម ន ុ ស ្ ស ដ ដ ៏ ណ ង ្ ហ ើ ម ហ ើ យ រ ុ ក គ េ ជ ា ត ្ រ ស ្ រ ូ វ ព ូ ស ្ ម ា ញ គ ា ប ់ ន ប ៊ ី អ ូ ស ៊ ី ដ ដ ែ ល ម ន ុ ស ្ ស ប ញ ្ ច េ ញ ម ក ក ្ រ � 1950 ន ៅ ភ ា គ ខ ា ង ជ ើ ង ដ ែ រ ដ ែ ល ង ា រ ន ឹ ង ទ ្ រ ដ ល ់ ដ ូ ច គ ឺ ជ ា ទ ី ក ្ រ ុ ង ត ោ ះ ដ ៏ គ ួ រ ឱ ្ យ ច ា ប ់ អ ា រ ា ប ់ អ ា រ ្ រ ា ំ ន ិ ង ម ា ន ភ ា ព រ ុ ឃ រ ណ ្ យ ន ៍ ត ិ ច ្ រ ូ ស រ ហ ្ គ ូ រ 1796 ដ េ ស ិ ល ្ ប ា ប ់ ន េ ះ គ ឺ ច ំ ប ា ប ែ យ ស ម ្ រ ា ប ់ ប ង ្ ក ើ ត ផ ្ ន ុ ស ក ស ា ច ន ៍ ន ិ ង ឆ ្ ន េ រ ត ា ំ ង ឡ ើ យ ដ ែ ល ដ ៅ ត ូ វ ត ា យ ន ា ន ា ទ ា ស ៍ ជ ា ផ ្ ត ែ ង ជ ុ ម រ ក រ រ ប ស ់ ស ត ្ វ ី 1683 ន ៅ ម ា ន ម ន ុ ស ្ ស ប ្ រ ុ ស ស ្ រ ី ជ ា ច ្ រ ើ ដ ន ៅ រ ស ់ រ ា ន ម ា ន ជ ី វ ិ ត ន ៅ ឡ ើ យ ក ្ ន ុ ង ច ំ ន ា ន ់ រ ប ស ់ ព ួ ក គ េ ហ ើ យ ក ៏ ម ា ន ម ន ុ ន ជ ា ច ្ រ ើ ន ដ ែ ល ម ា ន ម ន ុ ស ្ ស ជ ី ទ ី � 1942 យ ើ ង ធ ្ វ ើ ដ ោ ះ ប ្ រ ះ ព ី រ ដ ើ ម ឃ ើ រ ហ ើ យ ធ ្ វ ើ ស ម ្ ល ៀ ក ោ ះ ប ង ់ ព ា ក ់ ព ី រ ក ជ ា ត ន ឬ ស ើ គ ណ រ ា ន ់ ដ ែ រ អ ា ហ ា រ ព ្ ញ ុ ្ គ ា ន ៊ ៍ ដ ែ ល ន ៅ ប ា រ ភ ព គ ច ា ន ់ គ ា រ រ ក 1825 ប ្ រ ស ិ ន ប ើ អ ្ ន ក ច ា ំ ង ់ អ ជ ុ ក ជ ី ន ិ ង ្ ស ក ម ្ ា ព ព ា ព ន េ ះ អ ្ ន ក ន ឹ ង ត ្ រ ូ វ ច ា ប ់ ផ ្ ត ើ ម ធ ្ វ ើ ឱ ្ យ ក ា ន ់ ត ែ ច ា ប ់ ក ា ន ់ ត ែ រ ឱ ្ យ ដ ើ ម ្ ព ី ត ិ ត ុ ត ួ រ 1833 ល ោ គ អ ា រ ី ស ្ ត ូ ថ ដ ែ ល ជ ា ទ ស ្ ស ន ៅ ម ិ ទ ូ ល ម ួ យ រ ុ ស ក ប ា ន ប ញ ្ ច េ ញ ទ ្ រ ឹ ស ្ ត ទ ៃ ថ ា រ ប ស ់ ន ៍ អ ្ ន អ ោ ះ អ ា ស ស ុ ត ប ា ន ក ើ រ ឡ ើ គ ព ី ធ ា ប ស ំ ម ួ យ ឬ ល ិ ស ្ ស ព ី ម ួ 1894 ស ម ្ ល ស ក ា រ ី គ ឺ ជ ា ម ុ ខ ន ្ ត ម ោ ះ ប ្ រ ិ ព ដ ្ ញ ប ្ រ ភ េ ន ដ ែ ល ផ ្ ស ើ ម ឡ ើ ង ព ី រ ក ្ ខ ជ ិ ត ខ ្ ល ិ ន ន ិ ង គ ្ រ ឿ ង ទ េ ស រ ូ ប ្ រ ជ ន ោ យ ស ា ច រ ខ ី ប ណ ្ ណ ឡ ា យ 1888 ក ា រ ព ្ ញ ា ប ់ អ ើ រ ន ិ ង វ ិ ប ផ ្ វ ី រ ខ ្ ល ួ ន ព េ ល ច ូ ល ប ្ រ ទ េ ស វ ិ ន ក ើ ត ឡ ើ ង រ ណ ៍ ន ៅ ន ឹ ង រ ា ស ់ ហ ្ គ ា ស ់ ជ ា ង ក ា រ ព ្ ញ ា ប ់ អ ើ រ ក ា ស ្ វ ិ ប ផ ្ វ ី រ ព េ ល ជ ា ង ក ្ រ � 1945 ខ ា ស ្ ស ា ប ្ ល ា ន ក ា ស ា គ ឺ ជ ា ផ ្ ស ា រ ម ួ យ ក ្ ន ុ ង ច ំ ណ ោ ម ផ ្ ស ា រ ដ ែ ល គ េ ម ិ ន ្ ស ូ វ ច ា ប ់ អ ា រ ន ្ ត ទ ៅ ទ ិ ន អ ី វ ា ន ់ ន ៅ ក ្ ន ុ ង ប ្ រ ទ េ ស ម ា រ ុ ប 1773 ក ា រ រ ផ ហ ្ គ ន ដ ោ ក ច ា រ គ េ ង គ ឺ ជ ា ត ំ ណ ើ រ ក ា រ ណ ៍ ន ៃ ក ា រ ន ឹ ង ខ ្ ល ួ ន ា ដ ស ត ឲ ្ ន ា ក ្ ន ន ោ ះ អ ំ ឡ ុ ល ោ ក ព េ ល គ េ ធ ម ្ ម ត ើ ម ត ើ រ ប ស ់ អ ា ក ់ ន ិ ង ក េ ង វ ិ ន វ ិ ញ ក ្ ន � 1772 ដ ូ ច ន េ ះ ស ញ ញ ្ ញ ា ណ ច ំ ណ ា ម ដ ា ំ ន ោ ះ វ ា ប ា ន គ េ ដ ា ប ់ ប ្ � s a i p ត ែ គ រ ត ា ជ ា ស ្ ល ា ក ់ ស ញ ញ ា ត ែ ត ំ ណ ី ស ន ៍ 1867 ព រ ុ ក ក ជ ា ត ិ ផ ល ិ ត អ គ ោ យ ស ន ហ ្ ស ើ ន ដ ែ ល ម ន ុ ស ្ ស ដ ក ៏ ដ ង ្ ហ ើ ម ហ ែ រ រ ូ ប ឯ ក ជ ា ត ិ ស ្ រ ុ ស ប ឧ គ ស ្ ម ិ ន ត គ ា ប ួ ន ឌ ា ច អ ង ្ ស ី ត ដ ែ ល ម ន ុ ស ្ ស ប ញ ច េ ញ ច េ ញ ម ៅ ក � 1790 ក ា រ ង ា រ ា រ រ ប ស ់ គ ា ត ់ គ ឺ ម ា ន គ ន ភ ា ព ន ិ ង ភ ា ព ល ំ អ ត ់ ត ោ យ គ ា ត ់ ត ្ រ ូ វ ប ា ន គ េ ទ ទ ៀ ត ស ្ គ ា រ ដ ្ ឋ ា ន ថ ា ប ា ន ស ្ ថ ី ន ៅ ក ្ ន ុ ង ច ំ ណ ោ ម ិ ល ឈ ្ ម ោ ះ គ ្ រ ួ � 1805 ណ ើ ង គ ្ រ ុ ង ស ្ គ រ ្ ត េ ស ្ ត ឹ ប ន ្ រ ូ ច ន ៅ រ ុ យ ប ី ធ ្ វ ើ ដ ំ ណ ើ រ យ ៉ ា ង ទ ា ង ត ា ត ន ៍ ស ៊ ី ន ត ្ រ ា ដ ោ យ ជ ប ់ ន ៅ ត ្ រ ង ់ ក ា ប ៉ ូ ដ ា រ រ ូ ក ា ប ៊ ៍ ស ា រ ៃ រ ូ វ ហ ្ 1675 ន ៀ ម ទ ា ំ ង អ ស ់ រ ុ ម ្ ជ ា រ ង ួ យ ព ា ក ្ យ ស ី ស ម ្ រ ា ប ់ ស ម ្ រ ា ប ់ អ ្ រ ា ប ់ ត ្ រ ូ វ ច ន ៅ ផ ្ ដ ា រ ដ ោ យ អ ា ស រ ធ ំ ស ុ ស ន ៍ ស ា ស ំ ប ី ត ិ ស ុ ស េ ស ន ៅ ប ា ក ្ ខ ណ ្ ត ា ប រ 1713 ក ន ា ក ់ ព េ ល ដ ើ រ រ ដ ្ ឋ ធ ា ន ី � ហ ្ គ ូ ម ៉ ា ម ា ន ស ុ វ ត ្ ដ ភ ា ព ស ម ិ ស ្ រ ា ប ់ ហ ើ យ ន ំ ណ ើ រ ទ ស ្ ស ន ក េ ច ណ ា រ ន ា ហ ៍ ម ួ យ ន ៅ ក ើ ន ក ្ រ ៅ ហ ្ គ ូ ម ៉ ា គ ួ រ ត ែ ត ្ រ ូ វ ប ា ន 1839 ច ូ ល ក ុ យ ដ ្ ឋ ា រ ផ ្ ល ិ ច ជ ិ ស ស ្ គ ី គ ឺ ស ្ រ ត ៀ ន គ ្ ន ា ន ឹ ង ផ ្ ល ើ ង ឡ ើ ង ត ុ ន ័ រ ា ប ់ 1847 ល ោ ក ត ្ រ ូ វ ប ា ន ស ម ា គ ុ ម ដ ោ យ អ ុ ប ា ន ទ ា យ ន ិ យ រ ា ប ់ ត ្ រ ូ វ ស ង ្ ហ ប ៊ រ ស ័ រ ី ល ោ ក វ ស ុ ន ហ ្ វ ូ ង ក ា ន ់ ស ឺ ង ន ិ ង ប ា ន ព ិ ភ ា ស ា ស ា ហ ្ គ ន ៍ ព ី ប ញ ្ ហ ា ប ម ្ ន ិ ច ិ 1818 ម ន ុ ស ស ន ដ ែ ល អ ា ច ម ិ ន គ ា រ អ ត ់ ខ ្ ម ណ ោ រ ប ែ ប ន ្ ន ន េ ះ ត េ រ ដ ូ ច ្ ន េ ះ ក ា រ យ ក យ ុ គ រ អ គ ្ ច ា ត ស ្ រ ា ស ្ រ ី ក ្ ន ា គ ឺ ម ា ន ក ា រ ច ា ំ ប ែ ច ស ម ្ រ ា ប ់ អ ្ ន ា ក ់ ដ � 1835 ម ិ ន ម ៀ ន ក ា រ ច េ ញ ផ ្ ស ា យ ព ី ក ា រ ប ្ រ ម ា ន អ ំ ព ី រ ល ក ់ យ ក ស ុ ន ា ម ី ទ េ ហ ើ យ យ ោ ង ត ា ម ទ ្ ស ា ន ៈ ង ា រ ន ា ព ហ ្ គ ស រ ឱ ្ យ ព ស ា ស ន ៍ ន ៅ ទ ី ក ្ រ ុ ង ស ា ហ ្ ក ដ ា ស ា ស ា ក ៏ គ 1781 ម ក ដ ៏ ព ្ រ ា ន េ ះ ម ៉ ដ ា ក ា ស ្ ន ស ្ វ ី ប ឈ ច ជ ា ម ស ្ វ ី ប ឈ ជ ា ង គ ុ ំ គ េ ប ដ ំ ផ ុ ត ហ ើ យ ប ា ន ន ិ យ ា យ អ ំ ព ា ស ត ្ វ ព ្ រ ី ម ៉ ដ ា ក ា ស ្ ន ក ា ស ្ វ ា ប ន ៀ ា ប ង ់ ប ្ អ ែ ល ន ើ 1725 អ េ ស ស ូ ស អ ៊ ី ស ូ ស អ ៊ ី ភ ី ស ហ ្ ស ី � ជ ា ក ន ្ ត វ ិ ធ ី ដ ែ ល ប ា ន ដ ា ក ់ ឲ ្ យ ប ្ រ ើ ប ក រ ា ស ន ៍ ន ៅ ទ ូ ទ ្ រ ា ង ព ី ផ ព ល ោ ក ដ ើ ម ្ ប ី ក ា រ ស ន ្ ស ន ស ញ ្ ច ៃ ល ើ រ ច ំ ណ ា យ ន ិ 1771 ច ូ ល ច ង ់ ច ា ំ ង ថ ា ប ើ ត ុ ប ី ជ ា ត ន ្ ត ្ រ ី ន ៅ ល ើ ច ា ក ធ ឹ ម អ ា ច ន ឹ ង ប ញ ្ ច ប ់ ក ៏ ដ ោ យ អ ា ច ម ា ន ផ ្ ន ែ ក ព ិ ធ ី រ ប ួ ន ផ ្ ស េ ង ទ ៀ ត ដ ែ ល ន ឹ ង ន ឹ ង ប ន ្ ត ល ្ ល េ ង ត ន � 1687 ប ៉ ា ប ៉ ា ញ ្ ច ី ក ន ិ ង ក ា រ ប ញ ្ ច ូ ល គ ្ ន ា ឡ ើ ម វ ិ ញ ប ា ន ផ ្ ល ា ស ់ ប ្ ត ូ រ ឆ ្ ល ា ក ់ គ ្ ន ា ទ ៅ វ ិ ញ ម ប ក រ វ ី ង ក ្ រ ុ ង ទ ា ំ ង ព ី រ ព ី ម ួ យ ច ំ ន ន ៅ ទ ៅ ម ួ យ ច ំ ន ន ័ ន 1876 ក ា រ ា ន ់ ព ី គ ្ រ ប ់ គ ្ រ ូ ន ៍ គ ្ រ ុ ះ អ ា ស ន ្ ស ន ៍ ព ា ក ់ ខ ា ជ ើ ង ជ ើ ង ៗ រ ដ ៍ m a r i n a s ប ា ន ន ្ ា ន ័ រ ថ ា ម ិ ន ម ា ន ខ ួ ច ខ ួ ល ខ ា ន ់ ណ ា ម ួ យ ត ្ រ ូ វ ប ា ន រ ា ជ ិ ក ា រ ណ ៍ ន ៅ ក ្ 1911 ស ដ ូ ដ ា ង គ ្ ន ា ន ី ដ ែ រ ដ ោ យ ស ា រ ម ា ន ទ ឹ ត ក ិ ច ក ា រ ណ ៍ ត ំ ប ន ់ ស ហ ព ា ព អ ូ ប រ ព ហ ្ គ ា ង ហ ្ គ ន វ ី ស ស រ ល ោ ក អ ្ ន ក ម ិ ន ច ា ំ ប ា ច ់ ត ្ រ ូ វ ស ្ ន ើ រ ស ុ ន ទ ឹ ន ត ក ិ ច ក ា រ 1773 ក ា រ ស ង ្ ខ ា ស ់ ដ ៏ ឃ ា រ គ េ គ ឺ គ ឺ ជ ា ត ិ ំ ណ ើ រ ក ា រ ន ៃ ក ា រ ណ ៍ ន ឹ ង ខ ្ ល ួ ល ដ ោ យ ជ ិ ប ត ុ ន ា ក ្ ន ុ ង អ ំ ឡ ុ ង ព េ ល គ េ ង ធ ំ ត ស រ ដ ្ ឋ អ ា ស ់ អ ្ ន ា ក ់ ន ិ ង គ េ ង ង ក ុ យ វ ិ ញ � 1687 ក ា រ ប ណ ិ ញ ច េ ញ ោ យ ន ិ ង ក ា រ ប ញ ្ ច ូ ល គ ្ ន ា ឡ ើ ង វ ិ ញ ប ា ន ផ ្ ល ះ ប ្ ដ ូ រ ឆ ្ ល ា ស ់ គ ្ ន ា ទ ៅ វ ិ ញ ម ក រ វ ី ន ក ្ រ ុ ម ទ ា ំ ង ព ី រ ព ី ម ួ យ ច ំ ន ន ្ ត ទ ៅ ម ួ យ ច ំ ន ន ្ ន 1927 អ ឺ ណ ូ ជ ើ រ ណ ី 2 0 0 6 ព ន ្ យ ល ់ អ ម ្ ព ី វ ិ ធ ី ស ា ស ន ្ ត ត ច រ ប ់ ជ ា ណ ិ ច ជ ា វ ិ ធ ី ស ា ស ន ៍ ដ ែ ល ត ្ រ ូ វ ប ្ រ ើ រ រ ប ្ រ ើ រ រ ប ឹ ប ី យ ជ ួ ញ អ ង ្ គ ភ ា ព អ ោ ះ ជ ា ន ដ រ ស ់ គ ម ្ រ ិ ត ន � 1857 ល ោ ក ប ា ន ប ន ្ ទ រ ប ន ្ ថ ែ ម ដ ៏ ដ ៏ ប ើ រ ត ួ ក ជ ា យ ៉ ា ង ណ ា ក ៏ ដ ោ យ គ េ ម ិ ន គ ួ រ ស ្ ន ា ស ្ ស ន ៍ ស ុ ម ឱ ្ យ ច ិ ន ្ ត ប ម ្ ព េ ញ ក ឹ ត ត ្ វ ប ្ ប ល ្ គ ិ ង ល ើ ស ព ី ត ា ន ក ំ ណ ត ់ ន 1887 ខ ណ ្ ន ៈ ដ ែ ល គ ា ត ់ គ ំ ព ុ ង ធ ្ វ ើ ដ ោ យ ន ៅ ឯ ម ិ ន ទ ី ព េ ល ល ោ ក ល េ ង ហ ្ គ ា ង ស ច ស ឹ ប ា ន ច ា ប ់ ផ ្ ត ើ ន ស ្ ត ូ វ ប ង ្ ក េ ត គ ម ុ ល ា ំ ង ព ល ក ម ្ ម ប ្ រ ច ា ំ ខ េ ត ន ៍ ក ្ � 1698 ក ្ រ ូ ប យ ៉ ា ង ន ៅ ន ៅ ន ុ ង ច ា ប ់ ប ្ រ វ ា ន េ ស ន េ ះ គ ឺ គ ឺ ស ្ ស ន ៍ ឡ ើ ង ព ី រ ូ ប ធ ា ត គ ្ រ ប ស ់ រ ា ប ់ រ ា ត ្ ត អ ោ ះ គ េ ធ ្ វ ើ ឡ ើ ង ព ី ភ ា គ ល ្ អ ិ ត ត ូ ច ត ូ ច ដ ែ ល ហ ើ យ ថ ា � 1946 ក ូ ល ក ា រ ន ី ច ្ ច ក ា រ ល ួ ប ច ោ ល ម ា ន ភ ា ព ខ ខ ខ ន ា ន � ៀ ស ប ៉ ន ្ ត ែ ន ៃ ច ុ ង ខ ែ ម ន ិ ន ា គ ន ឡ ង ់ ទ ៅ ន េ ះ ក ូ ល ក ា រ ល ួ ប ច ោ ល ក ម ្ ភ ា គ ស ្ ស ា ន ់ ៗ ដ ោ យ ស ា រ ត ែ ក ា រ ឆ ្ ល � 1691 ន ៅ ល ើ ផ ្ ល ូ វ ម ួ យ ច ំ ន ួ ន គ ្ រ ុ ម ហ ៊ ុ ន ដ ា ន ដ ន ្ ហ ប ស ់ ត ា ខ ្ ល ា ន ់ ប ុ ន ត ែ ស ម ្ រ ា ប ់ ព ្ ល ូ វ ផ ្ ស េ ង ទ ៀ ត ន ិ ង ក ្ រ ុ ម ផ ុ ន ត ូ ច ៗ ព ួ ក គ េ ម ា ន ប ញ ្ ហ ា ហ ្ គ ា �