text
stringlengths 11
395k
| edu_score
float64 0.4
4.44
|
|---|---|
# Namsos (sveitarfélag)
Namsos er sveitarfélag í Þrændalögum í Noregi. Í sveitarfélaginu eru 15.001 íbúar (2022).
Stjórnsýslumiðstöð sveitarfélagsins er borgin Namsos. Til sveitarfélagsins teljast einnig þéttbýlinu Bangsund og Namdalseid.
Sveitarfélagið Namsos á landamæri að sveitarfélögunum Nærøysund í norðri, Høylandet og Overhalla í austri, Flatanger og Osen í vestri og Åfjord og Steinkjer í suðri.
| 2.015625
|
# Nammibar
Nammibar er svæði eða útskot í matvöruverslun eða kvikmyndahúsi þar sem viðskiptavinum býðst að kaupa sælgæti eftir vigt.
Sælgætið er geymt í þartilgerðum einingum oftast úr plasti og flokkað eftir tegundum.
Dæmi um sælgæti á nammibörum eru brjóstsykurs molar, karamellur, ávaxtahlaup, lakkrís og súkkulaði.
Nammibarirnir hófu innreið sína í verslanir eftir að tími söluturna leið undir lok en fram að því hafði sambærilegt sælgæti verið selt í stykkjatali og talið ofaní græna eða bleika poka af starfsfólki og gekk þá undir nafninu "Bland í poka".
Flestir nammibarir bjóða afslátt um helgar allt að fimmtíu prósent en mismunandi er hversu lengi afslátturinn er í gildi.
Sumar verslanir bjóða afsláttinn aðeins á Laugardögum en dæmi er um að verslanir bjóði afsláttinn alla helgina, Föstudag, Laugardag og Sunnudag.
| 2.46875
|
# Nanak
Guru Nanak Dev (fæddur í Nankana Sahib, Punjab, (sem gengur nú undir nafninu Pakistan) þann 15. apríl 1469 – 7. maí 1539, Kartarpur, Punjab, Indlandi), var upphafsmaður síkisma.
| 2.03125
|
# Namskogan (sveitarfélag)
Namskogan er sveitarfélag í Þrændalögum í Noregi. Í sveitarfélaginu eru 818 íbúar (2022).
Stjórnsýslumiðstöð sveitarfélagsins er þéttbýli Namskogan, sem er eina þéttbýlið í sveitarfélaginu.
Sveitarfélagið Namskogan á landamæri að sveitarfélögunum Røyrvik í austri, Høylandet í vestri, Grong í suðri, auk Bindal og Grane í Nordlandssýsla í norðri.
| 1.742188
|
# Namur
Namur er borg á Vallandi í Belgíu. Hún er höfuðstaður Namursýslu og héraðsins Vallands. Vallandsþing er í borginni. Hún stendur við ármót Sambre og Meuse. Íbúar eru um 175 þúsund.
| 2.4375
|
# Nana
Nana er íslenskt kvenmannsnafn.
## Dreifing á Íslandi
Gögnin eru unnin upp úr Þjóðskrá Íslands fyrir árabilið 1950-2006. Dökku súlurnar sýna fjölda nafngifta fyrir nafnið sem fyrsta nafn og ljósu súlurnar sem seinna eiginnafn það árið. Hlutfallstölur eru reiknaðar út frá fjölda nafngifta af samþykktum íslenskum nöfnum, hlutfall seinna nafns er reiknað út frá heildarfjölda seinni eiginnafna það árið.
| 1.992188
|
# Namskogan
Namskogan er þéttbýli og stjórnsýslumiðstöð sveitarfélagsins Namskogan í Þrændalögum í Noregi. Í byggð eru 217 íbúar og í sveitarfélaginu 818 (2022). Namskogan er viðkomustaður á Nordlandsbanen járnbrautarlínunni og E6 liggur í gegnum staðinn, 72 km norður af Grong.
Namsskogan skólinn (sameinaður grunnskóli og framhaldsskóli) er staðsettur í Namsskogan. Tiriltoppppen leikskólinn er einnig staðsettur hér. Við hlið skólans er fjölnotasalurinn Namsskoganhallen (fjölnotasalur) og Namsskogan sundhöllin.
Hótelið Nams Inn er staðsett í Namskogan.
Bjørhusdal kapella er skipskirkja frá 1970. Byggingin er úr timbri og rúmar 120 sæti.
Namsskogan fjölskyldugarðurinn er dýra- og skemmtigarður staðsettur við Namsskogan. Það eru yfir 30 mismunandi dýrategundir, þar á meðal birnir, úlfar, gaupur, rauðrefur, heimskautarrefir, úlfar, otur, elgur, dádýr, tíur, hérar, svínarí, hreindýr, frettur og mörg önnur gæludýr, fuglar og búfé.
Namskogan er staðsett rétt sunnan við landamærin að Nordland sýslu: Nordlandsporten.
| 2.46875
|
# Namsós
Namsós er borg í Þrændalögum með um 10.228 íbúa (2021). Namsós er eins og nafnið gefur til kynna við ósa árinnar Naumu (Namsen á norsku) sem tæmist í Namsefjörð. Borgin er höfuðstaður samnefnds sveitarfélags þar sem um 15.001 búa.
Namsos er svæðismiðstöð Namdalen, sem er nyrsta svæðið í Trøndelag. Byggingarnar í Namsos, að innri borgarkjarnanum undanskildum, samanstanda að miklu leyti af eldri og nýrri timburhúsum og í borginni eru 2 brýr yfir Naumu, Namsbrua frá 1922 (lengd 219 metrar) og Namsosbrua frá 2005 ( lengd 365 metrar). Sjúkrahúsið fyrir norðurhluta Trøndelag er staðsett í Namsos og er Namsos-sjúkrahúsið stærsti vinnuveitandinn í bænum.
Namsos er við Fv17 sem kemur frá Steinkjer 74 km suður af Namsos. Fv17 heldur áfram norður til Brønnøysund. 105 km frá Namsos á Fv17 liggur Foldereid, þar sem Fv770 byrjar og fer vestur til Rørvik.
Frá Namsos er strætótenging til Steinkjer, Rørvik, Brønnøysund, Grong (lestarstöð) og Lauvsnes.
Frá Namsos er hraðbátatenging til Rørvik og Leka.
Flugvöllurinn í Namsos er staðsettur á Høknesøra, fjórum kílómetrum austur af miðbænum. Namsos flugvöllur hefur brottfarir með Widerøe til Þrándheimsflugvallar Værnes, Rørviksflugvallar Ryum og Óslóarflugvallar Gardermoen.
Namsos er verslunar-, iðnaðar- og þjónustumiðstöð.
Í miðbæ Namsos eru tvær stórar verslunarmiðstöðvar, auk fjölda sérverslana, apóteka, áfengisverslana o.fl. Við Spillumstranda er stærra atvinnu-, skrifstofu- og iðnaðarsvæði en þar eru nokkrar bílasölur, húsgagnaverslanir og aðrar sérverslanir.
Af 11 upprunalegu sögunarmyllum í Namsos er aðeins ein starfrækt í dag, Moelven Van Severen, sem er staðsett norðan við Namsen, í miðjum bænum.
Af öðrum atvinnugreinum má nefna matvælafyrirtækin Synnøve Finden og Gilde Norsk Kjøtt, ýmis viðarvöruiðnaður, verkstæðisiðnaður og grafísk framleiðsla.
Í miðbæ Namsos eru Scandic Rock City Hotel og Tinos Hotel og við Spillum er Namsen Motorhotel.
Universitetet Nord (Nord háskólinn) er með deild í Namsos sem býður upp á nám í ávísunum, forvörnum og hjúkrun. Í háskólanum eru um 650 nemendur,
Olav Duun Videregående skole í Namsos er almennur framhaldsskóli með um 800 nemendur.
Ennfremur eru 3 opinberir grunnskólar: Namsos grunnskóli, Høknes grunnskóli, Sørenget upvekstsenter, 2 opinberir ungmennumsskólar: Namsos ungmennumsskóli og Høknes ungmennumsskóli, 1 opinber sameinaður grunnskóli og ungmennumsskóli: Vestbyen skóli og 1 einkaskóli, Bjørkly skóli.
Namsos er oft nefnt „vagga Trønderrokksins“. Namsos hefur fóstrað nokkra þekkta tónlistarmenn: m.a. Stein Ingebrigsen, Prudence með Åge Aleksandersen og Terje Tysland og D.D.E.
Frægasta safn borgarinnar er Rock City, einnig þekkt sem Trønderrock safnið. Staðurinn er upplifunarmiðstöð sem segir sögu tónlistarstílsins frá uppruna sínum með Prudence seint á sjöunda áratugnum til dagsins í dag með nýjum trønderrokkara eins D.D.E.
Namsos var varpað á loft af þýskum flugvélum 20. apríl 1940. Þýsku sprengjuflugvélarnar breyttu Namsos í rjúkandi öskuhaug. Aftur stóðu nokkrar múrsteinsrör og eldveggir. Þrír óbreyttir borgarar létu lífið í sprengjuárásinni á Namsos. 207 hús í borginni urðu fyrir algerum skemmdum, en 217 hús höfðu orðið fyrir miklu tjóni og götur, vatnsveitur, fráveitukerfi og rafmagnsnet höfðu einnig orðið fyrir miklu tjóni.
Endurreisn hófst þegar síðar á árinu 1940, en það liðu 20 ár þar til endurbyggingu Namsos var lokið.
- Frá Namso höfn
- Fjölbýlishús í Namsos
- Menningarmiðstöð Namso
- Namso kirkjan
| 3.0625
|
# Namíbeyðimörkin
Namíbeyðimörkin er eyðimörk í Namibíu í sunnanverðri Afríku. Hún er hluti af Namib-Naukluft-þjóðgarðinum sem er einn af stærstu þjóðgörðum Afríku. Eyðimörkin þekur 50.000 ferkílómetra svæði sem teygir sig meðfram Atlantshafsströnd Namibíu. Hún er um 1.600 km löng og 50-160 km breið staðsett að mestum hluta í Namibíu en einnig í suðvesturhluta Angóla. Talið er að hún sé elsta eyðimörk jarðarinnar, um 80 milljón ára gömul, en Benguelastraumurinn veldur hinum miklu þurrkum á þessu svæði. Meðalúrkoman á svæðinu er um 10 mm á ári.
Í eyðimörkinni eru mikilvægar volfram, salt og demantanámur.
## Veður
Samverkun vatnsmikils sjávarlofts og hinu þurra lofti eyðimerkurinnar veldur óhemjumikilli þoku og sterkum hafstraumum sem verður til þess að skip á svæðinu villast af leið. Eyðimörkin er ásamt Beinagrindarströndinni til norðurs víðþekkt fyrir það að í henni eru fjölmörg skipbrot, sum allt að 50 metrum inni í landi þar sem eyðimörkin er hægt og rólega að stækka til vesturs.
## Nafnsifjar
„Namib“ þýðir risavaxinn á nama, tungumáli innfæddra hottintotta.
| 3.1875
|
# Ottó Tulinius
Ottó Tulinius var íslenskur kaupmaður og stofnandi Hafnar í Hornafirði. Hann ásamt konu sinni Valgerði Friðriksdóttur hófu búsetu á Höfn í Hornafirði sumarið 1897. Ottó bjó á Höfn frá 1897 til 1901 en þá flutti hann frá Höfn til Akureyrar. Ottó og Valgerður áttu alls sex börn.
| 2.421875
|
# Ottó
Ottó er íslenskt karlmannsnafn.
## Dreifing á Íslandi
Gögnin eru unnin upp úr Þjóðskrá Íslands fyrir árabilið 1950-2006. Dökku súlurnar sýna fjölda nafngifta fyrir nafnið sem fyrsta nafn og ljósu súlurnar sem seinna eiginnafn það árið. Hlutfallstölur eru reiknaðar út frá fjölda nafngifta af samþykktum íslenskum nöfnum, hlutfall seinna nafns er reiknað út frá heildarfjölda seinni eiginnafna það árið.
| 2.109375
|
# Otur (mannsnafn)
Otur er íslenskt karlmannsnafn.
| 1.101563
|
# Otto von Rantzau
Otto Manderup von Rantzau (22. maí 1719 – 2. október 1768) var danskur greifi og embættismaður sem var stiftamtmaður yfir Íslandi frá 1750 til dauðadags en kom þó aldrei til landsins.
Rantzau var sonur Christians Rantzau greifa (d. 1771), sem var á sinni tíð einn æðsti embættismaður Danmerkur og meðal annars landstjóri í Noregi um tíma, og konu hans Eleonore Hedevig von Plessen. Hann fékk mjög góða menntun og dvaldist meðal annars í Genf og Göttingen við nám. Hann var skipaður dómari í Hæstarétti Danmerkur 1742, 23 ára að aldri, gegndi því embætti til dauðadags og var nokkrum sinnum dómforseti. Frá 10. september 1750 var hann jafnframt stiftamtmaður Íslands og Færeyja. Hann hlaut kammerherratitil 1743 og varð leyndarráð 1759. Hann var þekktur fyrir áhuga sinn á vísindum og listum, var félagi í danska Vísindafélaginu og hafði mikinn áhuga á leiklist og studdi hana sérstaklega.
Fyrirrennari Rantzaus, Henrik Ochsen, hafði embættið á hendi í tuttugu ár án þess að koma til Íslands en þegar Rantzau varð stiftamtmaður að honum látnum var sett það skilyrði fyrir veitingunni að hann flytti til landsins. Hann vildi þó ekki setjast að á Bessastöðum og var þá ákveðið að byggja hús handa honum í Viðey og skyldi Skúli Magnússon landfógeti einnig búa þar. En þegar bygging Viðeyjarstofu hófst 1752 hafði Rantzau fengið sig leystan undan þeirri skyldu að flytja og Skúli fékk því húsið einn til búsetu.
Þótt Rantzau kæmi aldrei til landsins hefur hann samt verið talinn einn af hinum hæfari stiftamtmönnum og Íslendingum einkar velviljaður og er í annálum kallaður „sá góði stiftamtmaður“. Hann átti meðal annars stóran þátt í því, með tilstyrk danska Vísindafélagsins, að landlæknisembætti var komið á fót á Íslandi og Bjarni Pálsson var skipaður landlæknir. Þeim Rantzau og Skúla fógeta var vel til vina og sagði Skúli að í Kaupmannahöfn ættu Íslendingar marga óvini en einnig nokkra vini, og tiltók þá Thott greifa og Rantzau stiftamtmann og sagði að þeir hefðu „sýnt og sannað að þeir væru Íslandsvinir í orði og verki,“ og er Rantzau líklega einn hinna fyrstu sem nefndur var Íslandsvinur. Magnús Ketilsson sýslumaður sagði líka um Rantzau að honum látnum að hann hefði verið „sannur Islands Patron“.
Rantzau dó tæplega fimmtugur og mælti svo fyrir í erfðaskrá sinni að Íslendingar skyldu einir bera lík sitt til grafar og sá fyrir fé til þess að þeir gætu drukkið erfi sitt.
Kona hans (gift 1754) var Eibe Margrethe von Levetzow (1735 – 1791).
| 3.625
|
# Ottó mikli
Otto I (23. nóvember 912 í Wallhausen – 7. maí 973 í Memleben) var konungur og keisari þýska ríkisins af ætt Liudolfinger. Hann var einnig konungur Ítalíu. Otto I er gjarnan kallaður Otto hinn mikli.
## Æviágrip
### Prinsinn
Otto fæddist árið 912 og var sonur Hinriks I hertoga í Saxlandi og eiginkonu hans Matthildar. Lítið er vitað um Otto ungan. Þó er kunnugt að hann hlaut herþjálfun ungur. Aðeins 16 ára gamall átti hann son með slavneskri konu, Vilhjálm, sem seinna varð erkibiskup í Mainz. Ári síðar kom faðir hans, Hinrik I konungur ríkisins, því í gegn að sonur sinn yrði kjörinn næsti konungur þýska ríkisins. Otto var því markaður háleitur farvegur. Hann var látinn kvænast Edgitha frá Englandi. Hinrik var fyrsti saxneski konungur ríkisins og hélt hann tryggð við England, þar sem England var hálfu árþúsundi fyrr numið meðal annars af söxum. Edgitha hlaut borgina Magdeburg í morgungjöf.
### Koungurinn
2. júlí 936 lést Hinrik I, faðir Ottós. Þar sem búið var að ganga frá ríkiserfðunum, varð Ottó næsti konungur ríkisins. Það tók aðeins fáeinar vikur að koma valinu og krýningu í kring. Ottó var fyrsti konungur ríkisins eftir daga Karlamagnúsar sem krýndur var í keisaraborginni Aachen. Það gerðist 7. ágúst 936 og framkvæmdi Hildebert erkibiskup í Mainz krýninguna. Eftir þetta varð Aachen almennt að krýningarstað konunganna í ríkinu fram á miðja 16. öld. Krýning Ottós var þó ekki öllum að skapi. Hálfbræður hans, Thankmar og Hinrik, vildu sjálfir verða konungar, enda eldri. Furstar hingað og þangað í ríkinu voru heldur ekki ánægðir. Frankahertoginn Eberhard gerði opna uppreisn gegn konungi og gekk til liðs við Thankmar. Eftir að hafa hertekið virkið Belecke og frelsað Hinrik prins, sem var í stofufangelsi, var Thankmar drepinn. Eberhard missti nær allt liðið sitt og gafst upp. Hann var settur í útlegð. Hertoginn Giselbert frá Lóþaringíu, ásamt ýmsum bandamönnum, gerði næstur uppreisn gegn Ottó. En Óttó sigraði þá í orrustunni við Birten hjá Xanten. Að lokum varð Hinrik prins foringi uppreisnar gegn konungi. Hann gerði samsæri um að drepa Ottó konung, hálfbróður sinn. En Ottó komst á snoðir um þessa ráðagerð og tók til sinna ráða. Hann lét varpa Hinrik í dýflissu en aðrir samsærismenn voru teknir af lífi. Hinrik náði að flýja ári síðar en honum snerist hugur og baðst vægar. Eftir þetta var Ottó óskoraður konungur þýska ríkisins. Stjórn Ottós sem konungur gekk í berhögg við aðalinn. Hann virti ekki erfðarétt aðalsins, heldur gaf vinum og venslamönnum landsvæði og embætti, sem aðalsmenn hafa hingað til haft rétt á í ríkinu. Þetta gerði það að verkum að staða Ottós sem konungs styrktist verulega en áhrif aðalsins minnkaði. Árið 951 ákvað Ottó að ráðast inn í Ítalíu. Þar hafði síðasti konungur landsins dáið og skilið eftir sig tæplega tvítuga ekkju, Aðalheiði, sem tengd var eiginkonu Liudolfs, sonar Ottós. Berengar hertogi hafði rænt Aðalheiði og hrifsað til sín völdin. Ottó hertók Langbarðaland bardagalaust. Hann lét frelsa Aðalheiði og færa hana til sín í Pavia. Þar kvæntist hann henni, enda var fyrri eiginkona hans, Edgitha, þá látin. Eftir þetta hlaut Ottó titilinn Konungur franka og Langbarðalands. Þar með var Ottó orðinn valdamesti konungurinn í þýska ríkinu. Hann fór einnig til Rómar í því skyni að láta krýna sig til keisara. En af ókunnum ástæðum neitaði Agapet II páfi honum um það. Árið 953 gerði Liudolf, sonur Ottós, uppreisn, enda taldi hann sig eiga rétt á Ítalíu. Liudolf fékk ýmsa hertoga í lið með sér, sem höfðu yfirráð yfir ýmsum borgum. Áður en árinu lauk var Ottó búinn að gera umsátur um Mainz og Regensburg. En hann náði ekki að útkljá málið áður en næsta ógn steðjaði að ríkinu.
### Orrustan við Lechfeld
Meðan Ottó áttist við son sinn Liudolf, gerðu Ungverjar innrás í þýska ríkið. Ungverjar höfðu á liðnum áratugum reglulega ráðist inn í ríkið og rænt og ruplað. Þeir voru enn heiðnir og höfðu 50 árum áður sest að í kringum Balatonvatn á ungversku sléttunni. Þaðan fóru þeir í ránsferðir. Ungverjar réðust nú inn í Bæjaraland og herjuðu þar á leið sinni vestur. Þeir voru við borgardyr Ágsborgar sumarið 955. Við þessar hættulegu aðstæður tók Liudolf sinnaskiptum og sættist við föður sinn. Saman söfnuðu þeir liði og fóru gegn Ungverjum, sem enn höfðu ekki náð að vinna Ágsborg. Orrustan við Lechfeld nálægt Ágsborg 10. ágúst 955 er einn mesti hernaðarsigur Ottós konungs, þar sem hann náði að hrinda árás ungversku riddaranna. En Ottó var einnig búinn að manna ýmis virki og ferjustaði. Eftir sigurinn flúðu Ungverjar úr orrustunni. Þeir voru svo fjölmennir (eftirlifendur um 20 þúsund) að íbúar Ágsborgar héldu að þeir væru enn að gera árás á borgina er þeir riðu framhjá. Við virkin voru þeir splundraðir og strádrepnir. Aðeins lítill hluti þeirra komst heim. Afleiðingin var sú að Ungverjar hættu flakki sínu og ránsferðum. Þeir blönduðust slövum, báðu um kristniboða og gerðust kristnir. Afkomendur þeirra búa enn á ungversku sléttunni í dag. Orrustan við Lechfeld varð ekki aðeins til að binda enda á ránsferðir Ungverja, heldur voru furstar ríkisins svo hrifnir af sigrinum að Ottó átti til að gera náðuga daga það sem hann á eftir ólifað. Aðeins þó í þýska ríkinu, ekki á Ítalíu.
### Keisarinn
Meðan Ungverjar herjuðu á þýska ríkið gerðist Berengar II, lénsherrann í Langbarðalandi, svo frakkur að stjórna Ítalíu eigin hendi, án ráða frá Ottó, sem þó var réttur konungur Langbarðalands. Þegar Berengar hins vegar ásældist einnig suðurhluta Ítalíu og hrifsaði til sín lönd af páfaríki, kallaði Jóhannes XII á hjálp. Ottó fór suður til Ítalíu 961. Berengar og bandamenn hans drógu sig til baka í virkin sín og forðust beinar orrustur. Ottó fór því beint suður til Rómar, þar sem Jóhannes páfi krýndi hann til keisara þýska ríkisins 2. febrúar 962. Ottó var því þriðji keisari ríkisins síðan Karlamagnús. (Áður voru Karl III og Arnulf krýndir á 9. öld). Aðalheiður, eiginkona hans, var samtímis krýnd keisaraynja. Eftir þetta fór Ottó norður til Langbarðalands og sat um Berengar. En vinátta hans og páfa varaði ekki lengi. Strax á næsta ári gerði páfi samning við son Berengars gegn Ottó. Ottó létti þá umsátrinu og flýtti sér til Rómar. Þar greip hann í tómt, því páfi hafði flúið. Þá greip Ottó til ráðs að láta kardinálana sverja sér að velja engan páfa án samþykkis keisara fyrst. Hann kallaði saman kirkjuþing, þar sem Jóhannes páfi var leystur af. Í hans stað var Leó VIII kjörinn páfi. Þetta var einsdæmi í sögunni fram að þessu, en aldrei hafði nokkur keisari gerst svo frakkur að leysa sitjandi páfa af. Samtímis þessu var Berengar handtekinn og fluttur í böndum til Bamberg. En Ottó var varla farinn frá Rómar áður en Jóhannes sneri aftur sem páfi og tók borgina. Leó flúði til keisara. Jóhannes lést hins vegar skömmu síðar og var þá Benedikt V kjörinn páfi, í trássi við keisara. Hann gerði sér enn ferð til Rómar, leysti Benedikt af og setti Leó aftur í embætti sem páfa. Benedikt var sendur til Hamborgar í böndum. Árið 965 fór Ottó svo heim aftur í ríki sitt eftir að hafa verið á Ítalíu í fjögur ár. Þar var honum tekið með kostum og kynjum. Ottó var á hátindi ferlis síns og var máttugasti konungur og keisari þýska ríkisins síðan á dögum Karlamagnúsar. 966 sneri Ottó aftur til Ítaliu og dvaldi þar næstu 6 árin. Hann sett enn einn páfann af, í þriðja sinn á ferli sínum, og setti Jóhannes XIII aftur í embætti, sem Rómverjar höfðu hrakið burt. Meðan Ottó dvaldi á Ítalíu lét hann krýna son sinn, sem einnig hét Ottó, sem meðkonung sinn. Jóhannes páfi krýndi hann svo sem meðkeisara í borginni Verona árið 967. Þannig varð hinn ungi Otto II að eftirmanni föður síns, án tilkomu ríkisfurstanna. Otto sneri aftur heim í ríki sitt 972. Hann lést ári síðar eftir stutt veikindi og hitaköst í kastalavirkinu Mamleben (núverandi Saxland-Anhalt). Hann hvílir í dómkirkjunni í Magdeburg. Við ríkinu tók sonur hans Ottó II.
## Fjölskylda
Ottó mikli var tvíkvæntur.
Fyrri eiginkona hans var Edgitha frá Englandi. Þau áttu tvö börn:
- 1. Liudolf (f. 930) hertogi Sváfalands, handhafi konungsdóms, en glataði honum sökum uppreisnar
- 2. Liutgard (f. 931) giftist hertoganum Konráði hinum rauða og varð ættmóðir Salier-ættarinnar
Síðari eiginkona Ottós var Aðalheiður frá Búrgúnd. Þau áttu fjögur börn:
- 1. Hinrik (f. 952) dó ungur
- 2. Brúnó (f. 953), um hann eru engar heimildir, dó sennilega ungur
- 3. Matthildur (f. 954) abbadís í Quedlinburg
- 4. Ottó II. (f. 955) næsti keisari þýska ríkisins
| 3.953125
|
# Otur (norræn goðafræði)
Otur er dvergur í norrænni goðafræði (einnig nefnur Ott, Oter, Otr, Ottar, Ottarr, Otter) sem var hamskiftir og dvaldist oft í á við veiðar á fiski, í líki oturs. Hann var drepinn af Loka sem ágirntist feld hans. Faðir Oturs, konungurinn Hreiðmar vildi líf Loka í staðinn, en fékkst að lokum til að láta sér nægja svo mikið gull að þekti feldinn. Gullið olli að lokum dauða bræðra Oturs (Reginn og Fáfnir) og föður.
| 3
|
# Ottó N. Þorláksson
Ottó N. Þorláksson (fæddur 4. nóvember 1871, dáinn 9. ágúst 1966) var íslenskur skipstjóri, verkalýðsfrömuður og fyrsti forseti Alþýðusambands Íslands (ASÍ)
Ottó fæddist í Biskupstungum og ólst að mestu upp hjá föðurfólki sínu fram yfir fermingu en foreldrar hans voru Þorlákur Sigurðsson bóndi á Korpúlfstöðum og Elín Sæmundsdóttir. Ottó byrjaði ungur í sjómennsku, tók skipstjórapróf úr Sjómannaskólanum og fór fljótlega að starfa að verkalýðsmálum. Hann var fyrsti forseti Alþýðusambands Íslands og var einnig fyrsti formaður Alþýðuflokksins um tíma árið 1916.
## Tilvísun
1. ↑ „Ottó N. Þorláksson látinn“, Morgunblaðið 11. ágúst 1966 (skoðað 3. júlí 2019)
| 2.796875
|
# Ottómantyrkneska
Ottómantyrkneska (لسان عثمانی, lisân-ı Osmânî) er tilbrigði tyrknesku og var aðalmál Ottómanveldisins. Ottómantyrneska sættu miklu áhrifum frá arabísku og persnesku en var rituð með arabísku letri. Því var óttomantyrkneska illskiljanleg ómenntuðum og lægri stéttum Tyrkja, sem héldu áfram að nota kaba Türkçe eða „alþýðutyrknesku“ sem var með mun færri tökuorð en hún er grunnurinn að nútímatyrknesku. Talið er að hlutfall tökuorða af arabískum og persneskum uppruna hafi verið 88% á hápunkti Tyrkjaveldis.
| 3.15625
|
# Otur
Á aðgreiningarsíðunni er hægt að sjá aðrar greinar um aðrar merkingar orðsins „otur“.
Otur (fræðiheiti: Lutra lutra), einnig þekktur sem hinn evrópski otur eða vatnaotur, er marðardýr ættað frá Evrasíu. Hann heldur sig við vötn og ár og fæðið er að mestu fiskur.
| 2.4375
|
# Orkar
Orkar eru skáldaðar verur úr Hringadróttinssögu, eftir J. R. R. Tolkien, sem líta svipað út og manneskjur. Þær birtast sem árásagjörn ljót skrímsli sem eru ólík álfunum.
Uppruna þeirra er lýst á nokkra ósamræmanlega vegu, ein skýringin er að þeir séu spilltur ættbálkur álfa, önnur að þeir séu ræktaðir af valnum (guðverunni) Morgot og sú þriðja að þeir urðu illir í náttúrunni. Seinna á þriðju öldinni voru orkar þjónar Saurons.
Orkar hafa verið aðlagaðir og notaðir í öðrum skáldskap frá öðrum höfundum. Þeir hafa líka verið notaðir í nokkrum leikjum eins og Dungeons & Dragons, Magic: The Gathering og Warcraft.
| 2.96875
|
# Orkumálastjóri
Orkumálastjóri er forstjóri Orkustofnunar.
Orkumálastjóri er ráðgjafi ríkisstjórnarinnar í orkumálum og öðrum auðlindamálum sem Orkustofnun eru falin með lögum.
Til embættisins var stofnað 1. júlí 1967 þegar ný orkulög tóku gildi og Orkustofnun tók til starfa. Á sama tíma var embætti raforkumálastjóra lagt niður, en það hafði verið stofnað með raforkulögum vorið 1946.
Embættinu hafa gegnt:
- Jakob Gíslason (1967–1972), áður raforkumálastjóri (1947–1967)
- Jakob Björnsson (1973–1996)
- Þorkell Helgason (1996–2007)
- Guðni A. Jóhannesson (2008–2021)
- Halla Hrund Logadóttir (2021–2024)[2]
| 2.4375
|
# Orkland (sveitarfélag)
Orkland er sveitarfélag í Þrændalögum í Noregi. Í sveitarfélaginu eru 18.653 íbúar (2022).
Flestir íbúar Orklands búa í og við bæjarmiðstöðina Orkanger. Önnur þéttbýli í sveitarfélaginu eru Svorkmo, Storås og Meldal.
Sveitarfélagið Orkland á landamæri að sveitarfélögunum Rennebu í suðri, Midtre Gauldal, Melhus og Skaun í austri, Rindal, Heimi og Hitra í vestri og Þrándheimi í austri.
| 2.265625
|
# Orkubú Vestfjarða
Orkubú Vestfjarða ohf. er sjálfstæð ríkisstofnun sem sett var á fót 26. ágúst 1977 til að virkja vatnsafl og jarðhita á Vestfjörðum. Fyrirtækið rekur 7 vatnsaflsvirkjanir og dreifikerfi fyrir Vestfirði og sölukerfi, sem nær til landsins alls. Starfsmenn eru um 70 talsins. Aðalskrifstofa er á Ísafirði og svæðisskrifstofur á Hólmavík og Patreksfirði.
## Saga
Árið 1976 samþykkti Alþingi lög um Orkubú Vestfjarða er heimiluðu Ríkissjóði Íslands og sveitarfélögum á Vestfjörðum að setja á stofn fyrirtæki í þeim tilgangi að að virkja vatnsafl og jarðhita á Vestfjörðum þar sem hagkvæmt þótti. Orkubúi Vestfjarða var einnig ætlað að eiga og reka vatnsorkuver; jarðvarmavirkjanir; reka fjarvarmakyndistöðvar; dísilrafstöðvar til raforkuframleiðslu; og mannvirki til raforkudreifingar.
Fyrirtækið var stofnað þann 26. ágúst 1977 og var þá sameignarfélag sveitarfélaga á Vestfjörðum og ríkisins. Að Orkubú Vestfjarða stóðu upphaflega Ríkisstjórn Íslands, Árneshreppur, Bolungarvíkurkaupstaður, Broddaneshreppur, Bæjarhreppur, Hólmavíkurhreppur, Ísafjarðarbær, Kaldrananeshreppur, Kirkjubólshreppur, Reykhólahreppur, Súðavíkurhreppur, Tálknafjarðarhreppur og Vesturbyggð.
Fyrirtækið hóf formlega starfsemi þann 1. janúar 1978. Árið 2001 urðu breytingar á rekstrarformi þess þegar sameignarfélaginu var breytt í hlutafélag (Orkubú Vestfjarða hf.). Það þótti samræmast betur viðteknum venjum í efnahagslífinu. Jafnframt var ákveðið að ganga til viðræðna við sveitarfélögin á Vestfjörðum um kaup ríkisins á hlut þeirra í félaginu.
Í framhaldi af lögum um opinber hlutafélög sem sett voru 2006 var nafninu breytt í Orkubú Vestfjarða ohf. Þótti rétt að setja inn í lögin um hlutafélög nokkur ákvæði varðandi þau hlutafélög sem hið opinbera á að öllu leyti.
Orkubú Vestfjarða ohf. er í dag ríkisfyrirtæki í svokölluðum C-hluta ríkisreiknings og er það opinbert hlutafélag (ohf) að fullu í eigu ríkissjóðs.
## Tilgangur
Tilgangur Orkubús Vestfjarða ohf. er að virkja vatnsafl og jarðhita á Vestfjörðum, eiga og reka orkuver og raforkustöðvar til raforkuframleiðslu, ásamt nauðsynlegum mannvirkjum til raforkuflutnings og raforkudreifingar. Þá er fyrirtækinu ætlað að eiga og reka jarðvarmavirkjanir og reka fjarvarmakyndistöðvar ásamt nauðsynlegu dreifikerfi.
Fyrirtækið á og rekur 7 vatnsaflsvirkjanir, sem framleiða u.þ.b. 90.000 MWh á ári, sem er um 60% af orkunotkun Vestfjarða. Flutningskerfið telur 1,036 km af rafmagnslínum og jarðstrengjum sem er viðhaldið af starfsmönnum þess.
## Virkjanir
Uppsett rafafl og raforkuframleiðsla í virkjunum Orkubús Vestfjarða ohf. var á árinu 2017:
| Orkubú Vestfjarða ohf. Uppsett rafafl og raforkuframleiðsla í vatnsaflsvirkjunum árið 2016 | Orkubú Vestfjarða ohf. Uppsett rafafl og raforkuframleiðsla í vatnsaflsvirkjunum árið 2016 | Orkubú Vestfjarða ohf. Uppsett rafafl og raforkuframleiðsla í vatnsaflsvirkjunum árið 2016 | Orkubú Vestfjarða ohf. Uppsett rafafl og raforkuframleiðsla í vatnsaflsvirkjunum árið 2016 |
| ------------------------------------------------------------------------------------------ | ------------------------------------------------------------------------------------------ | ------------------------------------------------------------------------------------------ | ------------------------------------------------------------------------------------------ |
| Heiti virkjunar | Gangsetning [Ár] | Uppsett rafafl [kW] | Raforkuframleiðsla [MWh] |
| Mjólká | 1958 | 10.6 | 73.494 |
| Þverárvirkjun | 1953 | 2.43 | 6.695 |
| Fossárvirkjun | 2015 | 1.2 | 5.07 |
| Tungudalsvirkjun | 2006 | 700 | 4.969 |
| Reiðhjallavirkjun | 1958 | 514 | 1.872 |
| Blævardalsárvirkjun | 1975 | 288 | 1.618 |
| Fossa- og Nónhornsvatn | 1937 | 1.16 | 1.504 |
| Mýrarárvirkjun | 1965 | 60 | 374 |
| Orkubú Vestfjarða ohf. Uppsett rafafl og raforkuframleiðsla í eldsneytisorkuverum árið 2017 | Orkubú Vestfjarða ohf. Uppsett rafafl og raforkuframleiðsla í eldsneytisorkuverum árið 2017 | Orkubú Vestfjarða ohf. Uppsett rafafl og raforkuframleiðsla í eldsneytisorkuverum árið 2017 | Orkubú Vestfjarða ohf. Uppsett rafafl og raforkuframleiðsla í eldsneytisorkuverum árið 2017 |
| ------------------------------------------------------------------------------------------- | ------------------------------------------------------------------------------------------- | ------------------------------------------------------------------------------------------- | ------------------------------------------------------------------------------------------- |
| Heiti virkjunar | Gangsetning [Ár] | Uppsett rafafl [kW] | Raforkuframleiðsla [MWh] |
| Flatey | 2006 | 182 | 127 |
| Patreksfjörður | 1964 | 4.3 | 86 |
| Bíldudalur | 1973 | 1.2 | 38 |
| Þingeyri | 1980 | 1.52 | 25 |
| Hólmavík | 1990 | 1.4 | 19 |
| Súðavík | 1986 | 1.4 | 15 |
| Ísafjörður, Mjósund | 1976 | 4.3 | 10 |
| Flateyri | 1975 | 420 | 5 |
| Reykhólar | | 750 | 4 |
| Reykjanes | | 666 | 2 |
| Suðureyri | 1975 | 720 | 2 |
| Drangsnes | 1975 | 470 | 1 |
| Orkubú Vestfjarða ohf.- Raforkuframleiðsla 2017 | Orkubú Vestfjarða ohf.- Raforkuframleiðsla 2017 | Orkubú Vestfjarða ohf.- Raforkuframleiðsla 2017 | Orkubú Vestfjarða ohf.- Raforkuframleiðsla 2017 | Orkubú Vestfjarða ohf.- Raforkuframleiðsla 2017 |
| ----------------------------------------------- | ----------------------------------------------- | ----------------------------------------------- | ----------------------------------------------- | ----------------------------------------------- |
| Raforkuframleiðsla - Vatnsafl [MWst] | Raforkuframleiðsla - Jarðhiti [MWst] | Raforkuframleiðsla - Vindorka [MWst] | Raforkuframleiðsla - Eldsneyti [MWst] | Samtals [MWst] |
| Orkubú Vestfjarða | 95.596 | - | 334 | 94.117 |
## Starfsmenn
Orkubús Vestfjarða ohf. er að fullu í eigu ríkissjóðs og fer fjármálaráðherra fer með eignarhlut ríkisins.
Orkubússtjóri veitir fyrirtækinu forstöðu og er framkvæmdastjóri þess. Starfsmenn eru um 70 talsins á þremur starfssvæðum og þjónusta þeir dreifikerfi fyrir Vestfirði og sölukerfi, sem nær til landsins alls.
| 3.046875
|
# Orkudrykkur
Orkudrykkir eru drykkir sem eru markaðssettir undir þeim formerkjum að þeir nái fram örvandi áhrifum. Þeir gefa vellíðunartilfinningu í heilanum, sem hvetur fólk að halda áfram neyslu þeirra, en hafa engin áhrif á vöðva líkamans.
Orkudrykkir innihalda jafn mikið magn af sykri og er í sykruðum gosdrykkjum og eins mikið magn af koffíni og er í kaffi. Orkudrykkir hafa verið lítið rannsakaðir og engar samræmdar reglur eru til um hvað drykkirnir megi innihalda. Neysla orkudrykkja er mest á meðal ungs fólks bæði hér á landi og í Bandaríkjunum.
Blanda áfengis og orkudrykkja er mjög vafasöm. Blandan hefur veikjandi áhrif á líkamann, getur valdið hjartsláttartruflunum og jafnvel skyndilegum dauða.
| 2.59375
|
# Orkneyinga saga
Orkneyinga saga (einnig kölluð Jarlasögur) er íslensk saga, sem fjallar um sögu Orkneyja (og norðurhluta Skotlands), frá því Noregskonungar lögðu eyjarnar undir sig á 9. öld, allt fram undir 1200. Sagan segir einkum sögu jarlanna (Orkneyjajarla), sem stýrðu eyjunum í umboði Noregskonungs.
## Um söguna
Sagan hefst í grárri forneskju, en segir svo frá landvinningum Norðmanna og stofnun jarlsdæmisins. Í fyrsta hlutanum ber talsvert á þjóðsagnakenndu efni, en höfundurinn hefur haft traustari heimildir þegar nær dregur í tíma. Saga jarlanna er síðan rakin fram undir 1200. Fyrsti jarlinn sem eitthvað kvað að, var Torf-Einar Rögnvaldsson, og síðan fylgdu dugmiklir afkomendur hans, eins og Þorfinnur hausakljúfur, Þorfinnur Sigurðarson o.fl. Síðasti jarlinn sem sagt er frá er Haraldur Maddaðarson, d. 1206.
Meðal jarlanna var Magnús Erlendsson, d. 1116, sem síðar var tekinn í dýrlinga tölu. Af honum er einnig sérstök helgisaga, Magnúss saga Eyjajarls. Systursonur hans var Rögnvaldur Kali, sem stýrði eyjunum á miklu velmegunarskeiði. Talsvert er sagt frá Jórsalaför hans 1151–1153.
Orkneyinga saga er aðalheimildin um sögu Orkneyja, Hjaltlands og norðurhluta Skotlands, í þrjár og hálfa öld, og rekur einnig mikilvægan þátt í sögu víkingaaldarinnar. Þá voru Orkneyjar krossgötur, þar sem fjölbreyttir menningarstraumar komu saman.
Upphaflega mun sögunni hafa lokið með 108. kapítula, og eru kaflar 109–112 taldir síðari viðbót. Aftast er viðauki, Brenna Adams biskups (1222), sem er aðeins að finna í Flateyjarbók.
Talið er að sagan hafi verið rituð hér á Íslandi um 1200. Óvíst er hver samdi söguna, en ýmsar tilgátur uppi um það.
Allt frá því að Orkneyinga saga varð almennt kunn á Bretlandseyjum með enskri þýðingu 1873, hefur hún haft sérstakan sess í hugum Orkneyinga. Hún opnaði þeim nýja sýn á fortíðina, varpaði ljósi á að norræn menning var öldum saman ríkjandi á eyjunum, og þar var voldug stjórnsýslumiðstöð. Raunar var norræna tímabilið blómaskeið í sögu þeirra. Þeim varð ljóst að norræna arfleifðin var gildur þáttur í þeirri menningu sem þróast hefur í eyjunum, ekkert síður en hin keltneska, sem fyrir var í eyjunum, og hin skoska sem síðar tók við.
Orkneyinga saga er oft flokkuð með konungasögum, þó að hún sé það ekki, strangt til tekið.
## Handrit og útgáfur
Flateyjarbók hefur ein skinnbóka varðveitt nær alla Orkneyinga sögu. Er sagan þar felld inn í Ólafs sögurnar tvær, og henni skeytt við þær. Einnig eru til leifar þriggja skinnbóka, sem eru mun eldri en Flateyjarbók. AM 325 I 4to (18 blöð), AM 325 IIIa 4to (tvö blöð) og AM 325 IIIb 4to (eitt blað). Loks var sagan til á skinnbók í Noregi. Leifar hennar bárust á Háskólabókasafnið í Kaupmannahöfn, og brunnu þar 1728, en til er uppskrift sem Árni Magnússon lét gera, AM 332 4to. Einnig er til dönsk þýðing, sem gerð var í Noregi meðan handritið var að mestu heilt.
Helstu útgáfur eru:
- Jón Jónsson (útg.): Orkneyinga saga, Hafniæ 1780. – Frumútgáfan, með latneskri þýðingu, Árnanefnd gaf út.
- Guðbrandur Vigfússon (útg.): Icelandic sagas I, London 1887. – Í Rolls series, meðal efnis, Orkneyinga saga. Ensk þýðing George Webbe Dasents í Icelandic sagas III (1894).
- Sigurður Nordal (útg.): Orkneyinga saga, Kbh. 1913–1916. – Textafræðileg útgáfa.
- Finnbogi Guðmundsson (útg.): Orkneyinga saga, Rvík 1965. Íslensk fornrit 34. Hið íslenska fornritafélag.
## Þýðingar
Auk latnesku þýðingarinnar, sem fylgdi frumútgáfunni 1780, má nefna eftirtaldar þýðingar:
- The Orkneyinga saga. Edinburgh 1873. Þýðendur: Jón A. Hjaltalín og Gilbert Goudie. – Fremst er ritgerð um sögu Orkneyja að fornu, eftir Joseph Anderson.
- The Orkneyinga saga. Edinburgh 1938. Þýðandi: Alexander Burt Taylor. – Fræðileg útgáfa með ítarlegum skýringum.
- Orkneyinga Saga: The History of the Earls of Orkney, London 1978. Þýðendur: Hermann Pálsson og Paul Edwards. Endurprentuð 1981, Penguin Classics.
- Nýnorska: Orknøyingasoga. Oslo 1929. Þýðandi: Gustav Indrebø. Norrøne bokverk 25.
- Þýska: Die Geschichten von den Orkaden, Dänemark und der Jomsburg. Darmstadt 1966. Þýðandi: Walter Baetke. Thule – Altnordische Dichtung und Prosa, 19. bindi.
- Norska: Orknøyingenes saga. Oslo 1970. Þýðandi: Anne Holtsmark. Thorleif Dahls Kulturbibliotek.
- Franska: La saga des Orcadiens. Paris 1990. Þýðandi: Jean Renaud.
- Danska: Orknøboernes saga. Odense 2002. Þýðandi: Jens Peter Ægidius.
| 3.8125
|
# Orkneyjar
Orkneyjar eru eyjaklasi 16 km norðan við Katanes, sem er hérað á norðurodda Skotlands. Orkneyjar eru um 70 talsins, en aðeins 20 þeirra eru í byggð. Stærsta eyjan er Meginland (Mainland), einnig nefnd Hrossey og höfuðstaðurinn þar og stærsti bær eyjanna er Kirkjuvogur (Kirkwall). Þar búa 7000 manns. Í Kirkjuvogi er dómkirkja Magnúsar helga. Auk Kirkjuvogs er eini eiginlegi bærinn Straumnes við vesturenda Meginlands, en þar búa 2000 manns.
## Helstu eyjar
- Meginland (Mainland)
### Norðan við Meginland
- Austursker (Auskerry)
- Egilsey (Egilsay)
- Eiðey (Eday)
- Eyjan helga (Eynhallow)
- Færey (Faray)
- Geirsey (Gairsay)
- Hjálpandisey (Shapinsay)
- Hrólfsey (Rousay)
- Norður-Rögnvaldsey (North Ronaldsay)
- Papey hin meiri (Papa Westray)
- Papey hin minni (Papa Stronsay)
- Sandey (Sanday)
- Strjónsey (Stronsay)
- Vesturey (Westray)
- Vigur (Wyre)
### Sunnan við Meginland
- Borgarey (Burray)
- Flatey (Flotta)
- Grímsey (Graemsay)
- Háey (Hoy)
- Kolbeinsey (Copinsay)
- Suður-Rögnvaldsey (South Ronaldsay)
- Svíney (Swona)
## Tengill
- Orkneyjar.com
- Um Orkneyjar; grein í Lesbók Morgunblaðsins 1952
| 2.953125
|
# Orkla
Orkla er norsk fyrirtækjasamsteypa. Dótturfélög Orkla framleiða margvíslegar vörur eins og mat og álsnið. Höfuðstöðvar fyrirtækisins eru í Osló.
| 1.609375
|
# Orkneyjajarlar
Orkneyjajarlar voru upphaflega norskir jarlar sem fóru með völd í Orkneyjum, Hjaltlandi og hluta af Katanesi og Suðurlandi nyrst á Skotlandi. Jarlarnir voru löngum nokkuð sjálfstæðir, en stjórnuðu þó Orkneyjum og Hjaltlandi í umboði Noregskonungs. Sum þeirra svæða sem þeir réðu yfir á meginlandi Skotlands þágu þeir síðar í lén af Skotakonungi. Um skeið réðu jarlarnir einnig Suðureyjum.
## Norskir Orkneyjajarlar
Fyrsti Orkneyjajarlinn var Rögnvaldur Eysteinsson Mærajarl (í Noregi). Haraldur hárfagri gaf honum jarlsnafn þar í sonarbætur, en Rögnvaldur vildi ekki setjast að í eyjunum og gaf Sigurði bróður sínum jarlsdæmið sama dag. Jarlarnir sem á eftir fylgdu, allt til 1232, voru afkomendur þeirra Rögnvalds og Sigurðar. Af Rögnvaldi voru einnig komnir Rúðujarlar, eða Hertogar af Normandí.
Um 1195 tóku Orkneyingar þátt í uppreisn gegn Sverri konungi, og sendu til Noregs herflokk sem kallaður var „Eyjarskeggjar“. Sverrir vann sigur á þeim og refsaði Orkneyingum með því að slá eign sinni á helstu höfðingjasetur í eyjunum. Jarlinn varð þá formlega norskur lénsmaður og Hjaltland tekið undan hans stjórn. Upp úr því fór jarlsdæmið að veikjast verulega.
Norska jarlsdæmið í Orkneyjum var oft undir samstjórn bræðra eða frænda.
- Um 885 Rögnvaldur Eysteinsson Mærajarl, var Orkneyjajarl í einn dag, dó um 890
- um 885–um 890 Sigurður Eysteinsson (Sigurður hinn ríki, þ.e. voldugi), bróðir Rögnvalds
- um 890–um 891 Guthormur Sigurðarson
- um 891–um 892 Hallaður Rögnvaldsson
- um 893–um 946 Torf-Einar Rögnvaldsson
- um 946–954 Arnkell Torf-Einarsson, (féll 954 í sömu orustu og Eiríkur blóðöx)
- um 946–954 Erlendur Torf-Einarsson, (féll 954 í sömu orustu og Eiríkur blóðöx)
- Eftir fall Eiríks blóðaxar 954, var Gunnhildur drottning nokkur ár í Orkneyjum, ásamt sonum sínum, en Þorfinnur hausakljúfur mun hafa verið jarl að nafninu til.
- um 954–um 976 Þorfinnur Torf-Einarsson eða Þorfinnur hausakljúfur
- um 976–um 977 Arnfinnur Þorfinnsson, e.t.v. með Hávarði, Ljóti og Hlöðvi
- um 977–um 978 Hávarður Þorfinnsson hinn ársæli, e.t.v. með Ljóti og Hlöðvi
- um 978–um 980 Ljótur Þorfinnsson, e.t.v. með Hlöðvi
- um 980–um 991 Hlöðvir Þorfinnsson
- 991 – 1014 Sigurður Hlödvisson (Sigurður digri)
- 1014–1030 Brúsi Sigurðarson, með Einari, Sumarliða og Þorfinni
- 1014–1020 Einar Sigurðarson (Einar rangmunnur), með Brúsa og Sumarliða
- 1014–1015 Sumarliði Sigurðarson, með Brúsa og Einari
- 1020–1064 Þorfinnur Sigurðarson (Þorfinnur hinn ríki), með Brúsa og Rögnvaldi
- 1037–1045 – Rögnvaldur Brúsason, jarl með Þorfinni
- 1064–1098 Páll Þorfinnsson og Erlendur Þorfinnsson
- 1098–1103 Sigurður Jórsalafari (Sigurður Magnússon), síðar konungur Noregs
- 1103–1123 Hákon Pálsson, sonur Páls Þorfinssonar, jarl með Magnúsi
- 1108–1117 – Magnús Erlendsson (Magnús Eyjajarl eða Magnús helgi), jarl með Hákoni
- 1122–1137 Páll Hákonarson hinn ómálgi, með Haraldi
- 1122–1127 – Haraldur Hákonarson hinn sléttmáli, með Páli
- 1134–1206 Haraldur Maddaðarson, með Rögnvaldi, Erlendi og Haraldi Eiríkssyni
- 1136–1158 – Rögnvaldur Kali Kolsson eða Rögnvaldur hinn helgi, jarl með Haraldi Maddaðarsyni og Erlendi
- 1151–1154 – Erlendur Haraldsson, sonur Haralds Hákonarsonar, jarl með Haraldi Maddaðarsyni, í fjarveru Rögnvalds Kala
- 1191–1194 – Haraldur Eiríksson, jarl á Katanesi með Haraldi Maddaðarsyni, dóttursonur Rögnvalds Kala,
- 1206–1231 Jón Haraldsson, með Davíð
- 1206–1214 – Davíð Haraldsson, með Jóni bróður sínum
## Skoskir jarlar undir norsku krúnunni
Árið 1231 dó karlleggurinn af norsku jarlaættinni út. Árið eftir fórst skip með öllum helstu höfðingjum eyjanna, sem voru á leið frá Noregi. Hákon gamli Noregskonungur brá þá á það ráð (1236) að skipa sem jarl mann af skoskri höfðingjaætt (Angus-jarlar), sem átti ættir að rekja til Orkneyjajarla, og fóru afkomendur hans með völd í Orkneyjum a.m.k. til 1321. Þá voru tengslin við Noreg farin að trosna, og fór svo að Orkneyjar komust undir yfirráð Skotakonungs.
### Angus-jarlar
- 1236–1239 Magnús II, Orkneyjajarl, sonur Gilberts eða Gilliberts jarls af Angus
- 1239–12?? Gillibert, Orkneyjajarl, líklega sonur Magnúsar
- 12??–1256 Gibbon, Orkneyjajarl, e.t.v. sami maður og Gillibert
- 1256–1273 Magnús Gibbonsson Orkneyjajarl
- 1273–1284 Magnús Magnússon Orkneyjajarl
- 1284–um 1300 Jón Magnússon Orkneyjajarl
- um 1300–1321 Magnús Jónsson Orkneyjajarl
## Skoskir jarlar
### Strathearn- og Sinclair-jarlar
- 1331–1350 Maol Íosa eða Malise 5. af Strathearn, (Strathearn 1330–1334; Katanes 1331–1334)
- 1353–1357 Erengisle Suneson, tengdasonur Maol Iosa, sænskur að ætt, (aðeins Orkneyjar)
- 1375–1379 Alexander de l'Ard, dóttursonur Maol Íosa, (Katanes 1350–1375)
- 1379–1401 Henry Sinclair 1. Orkneyjajarl, dóttursonur Maol Íosa, (Orkneyjar og Hjaltland)
- 1401–1420 Henry Sinclair 2. Orkneyjajarl, (Orkneyjar og Hjaltland)
- 1423–1434 David Menzies, settur yfir eyjarnar af Noregskonungi
- 1434–1471 William Sinclair, (Orkneyjar og Hjaltland; Katanes 1455–1476)
## Orkneyjajarlar á síðari öldum
### Hertogi af Orkneyjum (1567)
- 1567 James Hepburn, greifi af Bothwell og hertogi af Orkneyjum
### Stewart-jarlar, önnur endurreisn jarlsdæmisins (1581)
- 1581–1593 Robert Stewart 1. Orkneyjajarl
- 1593–1614 Patrick Stewart 2. Orkneyjajarl
### Orkneyjajarlar, endurreistir í þriðja sinn (1696)
- 1696–1737 George Hamilton, 1. jarl af Orkneyjum (1666-1737)
- 1737–1756 Anne O'Brien, 2. greifynja af Orkneyjum (d. 1756)
- 1756–1791 Mary O'Brien, 3. greifynja af Orkneyjum (um 1721-1791)
- 1791–1831 Mary FitzMaurice, 4. greifynja af Orkneyjum (1755-1831)
- 1831–1877 Thomas John Hamilton FitzMaurice, 5. jarl af Orkneyjum (1803-1877)
- 1877–1889 George William Hamilton FitzMaurice, 6. jarl af Orkneyjum (1827-1889)
- 1889–1951 Edmond Walter FitzMaurice, 7. jarl af Orkneyjum (1867-1951)
- 1951–1998 Cecil O'Bryen FitzMaurice, 8. jarl af Orkneyjum (1919-1998)
- 1998–2??? Oliver Peter St John, 9. jarl af Orkneyjum (f. 1938)
Líklegur arftaki, Oliver St John, greifi af Kirkjuvogi (f. 1969)
| 3.75
|
# Orkuleiðrétt mjólk
Orkuleiðrétt mjólk, skammstafað OLM, kallast mælimjólk sem hefur verið leiðrétt fyrir fitu- og próteininnihaldi. Orkuleiðrétt mjólk er því sú mjólk sem hefur ákveðið orkuinnihald, eða 750 kílókaloríur í kílógrammi. Notuð er sérstök reikniaðferð til að umreikna mælimjólk með uppgefin efnainnihöld yfir í OLM.
## Reikniaðferðir
Íslenska aðferðin:
{\displaystyle kgOLM=M\times (0,01+0,122\times f+0,077\times p+0,053\times l)}
Danska aðferðin (Energikorrigeret mælk, EKM):
{\displaystyle kgOML=(0,383\times f+0,242\times p+0,7832)/3,140}
Munurinn á formúlunum lýsir muninum á efnainnihalda íslenskrar og danskrar mjólkur. Íslenska aðferðin, sem fengin er að hluta frá Noregi, tekur tillit til þess hve mikil mjólk fæst úr hverri kú (fastinn M) en sú danska gerir það ekki. Fastinn p merkir próteinhlutfall mjólkur, fastinn f er fituhlutfall og fastinn l táknar mjólkursykurshlutfall (laktósa).
## Notkun
Útreikningar á orkuleiðréttri mjólk eru notaðir við ákvarðanir á fóðurþörfum mjólkurkúa.
| 3.78125
|
# O
O eða o (borið fram o) er 18. bókstafurinn í íslenska stafrófinu og sá 15. í því latneska.
| Frum-semískt auga | Fönísk ajin | Grísk ómíkron | Grísk ómega | Etruscan O | Latneskt O |
| Frum-semískt auga | Fönísk ajin | Grískt ómíkron | Grískt ómega | Forn-latneskt O | Latneskt O |
| 2.203125
|
# OBX
OBX er hlutabréfavísitala sem samanstendur af 25 hlutabréfum í jafnmörgum fyrirtækjum sem skráð eru í kauphöllinni í Osló.
## Fyrirtæki
Fyrirtækin í vísitölunni eftir endurskoðun þann 18. júní 2010 eru:
| - Acergy - Aker Solutions - DnB NOR - DNO International - Fred. Olsen Energy - Frontline - Golden Ocean Group - Kongsberg Automotive - Marine Harvest - Norsk Hydro - Orkla - Petroleum Geo-Services - Prosafe | - Questerre Energy - Royal Caribbean Cruises - REC - Seadrill - Sevan Marine - Songa Offshore - Storebrand - Statoil - Subsea 7 - Telenor - TGS-NOPEC Geophysical Company - Yara International |
| 1.984375
|
# Nýþungarokk
Nýþungarokk eða Nu-metal er undirstefna þungarokks frá byrjun tíunda áratug tuttugustu aldar og á rætur sínar að rekja til Bandaríkjanna. Stefnan er samrunastefna sem sameinar hljóðið úr þungarokki með öðrum tónlistastefnum svo sem hipp hopp, funki og groove metal. Vinsælustu hljómsveitir sem hægt er að flokka sem nu-metal eru meðal annarra Limp Bizkit, Korn og Linkin Park.
## Uppruni
Þær nýjungar sem heyrast í nu-metali má einnig heyra í vinsælum rokk hljómsveitum frá níunda og tíunda áratugnum. Hljómsveitirnar Faith No More, Red Hot Chili Peppers og Rage Against the Machine höfðu mikil áhrif á nu-metal tónlistarstefnuna. Það hefur einnig verið sagt að þungarokk frá sama tímabili hafi haft gífurleg áhrif á nu metal. Það hefur verð sagt að lagið Bring the Noise eftir Public Enemy og Anthrax sé það lag sem hefur haft mest áhrif á nu-metalið.
## Einkenni
Nu-metal sameinar hljóð úr mörgum tónlistarstefnum og undirstefnum. Einkenni raftónlistar, pönks, hipp hopps, djass, rokks og flestra undirstefna þungarokks finnast í nu-metali. Helstu einkenni nu-metals eru gítar riff, hrynjandi og lækkaður rafbassi. Þetta veldur þungu hljóði sem segja má að sé helsta einkenni nu-metals. Það er ekki jafn mikið af gítarsólóum í nu-metali eins og í öðrum þungarokksstefnum.
Söngurinn í nu-metali er gífurlega fjölbreyttur. Melódískur söngur, rapp og öskur finnast í nu-metal lögum og jafnvel fleiri en einn stíll í einu lagi. Flestar sveitir einkennast af eigin stíl.
Þar sem stefnan sameinar tvo virkilega ólíka tónlistarheima (þungarokk og hipp hopp) er tískan sem fylgir stefnunni fjölbreytt. Tískan fór samt frekar í áttina að hipp hoppinu þar sem víð föt svo sem bolir, íþróttatreyjur og buxur, hettupeysur og derhúfur voru mest áberandi.
Búningar og grímur eru áberandi í vinsælum nu-metal hljómsveitum. Hljómsveitameðlimir Slipknot og gítarleikari sveitarinnar Limp Bizkit, Wes Borland, eru þekktir fyrir að koma fram í búningum.
## Saga
Uppruni vinsælda þessarar stefnu má rekja til upptökustjórans Ross Robinson. Hann framleiddi fyrstu plöturnar sem kom stóru stjörnum stefnunnar á kortið. Þar á meðal fyrstu plötu Korn, Slipknot og Limp Bizkit.
Það má segja að fyrsta plata Korn marki byrjun senunnar sem fylgi nu-metali. Fyrsta vinsæla lag Korn, Blind, sem kom út árið 1994 fékk spilun á MTV. Tónlistin náði þá til fleiri áhorfenda.
Það var samt ekki fyrr en árið 1998 sem nu-metal náði almennum vinsældum með plötunni Follow the Leader, sem var önnur plata Korn. Eftir þetta birtust fleiri hljómsveitir með svipaðan stíl. Viðurkenndar þungarokkshljómsveitir eins og Sepultura, Fear Factory, Machine Head og Slayer fylgdu straumnum og gáfu út plötur sem voru undir áhrifum frá þessari nýju og vinsælu stefnu. Tilraunin heppnaðist betur hjá Sepultura en platan Roots náði gífurlegum vinsældum. Ekki var hægt að segja það sama um tilraun Slayer en plata þeirra Diabolus in Musica fékk ekki jafn góðar viðtökur.
Senan hélt áfram að vaxa og önnur plata Limp Bizkit Significant Other sem kom út árið 1999 komst á toppinn á Billboard 200. Platan seldist í 643.874 eintökum eftir eina viku í sölu. Árið 2000 náði nu-metal líklega sem hæstum hæðum þegar þriðja plata Limp Bizkit, Chocolate Starfish and the Hot Dog Flavored Water sló sölumet fyrir rokkplötu með yfir milljón eintök seld fyrstu viku eftir útgáfu. Seinna á árinu kom svo út mest selda nu-metal plata allra tíma. Það var frumraun hljómsveitarinnar Linkin Park, Hybrid Theory. Nu-metal hélt sínum vinsældum áfram þangað til um miðjan fyrsta áratug tuttugustu aldar en ein af síðastu nu-metal sveitum til þess að ná áberandi árangri var hljómsveitin Evanescence. Fyrsta plata þeirra Fallen var fjórða söluhæsta plata ársins 2003. Eftir þetta fóru vinsældir stefnunnar dvínandi en sumar af stærstu hljómsveitum stefnunnar starfa enn.
## Tengill
- Grein um Nu metal í Louder Sound
| 3.875
|
# O.J. Simpson
Orenthal James Simpson (9. júlí 1947 – 10. apríl 2024), betur þekktur sem O.J. Simpson eða „The Juice“, var fyrrverandi stjarna í amerískum fótbolta, kynnir, leikari, og dæmdur glæpamaður. Hann var einna þekktastur fyrir réttarhöldin í sakamáli um að hafa myrt fyrrum eiginkonu sína, Nicole Brown Simpson, ásamt vin hennar, Ron Goldman árið 1994. Hann var sýknaður af þeirri ákæru en var síðar dæmdur bótaskyldur fyrir bæði morðin í skaðabótamáli sem foreldrar hinna myrtu höfðuðu gegn honum. Hann var svo handtekinn í Las Vegas fyrir vopnað rán og mannrán árið 2008 og dæmdur fyrir það árið eftir.
Simpson lést úr krabbameini þann 10. apríl árið 2024, 76 ára að aldri.
| 2.125
|
# OAIS
OAIS, stendur fyrir ensku skammstöfunina Open Archival Information System sem mætti útleggja á íslensku sem Opið skjalavörslu-upplýsingakerfi, er skjalasafn sem hefur það hlutverk að varðveita upplýsingar til lengri tíma með þarfir skilgreinds markhóps (e. designated community) í huga. OAIS er huglægt skýringarlíkan sem kynnir til sögunnar grunnhugtök en ekki nákvæm forskrift. Til er ISO-staðall fyrir OAIS, ISO 14721:2012.
Þó svo OAIS eigi við um upplýsingakerfi sem miði að því að varðveita til óskilgreinds lengri tíma er ekki endilega átt við varanlega varðveislu. OAIS-líkanið tekur tillit til örra tæknilegra breytinga á sviði stafrænnar tækni, þannig getur stuðningur við viss skráarsnið úrelst með tímanum og orðið þess valdandi að upplýsingar glatist. Sömuleiðis getur vélbúnaður úrelst, til að mynda eru diskettur lítið sem ekkert notaðar í dag og geisladiskar með gögnum hafa að mestu vikið fyrir usb-kubbum og flökkurum.
| 3.09375
|
# OGC Nice
Olympique Gymnaste Club Nice eða OGC Nice er franskt fótboltafélag í borginni Nice, sem var stofnað árið 1904. OGC Nice spilar heimaleiki sína á Allianz Riviera. Nice hefur 4 sinnum orðið franskir deildarameistarar, fyrst tímabilið 1950-1951, síðan 1951-1952, 1955-56 og síðast 1958-1959. Á árum áður spilaði Nice heimaleiki sína á frá árinu 1927 til 2013 á Stade Municipal du Ray. Í september árið 2013 spilaði Nice sinn fyrsta leik á Allianz Riviera.
| 2.3125
|
# OK (kæna)
OK er fjögurra metra löng einmenningskæna hönnuð af danska bátasmiðnum Knud Olsen árið 1957. OK er undirbúningsbátur fyrir Finn og hefur því fylgt eftir breytingum á hönnun þess síðarnefnda í gegnum tíðina. OK var ódýr og einföld í smíðum og með einfaldan seglabúnað. Hún varð geysivinsæl í Evrópu á 7. og 8. áratug 20. aldar en dalaði hratt á þeim 9..
| 2.234375
|
# Nýöld á Íslandi
Nýöld kallast það tímabil í mannkynssögunni sem tekur við af miðöldum eða endurreisnartímanum, sé hann talinn sérstakt tímabil. Yfirleitt er nýöld talin hefjast árið 1492, er Kristófer Kólumbus kom til nýja heimsins, en stundum er hún talin hefjast fyrr eða um 1420 með upphafi endurreisnarinnar. Á Íslandi eru endalok miðalda og þar með upphaf nýaldar stundum miðuð við árið 1550 þegar Jón Arason, síðasti kaþólski biskup landsins, var hálshöggvinn ásamt sonum sínum.
| 3.203125
|
# O. J. Simpson-réttarhöldin
O. J. Simpson réttarhöldin voru réttarhöld yfir bandaríska leikaranum og fyrrum NFL-leikmanninum O. J. Simpson en hann var ákærður fyrir að hafa myrt fyrrum eiginkonu sína, Nicole Brown Simpson, og vin hennar, Ronald Lyle Goldman, þann 12. júní 1994. Hann var sýknaður af ákærunni 3. október 1995 en tveimur árum síðar tapaði hann skaðabótamáli og hann dæmdur bótaskyldur. Réttarhöldin drógu að sér mikla fjölmiðlaumfjöllun en O. J. Simpson var með hóp af bestu lögmönnum Bandaríkjanna í verjendateymi sínu sem oft var kallað Dream Team. Þeirra á meðal voru Robert Shapiro, Johnnie Cochran, F. Lee Bailey, Alan Dershowitz, Carl Douglas, Robert Kardashian, Barry Scheck, Peter Neufeld og fleiri .
Aðalsaksóknari í málinu var Marcia Clark en meðsaksóknari var Chris Darden en þau hættu bæði störfum sem saksóknarar eftir að Simpson var sýknaður. Eftir réttarhöldin gerðist Clark bókaútgefandi en Darden fór að vinna sem verjendalögmaður.
Árið 2008 var Simpson sakfelldur fyrir vopnað rán en var látinn laus árið 2017. O. J. Simpson lést 10. apríl 2024 .
| 2.375
|
# Ruslakeppur
Ruslakeppur eða ruslabaggi er matur sem gerður var á Íslandi fyrr á tímum. Hann er búinn til úr ýmsu smálegu innan úr sauðkindum sem ekki var notað í aðra matargerð og er löngu hætt að hirða, eins og til dæmis brisinu, kirtlum, lakanum, görnum, milta og fleiru. Þetta var sett innan í þind og hún saumuð saman. Ruslakeppur var yfirleitt ætlaður hundum, en fólk brá stundum á það ráð að borða ruslabagga ef sultur svarf að.
| 2.6875
|
# Rushmore-fjall
Rushmore-fjall er 1.745 metra granítfjall nálægt Keystone í Suður-Dakóta. Í fjallið hefur verið höggvið risavaxið minnismerki, sem sýnir 18 metra há andlit fjögurra fyrrum forseta Bandaríkjanna: George Washington (1732-1799), Thomas Jefferson (1743-1826), Theodore Roosevelt (1858-1919) og Abraham Lincoln (1809-1865). Upphaflega átti verkefnið að auka ferðamennsku í Black Hills-fjallgarðinum í Suður-Dakóta. Verkið hófst árið 1927 og því lauk 1941.
| 2.75
|
# Rush Hour
Rush Hour er grín- og hasarmynd frá árinu 1998. Myndinni leikstýrði Brett Ratner. Framhald myndarinnar eru kvikmyndirnar Rush Hour 2, Rush Hour 3 og Rush Hour 4. Myndin er 97 mínútur. Myndin fjallar um Lee, löggu frá Hong Kong, og Carter, löggu frá Los Angeles. Þegar dóttir kínversk þingmans er rænt í L.A. er sent eftir Lee, hæfustu löggu í Hong Kong. Því miður fær hann félagann Carter sem er bæði sjálfselskur og eigingjarn. Saman elta þeir uppi ræningjana.
## Leikarar
- Jackie Chan sem Lee
- Chris Tuker sem James Carter
- Tom Wilkinson sem Thomas Griffin/Junato
- Tzi Ma sem Han
| 2.171875
|
# Russell-þversögn
Russell-þversögn eða þverstæða Russells er stærðfræðileg þversögn, sem Bertrand Russell uppgvötvaði árið 1901 og sýnir fram á að hversdagsleg mengjafræði Georgs Cantors og Gottlobs Frege er þverstæðukennd. Þversögnin er líkast til það atriði sem átti stærstan þátt í að gera Russell jafn frægan og raun bar vitni.
Mengi má skilgreina sem mengi allra þeirra staka, x, sem uppfylla einhver tiltekin skilyrði. Nú er alveg ljóst að hugsanlegt er að mengi innihaldi ekki sjálft sig; til dæmis mengi náttúrulegra talna, það inniheldur ekki sjálft sig, því að það er ekki tala. En einnig er mögulegt að mengi innihaldi sjálft sig, til dæmis mengi allra mengja, en stök þess eru öll hugsanleg mengi og þá þar á meðal það sjálft. Bertrand Russell setti fram Russell-þversögnina árið 1901, þar sem hann benti á það, að mengið sem inniheldur öll þau mengi, sem ekki innihalda sjálf sig býr yfir þeim eiginleika, að ef það inniheldur sjálft sig þá gerir það það ekki samkvæmt skilgreiningunni og ef það inniheldur ekki sjálft sig þá inniheldur það sjálft sig samkvæmt sömu skilgreiningu.
Þetta er rökleg hliðstæða svokallaðar þverstæðu lygarans, ein þeirra allra einföldustu er setningin: „Þessi setning er lygi“. Önnur er „Ég lýg öllu sem ég segi, ég segi það satt“. Rakaraþverstæðan er afbrigði af þverstæðu Russells sem segir: „Rakarinn í þorpinu rakar alla (og aðeins þá) þorpsbúa sem ekki raka sig sjálfir. Hann býr sjálfur í þorpinu. Rakar hann sjálfan sig?“ en bæði játun og neitun leiða til mótsagnar.
## Tilvísarnir
1. ↑ Russel-þversögn Geymt 5 mars 2016 í Wayback Machine á Stærðfræðiorðasafninu
2. ↑ Russell-þversögn á Orðaskrá
Íslenska stærðfræðafélagsins
3. ↑ „Er munur á mótsögn og þversögn? Ef svarið er já, hver er þá munurinn?“. Vísindavefurinn.
4. ↑ „A: Setning B er lygi. B: Setning A er sönn. Getur þetta nokkurn tímann gengið upp?“. Vísindavefurinn.
5. ↑ „Rakarinn í Þorlákshöfn rakar alla sem raka sig ekki sjálfir. Rakar hann sjálfan sig?“. Vísindavefurinn.
| 3.953125
|
# Rush Hour 3
Rush Hour 3 er grín- og hasarmynd frá árinu 2007. Brett Ratner leikstýrði myndinni. Myndin er 91 mínútur og er framhald af kvikmyndunum Rush Hour og Rush Hour 2.
Myndin fjallar um löggurnar Lee og Carter. Þegar reynt er að drepa þingmanninn Han elta þeir morðingjan til Frakklands. Þar hitta þeir Kenji, sem er höfuðpaur glæpagengis. Þeir byrja að leyta að Shy Shen sem er listi yfir fleiri höfuðpaura. Þeir hitta Geneviève. Shy Shen listin er húðflúraður aftan á henni. En þegar þeir finna það út komast þeir að svikara og verða að berjast við Kenji á endanum.
## Leikarar
- Jackie Chan sem Lee
- Chris Tucker sem James Carter
- Noémie Lenoir sem Geneviève
- Hiroyuki Sanada sem Kenji
| 2.046875
|
# Ruslatunna
Ruslatunna eða sorptunna er ílát notað til að geyma rusl um stundarsakir. Ruslatunnur eru oftast gerðar úr plasti eða málmi og eru yfirleitt hafðar fyrir utan íbúðarhús eða í sérstökum geymslum í fjölbýlishúsum. Flestar ruslatunnur eru með stóru loki til að þær lykti ekki.
Í eldhúsum eru notaðar ruslakörfur til að geyma sorp frá eldamennsku eins og hýði og umbúðir. Sumar tegundir eru með fótstigi (pedala) til að opna þær og loka (oftast nefndar geispur). Yfirleitt eru ruslakörfur í heimahúsum fóðraðar með pokum til að auðveldara sé að tæma þær í ruslatunnurnar.
| 2.71875
|
# Rush Hour 2
Rush Hour 2 er grín- og hasarmynd frá árinu 2001. Leikstjóri myndarinnar var Brett Ratner. Myndin er framhald kvikmyndarinnar Rush Hour og undanfari myndanna Rush Hour 3 og Rush Hour 4. Myndin er 90 mínútur.
Í myndinni leita þeir Lee og Carter uppi peningafalsara í Hong Kong. Úr verður mikill eltingaleikur.
## Leikarar
- Jackie Chan sem Lee
- Chris Tuker sem James Carter
- John Lone sem Ricky Tan
- Zhang Ziyi sem Hu Li
- Roselyn Sanchez sem Isabella Molina
| 1.710938
|
# Pascual Somma
Pascual Somma (f. 1891 eða 1896 – d. 1930) var úrúgvæskur knattspyrnumaður á öðrum og þriðja áratug tuttugustu aldar. Hann varð fjórðum sinnum Suður-Ameríkumeistari með úrúgvæska landsliðinu.
## Ævi og ferill
Heimildum ber ekki saman um aldur Somma, sem ýmist er sagður fæddur árið 1891 eða 1896. Nákvæmur dánardagur er heldur ekki þekktur. Vitað er að hann gekk til liðs við Nacional þegar árið 1911 og lék þar mestallan feril sinn með hléum þó, til að mynda var hann um tíma í röðum Defensor Sporting. Með Nacional varð hann fjórum sinnum úrúgvæskur meistari: 1916, 1917, 1920 og 1923, auk ýmissa smærri titla.
m lék sinn fyrsta landsleik árið 1911 sem gerir tilgátuna um að hann hafi fæðst 1896 heldur ólíklega. Hann var í meistaraliði Úrúgvæ í Suður-Ameríkukeppninni 1916, 1917, 1920 og 1923, auk þess að keppa á þremur mótum til viðbótar. Hann var leikmannahópi Úrúgvæ á Ólympíuleikunum 1924 en kom ekki við sögu. Hann lék sinn síðasta landsleik sama ár.
| 2.9375
|
# Passífar rásir
Passífar (eða óvirkar) rásir eru flokkur rafrása, sem eru „hlutlausar“ varðandi orku. Þær gefa frá sér jafna eða minni orku en þær hafa tekið við. Nema um sé að ræða ofurleiðara, breytist hluti aðfenginnar orku í varma innan rásarinnar. Þær geta þá aðeins gefið frá sér hluta aðfenginnar orku. Rásir úr passífum íhlutum eru sjálfkrafa passífar, en virkar rásir geta hermt eftir passífum rásum, þótt sjaldgæft sé. Línulegar passífar rásir eru einn flokkur passífra rása, sem nota einungis línulega íhluti. Ekkert hindrar þó notkun ólínulegra íhluta í passífum rásum, en það er óalgengara.
| Passífur íhlutur | Almennt | Tákn | SI Heiti - Eining | Stærðfræðilega | Orkugeymd |
| ---------------- | --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- | --------------------- | ---------------------- | ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- | --------------------------------------------------------------- |
| Viðnám | Viðnám gegn rafstraumi, því hærra viðnám, því minni straumur og öfugt. | R | Viðnám Ohm (Ω) | Ohms lögmál, straumur og spenna eru í réttu og línulegu hlutfalli við hvort annað og viðnám er hlutfallið milli spennu og straums {\displaystyle R=U/I} | Engin, aflið {\displaystyle P=I^{2}R=U^{2}/R} breytist í varma. |
| Spóla | Straumur í spólunni framkallar segulflæði, sem í er orka. Þegar strauminn breytist leiðir sjálfspan spólunnar til gagnspennu , sem vinnur gegn straumbreytingunni. Þetta leiðir til spanviðnámsins {\displaystyle X_{L}} gegn riðstraumi, sem vex línulega með tíðni. | L | Sjálfspan Henry (H) | {\displaystyle L=\Phi /I} {\displaystyle u(t)=d\Phi /dt} {\displaystyle X_{L}=\omega L=2\pi fL} | {\displaystyle {\frac {1}{2}}LI^{2}} |
| Þéttir | Straumur í þéttinum byggir upp spennu og rafsvið, sem í er orka. Breytilegur straumur mætir rýmdarviðnáminu {\displaystyle X_{C}}, sem er í öfugu hlutfalli við tíðni. | C | Rýmd Farad (F) | {\displaystyle C=Q/U} {\displaystyle i(t)=dQ/dt} {\displaystyle X_{C}=1/\omega L=1/2\pi fL} | {\displaystyle {\frac {1}{2}}CU^{2}} |
| Memristor | Ólínulegt kvikt viðnám með einskonar minni, sem tekur mið af fyrrverandi rafsviði og segulsviði. Fyrst lýst af Cheon Lua árið 1971, sem loka passíf viðbót við þríeykið viðnám-spóla-þéttir, sem fyrir var. | | | | |
| Spennir | Umhverfis spólu er segulsvið, sem spanar spennu í nálægum spólum. Þetta er sérstaklega nýtt í spennubreytum. Góð kúpling segulflæðis frá forvafi yfir í eftirvaf er þá oft fengin með aðstoð járn- eða annars segulmagnanlegs kjarna. | | | | |
| Díóða | Díóða er hér talin með, sem fulltrúi viðnáma, sem Ohms lögmálið gildir ekki um. | | | | |
| | | | | | |
| | | U | Spenna - Volt | | |
| | | I | Straumur - Amper | | |
| | | P | Afl - Wött | | |
| | | {\displaystyle X_{L}} | Spanviðnám - Ohm (Ω) | | |
| | | {\displaystyle X_{C}} | Rýmdarviðnám - Ohm (Ω) | | |
| | | {\displaystyle \Phi } | segulflæði - Weber | | |
| | | Q | rafhleðsla - Coulomb | | |
| | | f | tíðni - Hertz | | |
NB! Athyglisverð samhverfa eða tvídd, sé skipt á straumi og spennu, hleðslu og segulflæði, viðnámi og andhverfunni (leiðni).
| 3.0625
|
# Passíusálmarnir
Passíusálmarnir eru sálmar eftir Hallgrím Pétursson, sem hann orti á árunum 1656-1659. Þeir teljast vera höfuðverk hans og hafa verið hluti af páskahefð Íslendinga um margra alda skeið. Sálmarnir eru 50 talsins og í þeim er píslarsaga Krists rakin af mikilli innlifun. Þeir hafa komið út á íslensku oftar en 80 sinnum og hafa verið þýddir á fjöldamörg önnur tungumál. Sálmarnir eru fluttir í Ríkisútvarpinu á föstunni ár hvert, og hafa einnig verið fluttir í heild sinni á Föstudaginn langa í Hallgrímskirkju síðan hún var vígð.
Séra Hjörleifur Þórðarson á Valþjófsstað (d. 1786 um nírætt) þýddi Passíusálma Hallgríms á latínu, og var sú þýðing gefin út í Kaupmannahöfn 1785, og nefndist: Quinquaginta psalmi passionales. Formála Passíusálmanna lýkur með orðunum Vale pie lector (latína: „Sæll, guðhræddi lesandi“ eða „Vertu sæll góði lesandi“).
| 2.765625
|
# Pasja
Pasja (ottómantyrkneska: پاشا, tyrkneska: paşa; úr persnesku pādšā (padisja) persneska: پادشا) er titill sem var notaður í Tyrkjaveldi yfir háttsetta landstjóra, herforingja og aðra merkismenn. Pasja var opinbert virðingarheiti, svipað og titillinn sir í Bretlandi. Í Tyrkjaveldi voru þrír flokkar pasja: fyrsti flokkur mátti bera merki með þremur töglum, annar með tveimur og þriðji með einu. Í Egyptalandi fyrir stofnun lýðveldis var pasja titill þjóðhöfðingja, sérstaklega eftir að Múhameð Alí af Egyptalandi gerði landið sjálfstætt í reynd.
| 3.0625
|
# Passíusálmar í Skálholti
Passíusálmar í Skálholti er tónleikaplata frá Megasi með upptökum frá Skálholtskirkju þann 13. apríl 2001. Á plötunni flytur hann, ásamt öðrum, Passíusálma Hallgríms Péturssonar.
## Tónlist
- Megas, söngur;
- Hermann Jónsson, kassagítar;
- Hilmar Örn Agnarsson, orgel og kórstjórn;
- Hjörtur B. Hjartarson, klarínettur og þverflauta;
- Kjartan Guðnason, kontrabassi:
- Skúli Arason, slagverk;
- Sveinn Pálsson, rafgítar;
- Kammerkór Biskupstungna
| 1.960938
|
# Pascal (forritunarmál)
Pascal er stefjumál sem var þróað af Niklaus Wirth árið 1970 sem forritunarmál sem myndi henta vel í mótaða forritun. Pascal á sér ættingja Object Pascal sem er sniðið að hlutbundinni forritun.
## Saga
Pascal er byggt á forritunarmálinu ALGOL og er nefnt eftir og til heiðurs stærðfræðingnum og heimsspekingnum Blaise Pascal. Forritunarmálin Modula-2 og Oberon voru þróuð út frá Pascal og eru svipuð.
Í upphafi var Pascal þróað sem forritunarmál ætlað til að kenna nemendum mótaða forritun. Margar kynslóðir nemenda hafa “slitið barnsskónum” í forritun með Pascal sem fyrsta mál í grunnáföngum forritunar til margra ára. Pascal er til í hinum ýmsu útfærslum í dag, til dæmis Free Pascal sem er meðal annars til bæði í 32-bita og 64-bita útgáfum. Allar gerðir Pascal henta til bæði kennslu og hugbúnaðarþróunar.
Hlutar af fyrsta Macintosh stýrikerfinu voru handþýddir yfir í Motorola 68000 smalamál úr Pascal kóða sem var skrifaður fyrir Lisa stýrikerfið, forvera Macintosh (Seinni útgáfur notuðust einnig við töluvert af C++ kóða). Fyrstu ár Macintosh var Pascal aðal æðra-stigs forritunarmálið í hugbúnaðargerð fyrir Makkann.
## Útfærslur
Fyrsti þýðandinn fyrir Pascal var hannaður í Zurich fyrir CDC 6000 series tölvukerfin og varð nothæfur 1970.
Fyrsta velheppnaða útfærslan af CDC Pascal þýðandanum fyrir önnur stórtölvukerfi var sett saman af Welsh og Quinn við Queens háskólann í Belfast árið 1972 fyrir ICL 1900 tölvuna.
Fyrsti bandaríski Pascal þýðandinn var settur saman í Háskólanum í Illinois undir stjórn Donald B. Gillies fyrir PDP-11 og skilaði út hreinu vélamáli.
Í Zurich var búinn til “port pakki” til þess að hraða útbreiðslu tungumálsins. Í pakkanum var þýðandi sem bjó til kóða fyrir sýndarvél auk túlks fyrir “p-kóða” kerfið. Þó svo að “p-kóðinn” hafi í upphafi verið hannaður til að vera þýddur yfir í hreint smalamál þá er í það minnsta eitt kerfi, UCSD útfærslan, sem nýtti það í að búa til stefjumálskerfið UCSD p-System. P-kerfis þýðendur eru merktir P1-P4, þar sem P1 er elsta útgáfan og P4 sú nýjasta.
Watcom Pascal var þróað fyrir IBM stórtölvur í upphafi níunda áratugarins.
IP Pascal var útfærsla af Pascal forritunarmálinu sem notaðist við Micropolis DOS, en var fljótlega færst yfir í CP/M sem keyrði á Z80.
Í upphafi níunda áratugarins var UCSD Pascal flutt yfir á Apple II og Apple III til þess að bjóða mótvægi við BASIC túlkana sem fylgdu með vélunum.
Apple bjó til sýna eigin útfærslu, Lisa Pascal fyrir Lisa námsstefnuna árið 1982 og 1985 færði Apple þennan þýðanda yfir á Macintosh og MPW. Sama ár skilgreindi Larry Tesler í samráði við Niklaus Wirth Object Pascal og voru þeim viðbótum bætt inn í Lisa Pascal og Mac Pascal þýðendurna.
Á níunda áratugnum skrifaði Anders Hejlsberg Blue Label Pascal þýðandann fyrir Nascom-2.
Endurútfærsla af þessum þýðanda fyrir CP/M og IBM PC var markaðsett undir heitunum Compas pascal og PolyPascal áður en Borland eignaðist hann.
Þýðandinn var endurskýrður Turbo Pascal og varð gríðarlega vinsæll, að hluta til vegna hagstæðs verðs og hins vegna þess að hann var einn fyrsti þýðandinn í þróunarumhverfi sem bauð upp á vinnusvæði sem náði yfir allan skjáinn. Anders Hejlsberg færði svo Turbo Pascal yfir á Macintosh 1986 og setti viðbæturnar úr Object Pascal yfir í Turbo Pascal. Þessar viðbætur skilu sér síðan inn í útgáfu 5.5 af Turbo Pascal fyrir PC.
Hinn ódýri Borland þýðandi hafði mikil áhrif á Pascal samfélagið sem í lok níunda áratugarins var farið einbeita sér mestmegnis að þróun fyrir IBM PC. Margir PC áhugamenn sem leituðu af mótuðu forritunarmáli í stað BASIC hófu að nota Turbo Pascal. Á sama tíma byrjuðu margir atvinnuforritarar að skoða tungumálið. Á sama tíma var fjöldi eiginleika C forritunarmálsins bætt inn í því markmiði að leyfa Pascal forriturum að nota API skilin úr Microsoft Windows milliliða laust. Þessar viðbætur innihéldu núllstrengi, benda reikning, fallabendla, viðfang virkja og óöruggar tagbreytingar.
Borland ákvað hins vegar seinna að þeir vildu hlutbundnu eiginleikana aðeins fágaðri og hófu þróunina á Delphi umhverfinu og notuðu uppkastið af Obect Pascal frá Apple sem grunn. (Drögin frá Apple eru ekki opinber staðall). Borland kallaði þetta Obect Pascal í fyrstu útgáfunum af Delphi en breyttu nafninu formlega í Delphi í seinni útgáfum. Aðal viðbæturnar frá hlutbundnu eiginleikum eldra kerfisins voru tilvísanir á hluti, sýnadrsmiðir og eyðar, og eigindi. Margir aðrir þýðendur bjóða uppa á það sama, sjá Object Pascal.
Super Pascal er útgáfa sem bætti við ótölulegum merkjum, “return” skipun og segðir sem tagnöfn.
Háskólarnir í Zurich, Karlsruhe og Wuppertal hafa þróað EXtension for Scientific Computing (Pascal XSC) byggt á Oberon, sem er frí lausn til að forrita tölulega útreikninga með kvarðaðri nákvæmni.
## Málskipan
Pascal er í sinni upprunalegu mynd stefjumál með hefðbundnum skipunum s.s. if, while, for o.s.frv..
Málfræðilega greinist Pascal frá öðrum forritunarmálum í C fjölskyldunni aðallega eftir því hvernig (ensk) lykilorð eru notuð þar sem C notar sértákn. Til dæmis til þess að reikna leyfð (modulus) í Pascal notar þú lykilorðið “mod” en C notar táknið %. Annar smávægilegur munur er hlutverk semikommunnar. Í Pascal aðgreina semikommur einfaldar setningar (af öllum gerðum) innan samsettrar setningar (afmarkað með { ... } ) en semikomman er hluti setningunni í C. Þessi munur er ekki sýnilegur þegar þú lítur á röð segða og virkja þar sem hver lína endar á semikommu í hvoru tilfelli. Munurinn er sést helst við tvær aðstæður. Semikomma getur ekki verið beint á undan “else” í Pascal en þarf að vera í C nema að setningin sé innin hornklofa ( {...} ). Síðasta setning á undan “end” ætti heldur ekki hafa semikommu í Pascal. Margir Pascal forritarar setja samt sem áður semikommu á eftir síðustu setningunni til að halda stílnum og búa í rauninni til “tóma segð” við enda setningarinnar. Margir kennarar eru ekki hrifnir af þessu því það gæti ruglað nemandann um raunverulegt hlutverk semikommunar í Pascal.
### Halló heimur
Öll Pascal forrit byrja á "Program" lykilorðinu, valkvæmum lista of útværum skráalýsingum og síðan forritsbút merktum með "Begin" og "End" lykilorðunum. Semikommur skipta setningum, og punktur lætur forritið hætta. Pascal lítur sömu augum á há- og lágstafi.
Hér er dæmi um kóða í mjög einföldu forriti:
```
program
HelloWorld(output);
begin
writeln('Halló heimur!')
end
.
```
### Gagnaskipan
Í Pascal eru einföldu tögin real, integer, character og boolean auk enumeration, sem var kynnt sem nýtt tag í Pascal.
```
program
myprog;
var
r: real;
i: integer;
c: char;
b: boolean;
e: (one, two, three, four, five);
```
Hægt er að búa til undirsvið úr raðtögum.
```
var
x: 1..10;
y: 'a'..'z';
z: two..four;
```
Hægt er að búa til tög úr öðrum tögum með tagskilgreiningu.
```
program
myotherprog;
type
x = integer;
y = x;
...
```
Fleiri flóknari tög er hægt að setja saman úr einfaldari tögum:
```
type
a =
array
[1..10] of integer;
b =
record
a: integer;
b: char
end
;
c = file of a;
```
#### Bendlar
Pascal styður notkun benda:
```
type
a = ^b;
b =
record
a: integer;
b: char;
c: a
end
;
var
pointer_to_b: a;
```
Hér er breytan pointer_to_b bendir á tagið b, færsla. Til að búa til nýja færslu og setja gildin 10 og A í svæðin a og b í skránni myndi forritið verða svona;
```
new
(pointer_to_b);
pointer_to_b^.a := 10;
pointer_to_b^.b := 'A';
pointer_to_b^.c :=
nil
;
...
```
Hægt er að búa tiltengdan lista með því að nota tag með bendli (c) í skránna.
### Flæðisskipanir
Pascal er mótað forritunuarmál. Sem þýðir að flæði er stjórnað með stöðluðum setningum, án 'go to' skipana.
```
while
a <> b
do
writeln('Waiting');
if
a > b
then
writeln('Condition met')
else
writeln('Condition false');
for
i := 1
to
10
do
writeln('Iteration: ', i:1);
repeat
a := a + 1
until
a = 10;
```
### Stefjur og föll
Pascal mótar forrit í stefjur og föll.
```
program
mine(output);
var
i : integer;
procedure
print(
var
j: integer);
function
next(k: integer): integer;
begin
next := k + 1
end
;
begin
writeln('The total is: ', j);
j := next(j)
end
;
begin
i := 1;
while
i <= 10
do
print(i)
end
.
```
Stefjur og föll geta komið innan hvers annars eins djúpt og maður vill og 'program' setningin er alltaf sú ysta.
Hver stefja eða fall getur haft sínar eigin skilgreiningar á goto merkjum, föstum, tögum, breytum og öðrum skilgreiningum sem þurfa öll að vera í þessari röð. Krafan um þessa röð var í upphafi til þessa að geta þýtt á hagkvæman hátt með því að lesa aðeins einu sinni yfir. Flestir nútíma þýðendur hafa hins vegar fallið frá þessari ströngu kröfu um röðun.
## Tilföng
### Þýðendur
Fjölmargir Pascal þýðendur eru fáanlegir fyrir almenning:
- Delphi Geymt 5 desember 2005 í Wayback Machine er aðal RAD forritunartólið frá Borland. Það notar Object Pascal málið (Nefnt 'Delphi programming language' frá Borland), þróað út frá Pascal til að gera forrit fyrir Windows. Nýjustu útgáfurnar frá 2005 og 2006 styðja einnig að þýða fyrir .NET umhverfið.
- Free Pascal (www.freepascal.org Geymt 25 janúar 1999 í Wayback Machine) er kerfi sem keyrir á mörgum verkvöngum og er skrifað í Pascal (þýðir sig sjálft). Markmið Free Pascal er að skaffa hentugan og öflugan þýðanda sem getur bæði þýtt eldri kerfi og nýtist til forritunar á nýjum kerfum. Free Pascal er dreyft ókeypis í gegnum GNU GPL. Það getur blandað standard Pascal, Extended Pascal (Turbo Pascal) og Object Pascal (Delphi) kóða samanog styður fjöldan allan af stýrikerfum.
- Dev-Pas (Dev-Pascal) er Pascal þýðandi sem var hannaður í Borland Delphi og er Win32 þýðandi.
- Chrome (Chrome programming language) (website: www.chromesville.com Geymt 14 mars 2007 í Wayback Machine) er næstu kynslóðar Visual Studio viðbót og frístandandi (í .NET umhverfinu) þýðandi fyrir Object Pascal málið með .NET ogMono.
- Kylix Geymt 4 júní 2005 í Wayback Machine
- GNU Pascal Compiler
- Virtual Pascal
- P4 compiler
- WDSybil Geymt 12 febrúar 2020 í Wayback Machine Delphi samhæft umhverfi og þýðari fyrir Microsoft Windows og OS/2.
- Turbo Pascal
- Dr. Pascal Geymt 5 janúar 2009 í Wayback Machine
- IP Pascal Geymt 26 maí 2009 í Wayback Machine
- Pocket Studio Geymt 1 mars 2009 í Wayback Machine
- MIDletPascal
- Vector Pascal
Hægt er að skoða mjög ítarlegan lista á Pascaland Geymt 5 september 2020 í Wayback Machine. Síðan er á frönsku en er bara listi með tenglum á þýðendur. Pascal Central Geymt 10 mars 2010 í Wayback Machine er síða með upplýsingum um Pascal fyrir þá sem forrita fyrir Mac. Þar eru margar áhugaverðar greinar og kennsluefni sem vert er að kíkja á.
## Staðlar
Árið 1983 var forritunarmálið staðlað samkvæmt alþjólega staðlinum ISO/IEC 7185 ásamt nokkrum sérlenskum stöðlum, t.d. hinn ameríska ANSI/IEEE770X3.97-1983. Viðbætur voru svo settar inn í Pascal staðalinn 1990 sem ISO/IEC 10206.
ISO 7185 var skilgreindur sem útskýringar á forritunarmáli Wirts frá 1974 eins og því var lýst í notkunarleiðbeiningum og skýrslu [Jensen and Wirth] en bætti við "Conformant Array Parameters" sem stig 1 í staðlinum þar sem “Pascal without Conformant” er stig 0.
Niklaus Wirth leit sjálfur á útgáfuna frá 1974 sem “staðalinn” til að aðgreina hana frá útgáfum sem voru gerðar í CDC 6000 þýðandanum fyrir sértilvik.
Á stærri vélum var Pascal staðlinum almennt fylgt eftir en svo var ekki á IBM-PC. Á PC voru Borland þýðendurnir Turbo Pascal og Delphi með lang flesta notendur. Það er því miklvægt að reynda að skilja hvort tiltekin útfærsla tilheyri opinbera Pascal staðlinum eða útfærslu Borland á honum.
## Gagnrýnisraddir
Þó að Pascal sé mjög vinsælt (reyndar vinsælla á níunda og tíunda áratugunum en nú) hafa eldri útgáfur af Pascal verið gagnrýndar fyrir að vera óhentugt fyrir “alvöru” forritun utan kennslu. Brian Kernighan frægur stuðningsaðili C forritunarmálsins setti fram sína helstu gagnrýni á Pascal 1981 í riti sínu Why Pascal Is Not My Favorite Programming Language. Hins vegar voru margir stór áfangar í hugbúnaðargerð forritaðir að miklum hluta í Pascal, eins og Apple Lisa og Macintosh (svo mikið að skilin fyrir C á Macintosh þurftu að notast við taggerðir úr Pascal).
Á þeim langa tíma síðan þá hefur Pascal haldið áfram að þróast og flest gagnrýnisatriði Kernighans eiga ekki lengur við. Svo óheppilega vill til að eins og Kernighan hafði spáð fyrir voru lagfæringar á þessum vandamálum ósamhæfð milli þýðenda. Síðasta áratuginn hefur þróunin hins vegar farið á betri veg en Kernighan sá fyrir og skipst í tvo póla, eftir ISO eða Borland.
Út frá reynslu sinni með Pascal (og áður ALGOL) þróaði Niklaus Wirth nokkur önnur forritunarmál: Modula, Modula-2 og Oberon. Þessi tungumál taka á mörgum gagnrýnisatriða Pascal og eru ætluð öðrum notendahóp, o.s.frv. en ekkert þeirra hefur náð jafn mikilli útbreiðslu eða vinsældum eins og Pascal.
## Meira efni
Snið:Wikibookspar
- ALGOL
- C forritunarmálið
- Ada programming language: Afkomandi Pascal gerður af Bandaríska varnarmálaráðuneytinu. Hannað til að vera ítarlegra og öflugra en Pascal.
- Delphi programming language:
- Modula programming language:
- Modula 2
- Oberon programming language
- Object Pascal
- Pascal and C: Samanburður á Pascal og C.
- IP Pascal
- Chrome programming language: Object Pascal fyrir .Net framework.
### Tilvísunarefni
- Bill Catambay, The Pascal Programming Language Geymt 28 febrúar 2008 í Wayback Machine
### Kennsluefni
- How To Code: Pascal Geymt 16 mars 2007 í Wayback Machine
### Bækur
- Kathleen Jensen and Niklaus Wirth: PASCAL - User Manual and Report. Springer-Verlag, 1974, 1985, 1991, ISBN 0-387-97649-3 and ISBN 3-540-97649-3 Geymt 14 mars 2005 í Wayback Machine
also in N. Wirth, and A. I. Wasserman, ed: Programming Language Design. IEEE Computer Society Press, 1980
- Þú finnur ókeypis Pascal bók á netinu hér: Joe Dorward's Geymt 3 júlí 2010 í Wayback Machine.
### Dagbækur
- Niklaus Wirth: The Programming Language Pascal. Acta Informatica, 1, (Jun 1971) 35-63
### Tilföng
- Pascal Central Geymt 10 mars 2010 í Wayback Machine
- Standard Pascal Geymt 23 febrúar 2007 í Wayback Machine
- PASCAL XSC Geymt 1 nóvember 2015 í Wayback Machine
- SWAG Geymt 14 mars 2007 í Wayback Machine
- Turbo-Pascal free turbo pascal site
### Staðlar
- Pascal standards Geymt 15 mars 2007 í Wayback Machine ISO/IEC 10206: Extended Pascal
- ANSI-ISO Pascal Geymt 23 febrúar 2007 í Wayback Machine ISO/IEC 7185: PASCAL
### Saga
- N. Wirth, M. Broy, ed, and E. Denert, ed: Pascal and its Successors in Software Pioneers: Contributions to Software Engineering. Springer-Verlag, 2002, ISBN 3-540-43081-4
- N. Wirth: Recollections about the Development of Pascal. ACM SIGPLAN Notices, Volume 28, No 3, March 1993.
- Pascal User's Group Newsletters Geymt 25 febrúar 2007 í Wayback Machine — An early Pascal history resource that contains many letters from Wirth and others concerning Pascal.
### Gagnrýni
- Brian W. Kernighan, Why Pascal is Not My Favorite Programming Language
### Grín
- Real Programmers Don't Use Pascal — Grín um hvers vegna “alvöru” forritarar nota ekki Pascal.
| 3.71875
|
# Pascal Hens
Pascal Hens (fæddur 26. mars 1980 í Daun í Þýskalandi) er þýskur handknattleiksmaður. Hann leikur fyrir HSV Handball í þýsku deildinni og er skytta í þýska karlalandsliðinu í handknattleik. Hens vann gull með þýska landsliðinu á heimsmeistaramótinu í handknattleik karla 2007.
| 2.15625
|
# Pascal Pinon
Pascal Pinon er íslenskur tónlistarhópur frá Reykjavík sem samanstendur af tvíburasystrunum Ásthildi og Jófríði Ákadóttur. Nafn hópsins er tilvísun í sirkusleikarann Pasqual Piñón snemma á 20. öld. Tvíburarnir hafa nefnt Tegan and Sara, Björk, Joni Mitchell og Sinéad O'Connor sem áhrifavalda sína.
## Útgefið efni
### Breiðskífur
- Pascal Pinon (2009) (sjálf framleidd)
- Pascal Pinon (2010), Morr Music
- Twosomeness (2013), Morr Music
- Sundur (2016), Morr Music
### Stuttskífur
- Pascal Pinon EP (2009) (sjálf framleidd)
- I wrote a song EP (2010), A Number of Small Things
- Party Wolves EP (2012) Morr Music
- JFDR - White Sun Live. Part I: Strings, EP (2018)
| 2.203125
|
# Paskal
Paskal (franska: Pascal) er SI-mælieining fyrir þrýsting, táknuð með Pa. Eitt paskal
jafngildir þrýstingi vegna kraftsins eitt njúton á hvern fermetra. Einingin er nefnd eftir Blaise Pascal, frönskum stærð-, eðlis- og heimspekingi.
Hektópaskal, táknað hPa, er 100 pasköl og er almennt notað í veðurfræði til að gefa loftþrýsting, jafngilt einu millíbari.
## Skilgreining
1 Paskal (Pa) = 1 N/m2 = 1 J/m3 = 1 kg·m–1·s–2
## SI margfeldi
| Margfeldi | Nafn | Merki | | Margfeldi | Nafn | Merkil |
| --------- | ----------- | ----- | | --------- | ----------- | ------ |
| 100 | paskal | Pa | | | | |
| 101 | dekapaskal | dPa | | | | |
| 102 | hektópaskal | hPa | | 10–2 | sentipaskal | cPa |
| 103 | kílópaskal | kPa | | 10–3 | millipaskal | mPa |
| 106 | megapaskal | MPa | | 10–6 | míkrópaskal | µPa |
| 109 | gígapaskal | GPa | | 10–9 | nanópaskal | nPa |
| 1012 | terapaskal | TPa | | 10–12 | pikópaskal | pPa |
| 1015 | petapaskal | PPa | | 10–15 | femtópaskal | fPa |
| 1018 | exapaskal | EPa | | 10–18 | attópaskal | aPa |
| 1021 | settapaskal | ZPa | | 10–21 | septópaskal | zPa |
| 1024 | jottapaskal | YPa | | 10–24 | joktópaskal | yPa |
| | Þessi SI eining er nefnd eftir Blaise Pascal. Eins og með allar aðrar SI einingar, sem eru nefndar eru eftir mönnum, þá er fyrsti stafurinn í tákninu ritaður með hástaf (Pa). Hinsvegar byrja heiti SI einingar á lágstaf (paskal). Undantekning sem fylgir reglunni er „gráða Celsíus“. — Sjá The International System of Units, hluta 5.2. |
| 4.03125
|
# Passau
Passau er bær í Neðra-Bæjaralandi í Þýskalandi. Bærinn er líka kallaður Dreiflüssestadt „bær þriggja fljóta“ því þar mætast Dóná, Inn og Ilz. Íbúar eru um 50 þúsund, þar af 11.000 nemendur við Háskólann í Passau sem var stofnaður 1973.
| 2.234375
|
# Póstvagn
Póstvagn er hestvagn sem notaður var til póstflutninga á 18., 19. og 20. öld. Póstvagnar voru yfirleitt léttari og hraðskreiðari en farþegavagnar þar sem þeir voru ekki búnir neinum þægindum að innan. Mikið dró úr notkun póstvagna frá miðri 19. öld þegar járnbrautarlestar tóku við póstflutningum.
Á Íslandi var fyrsti póstvagninn tekinn í notkun árið 1900.
| 2.78125
|
# Póstmannafélag Íslands
Póstmannafélag Íslands er stéttarfélag starfsfólks í póstþjónustu og í hópi aðildarfélaga BSRB. Félagið var stofnað þann 26. mars árið 1919. Staða félagsins er óvenjuleg meðal íslenskra stéttarfélaga að því leyti að nálega allir félagsmenn vinna hjá einum og sama vinnuveitanda.
## Sagan
Stofnfundur félagsins var í Pósthúsinu í Pósthússtræti þann 26. mars árið 1919. Stofnunin tengdist áformum starfsmanna ríkisins að mynda með sér heildarsamtök. Ellefu félagsmenn sátu stofnfundinn þar sem skipuð var þriggja manna stjorn sem skyldi bæta hag póstmuna og gæta hagsmuna þeirra. Þorleifur Jónsson var fyrsti formaður félagsins.
Þótt póstmenn hefðu sem ríkisstarfsmenn hvorki verkfallsrétt né sjálfstæðan samningsrétt náðust ýmis baráttumál í gegn í fyllingu tímans. Þannig var árið 1923 sett reglugerð sem tryggði póstmönnum greiðslur fyrir yfirvinnu. Blaðaútgáfa á vegum félagsins hófst árið 1932 með Póstmannablaðinu, sem er málgagn stéttarinnar. Þegar BSRB var stofnað árið 1942 var Póstmannafélagið í hópi stofnaðila.
Sérstakt Póstfreyjufélag var stofnað árið 1965, en tæpum áratug síðar sameinaðist það Póstmannafélaginu.
Guðrún Katrín Þorbergsdóttir, síðar forsetafrú stýrði lengi skrifstofu Póstmannafélagsins.
| 2.921875
|
# Póstnúmer
Póstnúmer eru notuð til að auðvelda sendingu pósts, sérstaklega til annarra hluta bæjar eða utanbæjar. Þau eru notuð víðs vegar um jörðina.
| 1.960938
|
# Pósturinn Páll
Pósturinn Páll er bresk brúðumyndaröð sem sýnd var í Ríkissjónvarpinu. Fyrstu þættirnir voru gerðir árið 1981, handritið gerði barnabókahöfundurinn John Cunliffe.
| 1.976563
|
# Póststrúktúralismi
Póststrúktúralismi er heimspekileg hreyfing sem á upptök í Frakklandi á síðari hluta 20. aldar og er framhald og svar við strúktúralisma (formgerðarstefnu). Póststrúktúralistar tileinka sér hugmyndir strúktúralista um formgerð en hafna að formgerð heimsins sé lokað kerfi á þeirri forsendu að það feli í sér hugmynd um handanveru og sýna fram á opnun, ofgnótt og óstöðugleika merkingarkerfa með því að skýra uppruna og þróun formgerða. Póststrúktúralismi er nátengdur meginlandsheimspeki. Hugtakið póststrúktúralismi var smíðað í bandarískum akademíum.
| 2.96875
|
# Póstlisti
Póstlisti er samansafn nafna og heimilisfanga sem einstaklingur eða samtök nota til að senda efni til margra viðtakenda. Orðið er oft einnig notað yfir það fólk sem hefur áskrift af þannig lista og er þá talað um þá sem „Póstlistinn“ eða sem „Listann“
Í það minnsta tvær gerðir póstlista eru til, sá fyrsti er listi þar sem viðtakendurnir fá fréttabréf, auglýsingar, dagblöð eða annað í gegnum hefðbundið póstkerfi, og á hinum fá viðtakendurnir rafpóst í gegnum internetið eða svipað net.
| 2.6875
|
# Póstkort
Póstkort eða kort (sem áður fyrr var nefnt bréfspjald) er kort sem senda má umslagslaust í pósti. Venjulega er mynd af borgarhluta eða landslagi að framan, eða mynd af einhverju sem gleðja á viðtakandann, en bakhliðin venjulega tvískipt, þ.e. fyrir textann sem sendandi semur sjálfur og hægra megin við textaplássið er pláss fyrir heimilisfang viðtakanda.
2010 komu á markað hjá Íslandspósti Póstkortin mín, þar sem fólk getur sett sína eigin mynd á póstkort.
| 2.5
|
# Póstmódernismi
Póstmódernismi er stefna í bókmenntum, byggingarlist, tónlist, hugvísindum og almennri menningu sem tók við af módernismanum. Algeng skilgreining á póstmódernisma er að hann sé samheiti margra strauma og stefna sem komu fram á seinni hluta tuttugustu aldar sem viðbrögð við módernismanum, en skilgreining hans er nokkuð á reiki. Í víðum skilningi á hugtakið við ýmsar stefnur í listum og vísindum sem lýsa efasemdum á vísindahyggju og hafa verið tengdar við póststrúktúralisma, fræðilegs viðbragðs við strúktúralisma.
Póstmódernismi í bókmenntum einkennist af kaldhæðni og ákveðinni sundurgerð þar sem mörg tímaskeiðum er gjarnan látið ljósta saman og vísað jöfnum höndum til lágmenningar og klassískrar menningar. Alla jafna er hugtakið haft um höfunda sem vinna úr arfleifð módernismans. Umberto Eco er póstmódernískur höfundur en deilt er um hvenær stefnan hefjist, oftast er talað um sjöunda áratuginn og stundum farið aftur a fyrstu áratugi tuttugustu aldar eftir blómatíma framúrstefnunnar og eftir að evrópskur hámódernismi leið undir lok. Póstmódernismi í arkitektúr einkennist af fjölhyggju og sundurgerð þar sem hið nýja stendur við hlið hins gamla og París er dæmi um póstmóderníska borg. Póstmódernísk tónlist einkennist ekki af ákveðnum stíl heldur ægir öllu saman. Dæmi um tónlistarmenn og hljómsveitir sem taldar eru póstmódernískar eru Bítlarnir á síðari hluta ferils síns, svo sem á Hvíta albúminu, Beck, Kraftwerk, Pink Floyd og Frank Zappa. Póstmódernismi í mannlegum fræðum er greining á ákveðnu ástandi í samtímanum sem einkennist af óraunveruleika. Deilt er um hvort þetta ástand hafi liðið undir lok eða ekki en stjórnmálakennismiðurinn Fredric Jameson lýsir póstmódernisma sem „ríkjandi menningarlegri rökvísi síðkapítalismans“. Póstmódernísk fræði eru gjarnan tengd meginlandsheimspeki, póstmódernískir fræðimenn vinna úr arfleifð strúktúralisma og marxisma og taka iðulega virka pólitíska afstöðu gegn þeim einkennum samtíma síns sem þeir greina. Þeir eru jafnan gagnrýnir á svokallaða stórsögu, vefengja algildi og líta á upplýsinguna sem óklárað verkefni. Dæmi um póstmódernískan fræðimann er heimspekingurinn Jean-Francois Lyotard.
Upphaflega var hugtakið póstmódernismi fyrst og fremst notað í umræðu um þjóðfélagsbreytingar sem fylgja vexti þjónustu á kostnað iðnaðar í hagkerfum Vesturlanda þar sem firring í marxískum skilningi kemst á nýtt stig og eftirlíking og frumgerð verða illsundurgreinanleg, en í akademísku samhengi var hugtakið fljótlega upp úr 1990 látið ná yfir strauma og stefnur sem voru kennd við póststrúktúralisma. Þessar hugmyndir skutu rótum í vissum greinum hug- og félagsvísindum þar sem strúktúralisma og marxisma höfðu verið áberandi eftir síðari heimsstyrjöldina.
Undir lok 20. aldar skrifaði Kristján Kristjánsson heimspekingur greinaflokk í Lesbók Morgunblaðsins um póstmódernisma. Greinarnar vöktu deilur og urðu margir til andsvara. Kristján var gagnrýndur fyrir að skilgreina póstmódernisma of vítt og mála hann of dökkum litum.
Hugtökin „póstmódernismi“ og „póstmódernisti“ eru stundum notuð sem skammaryrði og gefa þá í skyn tilgerðarlega eða viljandi illskiljanlega málnotkun, vitsmunalegan hroka, og/eða skilningsleysi á mikilvægi siðferðislegra gilda.
| 3.78125
|
# Ragnar Hansson
Ragnar Hansson (29. mars 1978) er íslenskur kvikmyndaleikstjóri, grafískur hönnuður, uppistandari, hlaðvarpsgerðarmaður og stofnandi hlaðvarpsþjónustunnar Alvarpsins. Hann hefur einnig starfað í pólitík með Besta flokknum og Bjartri framtíð.
| 1.476563
|
# Ragnar Kjartansson (myndhöggvari)
Ragnar Kjartansson (fæddur 17. ágúst 1923 á Staðastað á Snæfellsnesi, dáinn 26. október 1988 í Reykjavík) var íslenskur myndhöggvari og leirlistamaður.
Ragnar lærði leirkerasmíði í Listvinahúsinu hjá Guðmundi Einarssyni frá Miðdal og Lydiu Zeitner frá 1939 -1941 og var samstarfsmaður þeirra til 1946. Hann sótti kvöldnám 1941-1944 í Myndlista og handíðaskólanum Íslands. Hélt til framhaldsnáms í Slödforeningens skole í Gautaborg í Svíþjóð 1946-1947 og lauk meistaraprófi frá Iðnskólanum í Reykjavík 1948. Hann var nemandi Ásmundar Sveinssonar um nokkurn tíma og var síðar aðstoðarmaður hans. Ragnar kenndi í Myndlistaskólanum í Reykjavík frá 1951 og var formaður skólastjórna frá 1952(sem jafngilti þá skólastjórastöðu). Hann tók virkan þátt í mótun skólans og var frumkvöðull í myndlistakennslu fyrir börn en hann hafði aflað sér menntunar á því sviði í Danmörku. Hann var einn af mikilvirkustu hönnuðum leirmunagerðar á Íslandi á árunum 1948-1967, stofnaði ásamt fleirum Funa og síðar Glit og vann mest í íslenskan leir. Frá 1946 þegar hann stundaði nám í Svíþjóð gerði hann ýmsar tilraunir með íslenskan leir m.a. blandaði hann hrauni í leirinn sem seinna var kallað hraunkeramik.
Ragnar Kjartansson var prímusmótor fyrir sýningarröðina Útisýningarnar á Skólavörðuholti en Jón Gunnar Árnason var samstarfsmaður hans. Sú fyrsta var haldin 1967 en þær voru tímamótasýningar í íslenskri myndlist. Í kjölfari þeirra var Myndhöggvarafélagið í Reykjavík stofnað árið 1972 og var Ragnar einn af aðalhvatamönnum að stofnun þess og var auk þess í forsvari fyrir því að myndhöggvarafélagið fékk vinnuaðstöðu á Korpúlfsstöðum. Hann var stuðningsmaður ungra myndlistarmanna við stofnun Nýlistasafnsins og var hann meðal stofnfélaga þess og gaf veglega stofngjöf til safnsins.
Verk Ragnars má finna víða um land til dæmis Stóðið við Gömlu Hringbraut, á móts við BSÍ, í Reykjavík, Stóðhesturinn á Sauðarkróki, Bárður Snæfellsás á Arnarstapa á Snæfellsnesi og Sjómennina á Ísafirði. Hann hélt fjölda einka- og samsýninga og verk hans er að finna á öllum helstu söfnum á Íslandi.
Minningarsjóður um Ragnar Kjartanssonar myndhöggvara1923-1988, var stofnaður af ekkju Ragnars, Katrínu Guðmundsdóttur (1921-2019) og afkomendum þeirra 2003 en þá hefði Ragnar orðið 80 ára. Af því tilefni var keramiksýningin „Ragnar í Glit" haldin í Listasafni ASÍ. Í tengslum við sýninguna komu í ljós gögn sem hann skildi eftir sig sem hafa að geyma mikilvæga upplýsingar sem tengjast nútímalistasögu Íslands. Ragnar starfaði af mikilli þrautsegju fyrir betri kjörum og aðstöðu listamanna, barðist fyrir eflingu Listskreytingarsjóðs Ríkisins og var í stjórn Félags íslenskra myndlistarmanna. Markmið Minningarsjóðsins er að kynna og fylgja eftir lífsstarfi Ragnars sem myndlistarmanns, keramíkers og hvatingarmanns myndlistamanna, auk þess að skrá söguleg gögn og gefa út sem tengjast störfum hans í þágu myndlistar á Íslandi. Ragnar vildi gera myndlist að allmenningseign og en einn liður í að ná því takmarkiði var tuttuga ára sjálfboða starf hans sem formaður stjórnar Myndlistaskólans í Reykjavík. Hann tók þátt í stofnun mydhöggvaradeildar við Myndlista- og Handíðaskóla Íslands með vini sínum Jóni Gunnari Árnasyni og var mikill áhrifavaldur sem myndlistakennari heillrar kynslóðar myndlistarmanna. Fyrir utan það sem komið hefur fram hér að ofan má nefna að sýningarröðina Listin um landið sem var hleypt af stokkunum 1968 í tengslum við Útisýningarnar en það voru fyrstu nútíma myndlistasýningarnar á landsbyggðinni. Minningarsjóðurinn hefur fram að þessu gefið út bækurnar Útisýningar á Sklólavörðuholti 1967-1970 og Deiglumór, keramik út íslenskum leir 1930-1970.
| 3.1875
|
# Ragnar Péturson
Ragnar Péturson (fæddur 6. júlí 1979) starfar sem blaðamaður á DV. Áður hefur hann starfað sem ritstjóri Bleikt og Blátt og lausaleiksblaðamaður hjá hinum ýmsu tímaritum. Ragnar er liðtækur íþróttamaður og hefur lengst af staðið í handknattleiksmarkinu fyrir flesta flokka FH.
| 1.5625
|
# Ragnar Lár
Ragnar Lárusson (13. desember 1935 – 31. desember 2007), þekktur sem Ragnar Lár, var íslenskur myndlistarmaður, bókaskreytingarmaður og auglýsingahönnuður. Hann er þekktastur fyrir skopmyndir sínar sem birtust í Þjóðviljanum („Láki og lífið“), Vísi og Dagblaðinu („Boggi blaðamaður“) og mánaðarritinu Speglinum, og myndskreyttar barnabækur eins og Mola litla. Hann myndskreytti einnig fjölda bóka eftir aðra höfunda.
## Helstu verk
- (1965) Láki og lífið - safn skopmynda sem höfðu birst í Þjóðviljanum
- (1968-1975) Moli litli - 7 bindi
- (1969) Valdemar víkingur - birtist áður sem myndasaga í Stundinni okkar
- (1975) Nýja fótboltaspilið - borðspil
- (1989) Boggi: 50 frumreglur í golfleik
| 2.671875
|
# Ragnar Sigurðsson
Ragnar Sigurðsson (fæddur 19. júní 1986) er íslenskur fyrrum knattspyrnumaður. Hann hóf ferilinn hjá Fylki og hefur m.a. spilað með IFK Göteborg, F.C. København, FC Krasnodar, FC Rostov og Fulham F.C.. Í lol ferils sneri hann til Fylkis eitt tímabil. Hann spilaði sem varnarmaður.
Ragnar var valinn í íslenska landsliðshópinn fyrir undankeppni Evrópukeppninnar í Frakklandi 2016. Á Evrópumótinu í Frakklandi 2016 var Ragnar valinn maður leiksins þegar Ísland spilaði við England en hann skoraði annað markana í 2-1 sigri. Hann vakti athygli hjá enskum og þýskum liðum eftir frammistöðu sína í keppninni.
Einnig var hann valinn í HM 2018 hópinn sem fór til keppninnar í Rússlandi.
| 2.3125
|
# Ragnar Kjartansson (myndlistarmaður)
Ragnar Kjartansson er íslenskur listamaður fæddur árið 1976, einnig þekktur sem Rassi Prump.
Móðir hans er leikkonan Guðrún Ásmundsdóttir og hálfsystir hans er leikkonan Sigrún Edda Björnsdóttir.
| 1.601563
|
# Ragnar Lárusson
Ragnar Lárusson (8. maí 1907 – 11. júní 1971) var íslenskur stjórnmálamaður, embættismaður Reykjavíkurborgar og formaður Knattspyrnufélagsins Fram.
## Ævi og störf
Ragnar vann hjá Reykjavíkurbæ nær alla sína starfsævi. Fyrst sem framfærslufulltrúi bæjarins og síðar sem forstöðumaður ráðningarskrifstofu borgarinnar til dauðadags.
Hann var í forystusveit Sjálfstæðisflokksins um langt skeið, m.a. sem formaður Varðar 1946-52. Ragnar var frambjóðandi Sjálfstæðismanna í Strandasýslu þrennar kosningar í röð: 1953, 1956 og 1959, en tapaði í öll skiptin fyrir Hermanni Jónassyni.
## Íþróttamál
Ragnar var kjörinn formaður Fram árið 1939 og gegndi því embætti til 1942. Hann varð síðar fulltrúi Framara á vettvangi Knattspyrnusambands Íslands og sat í stjórn þess í tvo áratugi.
| 2.625
|
# Ragnar Nathanaelsson
Ragnar Ágúst Nathanaelsson (fæddur 27. ágúst 1991) er íslenskur körfuknattleiksmaður og hávaxnasti núlifandi Íslendingurinn eða 220 cm.
| 1.617188
|
# Plötusnúður
Plötusnúður eða skífuþeytari er sá kallaður sem tekur að sér að leika tónlist af plötum fyrir áheyrendur, oftast dansandi áhorfendur á skemmtistöðum. Fyrstu plötusnúðar á Íslandi störfuðu í Tónabæ og með þeim allra fyrstu var Pétur Steingrímsson. Fyrsti íslenski kvenplötusnúðurinn var Ásta Ragnheiður Jóhannesdóttir, síðar alþingismaður. Hún var plötusnúður í Glaumbæ.
| 2.609375
|
# Plútó (hundur)
Hundurinn Plútó er persóna úr þáttum og stuttmyndum Walt Disney. Hann kom fyrst fram í þætti Mikka mús. Plútó er hundur af blönduðu kyni.
| 2.3125
|
# Plútos
Plútos (Πλοῦτος) var guð auðs í grískri goðafræði. Hann var sonur Demetru. Seifur blindaði Plútos svo Plútos myndi dreifa auði sínum án fordóma.
## Heilmild
- Fyrirmynd greinarinnar var „Plutus“ á ensku útgáfu Wikipedia. Sótt 10. ágúst 2006.
| 2.515625
|
# Pnigalio longulus
Pnigalio longulus er evrópsk tegund af sníkjuvespum sem lifir á ýmsum meindýrum, þar á meðal birkikembu.
| 2.59375
|
# PocketStation
PocketStation er handhæg leikjatölva frá Sony. Hún var aðeins gefin út í Japan, þann 23. desember 1998 með LCD skjá, hljóði, klukku og innrauðan (infrared) tengimöguleika. Hún virkar einnig sem venjulegt PlayStation minniskort
| 1.953125
|
# Plútarkos
Plútarkos eða Mestrius Plutarchus (forngríska: Πλούταρχος; 46 – 127) var forngrískur sagnaritari, ævisöguritari, rithöfundur og platonskur heimspekingur. Plútarkos fæddist í Kæroneu í Böótíu í Grikklandi, um 31 km austur af Delfí.
| 2.640625
|
# Plútó (guð)
Plútó var rómverskur guð undirheima, hliðstæða Hadesar í grískri goðafræði. Hætt er við að fólk rugli saman Plútó og Plútosi, grískum guð auðs.
## Heilmild
- Fyrirmynd greinarinnar var „Pluto (mythology)“ á ensku útgáfu Wikipedia. Sótt 10. ágúst 2006.
| 2.21875
|
# Roma (Svíþjóð)
Roma er þéttbýli í sveitarfélaginu Gotland i Svíþjóð. Þar búa 261 manns (2010).
| 1.789063
|
# Rolla
Rolla (latína: rotulus) (einnig nefnd ströngull eða roðull) er uppvafið pergament (bókfell), papírus eða pappír og hefur að geyma bók. Pappírsrolla er rolla úr pappír, bókfellsrolla (eða pergamentsrolla) rolla úr pergamenti o.s.frv.
| 2.890625
|
# Rolls series
Rolls Series, opinber titill: The Chronicles and Memorials of Great Britain and Ireland during the Middle Ages, er mikið safn frumheimilda og fornra sagnfræðirita um sögu Bretlandseyja og Írlands. Þessi rit voru gefin út á seinni helmingi 19. aldar, nánar tiltekið 1858–1896. Alls eru í ritröðinni 99 verk, sem fylla 255 bindi.
## Íslensk rit í Rolls Series
Nokkur íslensk rit komu út í þessari ritröð. Öll snerta þau á einhvern hátt sögu Bretlandseyja.
- 65. Thomas a Becket. Thomas Saga Erkibyskups. A life of Archbishop Thomas Becket, in Icelandic, with English translation, Notes and Glossary. — Útgefandi: Eiríkur Magnússon. 2 bindi. London 1875–1883.
- 88. Icelandic Sagas and other Historical Documents relating to the Settlements and Descents of the Northmen of the British Isles. — Útgefandi: Guðbrandur Vigfússon (1.– 2. bindi), með enskri þýðingu eftir George Webbe Dasent (3.– 4. bindi). Alls 4 bindi. London 1887–1894. Bækurnar voru ljósprentaðar 1964 (Kraus Reprint).
- I. Orkneyinga Saga and Magnus Saga, with Appendices (1887). — Í viðauka er Dunstanus saga og kaflar úr íslenskum annálum.
- II. Hakonar Saga, with fragment of Magnus Saga, with Appendices (1887). — Í viðauka eru m.a. Hemings þáttur og Játvarðar saga helga.
- III. The Orkneyingers' Saga, with Appendices, etc. translations (1894). — Netútgáfa
- IV. The Saga of Hacon and a Fragment of the Saga of Magnus, with Appendices, Translation (1894).
| 3.09375
|
# Roman Polanski
Rajmund Roman Thierry Polański (f. 18. ágúst 1933) er fransk-pólskur kvikmyndagerðarmaður. Hann fæddist í Frakklandi en flutti með foreldrum sínum, sem voru pólskir gyðingar, til Kraká árið 1937. Báðir foreldrar hans voru fluttir í fangabúðir nasista og móðir hans var myrt fljótlega eftir komu sína til Auschwitz. Hann lifði stríðsárin af á flótta. Eftir stríð gekk hann í Kvikmyndaskólann í Łódź. Hann vakti athygli fyrir sína fyrstu kvikmynd, Hnífur í vatni (1962), og flutti eftir það til Frakklands. Síðar bjó hann í Englandi og Bandaríkjunum þar sem hann giftist leikkonunni Sharon Tate. Hún var myrt í Hollywood af Manson-genginu meðan hann var við störf í London. Hann sneri aftur til Bandaríkjanna árið 1971. Árið 1977 var hann ákærður fyrir að nauðga barnungri fyrirsætu. Polanski, sem var þá orðinn franskur ríkisborgari, flúði til Frakklands og hefur ekki snúið aftur til Bandaríkjanna síðan. Bandarísk yfirvöld hafa nokkrum sinnum krafist framsals hans en án árangurs.
Polanski hefur gert mikinn fjölda kvikmynda og er margverðlaunaður leikstjóri. Meðal þekktustu mynda hans eru Viðbjóður (Repulsion) frá 1965, Blindgata (Cul-de-sac) frá 1966, Barn Rosemary (Rosemary's Baby) frá 1968, Kínahverfið (Chinatown) frá 1974, Leigjandinn (Le Locataire) frá 1976, Tess frá 1979, Örvænting (Frantic) frá 1988, Níunda hliðið (The Ninth Gate) frá 1999 og Píanóleikarinn (The Pianist) frá 2002.
## Kvikmyndaskrá
### Kvikmyndir í fullri lengd
| Ár | Upprunalegur titill | Íslenskur titill | Leikstjóri | Handritshöfundur | Framleiðandi | Athugasemdir |
| ---- | -------------------------- | ---------------------------- | ---------- | ---------------- | ------------ | ------------------------------------------------------------ |
| 1962 | Nóż w wodzie | Hnífur í vatni | Já | Já | Nei | |
| 1964 | Aimez-vous les femmes? | | | Já | Nei | |
| 1965 | Repulsion | Viðbjóður | Já | Já | Nei | |
| 1966 | Cul-de-sac | Blindgata | Já | Já | Nei | |
| 1967 | Dance of the Vampires | Óttalausu blóðsugubanarnir | Já | Já | Nei | Einnig titluð sem The Fearless Vampire Killers |
| 1968 | Rosemary's Baby | Barn Rosemary | Já | Já | Nei | |
| 1969 | Downhill Racer | | | Ótitlaður | Nei | Yfirferð á handriti |
| 1970 | A Day at the Beach | Einn dagur á ströndinni | | Já | Ótitlaður | Byggt á Een dagje naar het strand eftir Simon Heere Heeresma |
| 1971 | Le Bateau sur l'herbe | | | Já | Nei | |
| 1971 | Macbeth | Macbeth | Já | Já | Nei | |
| 1972 | Che? | Hvað? | Já | Já | Nei | Einnig titluð sem Diary of Forbidden Dreams |
| 1974 | Chinatown | Kínahverfið | Já | Ótitlaður | Nei | |
| 1976 | Le locataire | Leigjandinn | Já | Já | Nei | |
| 1979 | Hurricane | | | Ótitlaður | Nei | Handritshöfundur ásamt Lorenzo Semple Jr. |
| 1979 | Tess | Tess | Já | Já | Nei | |
| 1986 | Pirates | Sjóræningjar | Já | Já | Nei | |
| 1988 | Frantic | Örvænting eða Á reiðiskjálfi | Já | Já | Nei | |
| 1992 | Bitter Moon | Bitur máni | Já | Já | Já | |
| 1994 | Death and the Maiden | Dauðinn og stúlkan | Já | Nei | Nei | |
| 1999 | The Ninth Gate | Níunda hliðið | Já | Já | Já | |
| 2002 | The Pianist | Píanóleikarinn | Já | Nei | Já | |
| 2005 | Oliver Twist | Oliver Twist | Já | Nei | Já | |
| 2010 | The Ghost Writer | Skrifað af öðrum | Já | Já | Já | |
| 2011 | Carnage | Blóðbað | Já | Já | Nei | |
| 2013 | La Vénus à la fourrure | Venus í feldi | Já | Já | Nei | |
| 2017 | D'après une histoire vraie | | Já | Já | Nei | |
| 2019 | J'accuse | Ég ákæri | Já | Já | Nei | |
| 2023 | The Palace | | Já | Já | Nei | |
| 3.40625
|
# Roman Weidenfeller
Roman Weidenfeller (fæddur 6. ágúst 1980 í Diez, Rheinland-Pfalz) er Þýskur fyrrverandi knattspyrnumaður, sem spilaði sem markvörður. Hann lék fyrir þýska félagið Borussia Dortmund á árunum 2002 til 2018.
Hann spilaði líka fyrir Þýska landsliðið á árunum 2013 til 2015 og átti meðal annars þátt í að tryggja þeim heimsmeistaratitilinn á HM 2014 í Brasilíu.
| 2.34375
|
# Rolling Stone
Rolling Stone er bandarískt tónlistar-, stjórnmála- og menningartímarit gefið út hálfsmánaðarlega. Tímartið var stofnað í San Francisco árið 1967 af Jann Wenner og Ralph J. Gleason. Wenner er enn ritstjóri og útgefandi þess í dag. Hann fékk 7.500 dollara að láni hjá fjölskyldu sinni til að setja tímaritið á markað.
| 1.898438
|
# Romain Rolland
Romain Rolland (29. janúar 1866 – 30. desember 1944) var franskur rithöfundur, leikskáld og listsagnfræðingur sem hlaut Nóbelsverðlaunin í bókmenntum árið 1915.
## Ævi og störf
Romain Rolland var fæddur inn í stönduga sveitafjölskyldu sem gerði honum kleift að mennta sig án mikilla áhyggja af fjárhagnum. Hann hóf heimspekinám en útskrifaðist úr sagnfræði í háskóla áður en hann hélt til Rómarborgar að drekka í sig listir og menningu. Eftir komuna aftur til Frakklands lauk hann við doktorsritgerð á sviði tónlistarsögu og varð síðar fyrsti kennarinn á því sviði við Sorbonne-háskóla.
Í fræðiskrifum sínum og leikverkum kallaði Rolland eftir því að leikhúsið yrði "fært aftur til fólksins" með nýrri og lýðræðislegri nálgunum í framsetningu og efnisvali. Friðarstefnan var áberandi stef í verkum Rolland og var hann einn fárra franskra rithöfunda sem stigu með afgerandi hætti fram sem friðarsinnar í aðdraganda fyrri heimsstyrjaldarinnar, sem hann varði í sjálfskipaðri útlegð í Sviss. Sú ákvörðun átti vafalítið stóran þátt í að Rolland hlaut bókmenntaverðlaun Nóbels árið 1915.
Kunnasta verk Rolland var sagnabálkurinn um Jóhann Kristófer (franska: Jean-Christophe) sem kom út í tíu bindum á árunum 1904-12. Hún lýsir ferli þýsks tónlistarmanns af belgískum ættum frá vöggu til grafar. Í sögunni lýsir höfundurinn rækilega viðhorfum sínum til listar og listsköpunar. Verkið kom út í íslenskri þýðingu Þórarins Björnssonar og Sigfúsar Daðasonar.
Árið 1923 hófst náinn vinskapur Rolland og austurríska sálfræðingsins Sigmund Freud. Þeir skiptust reglulega á bréfum meðan báðir lifðu og höfðu hugmyndir Rolland talsverð áhrif á kenningar hins síðarnefnda.
Annar náinn vinur Rolland var rithöfundurinn Stefan Zweig sem dáði Frakkann mjög og fór fögrum orðum um hann í bók sinni Veröld sem var.
Romain Rolland gerðist á efri árum mikill aðdáandi Sovétstjórnarinnar og var alla tíð gagnrýnislaus á stjórnarfar Stalíns. Hann lést í árslok 1944.
| 3.515625
|
# Roman Jakobson
Roman Jakobson (11. október 1896 - 18. júlí 1982) var rússneskur málfræðingur, einn af forvígismönnum formgerðarstefnunnar. Hann var undir áhrifum frá Ferdinand de Saussure og vildi nálgast rannsóknir á tungumáli út frá því grundvallarhlutverki þess að koma upplýsingum milli mælenda. Einna þekktastur er Jakobson fyrir boðmiðlunarlíkan sitt. Til þess að sendandi (mælandi) geti komið boðum (til dæmis setningu) til viðtakanda (viðmælanda) þarf að vera fyrir hendi samhengi, boðrás og kóði.
```
samhengi
boð
sendandi
------------
viðtakandi
boðrás
kóði
```
Hverjum þætti boðmiðlunarinnar tengist eitt gildi.
```
tilvísunargildi
skáldskapargildi
tilfinningagildi
------------
áhrifagildi
sambandsgildi
kerfisgildi
```
Gildin sex eru misveigamikil í mismunandi orðræðum en yfirleitt hefur tilvísunargildið mest vægi.
| 3.828125
|
# Ronaldo Rodrigues de Jesus
Ronaldo Rodrigues de Jesus (fæddur 19. júní 1965) er brasilískur fyrrverandi knattspyrnumaður. Hann spilaði 14 leiki og skoraði 1 mark með landsliðinu.
## Tölfræði
| Brasilíska karlalandsliðið | Brasilíska karlalandsliðið | Brasilíska karlalandsliðið |
| Ár | Leikir | Mörk |
| -------------------------- | -------------------------- | -------------------------- |
| 1991 | 1 | 0 |
| 1992 | 5 | 0 |
| 1993 | 1 | 0 |
| 1994 | 0 | 0 |
| 1995 | 7 | 1 |
| Heild | 14 | 1 |
| 2.59375
|
# Ronald Wayne
Ronald Gerald Wayne (f. 1934) er einn þriggja stofnenda Apple (hinir voru Steve Jobs og Steve Wozniak). Árið 1976 12 dögum eftir að fyrirtækið hafi verið stofnað seldi hann sín 10 prósent í apple til Steve Jobs og Steve Wozniak fyrir 800 bandaríska dollara.
| 2.3125
|
# Rondó Tríó (plata)
Rondó Tríó er 45 snúninga hljómplata gefin út af Hljóðfæraverslun Sigríðar Helgadóttur árið 1969.
Á henni flytja Rondó Tríó fjögur lög. Útsetningar: Sigurður Rúnar Jónsson. Rondó Tríó skipa: Einar Jónsson á trommur, Arthur Moon á bassa og Matthías Karelsson á Codovox og söng.
## Lagalisti
1. Amma kvað - Lag - texti: Matthías Karelsson - Örn Arnarson
2. Blítt er undir björkunum - Lag - texti: Páll Ísólfsson - Davíð Stefánsson
3. Litli Karel - Lag - texti: Matthías Karelsson
4. Bréfið hennar Stínu - Lag - texti: Matthías Karelsson - Davíð Stefánsson
| 1.882813
|
# Rondó Tríó - Með aðstoð strengja
Rondó Tríó er 45 snúninga hljómplata gefin út af Hljóðfæraverslun Sigríðar Helgadóttur árið 1969.
Á henni flytja Rondó Tríó fjögur lög. Útsetningar: Sigurður Rúnar Jónsson. Rondó Tríó skipa: Einar Jónsson á trommur, Arthur Moon á bassa og Matthías Karelsson á Codovox og söng.
## Lagalisti
1. Amma kvað - Lag - texti: Matthías Karelsson - Örn Arnarson
2. Blítt er undir björkunum - Lag - texti: Páll Ísólfsson - Davíð Stefánsson
3. Litli Karel - Lag - texti: Matthías Karelsson
4. Bréfið hennar Stínu - Lag - texti: Matthías Karelsson - Davíð Stefánsson
| 1.890625
|
# Roniéliton Pereira Santos
Roniéliton Pereira Santos (fæddur 28. apríl 1977) er brasilískur fyrrverandi knattspyrnumaður. Hann spilaði 5 leiki og skoraði 2 mörk með landsliðinu.
## Tölfræði
| Brasilíska karlalandsliðið | Brasilíska karlalandsliðið | Brasilíska karlalandsliðið |
| Ár | Leikir | Mörk |
| -------------------------- | -------------------------- | -------------------------- |
| 1999 | 5 | 2 |
| Heild | 5 | 2 |
| 2.3125
|
# Rondey Robinson
Rondey Robinson (f. 14. maí 1967) er bandarískur fyrrum körfuknattleiksmaður. Hann lék sex tímabil í Úrvalsdeild karla með Njarðvík, þar sem hann varð þrívegis Íslandsmeistari.
## Háskóli
Rondey lék körfuknattleik með liði Wright State sem þjálfað var af Ralph Underhill. Hann missti af lokaári sínu í skólanum vegna hnémeiðsla sem þörfnuðust skurðaðgerðar.
## Ísland
Rondey samdi við Njarðvík sumarið 1990 um að verða spilandi þjálfari fyrir liðið. Fljótlega eftir að hann kom til Njarðvíkur var þó ákveðið að Friðrik Ingi Rúnarsson tæki við sem þjálfari og að Rondey einbeitti sér að spilun. Eftir erfiða byrjun þá féll Rondey betur inn í liðið eftir því sem á leið tímabilið. Undir lokin fögnuðu Njarðvíkingar Íslandsmeistaratitlinum eftir sigur á Keflavík í oddaleik. Í oddaleiknum skoraði Rondey 17 stig og tók 23 fráköst.
Í úrslitakeppninni 1994 tryggði Rondey Njarðvíkinum Íslandsmeistaratitilinn með því að skora úr einu af tveimur vítum þegar 1,4 sekúndur voru eftir af oddaleik þeirra á móti Grindavík en lokatölur leiksins urðu 68-67. Eftir tímablið var hann útnefndur besti erlendi leikmaður Úrvalsdeildar karla.
Rondey lagði skóna á hilluna eftir tap Njarðvíkur á móti Keflavík í undanúrslitum úrslitakeppninnar 1996.
## Fjölskylda
Rondey ólst upp í Chicago með fimm bræðrum og tveimur systrum.
## Titlar og viðurkenningar
- 3x Íslandsmeistari (1991, 1994, 1995)
- Bikarkeppni karla (1992)
- Meistarakeppni karla (1995)
- 2x Besti erlendi leikmaður Úrvalsdeildar karla (1992, 1994)
- Frákastahæsti leikmaður Úrvalsdeildar karla (1991)
| 3.546875
|
# Ronaldo
Ronaldo getur átt við:
- Cristiano Ronaldo, portúgalskur knattspyrnumaður.
- Ronaldo (Ronaldo Luís Nazário de Lima), brasilískur knattspyrnumaður.
- Ronaldinho (Ronaldo de Assis Moreira), brasilískur knattspyrnumaður.
- Ronaldo Rodrigues de Jesus, brasilískur knattspyrnumaður.
| 1.40625
|
# Rondó (útvarpsstöð)
Rondó er útvarpstöð sem Ríkisútvarpið sendir stafrænt út á höfuðborgarsvæðinu, einnig er hún send út í gegnum netið frá heimasíðu RúV. Útvarpstöðin sendir aðeins út klassíska tónlist og djass.
Frá og með desember 2020 var FM útsendingum á Rondó hætt en enn er hægt að hlusta í öppum RÚV, á www.ruv.is, á www.spilarinn.is, í appi Bylgjunnar, á sjónvarpsdreifileiðum Símans og Vodafone, í netútvörpum og í snjallhátölurum.
| 1.835938
|
# Pyrola calliantha
Pyrola calliantha er tegund blómplantna af lyngætt. Hún er ættuð frá austur Himalajafjöllum og Kína.
| 2.578125
|
# Pyrola dahurica
Pyrola dahurica er tegund blómplantna af lyngætt. Hún er ættuð frá Kína, Mongólíu, Kóreuskaga og Prímorja.
| 2.671875
|
# Pyrola decorata
Pyrola decorata er tegund blómplantna af lyngætt. Hún er ættuð frá A-Himalajafjöllum til S-Kína.
| 2.46875
|
# Pyrola americana
Pyrola americana er tegund blómplantna af lyngætt. Hún er ættuð frá norðausturhluta N-Ameríku.
| 2.359375
|
# Pyrola angustifolia
Pyrola angustifolia er tegund blómplantna af lyngætt. Hún vex frá Mexíkó til Gvatemala.
| 2.390625
|
# Pyrola corbieri
Pyrola corbieri er tegund blómplantna af lyngætt. Hún er ættuð frá Kína og austurhluta Himalajafjalla (Bútan og Indland).
| 2.5625
|
# Pyrola asarifolia
Pyrola asarifolia er tegund blómplantna af lyngætt. Hún er ættuð frá tempruðum og kaldtempruðum svæðum í Asíu og N-Ameríku.
| 2.375
|
Subsets and Splits
No community queries yet
The top public SQL queries from the community will appear here once available.